Kirsten Munk

Kristen Munk

Rodzina	Munkowie
Data urodzenia	6 lipca 1598
Data śmierci	19 kwietnia 1658
Ojciec	Ludwig Munk
Matka	Ellen Marsvin
Mąż	Chrystian IV
Dzieci	Anna Chrystiana Oldenburg Zofia Elżbieta Oldenburg Eleonora Krystyna Oldenburg Waldemar Chrystian Oldenburg Elżbieta Augusta Oldenburg Fryderyk Oldenburg Krystyna Oldenburg Jadwiga Oldenburg Maria Katarzyna Oldenburg Dorota Elżbieta Oldenburg
Multimedia w Wikimedia Commons

Kirsten Munk (da. Kristen Munk) istnieje również pisownia Kristin Munck (ur. 6 lipca 1598 - zm. 19 kwietnia 1658) − duńska szlachcianka, druga, morganatyczna żona króla Danii i Norwegii Chrystiana IV i matka dwanaściorga jego dzieci.

Kirsten Munck była córka potężnego szlachcica i posiadacza ziemskiego Ludwiga Munka (1537–1602) oraz jego żony Ellen Marsvin (1572–1649), która dziedzicząc po swoim drugim mężu stała się najbogatszą kobietą w Danii.

Król zakochał się w Kristen jeszcze w czasie trwania swojego pierwszego małżeństwa z Anną Katarzyną Hohenzollern (1575–1612). Negocjacjami dotyczącymi przyszłości córki zajmowała się matka Kristen - Ellen Marsvin, która nalegała na rozwód z królową i poślubienie córki, ponieważ rody Muncków jak i Marsvinów były rodami szlacheckimi, a ich potomkini należało się takie traktowanie. Nie mogło być mowy o tym by Kristen została królewską kochanką - dowodem uczuć króla były kolejne posiadłości i tytuły spadające na samą zainteresowaną, jak i na jej krewnych. Rozmowy przybrały na sile dopiero wtedy kiedy zmarła Anna Katarzyna, po przyrzeczeniu dożywotniej i niezależnej od faworów króla pensji, został podpisany kontrakt ślubny i dopiero 31 grudnia 1615 roku w jednym z królewskich pałaców zostało zawarte małżeństwo morganatyczne pomiędzy zakochanym królem i młodziutką szlachcianką. W 1627 Kristen Munk otrzymała tytuł hrabiny Schleswig-Holstein, co było nagrodą za urodzenie królowi dwanaściorga dzieci, które jednak ze względu na niskie (według standardu rodziny królewskiej) pochodzenie matki nigdy nie zajęły miejsca w kolejce do tronu i traktowane były jako na wpół bękarty.

Kristin Munk urodziła królowi dwanaścioro dzieci - ojcostwo ostatniej córki, Doroty Elżbiety nie jest pewne;

• nienazwane dziecko zmarłe wkrótce po porodzie (ur. i zm. w 1615)
• nienazwany chłopiec zmarły wkrótce po porodzie (ur. i zm. w 1617)
• Anna Chrystiana Oldenburg (ur. 10 sierpnia 1618 – zm. 20 sierpnia 1633)
• Zofia Elżbieta Oldenburg (ur. 20 września 1619 – zm. 29 kwietnia 1657); żona Chrystiana von Pentz
• Eleonora Krystyna Oldenburg (ur. 8 lipca 1621 – zm. 16 marca 1698); żona Corfitza Ulfeldta (1606–1664)
• Waldemar Chrystian Oldenburg (ur. ok. 1622 – zm. 26 lutego 1656)
• Elżbieta Augusta Oldenburg (ur. 28 grudnia 1623 – zm. 9 sierpnia 1677); żona Hansa Lindenove
• Fryderyk Chrystian Oldenburg (ur. 26 kwietnia 1625 – zm. 17 lipca 1627)
• Chrystiana Oldenburg (ur. 15 lipca 1626 – zm. 6 maja 1670); żona Hannibala Sehesteda
• Jadwiga Oldenburg (ur. 15 lipca 1626 – zm. 5 października 1678); żona Ebbego Ulfeldta
• Maria Katarzyna Oldenburg (ur. 29 maja 1628 – zm. 1 września 1628)
• Dorota Elżbieta Oldenburg (ur. 1 września 1629 – zm. 18 marca 1687); prawdopodobnie córka hrabiego Ottona Ludwiga Salm-Kyburg.

Wiadomo, że Kristen Munk traktowała swoje dzieci okropnie – biła je (zwłaszcza córki), znęcała się nad nimi, zabierała wszystkie nowe ubrania i klejnoty, jakie dostawały od króla, by ofiarować je swojemu kochankowi. Kiedy jedna z jej niedawno urodzonych córek, Maria Katarzyna zmarła niespodziewanie we wrześniu, Kristen wymknęła się pod pozorem ataku łez z pogrzebu, by móc przebywać z ukochanym.

Dzieci Kristen Munk i króla poślubiły przedstawicieli duńskich rodów szlacheckich, najbardziej prominentnymi z nich byli Corfitz Ulfeldt i Hannibal Sehested, którzy dzięki tym małżeństwom i łasce monarchy wspięli się wysoko w szczeblach władzy. Jeden z synów Kristin, hrabia Waldemar Chrystian był nawet zaręczony z córką cara Michała I, carewną Ireną Michajłowną. Związek ten miał służyć zbliżeniu Rosji do Danii i wymiany handlowej, na której szczególnie zależało carowi. Planowane małżeństwo nie doszło jednak do skutku ze względu na religijne obiekcje młodego hrabiego, który był gorliwym protestantem i nie miał zamiaru zmieniać wiary na prawosławie.

Jedna z córek Kristen, Eleonora Krystyna była znana z wielkiego smaku i elegancji, kosztownych strojów, pereł i klejnotów, czym tak rozwścieczyła żonę swojego przyrodniego brata Fryderyka III, Zofię Amelię, że królowa skazała ją na dożywotnie więzienie w tzw. Białej Wieży kopenhaskiego zamku. Po Eleonorze Krystynie pozostały bezcenne (z punktu widzenia dzisiejszych historyków) pamiętniki opisujące rozłam w małżeństwie jej rodziców, konflikty pomiędzy jej mężem, szwagrami i braćmi i pierwsze lata panowania przyrodniego brata. Do dnia dzisiejszego Pamiętniki pisane we wczesnej młodości i pierwszych latach małżeństwa hrabiny, a wydane w kilka lat po jej śmierci, pozostają jednym z najciekawszych dzieł duńskiej literatury.

W miarę starzenia się króla i pogorszenia stanu jego zdrowia około 1625 roku, jego temperament spadał i coraz rzadziej odwiedzał żonę w sypialni.

Na początku 1627 Kirsten zakochała się w niemieckim kapitanie kawalerii w służbie jej męża, hrabim Ottonie Ludwigu Salm-Kyrburg (1597–1634). Kochankowie spotykali się ze sobą w Funen, Kronborgu i Kopenhadze, więc wkrótce do króla doszła wiadomość o romansie żony. Udał się do jej komnat, gdzie zastał dwie śpiące służące przed drzwiami sypialni Kristen, zobaczywszy to, nakazał wyrycie daty tego zdarzenia na jednym z kamieni w pałacowym parku i od tej pory nie kochał się już z żoną. Jej ostatnia córka przyszła na świat w dziesięć miesięcy po tym zdarzeniu i kiedy król odmówił uznania jej za swoje dziecko, Kristen wpadła w szał^[1]. W końcu król formalnie oskarżył Kristen o cudzołóstwo, czarnoksięstwo, próbę otrucia i związek z magikiem z Hamburga.

Jego teściowa Ellen Marsvin chcąc ocalić od niesławy chociaż swoje wnuki, które właśnie wtedy wchodziły w związki małżeńskie z członkami duńskiej szlachty, poleciła królowi damę dworu swojej córki Vibeke Kruse. Król szybko zakochał się w młodej damie dworu i miał z nią kilkoro dzieci, które stały się poważnymi rywalami dzieci Kristen Munk. Po tym jak ta ostatnia chciała otruć kochankę męża własnym preparatem na trądzik, król ostatecznie rozwiódł się z nią w 1629 i pozwoliwszy zachować wszystkie bogactwa i dochody wygnał Kristen na Jutlandię.

Kirsten odmówiła przyznania się do cudzołóstwa (w ten sposób jej dzieci utraciłyby status i bogactwo), była jednak przetrzymywana w areszcie domowym do 1647, kiedy to po ciężkiej chorobie Chrystiana IV w obawie o swoje bezpieczeństwo i pozbawiona jego opieki Vibeke Kruse wyjechała do Szwecji. Kristen nigdy nie próbowała się już na niej zemścić, pozostawiła też w spokoju dwójkę jej dzieci z królem, czasami tylko odwiedzając swoje córki i syna na dworze.

Według ówczesnych pamiętnikarzy znajdujący się już w 1648 na łożu śmierci Chrystian IV posłał po Kristen, ale król był już martwy, kiedy już przybyła na dwór. Zarówno samej Kristen Munk, jej krewnych i dzieci nie dotknęły prześladowania, jakich doznawały nieślubne dzieci i kochanki Chrystiana IV z ręki jego następcy – działo się tak dzięki temu, że oboje wzięli ślub i byli co prawda morganatycznym, ale zawsze małżeństwem.

Kristen pod koniec życia osiadła wraz z córką Eleonorą Krystyną i jej mężem Corfitzem Ulfeldtem w Szwecji. Wiadomo, że Kristen finansowała szwedzką inwazję Karola X na Danię, po tym jak Zofia Amalia uwięziła Eleonorę Krystynę i odsunęła resztę jej dzieci z dworu. Kristen Munk zmarła 19 kwietnia 1658 roku w Odense i została pochowana ze wszelkimi honorami należnymi królowej.

• EleanorE. Herman EleanorE., W łóżku z królem. 500 lat cudzołóstwa, władzy, rywalizacji i zemsty. Historia metres królewskich, KatarzynaK. Kołaczkowska (tłum.), Warszawa: Jeden Świat, 2006, ISBN 83-89632-26-8, OCLC 749816595 . Brak numerów stron w książce