Bitwa pod Ewiną
50°57′24″N 19°33′55″E/50,956667 19,565278| II wojna światowa | |||
| Czas |
12–13 września 1944 | ||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Przyczyna |
działania partyzanckie | ||
| Wynik |
zwycięstwo polskie | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Położenie na mapie Polski  | |||
| 50°57′24″N 19°33′55″E/50,956667 19,565278
| |||
Bitwa pod Ewiną – walka stoczona w dniu 12 września 1944 roku[1] przez 3 Brygadę Armii Ludowej im. Józefa Bema (w której znajdowały się też na zasadach autonomii oddziały OW PPS Zygmunta Łęgowika ps. „Brzeszczot”, SOB Czesława Grajka ps. „Wiktor” i BCh A. Rogula ps. Wiktor[2], oraz skoczkowie z Polskiego Sztabu Partyzanckiego) z jednostkami armii niemieckiej, żandarmerii[2] i częścią Korpusu Kawalerii Kałmuckiej[3].
Przebieg walk
[edytuj | edytuj kod]Około 500 partyzantów Armii Ludowej pod dowództwem Bolesława Hanicza-Boruty, kilkudziesięciu z Batalionów Chłopskich oraz 15 polskich skoczków z radiostacją z Polskiego Sztabu Partyzanckiego, zostało okrążonych w lasach kotfińskich przez ok. 2–3 tys. żołnierzy i żandarmów niemieckich wyposażonych w samoloty, wozy pancerne, artylerię i granatniki. Sztab III Brygady AL ulokowany w leśniczówce w Ewinie, szacował siły przeciwnika na ok. 6 tys. żołnierzy. Wśród uderzających hitlerowców był Korpus Kawalerii Kałmuckiej dr „Dolla” (mylony z wieloma innymi oddziałami wschodnimi, w tym Brygadą RONA), który w lipcu 1944 pojawił się na Kielecczyźnie[4]. Ryszard Nuszkiewicz (cichociemny, oficer batalionu AK „Skała”, który 11 września walczył z oddziałami niemieckimi i wschodnimi pod Złotym Potokiem, tj. 30 km na południe od Ewiny) wspominał w swej książce „Uparci” o „sotniach kozaków”[3].
Pierwsze starcie nastąpiło o godz. 9:00 12 września w rejonie Ciężkowic, gdzie część partyzantów została zmuszona do wycofania się w kierunku Ewiny, natomiast partyzanci toczący walkę w rejonie Włynic zatrzymali natarcie nieprzyjaciela. Niemcy, wykorzystując znaczną przewagę w sile żywej i ogniowej, wdarli się w kilku miejscach w obronę partyzancką. Bitwa zakończyła się wydostaniem się polskich partyzantów przez lukę w pierścieniu wojsk niemieckich, co w warunkach partyzanckich było zwycięstwem. Około 22:00 3. Brygada AL im. Józefa Bema wyszła z okrążenia i przeszła w lasy koło Kruszyny[1].
Straty Polaków wyniosły 18 zabitych[a][5] i 11 rannych oraz ok. 10 zaginionych, straty hitlerowców – wg Ryszarda Nazarewicza około 100 zabitych i 200 rannych[6], choć bardziej prawdopodobne jest ok. 100-150 zabitych, rannych i zaginionych[2]. Dowódca mjr Bolesław Hanicz-Boruta został ranny w walce.
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Według dowódcy brygady płk. Hanicz-Boruty straty niemieckie była kilkakrotnie większe (bez podania dokładniejszych liczb) niż partyzantów co podał w swoim raporcie z walk brygady we wrześniu 1944 roku co jest wyraźnie zaznaczone w książce Armia Ludowa Działalność bojowa 1944 – 1945, a gdzie podano, że straty około 100 zabitych i 200 rannych podane w książce Ryszard Nazarewicz Ziemia radomszczańska w walce 1939-1945 są wyraźnie zawyżone.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Historia, Bitwa pod Ewiną 12–13 września 1944 r. [online], Historia zapomniana i mniej znana, 12 września 2015 [dostęp 2020-10-23] (pol.).
- ↑ a b c Mieczysław Wieczorek, Armia Ludowa 1944-45 Działalność bojowa, 1984.
- ↑ a b Ryszard Nuszkiewicz, Uparci, 1973.
- ↑ Jak szarańcza – Kałmucy siali grozę [online], plus.echodnia.eu/swietokrzyskie, 14 marca 2018 [dostęp 2020-11-10] (pol.).
- ↑ Wyd. MON, Wspomnienia żołnierzy Gwardii i Armii Ludowej(rozdział Bój pod Ewiną), 1958.
- ↑ Ryszard Hajduk, Pogmatwane drogi. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987, s. 243.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Mieczysław Wieczorek: Armia Ludowa: działalność bojowa 1944 – 1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1984, s. 227–228. ISBN 83-11-07052-0.
- Bogdan Hillebrandt: Partyzantka na Kielecczyźnie 1939-1945. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1970, s. 427–428.
- Praca zbiorowa: Bitwy partyzanckie Ruch oporu w Polsce 1944-1945. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 64. ISBN 83-03-02048-X.
- Ryszard Nazarewicz: Ziemia radomszczańska w walce 1939-1945. Warszawa: Nasza Księgarnia, 1973.
