Przejdź do zawartości

Daglezja: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycjanastępna edycja →
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Literówka
m lit.
Linia 29: Linia 29:
[[Plik:Pseudotsuga menziesii 28226.JPG|thumb|Szyszka daglezji zielonej]]
[[Plik:Pseudotsuga menziesii 28226.JPG|thumb|Szyszka daglezji zielonej]]


; Pokrój: Drzewa te tworzą nieregularnie stożkowatą lub szeroką [[korona drzewa|koronę]]<ref name=philips/>. [[Pień]] prosty<ref name="china">{{Cytuj stronę | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=127289 | tytuł = Pseudotsuga Carrière | praca = Flora of China | opublikowany = eFloras.org | data dostępu = 2019-09-17}}</ref>. [[Daglezja zielona]] należy do najwyższych drzew na świecie – rekordowy okaz ścięty w 1895 koło [[Vancouver]] miał 127 m wysokości<ref name=philips>{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs |wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=46 |isbn=0333730038}}</ref>. Na młodej, gładkiej kory widoczne są pęcherzyki z żywicą. Kora na starych drzewach jest gruba i silnie spękana. Pędy są zwykle owłosione (u ''P. japonica'' nagie) i chropowate z powodu nieznacznie wystających śladów liściowych. Pędy zakończone są wrzecionowatymi, zaostrzonymi pąkami osiągającymi 1 cm długości<ref name="seneta_1987">{{Cytuj książkę | autor = Włodzimierz Seneta | tytuł = Drzewa i krzewy iglaste. 2| wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 435-436 | isbn = 83-01-05225-2}}</ref>, nie pokrytymi żywicą<ref name=china/>. Nie występują [[krótkopęd]]y<ref name=china/>.
; Pokrój: Drzewa te tworzą nieregularnie stożkowatą lub szeroką [[korona drzewa|koronę]]<ref name=philips/>. [[Pień]] prosty<ref name="china">{{Cytuj stronę | url = http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=127289 | tytuł = Pseudotsuga Carrière | praca = Flora of China | opublikowany = eFloras.org | data dostępu = 2019-09-17}}</ref>. [[Daglezja zielona]] należy do najwyższych drzew na świecie – rekordowy okaz ścięty w 1895 koło [[Vancouver]] miał 127 m wysokości<ref name=philips>{{cytuj książkę|autor=Roger Philips, Martyn Rix|tytuł=The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs |wydawca=Macmillan |miejsce=London |data=2002 |strony=46 |isbn=0333730038}}</ref>. Na młodej, gładkiej widoczne są pęcherzyki z żywicą. Kora na starych drzewach jest gruba i silnie spękana. Pędy są zwykle owłosione (u ''P. japonica'' nagie) i chropowate z powodu nieznacznie wystających śladów liściowych. Pędy zakończone są wrzecionowatymi, zaostrzonymi pąkami osiągającymi 1 cm długości<ref name="seneta_1987">{{Cytuj książkę | autor = Włodzimierz Seneta | tytuł = Drzewa i krzewy iglaste. 2| wydawca = Państwowe Wydawnictwo Naukowe | miejsce = Warszawa | data = 1987 | strony = 435-436 | isbn = 83-01-05225-2}}</ref>, nie pokrytymi żywicą<ref name=china/>. Nie występują [[krótkopęd]]y<ref name=china/>.


; [[Liść|Liście]]: Skrętoległe, płaskie i równowąskie igły<ref name=china/>. U nasady igły zwężone są w krótki ogonek z małą stopką. Liście gatunków amerykańskich są na szczycie tępe lub zaostrzone, a azjatyckich wcięte. Na górnej stronie liści znajduje się rowek, a od spodu dwa paski [[aparat szparkowy|aparatów szparkowych]]<ref name="seneta_1987"/>.
; [[Liść|Liście]]: Skrętoległe, płaskie i równowąskie igły<ref name=china/>. U nasady igły zwężone są w krótki ogonek z małą stopką. Liście gatunków amerykańskich są na szczycie tępe lub zaostrzone, a azjatyckich wcięte. Na górnej stronie liści znajduje się rowek, a od spodu dwa paski [[aparat szparkowy|aparatów szparkowych]]<ref name="seneta_1987"/>.

Wersja z 12:15, 25 wrz 2020

Zobacz też: inne znaczenia.
Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „jedlica”. Zobacz też: Jelica (do 2009 Jedlica), Jedlica (potok).
Daglezja
ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Klad

rośliny naczyniowe

Klad

rośliny nasienne

Rząd

sosnowce

Rodzina

sosnowate

Podrodzina

modrzewiowe

Rodzaj

daglezja

Nazwa systematyczna
{{{nazwa łacińska}}} Carriere
Traité Conif. ed. 2. 256. 1867
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Daglezja, jedlica (Pseudotsuga Carriere) – rodzaj zimozielonych drzew szpilkowych z rodziny sosnowatych. Obejmuje w zależności od ujęcia taksonów wschodnioazjatyckich od 4 do 8 gatunków. W Ameryce Północnej rosną dwa gatunki (P. menziesii i P. macrocarpa), jeden w Japonii (P. japonica) i w szerokim ujęciu jeden gatunek w Chinach wraz z wyspą Tajwan (P. sinensis). Takson występujący w Chinach bywa rozdzielany na trzy lub nawet pięć gatunków[4]. Drzewa te są istotnym składnikiem lasów w obszarze występowania. Mają też duże znaczenie ekonomiczne jako źródło surowca drzewnego. Służą do wyrobu słupów, podkładów kolejowych, sklejki, ścieru. Wykorzystywane są olejki eteryczne daglezji zielonej (Oregon balsam), żywica wykorzystywana była jako guma do żucia, liście jako substytut kawy, a słodkie soki były zbierane i wykorzystywane przez Indian[5]. W Polsce rośnie jako gatunek introdukowany daglezja zielona[6].

Morfologia

Szyszka daglezji zielonej
Pokrój
Drzewa te tworzą nieregularnie stożkowatą lub szeroką koronę[7]. Pień prosty[8]. Daglezja zielona należy do najwyższych drzew na świecie – rekordowy okaz ścięty w 1895 koło Vancouver miał 127 m wysokości[7]. Na młodej, gładkiej korze widoczne są pęcherzyki z żywicą. Kora na starych drzewach jest gruba i silnie spękana. Pędy są zwykle owłosione (u P. japonica nagie) i chropowate z powodu nieznacznie wystających śladów liściowych. Pędy zakończone są wrzecionowatymi, zaostrzonymi pąkami osiągającymi 1 cm długości[9], nie pokrytymi żywicą[8]. Nie występują krótkopędy[8].
Liście
Skrętoległe, płaskie i równowąskie igły[8]. U nasady igły zwężone są w krótki ogonek z małą stopką. Liście gatunków amerykańskich są na szczycie tępe lub zaostrzone, a azjatyckich wcięte. Na górnej stronie liści znajduje się rowek, a od spodu dwa paski aparatów szparkowych[9].
Kwiaty i szyszki
Kwiaty zebrane są w rozdzielnopłciowe kwiatostany mające postać drobnych szyszek. Drzewa są jednopienne[9]. Kwiatostany męskie są czerwonawe i stożkowate, wyrastają pojedynczo lub w skupieniach wzdłuż pędów. Kwiatostany żeńskie są różowozielone i wyrastają skupione po kilka[7]. Po zapyleniu zwisające szyszki żeńskie drewnieją. Charakterystyczną ich cechą są widoczne, trójzębne łuski wspierające wystające spod łusek nasiennych. Szyszki osiągają od 5 cm (u P. japonica) do 18 cm długości (u P. macrocarpa)[9].

Systematyka

Rośliny z tego rodzaju obecne były już w oligocenie Ameryki Północnej. Najstarsze znane skamieniałości reprezentujące rośliny w typie P. macrocarpa datowane są na około 32 miliony lat. Pomost lądowy między Ameryką Północną i wschodnią Azją, istniejący przez znaczną część trzeciorzędu, umożliwił rozszerzenie zasięgu rodzaju na kontynent azjatycki[4].

Ostatni wspólny przodek gatunków wschodnioazjatyckich z rodzaju Pseudotsuga żył około 20 milionów lat temu we wczesnym miocenie. Różnicowanie taksonów azjatyckich datowane jest na ciepły okres środkowomioceńskiego optimum klimatycznego (17–15 milionów lat temu) i jego rezultatem ma być przywiązanie tamtejszych daglezji do obszarów o stosunkowo ciepłym klimacie. Różnicowanie azjatyckich daglezji zaowocowało dwoma kladami, z których jeden obejmuje P. brevifolia, P. forrestii i część P. wilsoniana, a drugi P. sinensis i P. japonica oraz także część P. wilsoniana. Pokrewieństwo genetyczne części populacji tego ostatniego z obu grupami tłumaczone jest tym, że po pierwotnym oddzieleniu się linii tego gatunku od wspólnych przodków z kladem pierwszym, co miało miejsce ok. 15 milionów lat temu, powstała linia rozwojowa, która pochodzi od przodka, który ok. 7 milionów lat temu zmieszał się z przedstawicielem kladu drugiego[4].

Wymienione wyżej gatunki wschodnioazjatyckie ujęte zostały w podziale systematycznym rodzaju przedstawionym przez Hermanna w 1982 (w jego ujęciu rodzaj obejmował 8 gatunków)[4]. Później w klasyfikacji taksonów azjatyckich dominowało jednak szerokie ujęcie gatunku P. sinensis będącego albo jedynym przedstawicielem daglezji azjatyckich obok P. japonica, ewentualnie wyróżniano jeszcze P. brevifolia i P. forrestii[4][8].

Synonimy taksonomiczne[3]

Abietia A. H. Kent

Wykaz gatunków (nazwy zaakceptowane według The Plant List[10][11])

Przypisy

  1. ↑ P. F. Stevens: Angiosperm Phylogeny Website – PINACEAE. 2001–.
  2. ↑ Aljos Farjon: A natural history of conifers. Portland: Timbers Press, 2008, s. 287. ISBN 978-0-88192-869-3.
  3. ↑ a b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-02-22].
  4. ↑ a b c d e Xiao-Xin Wei, Zu-Yu Yang, Yan Li, Xiao-Quan Wang. Molecular phylogeny and biogeography of Pseudotsuga (Pinaceae): Insights into the floristic relationship between Taiwan and its adjacent areas. „Molecular Phylogenetics and Evolution”. 55, 3, s. 776-785, 2010. DOI: 10.1016/j.ympev.2010.03.007. 
  5. ↑ David J. Mabberley: Mabberley's Plant-Book. Cambridge University Press, 2017, s. 764. ISBN 978-1-107-11502-6.
  6. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  7. ↑ a b c Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 1. Trees and shrubs. London: Macmillan, 2002, s. 46. ISBN 0-333-73003-8.
  8. ↑ a b c d e Pseudotsuga Carrière. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-09-17].
  9. ↑ a b c d Włodzimierz Seneta: Drzewa i krzewy iglaste. 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 435-436. ISBN 83-01-05225-2.
  10. ↑ Pseudotsuga. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-09-17].
  11. ↑ Daglezja (nazwy polskie). [dostęp 2009-02-24].
Sosnowate
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Daglezja&oldid=60926067”