Kandym
 Calligonum comosum | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
kandym | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Calligonum L. Sp. Pl. 530. 1 Mai 1753[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
| Synonimy | |||
| |||
Kandym[4] (Calligonum Benth.) – rodzaj roślin z rodziny rdestowatych (Polygonaceae). Obejmuje ok. 40 gatunków[5]. Rośliny te występują naturalnie w środkowej i zachodniej Azji oraz w północnej Afryce[5][6][7]. Kwiaty Calligonum polygonoides są jadane w Indiach[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]- Pokrój
- Zrzucające liście krzewy i półkrzewy, zazwyczaj gęsto rozgałęzione[7].
- Liście
- Ulistnienie jest naprzeciwległe. Liście pojedyncze, siedzące lub osadzone na krótkich ogonkach liściowych. Ich całobrzega blaszka liściowa ma kształt od równowąskiego do łuskokształtnego. Gatka jest błoniasta, czasami zrośnięta u podstawy[7].
- Kwiaty
- Promieniste, obupłciowe, zebrane w pęczki, rozwijają się w kątach pędów. Mają 5 wolnych i trwałych listków okwiatu. Pręcików jest 12–18, ich nitki są zrośnięte u nasady. Zalążnia jest górna[7].
- Owoce
- Trójboczne niełupki[7].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]
- Pozycja systematyczna
Rodzaj z plemienia Calligoneae Eaton w podrodzinie Polygonoideae Arnott i rodzinie rdestowatych Polygonaceae[2]. W obrębie plemienia jest rodzajem siostrzanym względem Pteropyrum[2][8].
Klasyfikacja tego rodzaju zmieniała się istotnie na przestrzeni lat (podobnie jak wielu innych w podrodzinie Polygonoideae). W pierwotnym, szerokim ujęciu ustalonym przez Karola Linneusza należał do rodzaju Polygonum (sensu lato)[2]. Ponieważ ten rodzaj tak definiowany ma charakter parafiletyczny, od wielu lat różni taksonomowie proponowali nowe ujęcia mające na celu wyodrębnienie rodzajów monofiletycznych. Przełomowy charakter miała publikacja Kerstin Haraldson z 1978[9], bowiem zawarta w niej klasyfikacja była później potwierdzana dalszymi dowodami, w tym molekularnymi[10]. Analizy molekularne pozwoliły uściślić relacje filogenetyczne i skorygować ujęcia systematyczne rodzajów[2][8].
- Pozycja rodzaju na tle kladogramu podrodziny Polygonoideae[2][8]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
- Wykaz gatunków[5]
- Calligonum acanthopterum I.G.Borshch.
- Calligonum alatosetosum Maassoumi & Kazempour
- Calligonum aphyllum (Pall.) Gürke
- Calligonum arborescens Litv.
- Calligonum azel Maire
- Calligonum babakianum Godw.
- Calligonum bakuense Litv.
- Calligonum × barsukiense Soskov
- Calligonum bucocladum Bunge
- Calligonum bykovii Godw.
- Calligonum × calcareum Pavlov
- Calligonum calvescens Maire
- Calligonum caput-medusae Schrenk ex Fisch. & C.A.Mey.
- Calligonum comosum L'Hér.
- Calligonum crinitum Boiss.
- Calligonum crispum Bunge
- Calligonum cristatum Bunge
- Calligonum × densum I.G.Borshch.
- Calligonum × dissectum Popov
- Calligonum × dubianskyi Litv.
- Calligonum ebinuricum N.A.Ivanova ex Soskov
- Calligonum eriopodum Bunge
- Calligonum inerme Kamelin, Gorelova & A.V.Pavlenko
- Calligonum jeminaicum Z.M.Mao
- Calligonum junceum (Fisch. & C.A.Mey.) Litv.
- Calligonum klementzii Losinsk.
- Calligonum laristanicum Rech.f. & Schiman-Czeika
- Calligonum leucocladum (Schrenk) Bunge
- Calligonum litwinowii Drobow
- Calligonum macrocarpum I.G.Borshch.
- Calligonum matteianum Drobow
- Calligonum microcarpum I.G.Borshch.
- Calligonum mongolicum Turcz.
- Calligonum murex Bunge
- Calligonum × paletzkianum Litv.
- Calligonum polygonoides L.
- Calligonum rubicundum Bunge
- Calligonum santoanum Korovin
- Calligonum schizopterum Rech.f. & Schiman-Czeika
- Calligonum setosum (Litv.) Litv.
- Calligonum spinosetosum Maassoumi & Batooli
- Calligonum × spinulosum Drobow
- Calligonum × squarrosum Pavlov
- Calligonum taklimakanense B.R.Pan & K.M.Shen
- Calligonum tetrapterum Jaub. & Spach
- Calligonum trifarium Z.M.Mao
- Calligonum triste Litv.
- Calligonum turbineum Pavlov
- Calligonum zakirovii (Khalk.) Czerep.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b c d e f Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-01] (ang.).
- ↑ a b c Calligonum. [w:] botany.si.ed [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2016-10-26]. (ang.).
- ↑ Tadeusz Stanowski, Lasy Turkmenii [pdf], „Sylwan”, CXXXV (10), 1991, s. 69–73 [dostęp 2024-10-22].
- ↑ a b c Calligonum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-30].
- ↑ a b David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 149, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
- ↑ a b c d e Calligonum. Plantes & botanique. [dostęp 2016-10-10]. (fr.).
- ↑ a b c Tanja M. Schuster, James L. Reveal, Michael J. Bayly, Kathleen A. Kron. An updated molecular phylogeny of Polygonoideae (Polygonaceae): Relationships of Oxygonum, Pteroxygonum, and Rumex, and a new circumscription of Koenigia. „Taxon”. 64, 6, s. 1188-1208, 2015. DOI: 10.12705/646.5.
- ↑ Haraldson, K. 1978. Anatomy and taxonomy in Polygonaceae subfam. Polygonoideae Meisn. emend. Jaretzky Symbolae Botanicae Upsalienses, 22: 1–95.
- ↑ Sang-Tae Kim, Michael J. Donoghue, Molecular phylogeny of Persicaria (Persicarieae, Polygonaceae), „Systematic Botany”, 33 (1), 2008, s. 77–86, DOI: 10.1600/036364408783887302 [dostęp 2023-10-05] (ang.).