Lokal mieszkalny

Lokal mieszkalny – trwale wydzielony fragment nieruchomości – budynku mieszkalnego, służący do zaspokojenia potrzeb bytowych co najmniej jednej osoby (najczęściej rodziny). Składa się przeważnie z kilku pokojów, kuchni, łazienki z ubikacją oraz korytarza.

Samodzielny lokal mieszkalny może stanowić odrębną własność, czyli nieruchomość lokalową. Położony jest na określonej nieruchomości, stanowiącej nieruchomość wspólną (art. 3 ustawy z 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (uwl)). Do lokalu przypisany jest udział w nieruchomości wspólnej. Współwłasność nieruchomości wspólnej jest prawem, związanym z prawem własności nieruchomości lokalowej i nie może być zniesiona (art. 3 ust. 1 uwl).

Według Przepisów techniczno-budowlanych: § 3. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:[...] mieszkaniu - należy przez to rozumieć zespół pomieszczeń mieszkalnych i pomocniczych, mający odrębne wejście, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, umożliwiający stały pobyt ludzi i prowadzenie samodzielnego gospodarstwa domowego^[1].

Polskie prawo^[1][2] przewiduje następujące wymagania dotyczące mieszkań w budynkach wielorodzinnych:

• mieszkanie, oprócz pomieszczeń mieszkalnych, powinno mieć kuchnię lub aneks kuchenny, łazienkę, ustęp wydzielony lub miskę ustępową w łazience, przestrzeń składowania, miejsce umożliwiające zainstalowanie automatycznej pralki domowej oraz przestrzeń komunikacji wewnętrzne
• w budynku mieszkalnym wielorodzinnym w łazienkach powinno być możliwe zainstalowanie wanny lub kabiny natryskowej, umywalki, miski ustępowej (jeżeli nie ma ustępu wydzielonego)
• pomieszczenie mieszkalne i kuchenne powinno mieć bezpośrednie oświetlenie światłem dziennym
• mieszkanie powinno mieć powierzchnię użytkową nie mniejszą niż 25 m²
• w mieszkaniu co najmniej jeden pokój powinien mieć powierzchnię nie mniejszą niż 16 mkw
• pokoje w budynkach mieszkalnych powinny mieć przynajmniej 2,5 m wysokości.

Według danych GUS na 31 grudnia 2015 r.^[3] średnia wielkość mieszkania w Polsce wynosi 73,6 mkw. Na wsi jest to 92,7 mkw, a w miastach 64,4 mkw.

Statystycznie mieszkania w Polsce są mniejsze niż w większości krajów w Europie. W Unii Europejskiej na osobę przypada średnio 41,7 mkw, a w Polsce 27 mkw. Największe mieszkania w Europie mają Islandczycy (68,6 mkw na osobę), Duńczycy (55 mkw na osobę) i Luksemburczycy (54,6 mkw). Standardy podobne do polskich obowiązują w Irlandii (28,9 mkw na osobę)^[4].  

W latach PRL lokale mieszkalne określane były następującymi skrótami (w zależności od liczby osób, które miały je zamieszkiwać oraz liczby izb):

Obecnie wielkość mieszkania określa się zazwyczaj poprzez liczbę pokoi, do których zalicza się pokój dzienny i sypialnie. W USA i Wielkiej Brytanii pokoju rodzinnego nie zalicza się do pokojów, liczy się tylko sypialnie. Lokal, który ma wspólne sypialnie nie nadaje się prawnie dla rodziny.

Obecnie powstające lokale mieszkalne można podzielić na kategorie w zależności od ich standardu^[7]:

• Mieszkania, dzielą się na 2 podsegmenty:
  • Mieszkania o podstawowym standardzie (ang. low-end):  dostępne cenowo,  usytuowane na peryferiach miast lub w mniej atrakcyjnych dzielnicach, powstają w dużych zespołach budynków, a do ich budowy wykorzystywane są najtańsze technologie. Powierzchnia mieszkań jest zbliżona do funkcjonalnego minimum, a wysokość pomieszczeń wynosi 250-260 cm.
  • Mieszkania o podwyższonym standardzie (ang. lower-middle): mają większą powierzchnię, zwykle znajdują się w nich garderoby. Budynki i ich otoczenie są estetyczne i funkcjonalne zagospodarowane, mają garaże i windy. Osiedla zwykle są ogrodzone, z kontrolowanym dostępem. Materiały wykorzystane przy realizacji i prace wykończeniowe mieszczą się w średnich zakresach cenowych i jakościowych. 
• Apartamenty, dzielą się na 2 podsegmenty:
  • Apartamenty (ang. upper-middle): w prestiżowych lokalizacjach, zbudowane z wykorzystaniem materiałów wysokiej jakości, standardem jest recepcja w budynku i winda. Budynki mają całodobową ochronę i monitoring. Powierzchnie apartamentów są podobne do tych w mieszkaniach o podwyższonym standardzie, jednak regułą jest garderoba i możliwość wydzielenia niezależnej, widnej kuchni. Wysokość pomieszczeń w apartamentach to co najmniej 275 cm.
  • Apartamenty luksusowe (ang. high-end): budynki o niebanalnej architekturze, sygnowanej znakomitymi nazwiskami, zlokalizowane blisko terenów zielonych lub kompleksów zabytkowych. Powierzchnia większości lokali w tym segmencie przekracza 100 mkw. Wymagana jest garderoba, sypialnia typu master suit jest standardem. Mieszkańcy mogą korzystać z serwisu concierge, drobnych napraw, sprzątania lokalu i obiektów sportowo-rekreacyjnych.