Franz Kratter (pisarz)
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
pisarz, scenograf |
Franz Kratter (ur. 27 maja 1758 w Oberndorf am Lech, Niemcy, zm. 8 listopada 1830 we Lwowie) – niemiecki pisarz i scenograf teatralny, dyrektor teatru niemieckiego we Lwowie.
Studiował na uniwersytecie w Dillingen an der Donau najpierw filozofię, później teologię, a następnie wyjechał do Wiednia, gdzie studiował prawo. Po ukończeniu nauki został zatrudniony jako prywatny sekretarz, jednak kierując się zamiłowaniem do teatru i pisarstwa w 1786 przeprowadził się do Lwowa, gdzie podjął współpracę z tamtejszym teatrem niemieckim. W latach 1800–1819 wraz z Franzem Bullą prowadził dyrekcję teatru lwowskiego, a po śmierci Bulli sam do roku 1830[1]. Jako dyrektor sceny niemieckiej współpracował z dyrekcją sceny polskiej (obie sceny teatru lwowskiego mieściły się po roku 1800 w budynku dawnego kościoła franciszkańskiego). Jan Nepomucen Kamiński (jako dyrektor teatru polskiego) przekładał niektóre sztuki Krattera i wystawiał po polsku na swojej scenie[2]. Po śmierci Krattera, w latach 1831-1842 (czyli ostatnim dziesięcioleciu niemieckiej sceny teatralnej we Lwowie) dyrekcje teatru niemieckiego zmieniały się kilkakrotnie, a poziom artystyczny oceniany był coraz gorzej[3].
W zarządzanym przez niego teatrze repertuar był wzorowany na repertuarze wiedeńskim i miał charakter ponadczasowy. Wiele sztuk sam pisał, dramaty jego autorstwa były grane do połowy ubiegłego stulecia nie tylko we Lwowie, ale nieomal na wszystkich niemieckich scenach teatralnych i to nie tyle przez wzgląd na ich treść, co bardziej ze względu na ich inscenizacje. Franz Kratter w swoich sztukach ukazywał ówczesne stosunki społeczne panujące w Galicji, wskazywał na wysoki poziom świadomości kultury i poczucia społecznego. Spektakle wywoływały sensację z powodu bezkompromisowego i otwartego pokazania panującego zła i jego przyczyn. Był świadomym prekursorem idei józefinizmu. W roku 1786 opublikował w Lipsku "Listy o aktualnym stanie Galicji"[4], zawierające ostrą krytykę stosunków społecznych w Galicji i krytykę szlachty polskiej, odebrane we Lwowie jako paszkwil[1]. Kratter także kilkakrotnie i bezskutecznie starał się o profesurę na Uniwersytecie Lwowskim[1].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c s. Maria Kłańska, Daleko od Wiednia. Galicja w oczach pisarzy niemieckojęzycznych 1772-1918, Kraków, Universitas, 1991, 251-252.
- ↑ Michał Piekarski, Muzyka we Lwowie. Od Mozarta do Majerskiego. Kompozytorzy - muzycy - instytucje, Warszawa 2018.
- ↑ Johann Webersfeld, Lemberger Theater, w: Allgemeine Theater-Chronik, No. 33 [z 13 marca 1839], Leipzig 1839, s. 131-132.
- ↑ Briefe über den itzigen Zustand von Galizien, Leipzig 1786 - wydanie dwutomowe napisane po pierwszym pobycie Krattera w Galicji.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Österreichisches Biographisches Lexikon, Franz Kratter s. 217 ISBN 3-7001-1483-4
- Deutsche Biographie, Kratter Franz
- Classic Books and Ephemera, Kratter Franz. classicbooksandephemera.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-08-12)].
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Utwory Franza Krattera w bibliotece Polona