Przejdź do zawartości

Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
To jest stara wersja tej strony, edytowana przez Foma (dyskusja | edycje) o 00:42, 6 wrz 2024. Może się ona znacząco różnić od aktualnej wersji.
Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 6 wrz 2024, była oparta na tej wersji.
Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie
Mokotów
Ilustracja
Ulica Narbutta przy ul. Kazimierzowskiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Przebieg
światła 0 m ul. Puławska
165 m ul. Sandomierska
285 m ul. św. Szczepana
465 m ul. Wiśniowa
475 m ul. Kazimierzowska
655 m skwer Antoniego Słonimskiego
735 m ul. Kwiatowa
światła 890 m al. Niepodległości
985 m ul. Asfaltowa
1070 m ul. Opoczyńska
1160 m ul. Kielecka
1250 m ul. Łowicka
1320 m ul. Juliana Fałata
1460 m ul. Akacjowa
1540 m ul. św. Andrzeja Boboli
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Ludwika Narbutta w Warszawie”
Ziemia52°12′18,9″N 21°00′37,5″E/52,205250 21,010417
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica Ludwika Narbutta przy ulicy Puławskiej, widok w kierunku zachodnim (2020)
Ulica przy ulicy św. Andrzeja Boboli, widok w kierunku wschodnim (2020)

Ulica Ludwika Narbutta – ulica w dzielnicy Mokotów w Warszawie.

Opis

Ulica powstała w miejscu drogi narolnej wsi Mokotów[1]. W okresie Królestwa Kongresowego prowadziła od traktu Puławskiego do cegielni, przy której znajdowały się glinianki[2].

W 1897 roku duży teren między obecnymi ulicami: Rakowiecką, Puławską, św. Andrzeja Boboli, Ligocką i Melsztyńską stał się własnością Georga (Jerzego) von Narbuta[3]. Na zlecenie właściciela w latach 1897−1898 został on rozparcelowany[3]. Główną arterią projektowanego przez Narbuta miasteczka Mokotów stała się ulica Narbuta (nazywana także Narbutowską)[4][3], odpowiadająca na całej długości obecnej ulicy[3]. Na jej osi zaprojektowano prostokątny rynek Mokotowa[3]. Jego dłuższe pierzeje (północną i południową) nazwano ulicą Gołaszewską, natomiast krótsze (wschodnia i zachodnia) były przypisane do ulicy Narbuta[3].

W 1916 roku ulica wraz z całą gminą Mokotów została włączona do Warszawy[5]. W tym samym roku nadano jej nową nazwę[6], upamiętniającą polskiego ziemianina i powstańca styczniowego Ludwika Narbutta[7]. Zmiana nazwy weszła jednak w życie w 1928 roku, gdyż do tego roku wszystkie ulice dawnego miasteczka Mokotów miały status ulic prywatnych[8].

W latach 1924−1925 na rogu ulic Narbutta i Wiśniowej powstał zespół biurowo-produkcyjny Polskiego Towarzystwa Radiotechnicznego[9]. 1 lutego 1925 w budynku pod numerem 29 przedsiębiorstwo uruchomiło pierwszą w Polsce radiową stację nadawczą[10][11].

W okresie międzywojennym przy ulicy wybudowano wille oraz domy należące do spółdzielni mieszkaniowych[12], m.in. w latach 1928−1931 powstało osiedle „Szare Domy”, którego inwestorem była Spółdzielnia Budowlano-Mieszkaniowa Urzędników Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[9]. W latach 20. przy ulicy wzniesiono również dwa duże budynki szkolne: ok. 1925 roku na rogu ulic Narbutta i Kazimierzowskiej monumentalny gmach I Miejskiej Szkoły Rękodzielniczej Żeńskiej[2][13], a w latach 1925−1927[14] pod numerem 14 budynek publicznych szkół powszechnych nr 85 i 191[15]. Pomiędzy ulicą Kazimierzowską i aleją Niepodległości, w miejscu planowanego rynku miasteczka Mokotów[3], powstał obudowany budynkami mieszkalnymi plac, na środku którego założono skwer[16] (obecnie skwer Antoniego Słonimskiego)[3].

Około 1933−1934 przy ul. św. A. Boboli 14 (późniejszy adres ulica Narbutta 86) wzniesiono gmach dydaktyczny i halę warsztatową Państwowej Wyższej Szkoły Inżynierskiej im. Hipolita Wawelberga i Stanisława Rotwanda (obecnie Gmach Stary Technologiczny Politechniki Warszawskiej)[17]. W 1938 roku na sąsiedniej działce rozpoczęto budowę gmachu Liceum Lotniczo-Samochodowego (nr 84), ale do wybuchu II wojny światowej ukończono tylko część budynku[18].

W 1938 roku ulica była wyasfaltowana[19].

Wschodni odcinek ulicy był terenem walk w czasie powstania warszawskiego. W godzinę „W” 1 sierpnia 1944 roku trzy kompanie batalionu „Bałtyk” ze zgrupowania Pułku „Baszta” zaatakowały gmach Szkoły Rękodzielniczej, w której stacjonował batalion SS liczący ok. 300−400 żołnierzy[20]. Na skutek dużej przewagi przeciwnika polskie natarcie załamało się[20]. Drugi atak na budynek, również zakończony niepowodzeniem, miał miejsce w nocy z 13 na 14 sierpnia 1944 roku[21]. 14 sierpnia 1944 roku powstańcy bohatersko bronili reduty zorganizowanej w dwóch oficynach budynku nr 27a (tzw. drugi Alkazar)[a][22][23].

W czasie II wojny światowej zabudowa ulicy została zniszczona w ok. 50 procentach[12].

Po 1945 roku przy końcowym odcinku ulicy powstały dwa nowe obiekty Politechniki Warszawskiej: Gmach Nowy Technologiczny i Gmach Mechaniki Precyzyjnej (obecnie Gmach Mechatroniki)[24]. W latach 1948−1950[18] uczelnia dokończyła również budowę dawnego gmachu Liceum Lotniczo-Samochodowego (obecnie Gmach Samochodów i Maszyn Roboczych)[25]. W 1949 roku oddano do użytku wzniesiony na skwerze budynek kina Stolica (obecnie kino Iluzjon)[26].

Ważniejsze obiekty

Uwagi

  1. ↑ Nazwę „Alkazar” nosiły co najmniej trzy reduty powstańcze na Mokotowie. Pierwszym Alkazarem („Alkazar I”) był sześciokondygnacyjny, niewykończony jeszcze budynek na południowym rogu al. Niepodległości i ul. Odyńca. Zob.Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 16. ISBN 83-11-09261-3.

Przypisy

  1. ↑ Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 51.
  2. ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 132.
  3. ↑ a b c d e f g h Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 46. ISBN 83-88372-34-3.
  4. ↑ Jarosław Zieliński: Nazewnictwo okresu małej i wielkiej inkorporacji [w:] Śladami nazw miejskich Warszawy. Z prac Zespołu Nazewnictwa Miejskiego Warszawy. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2012, s. 48. ISBN 978-83-62189-21-2.
  5. ↑ Stanisław Herbst: Mokotów od połowy XVII w. do 1939 r. [w: Dzieje Mokotowa]. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1972, s. 53.
  6. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 342. ISBN 83-86619-97X.
  7. ↑ Stanisław Ciepłowski (red.): Słownik patronów ulic Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2003, s. 173. ISBN 83-7181-291-4.
  8. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 50−51. ISBN 83-88372-34-3.
  9. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 49. ISBN 83-88372-34-3.
  10. ↑ Dobrosław Kobielski: Między wojnami. Kartki z historii [w:] Kalendarz Warszawski'88. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1987, s. 166. ISBN 83-03-01684-9.
  11. ↑ Jerzy S. Majewski: Narbutta 29, czyli krótka historia pierwszego radia. [w:] Gazeta Stołeczna [on-line]. warszawa.wyborcza.pl, 25 czerwca 2010. [dostęp 2021-07-24].
  12. ↑ a b Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 534. ISBN 83-01-08836-2.
  13. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 126. ISBN 978-83-61253-51-8.
  14. ↑ Joanna Giżejewska. Szkoły-pałace? Warszawskie publiczne szkoły powszechne wybudowane w latach 1924−1930. „Krajobraz Warszawski”, s. 9, wrzesień 2016. 
  15. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 124. ISBN 978-83-61253-51-8.
  16. ↑ Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 133.
  17. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 169. ISBN 83-88372-34-3.
  18. ↑ a b Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 167. ISBN 83-88372-34-3.
  19. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 51. ISBN 83-88372-34-3.
  20. ↑ a b Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 41. ISBN 83-11-09261-3.
  21. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 63. ISBN 83-11-09261-3.
  22. ↑ Piotr Rozwadowski (red. nauk.): Wielka Ilustrowana Encyklopedia Powstania Warszawskiego. Tom 1. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona i Fundacja „Warszawa Walczy 1939–1945”, 2005, s. 43. ISBN 83-11-09261-3.
  23. ↑ Lesław M. Bartelski: Mokotów 1944. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1986, s. 354. ISBN 83-11-07078-4.
  24. ↑ Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 264−265. ISBN 83-7207-220-5.
  25. ↑ Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 253. ISBN 83-7207-220-5.
  26. ↑ Joanna Koszewska, Grzegorz Mika: MOK. Ilustrowany atlas architektury północnego Mokotowa. Warszawa: CA Centrum Architektury, 2015, s. 47. ISBN 978-83-937716-9-1.
  27. ↑ Anna Agata Wagner: Architektura Politechniki Warszawskiej. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, 2001, s. 252, 257, 261, 267. ISBN 83-7207-220-5.

Linki zewnętrzne

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Ludwika_Narbutta_w_Warszawie&oldid=74691822”