Autobusy miejskie w Poznaniu

Autobusy miejskie w Poznaniu

autobus
Zajezdnia przy ul. Kaczej 12 (WA2)
Państwo	Polska
Lokalizacja	Poznań
Organizator	Poznań (ZTM Poznań)
Lata funkcjonowania	od 1925
Multimedia w Wikimedia Commons

Autobusy miejskie w Poznaniu – jeden z najstarszych systemów autobusowych w Polsce. Uruchomiony został w 1925 roku.

Poznańskie autobusy należą do Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego Sp. z o.o., które wspólnie z przewoźnikami z gmin ościennych obsługuje linie miejskie i podmiejskie na zlecenie ZTM Poznań. Wyjątek stanowi tu Komunikacja miejska w Swarzędzu.

Komunikację autobusową w Poznaniu uruchomiono 1 listopada 1925 roku, choć od 1922 roku koncesję na przewozy posiadała spółka Poznańskie Autobusy S.A.^[1] Pierwsze linie autobusowe oznaczane były literami A, B itd., dopiero w 1954 roku zaczęto je oznaczać liczbami, od 51 wzwyż. Jedna linia kursowała ze Starego Rynku na Główną, a druga również ze Starego Rynku na Winiary. Wkrótce uruchomiono trzecią linię, z Placu Wolności na ul. Matejki. Pasażerów woziły cztery nowo zakupione autobusy marki Scania (każdy z nich o pojemności 25 pasażerów). 18 kwietnia 1934 otwarto pierwszą linię podmiejską, do Mosiny (funkcjonowała zaledwie dwa lata)^[2]. W 1944 roku w Poznaniu pojawiły się pierwsze autobusy gazowe firmy Bussing. Podczas okupacji niemieckiej, okupant odczuwał braki paliwowe, w związku z czym wprowadził napęd gazowy. W większości zbiorniki gazowe znajdowały się na dachach autobusów. Wyjątek stanowiła linia z Garbar do Naramowic - tutaj z uwagi na niski wiadukt kolejowy (Tama Garbarska) używano doczep ze zbiornikiem gazowym. Autobusy gazowe (trzy sztuki) kursowały do końca 1945, zastępując nieodbudowane jeszcze linie tramwajowe na Dębiec i na Starołękę z ulicy Zielonej. Na ulicy tej, a także na ul. Św. Trójcy i na Starołęce znajdowały się specjalnie do tego celu wybudowane przez Niemców hydranty gazowe. Paliwa starczało tylko na podróż w jedną stronę^[3].

Znaczny rozwój komunikacji autobusowej nastąpił w Poznaniu w latach 50. XX wieku. Linie dotarły do wielu dzielnic peryferyjnych (np. Krzyżownik, czy Starołęki Wielkiej), a także poza miasto (Swarzędz, Tarnowo Podgórne, Puszczykowo). Przyjęto też nowy tabor: najpierw Sany H-O1B, a potem Sany H-25B oraz (od połowy lat 60. XX wieku) ZiS-y 155. Dysponowano również Mavagami^[2]. Autobusy stacjonujące dotąd na ul. Zwierzynieckiej, doczekały się w 1968 nowej zajezdni na ul. Warszawskiej^[4].

W roku 1959 w mieście pojawiły się pierwsze Jelcze 272 MEX^[5], a w 1966 pierwsze przegubowe Jelcze AP-02 (sześć sztuk). W roku 1970 MPK Poznań dysponowało wyłącznie Jelczami i było ich wówczas 227 sztuk (jedynie autobus turystyczny był marki Karosa). Około 1975 kursowały też Jelcze z doczepami (13 sztuk PO01), najczęściej na linii łączącej Ogrody z Krzyżownikami. W 1977 do miasta dotarły pierwsze egzemplarze Jelczy PR110 (10 sztuk). W dniu otwarcia 49. Międzynarodowych Targów Poznańskich podróżowała nimi delegacja partyjno-rządowa. Od 1983 przybywały zmodernizowane Jelcze PR110M. W 1984 na stanie MPK Poznań było 155 Jelczy PR110U, 23 Jelcze PR110M i cztery Jelcze PR110IL. W latach 80. XX wieku, w miarę sprowadzania nowych Ikarusów, liczba Jelczy zaczęła spadać. W 1991 dużą ich liczbę przekazano gminom podpoznańskim w związku z likwidacją linii podmiejskich. W 1992 ostatecznie wycofano ten typ z eksploatacji, pozostawiając trzy sztuki do obsługi wycieczek i przewozów zamkniętych^[6]. W 1975 przedsiębiorstwo przewiozło autobusami 101 077 pasażerów. Rekord w tym zakresie przypadł na rok 1994 – 191 452 pasażerów. Potem przewozy spadły z uwagi na rozwój transportu indywidualnego^[4].

W 1981 oddano do użytku zajezdnię przy ul. Kaczej na Kopaninie^[5].

W 1991 wprowadzono linie autobusowe nocne (w miejsce zlikwidowanych tramwajowych)^[5]. W latach 90. zakupiono pierwszy autobus niskopodłogowy (1995 r.) oraz wprowadzono do eksploatacji 122 niskopodłogowe autobusy marki MAN i Neoplan (począwszy od 1996 r.)^[5]. W 2002 roku wprowadzono wewnętrzny system monitoringu w pojazdach. Od 2006 roku wszystkie autobusy marki Solaris zostały wyposażone w klimatyzację. Obecnie jest to 60 linii dziennych miejskich i podmiejskich oraz 21 nocnych, jak również jedna linia turystyczna obsługiwana przez zabytkowy tabor kursująca w weekendy. 31 marca 2008 r. MPK Poznań zakupiło za 1,5 mln złotych pierwszy w Polsce autobus Solaris Urbino 18 III Hybrid. Kursuje on po mieście od października 2008 r. Od 16 stycznia 2010 roku Poznań jest miastem posiadającym w 100% niskopodłogowy tabor autobusowy; wysokopodłogowe Ikarusy 280.70A z Poznania, trafiły do Częstochowy oraz Tarnowskich Gór (większość została tam zezłomowana). Z kolei w 2013 roku MPK wycofało swój jedyny średniopodłogowy autobus Ikarus 435.05D^[7].

W 2005 MPK Poznań dysponowało 182 autobusami. W zajezdni przy ul. Pustej (Warszawskiej) stacjonowało 78 Neoplanów, 40 Ikarusów, w tym 33 typu 280, 12 Solarisów Urbino 18, 10 Solarisów Urbino 12 i 5 DAF-ów. W zajezdni przy ul. Kaczej garażowało 125 autobusów, w tym ponad 80 MAN-ów, 36 Ikarusów i 7 Jelczy. Najstarszym autobusem wykorzystywanym w służbie liniowej był DAF MB200 z 1982. Obsługiwano wówczas 77 linii, w tym 21 nocnych^[2].

1 października 2011 roku, w związku z integracją transportu z Luboniem i częściowo z gminą Komorniki, a także w związku z ujednolicaniem numeracji linii podmiejskich, zmieniono oznaczenie linii 56 Górczyn – Luboń Żabikowo na 616, nie przydzielając poprzedniego numeru do żadnej trasy. Jednocześnie ograniczono funkcjonowanie tej linii do godzin szczytu w dni powszednie. Linię 56 uruchomiono ponownie na nowej trasie Ogrody – Krzyżowniki z dniem 1 lipca 2014 r.

W dniu 3 września 2012 r. została zlikwidowana kursująca od 1966 roku^[8] linia pospieszna A^[9], natomiast w jej miejsce utworzono linie nr. 45 oraz 97. 28 stycznia 2013 r. zlikwidowano linię 88, a jej kursy do Moraska przejęła linia podmiejska nr 902.

1 stycznia 2015 r. likwidacji uległy linie 70 i 72 – zostały zastąpione przez nowe linie podmiejskie 320, 321 oraz 322.

W styczniu 2019 roku nastąpiła zmiana numeracji miejskich linii dziennych na trzycyfrowe w celu ujednolicenia systemu numeracji tras autobusowych. Do wcześniej obowiązującego numeru została dopisana cyfra 1 – np. linia nr 44 otrzymała oznaczenie 144, aczkolwiek przez 3 do 4 miesięcy miał być okres przejściowy, w którym na równi funkcjonowały stara i nowa numeracja linii^[10]. Wszelkie nowe linie autobusowe wprowadzone w 2018 roku posiadają oznaczenia trzycyfrowe^[10].

W nocy z 1 na 2 marca 2021 roku zaczął obowiązywać nowy schemat przebiegu nocnej komunikacji – linie o numerach od 201^[a] do 231 będą kursować tylko na terenie miasta Poznania, natomiast te o numerze od 250 wzwyż staną się podmiejskimi^[11]. Wraz ze zmianą numeracji linii mają powstać nowe połączenia^[11]. Przystanki autobusowe przy rondzie Kaponiera przestaną pełnić funkcję początkowo-końcowych, stając się „przelotowymi”^[11].

Od 2024 roku nastąpi reorganizacja linii autobusowych w północnym Poznaniu^[12]. Dotyczy to także całej sieci tramwajowej^[13][14].

W autobusie o numerze #1840 znajduje się tabliczka upamiętniająca Krystynę Feldman, oddaną pasażerkę poznańskiej komunikacji. Tabliczkę umieszczono na miejscu, na którym najczęściej w tym pojeździe siadała.

Odnowę taboru MPK Poznań rozpoczęło w 1994 roku. Wtedy to zakupiono 19 autobusów marki Ikarus 280.70A oraz 1 sztukę autobusu marki Ikarus 435.05D, które zostały wyposażone w silniki spełniające normę spalin EURO 1. Pojazdy wyposażone były również w automatyczne skrzynie biegów.

Pierwszy autobus niskowejściowy – Jelcz M121M zadebiutował w 1995 roku.

W 1996 roku zakupiono 122 niskopodłogowe miejskie autobusy MAN i Neoplan. Pojazdy spełniały normy spalin EURO 1 i EURO 2. Pierwszy Neoplan przybył z montowni w Bolechowie 22 marca 1996^[15].

W latach 2000–2004 zakupiono łącznie 62 niskopodłogowe autobusy takich marek jak: Solaris, MAN i Jelcz. W 2006 roku zakupiono 30 autobusów przegubowych Solaris Urbino 18 III oraz 22 autobusy MAN NL263 Lion's City. Zakupione autobusy spełniały normy spalin EURO 3 oraz zostały wyposażone w klimatyzację całopojazdową.

W 2008 roku zakupiono 6 sztuk Solarisów Urbino 18 III wyposażonych w silniki spełniające normę spalin EURO 5 oraz autobus hybrydowy Solaris Urbino 18 III Hybrid (ten ostatni wszedł na stan 3 listopada 2008)^[16].

W 2009 roku zakupiono 5 autobusów Solaris Urbino 12 III wyposażonych w silniki EURO 5 EEV, 20 autobusów Solaris Urbino 18 III (silniki EURO 5 EEV) oraz 4 autobusy MAN NL273 Lion's City wyposażone w silniki spełniające normę spalin EURO 4.

W latach 2010–2012 zakupiono 93 autobusy Solaris Urbino 12 III oraz 18 III (silniki spełniające normę spalin EURO 5 EEV), 26 sztuk autobusów Solaris Urbino 8,6 III (silniki EURO 5 EEV) i 2 minibusy Iveco Kapena 65C Urby. Wszystkie autobusy zakupiono w ramach dofinansowania z funduszy unijnych.

W 2013 roku zakupiono 25 sztuk autobusów Solaris – 23 sztuki Solarisów Urbino 12 III oraz 2 sztuki Solarisów Urbino 18 III. Autobusy te pozyskano w formie 8 letniej dzierżawy. 3 z 25 pojazdów spełniają normę spalin EURO 6^[17]. W 2016 roku tabor MPK zasiliło 20 sztuk autobusów marki Solaris z najnowszej IV generacji modelu Urbino 18.

Rok 2018 przyniósł kolejne zasilenie w postaci łącznie 37 sztuk (19 sztuk Solarisów Urbino 12 i 18 sztuk Urbino 18).

W 2020 roku do ruchu wprowadzone zostały pierwsze pojazdy o napędzie elektrycznym. Dostarczono wtedy 6 sztuk Solarisów Urbino 12 IV Electric, które zostały zakupione z pomocą projektu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej „System zielonych inwestycji - Część 2 - GEPARD - Bezemisyjny transport publiczny” oraz 15 sztuk Solarisów Urbino 18 IV Electric zakupionych w ramach dotacji Regionalnego Programu Operacyjnego „Korekta funkcjonowania układu komunikacyjnego w rejonie ronda Rataje”^[18].

W 2021 do Poznania dostarczono kolejne 37 pojazdów elektrycznych marki Solaris (31 sztuk Urbino 12 IV Electric i 6 sztuk Urbino 18 IV Electric) zakupionych w projekcie "Elektryfikacja wybranych linii autobusowych w Poznaniu” dofinansowanego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2014-2020, oś priorytetowa VI „Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach”, działanie 6.1 „Rozwój publicznego transportu zbiorowego w miastach”^[19]. Autobusy zlokalizowane są na zajezdni przy ulicy Warszawskiej oraz Kaczej. Wysyłane często na linie 149, 175, 176, 163, 190, 169, 145, 160 (12 metrów) oraz 174, 169, 193 (wersje 18 metrowe)

W 2022 roku MPK Poznań zakupiło 5 minibusów Mercus MB Sprinter City. Służą one do obsługi linii o niskim zagęszczeniu pasażerów - tj. 121, 122, 123, 124 oraz podmiejskie 416. Pojazdy mogą przewozić do 14 osób na miejscach siedzących.

W 2023 roku do floty przewoźnika dołączyły przegubowe autobusy Mercedes-Benz Conecto G spełniające normę emisji spalin Euro 6. Są one zlokalizowane na zajezdni przy ul. Kaczej, i często wysyłane na linie 177, 164, 727, 182, 191, 159.

Kolejnym zakupem w 2023 roku było 25 autobusów Solaris Urbino 12 IV hydrogen. Inwestycja została dofinansowana z programu "Zielony transport publiczny", rozpisanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wszystkie z zamówionych autobusów dostarczono na zajezdnię przy ulicy Warszawskiej, gdzie znajduje się stacja tankowania wodoru wybudowana przez Orlen. Obsługują one głównie linie zlokalizowane przy Rondzie Rataje i Śródka, ale często wysyłane są w różne części miasta, niekoniecznie podlegające pod Warszawską. Linie: (152, 157, 158, 162, 166, 168, 169, 173, 178, 181, 184, 185, 188, 190, 196)

• WA1, ul. Warszawska, nr autobusów: 1501-1999, tabor: IVECO 4010, Kapena, Solaris (wszystkie modele), linie: 146, 148, 152, 154, 157, 159, 160, 162, 163, 166, 167, 168, 171, 173, 174, 176, 177, 178, 181, 182, 183, 184, 185, 188, 189, 190, 191, 194, 196, 198, 211, 212, 213, 214, 215, 216, 218, 220, 221, 222, 223, 224, 226, 227, 322, 348, 416, 425, 911.
• WA2, ul. Kacza na Kopaninie (Junikowo), nr autobusów: 1001-1493, tabor: IVECO 4010, Kapena, MAN (wszystkie modele), Solaris (wszystkie modele), linie: 121, 145, 146, 148, 149, 156, 158, 159, 163, 164, 168, 169, 170, 171, 175, 176, 177, 179, 180, 182, 186, 190, 191, 193, 212, 213, 214, 215, 216, 219, 222, 223, 224, 226, 727.

• Zajezdnia przy ulicy Zwierzynieckiej na Jeżycach
• Zajezdnia przy ulicy Świętojańskiej na Komandorii
• Zajezdnia przy ulicy Polskiej
• Zajezdnia przy ulicy Fortecznej na Starołęce
• Zajezdnia przy ulicy Darzyborskiej na Darzyborze

• Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Poznaniu
• Zakład Komunikacji Publicznej Suchy Las
• Kórnickie Przedsiębiorstwo Autobusowe Kombus
• Zakład Usług Komunalnych w Komornikach
• Translub Luboń
• Warbus

• Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego dla miasta Poznania na lata 2014-2025. Poznań 2014

Zobacz wiadomość w serwisie Wikinews pt. Katarzynki 2008

• Oficjalna strona MPK Poznań
• Galeria zdjęć aglomeracji poznańskiej – poznanskie-autobusy.pl
• Nawigacja w komunikacji miejskiej – jakdojade.pl
• Mapa połączeń nocnych na terenie aglomeracji poznańskiej – stan na dzień 17.10.2020.
• Mapa połączeń autobusowych i tramwajowych na terenie aglomeracji poznańskiej – stan na dzień 1.09.2020.