Augustyński (nazwisko)

Ten artykuł dotyczy nazwiska. Zobacz też: osoby o tym nazwisku.

Augustyński – polskie nazwisko pochodzenia zachodnioeuropejskiego (forma żeńska: Augustyńska, liczba mnoga: Augustyńscy).

Etymologia nazwiska wskazuje na pochodzenie od łac. przym. augustus, tzn. „dostojny”, „majestatyczny”, „okazały”, „poświęcony", „godny podziwu”, ale także „pomnożyciel” od łac. czas. augere, tzn. „powiększać”, „wywyższać”, „obdarować”, „wzrastać”^[1]. W ten sposób nazwisko Augustyński nawiązuje do epoki Oktawiana Augusta, pierwszego cesarza Rzymu. Tytuł Augustus przysługiwał kolejnym cesarzom rzymskim i królom. Wywiedzione z niego włoskie nazwiska, np. „Augusto”, „d’Agostino”, „Agostini” występowały wśród patrycjuszyi oznaczały osobę „obdarzoną dobrą wróżbą”. Pierwszym odnotowanym w 923 roku w Ferrarze jest Eugenio Agostini. Z kolei „Augustine” jest starożytnym anglosaskim nazwiskiem, które zyskało popularność w okresie Średniowiecza na terenie Anglii i Europy Zachodniej dzięki dwóm świętym: Augustynowi z Hippony i Augustynowi z Canterbury, mnichowi benedyktyńskiemu, ewangelizatorowi wysp brytyjskich. W XII wieku upowszechniło się wśród krzyżowców, powracających z Ziemi Świętej, po czym stało się rzadsze w czasach Henryka VIII ze względu na związek semantyczny ze „starą religią”. W herbach zachodnioeuropejskich rodów, noszących nazwiska, będące wariacją „Augustine” występuje krokiew (chevron), symbolizująca budowniczych fortec i opiekunów słabszych. Łączono ją m.in. z potrójnym krzyżem (Austin)^[2], gwiazdą (Agosto)^[3], koroną (August)^[4] lub krukiem (Augustin). Przymiotnik augustyński określa związek znaczeniowy z Augustynem z Hippony i jego doktryną tj. augustynizmem, jak również czas panowania elektorów saskich, noszących imię August, tzw. wiek augustyński^[5].

Istnieją dowody, że nazwisko Augustyński było używane już w Średniowieczu na długo przed upowszechnieniem się praktyki przyjmowania nazwiska od imienia lub nazwy urzędu ojca (patronimicum), miejsca pochodzenia, stanowiska lub zawodu osoby, która je nosiła. Posiada odpowiedniki w ponad siedemdziesięciu brzmieniach językowych, m.in.: Aoustin (Francja), Agustin (Hiszpania), Augustin (Niemcy). W księgach parafialnych prowadzonych w języku łacińskim, starszych niż XX-wieczne nazwisko jest zapisywane jako Augustinski^[6]. W tej formie pojawia się w Prusach Wschodnich i na terenie Saksonii, skąd pochodzili polscy władcy z dynastii Wettynów: August II Mocny i August III Sas. Występuje także w formach: Augustynski, Augustinski lub Augustinsky, najczęściej we Francji (65), Słowacji (43), Niemczech (28).

Uważa się, że przedstawiciele rodu Augustyńskich odegrali kluczową rolę w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Kilku z nich walczyło w wojnach polsko-szwedzkich w XVII wieku i wojnie smoleńskiej w latach 1632-1634. Augustyńscy brali czynny udział w tworzeniu polskiego ruchu ludowego, a także ruchach patriotycznych w okresie zaborów, II Rzeczypospolitej, okupacji hitlerowskiej i PRL^[7]. Nazwisko Augustyński znajduje się w spisach mieszczan Warszawy^[8], Tylicza^[9][10], Śmigla^[11].

Do wybitnych osobistości, noszących nazwisko Augustyński należą: Bruno Augustinski - niemiecki aktor i śpiewak operowy, Carl Augustinski - XVIII-wieczny muzyk i kompozytor z Pragi^[12], Peer Augustinski (1940–2014)^[13] - niemiecki aktor słynący z dubbingu do filmów z Robinem Williamsem. Popularność zyskały także jego dzieci: Olivia Augustinski (ur. 11 grudnia 1964), niemiecka aktorka, tancerka, postać telewizyjna^[14] i Bernd Augustinski, muzyk, kompozytor, performer^[15][16].

W marcu 2024 nazwiska Augustyński używało w Polsce 914 osób: 456 kobiet i 458 mężczyzn^[17].

• Search last name augustin [online], Heraldrys Institute of Rome [dostęp 2021-10-25]  (ang.).
• Surname Database: Augustine Last Name Origin [online], The Internet Surname Database [dostęp 2021-10-25] .
• iGENEA, DNA Origin Analysis, https://www.igenea.se/en/surnames/a/augustynski