Nił Sorski
| {{{tytuły}}} | |
| [[Plik:{{{grafika}}}|240x240px|alt=Ilustracja|{{{podpis grafiki}}}]] {{{podpis grafiki}}} | |
| Data i miejsce urodzenia |
{{{data urodzenia}}} |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
{{{data śmierci}}} |
| Czczony przez |
{{{kościół}}} |
| Beatyfikacja |
{{{data beatyfikacji}}} |
| Kanonizacja |
{{{data kanonizacji}}} |
| Wspomnienie |
{{{wspomnienie}}} |
| Atrybuty |
{{{atrybuty}}} |
| Patron |
{{{patron}}} |
| Szczególne miejsca kultu |
{{{miejsce kultu}}} |
| [[Plik:{{{faksymile}}}|130x100px|alt=Faksymile|{{{opis faksymile}}}]] {{{opis faksymile}}} | |
Nil Sorski (ros. Нил Сорский), ur. 1433 w Moskwie, zm. 7 maja 1508, imię świeckie: Nikołaj Majkow (ros. Николай Майков) – święty mnich, filozof, czczony przez Cerkiew prawosławną w dniu 7 (20) maja oraz w trzecią niedzielę po Pięćdziesiątnicy wraz z Soborem Świętych Wołogodzkich.
Życiorys
Według przekazów żywot Nila Sorskiego spłonął podczas najazdu tatarskiego na monastery wołogodzkie w 1538 roku. Niewiele wiadomo na temat jego życia[1]. Nil Sorski urodził się w 1433 roku w Moskwie[2]. Przypuszczalnie należał do rodu szlacheckiego. Szlachecki ród Majkowów zaliczał Nila Sorskiego do swoich przodków, jednak była to informacja niepewna. Sam Nil nazywał siebie chłopem. Przed postrzyżynami utrzymywał się z przepisywania ksiąg. Wstąpił do monasteru Cyrylo-Biełozierskiego, gdzie spędził kilka lat. Jego duchownym nauczycielem był Paisjusz Jarosławow.
W młodości Nil odwiedził monastery na Athosie oraz Carogród (Konstantynopol), dokąd pielgrzymował ze swoim uczniem św. Innocentym (Ochlabininem)[1]. Podczas pobytu na Wschodzie studiował dzieła świętych ojców Antoniego Wielkiego, Bazylego Wielkiego, Efrema Syryjczyka, Makarego Wielkiego, Izaaka Syryjczyka, Warsonofiusza Wielkiego, Jana Klimaka, Doroteusza z Gazy, Maksyma Wyznawcy, Hezychiusza z Jerozolimy, Szymona Nowego Teologa, Piotra Aleksandryjskiego, Grzegorza z Nazjanzu, Nila Synaity i Filoteusza Synaity.
Po powrocie z Carogrodu Nil udał się nad rzekę Sorę, gdzie na uroczysku leśnym w odległości 15 wiorst od monasteru Cyrylo-Biełozierskiego zbudował celę, wzniósł kaplicę i krzyż oraz wykopał studnię. Zamieszkał w zbudowanej przez siebie pustelni. Z czasem, gdy do niego dołączyli inni mnisi, w tym miejscu powstał skit z cerkwią Ofiarowania Pańskiego[2][3]. Nil przeniósł na grunt ruski tradycje hezychastyczne, które poznał na Athosie[4]. Reguła napisana przez niego dla mnichów, którzy zbudowali koło niego swoje pustelnie, zbierała wszystkie najważniejsze punkty nauczania Ojców z nurtu hezychastycznego na temat modlitwy serca[5].
W latach 1490 i 1503 Nil Sorski uczestniczył w soborach, powołanych w celu zwalczania szerzącej się na Rusi herezji judaistów (ересь жидовствующих), którą zapoczątkował przybyły w XV wieku do Nowogrodu Wielkiego karaim Zachariasz (Схария). Wyznawcy sekty odrzucali kult ikon, krzyża, relikwii, negowali życie zakonne i boską naturę Chrystusa, odrzucili chronografię bizantyjską, przyjęli kalendarz żydowski. Na wyznawców herezji została nałożona anatema. Drugi Sobór ostatecznie rozwiązał sprawę heretyków.
Sobór w 1503 poruszył również kwestię posiadania przez monastery majątków ziemskich, które według Nila Sorskiego było przyczyną demoralizacji mnichów. W czasie soboru mnich wystąpił z apelem do wszystkich klasztorów, by zrezygnowały z posiadanych dóbr i zaczęły utrzymywać się z jałmużny. Jego wniosek został jednak jednogłośnie odrzucony przez sobór, który w swojej uchwale określił majątki Cerkwi jako niezbywalne i święte. Według Pipesa inspiratorem wystąpienia Nila Sorskiego mógł być Iwan III Srogi, który już wcześniej konfiskował na potrzeby państwa włości kościelne[6]. Mimo odrzucenia apelu Nila w czasie soboru w 1503, jego wystąpienie zapoczątkowało trwający do połowy XVI wieku spór między zachłannymi i niezachłannymi[7] (oryg. stiażatielami lub lubostiażatielami i niestiażatielami) – zwolennikami i przeciwnikami posiadania przez Kościół prawosławny majątku[8].
Nil Sorski zmarł w 1508 roku. W swoim Testamecie napisał:
Rzućcie moje ciało na pustyni – niech pożrą je zwierzęta i ptaki; ponieważ wielce zgrzeszyło było przeciwko Bogu i niegodne jest pochówku. [...] Błagam wszystkich, niech pomodlą się za moją grzeszną duszę, i proszę was o przebaczenie i ode mnie przebaczenie. Bóg niechże przebaczy wszystkim.
Był to drugi taki przypadek w historii Cerkwi prawosławnej na Rusi. Podobny sens miał testament metropolity kijowskiego Konstantego, zmarłego w 1159 roku. Prośba Nila Sorskiego nie została spełniona przez jego uczniów, którzy pochowali go w monasterskiej cerkwi[1].
- ↑ a b c Г. Федотов, Святые древней Руси, Rozdz. 10, Преп. Нил Сорский. [dostęp: 2010-09-28].
- ↑ a b О жизни и писаниях преподобного отца нашего, аввы Нила Сорскаго, первооснователя скитскаго жития в России. [dostęp: 2010-09-28].
- ↑ Преподобный Нил Сорский (1433-1508). [dostęp: 2010-09-28].
- ↑ R. Pipes, Rosja carów, s.235
- ↑ Tomáš Špidlík: Hezychazm w Rosji – Nil Sorski. s. 119.
- ↑ R. Pipes, Rosja carów, ss.235-236
- ↑ Riasanovsky N. V., Steinberg M. D.: Historia Rosji. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2009, s. 127. ISBN 978-83-233-2615-1.
- ↑ R. Pipes, Rosja carów, s.236
Bibliografia
- О жизни и писаниях преподобного отца нашего, аввы Нила Сорскаго, первооснователя скитскаго жития в России. [dostęp: 2010-09-28].
- Преподобный Нил Сорский (1433-1508). [dostęp: 2010-09-28].
- Федотов Г., Святые древней Руси, Rozdz. 10, Преп. Нил Сорский. [dostęp: 2010-09-28].
- Pipes R. Rosja carów, Magnum, Warszawa 2006, ISBN 978-83-89656-20-9
- Špidlík, Tomáš: Hezychazm w Rosji – Nil Sorski. W: Tenże: Wielcy mistycy rosyjscy. Kraków: Wydawnictwo "M", 1996, s. 115-132.