Tekst źródłowy strony Tekst bizantyjski

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:
Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.
Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025
Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.
Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce No open proxies.
Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki. Możesz również wysłać e-mail do kolejki VRT stewardów na adres stewards@wikimedia.org, podając wszystkie powyższe szczegóły.
Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.
[[Plik:Codex Alexandrinus J 1,1-7.PNG|thumb|280px|Początek [[Ewangelia Jana|Jana]] w [[Kodeks Aleksandryjski|Kodeksie Aleksandryjskim]] przekazującym w Ewangeliach tekst bizantyjski, w pozostałych zaś księgach NT – tekst aleksandryjski]]
'''Tekst bizantyjski''' (albo '''bizantyński''') – nazwa używana w odniesieniu do jednej z czterech rodzin podstawowych typów greckiego tekstu [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]]. Nazwa „bizantyjski” nadana została przez [[Burnett Hillman Streeter|B.H. Streetera]] i [[Frederic George Kenyon|F.G. Kenyona]]. [[Brooke Foss Westcott|Westcott]] i [[Fenton John Anthony Hort|Hort]] nazywali go syryjskim, określany też bywa antiocheńskim. Ponieważ ten typ tekstu reprezentuje ponad 80% rękopisów, nazywany bywa tekstem większości lub większościowym (''The Majority Text''). W aparacie krytycznym oznaczany jest symbolem <math>\mathfrak{M}</math> lub '''Byz'''.

== Cechy charakterystyczne tekstu bizantyjskiego ==
Charakteryzuje się czystszym, bardziej zbliżonym do klasycznego, językiem greckim, drobnymi dodatkami, a nawet słowami, które występują w innych przekładach. Inną jego cechą jest dążenie do harmonizacji paralelnych tekstów [[Ewangelia| Ewangelii]]. Uczeni oceniają go na ogół nisko, jednak jak na to wskazuje porównanie z [[Chester Beatty I]], zachowało się w nim sporo starożytnych lekcji.

Zachodzą zauważalne różnice pomiędzy wczesnym tekstem bizantyjskim z wieków IV-V a późnym tekstem bizantyjskim (po wieku IX). Widoczne jest to zwłaszcza przy porównaniu tekstu Ewangelii z [[Kodeks Aleksandryjski| Kodeksu Aleksandryjskiego]] z minuskułami pochodzącymi z XII-XIV wieków.

== Świadkowie tekstu bizantyjskiego ==
Do grupy tekstu bizantyjskiego należy ponad 80% rękopisów. Po raz pierwszy pojawia się w cytatach [[Jan Chryzostom| Jana Chryzostoma]] (350–407). Od wieku IX dominuje w greckim świecie. Najznakomitszym reprezentantami tej grupy są: [[Kodeks Aleksandryjski]] (tylko Ewangelie), [[Kodeks Efrema]] (tylko Ewangelie) i [[Kodeks Waszyngtoński]] (tylko Mt i Łk). Rodzinę tę reprezentuje większość powstałych po wieku XI [[Kodeks minuskułowy (Nowy Testament)|minuskułów]].

{|"wikitable"
|style="background:#DAE" align="center"| '''Symbol'''
|style="background:#DAE" align="center"| '''Nazwa'''
|style="background:#DAE" align="center"| '''Wiek'''
|style="background:#DAE" align="center"| '''Zawiera'''
|-
|style="background:#EBE" align="center"| A (02)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Aleksandryjski]]
|style="background:#EBE" align="center"| ok. 400
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| C (04)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Efrema]]
|style="background:#EBE" align="center"| V
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| W (032)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Waszyngtoński]]
|style="background:#EBE" align="center"| V
|style="background:#EBE" align="center"| Mt 1-28; Łk 8, 13 – 24, 53
|-
|style="background:#EBE" align="center"| Q (026)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Gwelferbytański B]]
|style="background:#EBE" align="center"| V
|style="background:#EBE" align="center"| Łk – J
|-
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks 061|061]]
|style="background:#EBE" align="center"| –
|style="background:#EBE" align="center"| V
|style="background:#EBE" align="center"| 1 Tm 3, 15-16; 4, 1-3; 6, 2-8
|-
|style="background:#EBE" align="center"| E (07)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Bazylejski|Codex Basilensis]]
|style="background:#EBE" align="center"| VIII
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| F (09)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Codex Boreelianus]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| G (011)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Codex Seidelianus I]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| H (013)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Codex Seidelianus II]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| L (020)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Codex Angelicus]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Dzieje, Listy
|-
|style="background:#EBE" align="center"| V (031)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Moskiewski]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| Y (034)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Macedoński]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|-
|style="background:#EBE" align="center"| Θ (038)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Codex Koridethi]]
|style="background:#EBE" align="center"| IX
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie (z wyjątkiem Mk)
|-
|style="background:#EBE" align="center"| S (028)
|style="background:#EBE" align="center"| [[Kodeks Watykański Gr. 354|Kodeks Watykański 354]]
|style="background:#EBE" align="center"| 949
|style="background:#EBE" align="center"| Ewangelie
|}

[[Plik:Codex Boreelianus F+ (09), Mk 1.JPG|thumb|right|200px|Codex Boreelianus, reprezentuje wczesną postać tekstu bizantyjskiego.]]
Tylko sześć rękopisów reprezentujących tekst bizantyjski sprzed wieku IX zachowało się do naszych czasów, ale wśród manuskryptów w IX wieku jest już dominujący, natomiast po XII wieku jest już niemal jedynym pozostającym w użyciu tekstem [[Nowy Testament| Nowego Testamentu]]. 

; Papirusy
Tylko [[Papirus Bodmer L|<math>\mathfrak{P}^{73}</math>]].

; Majuskuły
[[Codex Mutinensis]], [[Kodeks Cypryjski|Cyprius]], [[Kodeks Moskiewski|Mosquensis I]], [[Kodeks Kampiański|Campianus]], [[Purpurowy Kodeks Petropolitański|Petropolitanus Purp.]] (wiele obcych naleciałości), [[Kodeks z Synopy|Sinopensis]], [[Kodeks Gwelferbytański A]], [[Kodeks Gwelferbytański B|Guelferbytanus B]], [[Kodeks Nitryjski|Nitriensis]], [[Kodeks Naniański|Nanianus]], [[Codex Monacensis|Monacensis]], [[Kodeks Tischendorfa IV|Tischendorfianus IV]], [[Codex Sangallensis 48|Sangallensis]], [[Kodeks Tischendorfa III|Tischendorfianus III]], [[Kodeks Petropolitański|Petropolitanus]], [[Ewangelie z Rossano|Rossanensis]], [[Codex Beratinus]], [[Codex Athous Dionysius|Dionysiou]], [[Kodeks Watykański 2066|Vaticanus 2066]], [[Kodeks 047]], [[Kodeks 049|049]], [[Kodeks 052|052]], [[Kodeks 053|053]], [[Kodeks 054|054]], [[Kodeks 056|056]], [[Kodeks 061|061]], [[Kodeks 063|063]], [[Kodeks 064|064]], [[Kodeks 065|065]], [[Kodeks 069|069]] (?), [[Kodeks 093|093]] (Dzieje), [[Kodeks 0103|0103]], [[Kodeks 0104|0104]], [[Kodeks 0105|0105]] (mieszany), [[Kodeks 0116|0116]], [[Kodeks 0133|0133]], [[Kodeks 0134|0134]], [[Kodeks 0135|0135]], [[Kodeks 0136|0136]], [[Kodeks 0142|0142]], [[Kodeks 0151|0151]], [[Kodeks 0197|0197]], [[Kodeks 0211|0211]], [[Kodeks 0246|0246]], [[Kodeks 0248|0248]], [[Kodeks 0253|0253]], [[Kodeks 0255|0255]], [[Kodeks 0257|0257]], [[Kodeks 0265|0265]], [[Kodeks 0269|0269]] (tekst mieszany), [[Kodeks 0272|0272]], [[Kodeks 0273|0273]] (?), [[Kodeks 0281|0281]].

; Minuskuły
Ponad 80% minuskułów reprezentuje tekst bizantyjski, około 20% ma tekst mieszany (bizantyjski jest jednym z elementów), a tylko 2% nie ma żadnych bizantyjskich naleciałości{{odn|Aland|Aland|1995|s=140}}.

[[Minuskuł 2 (Gregory-Aland)|2]], [[Minuskuł 3|3]], [[Minuskuł 6|6]] (Ewangelie i Dzieje), [[Minuskuł 8|8]], [[Minuskuł 9|9]], [[Minuskuł 11|11]], [[Minuskuł 12|12]], [[Minuskuł 14|14]], [[Minuskuł 15|15]], [[Minuskuł 18|18]], [[Minuskuł 21|21]], [[Minuskuł 23|23]], [[Minuskuł 24|24]], [[Minuskuł 25|25]], [[Minuskuł 27|27]], [[Minuskuł 28|28]] (oprócz Marka), [[Minuskuł 29|29]], [[Minuskuł 30|30]], [[Minuskuł 32|32]], [[Minuskuł 34|34]], [[Minuskuł 35 (Gregory-Aland)|35]], [[Minuskuł 36|36]], [[Minuskuł 37|37]], [[Minuskuł 39|39]], [[Minuskuł 40|40]], [[Minuskuł 42|42]], [[Minuskuł 44|44]], [[Minuskuł 45|45]], [[Minuskuł 46|46]], [[Minuskuł 47|47]], [[Minuskuł 49|49]], [[Minuskuł 50|50]], [[Minuskuł 52|52]], [[Minuskuł 53|53]], [[Minuskuł 54|54]], [[Minuskuł 55|55]], [[Minuskuł 57|57]], [[Minuskuł 58|58]], 60, [[Codex Montfortianus|61]] (Ewangelie i Dzieje), 63, 65, 66, 68, [[Minuskuł 69 (Gregory-Aland)|69]] (oprócz listów Pawła), 70, 73, 74, 75, 76, 77, 78, 80, 82, 83, 84, 89, 90, 92, 93, 95, 97, 98, 99, 100, 103, 104 (oprócz listów Pawła), [[Codex Ebnerianus|105]], 107, 108, 109, 110, 111, 112, 116, 119, 120, 121, 122, 123, 125, 126, 127, 128, 129, 132, 133, 134, [[Minuskuł 135|135]], 136, 137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 155, 156, 159, 162, 167, 169, 170, 171, 177, 180 (oprócz Dziejów), 181 (tylko Objawienie), 182, 183, 185, 186, 187, 189, 190, 192, 193, 194, 195, 196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205 (Listy), 206 (oprócz listów powszechnych), [[Minuskuł 207|207]], 208, [[Minuskuł 209|209]] (oprócz Ewangelii i Objawienia), 210, 212, 214, 215, 217, 218 (oprócz listów powszechnych i listów Pawła), 219, 220, 221, 223, 224, 226, 227, 231, 232, 235, 236, 237, 240, 243, 244, 245, 246, 247, 248, 250, 254 (oprócz listów powszechnych), 256 (oprócz listów Pawła), 259, 260, 261, 262, 263 (oprócz listów Pawła), 264, 266, 267, 268, 269, 270, 272, 275, 276, 277, 278a, 278b, 280, 281, 282, 283, [[Minuskuł 284|284]], 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 292, 293, 297, 300, [[Minuskuł 301|301]], 302, 303, 304, 305, 306, 308, 309, 313, 314, 316, 319, 320, 324, 325, 327, 328, 329, 330 (oprócz listów Pawła), 331, 334, 335, 337, 342, 343, 344, 347, 350, 351, 352, 353, 354, 355, 356, 357, 358, 359, 360, 361, 362, 364, 365 (oprócz listów Pawła), 366, 367, 368, 369, 371, 373, 374, 375, 376, 378 (oprócz listów powszechnych), 379, 380, 381, 384, 385, 386, 387, 388, 390, 392, 393, 394, 395, 396, 398 (oprócz listów powszechnych), 399, 401, 402, 404, 405, 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 414, 415, 417, 418, 419, 422, 425, 426, 429 (listy Pawła i Objawienie), [[Minuskuł 431|431]] (oprócz Dziejów i listów powszechnych), 432, 438, 439, 443, 445, 446, 448, 449, 450, 451 (oprócz listów Pawła), 452, 454, 457, 458, 459 (oprócz listów Pawła), [[Ewangelie Uspienskiego|461]], 465, 466, 469, [[Minuskuł 470|470]], 471, 473, 474, 475, 476, 477, 478, 479, 480, 481, [[Minuskuł 482 (Gregory-Aland)|482]], 483, 484, 485, 490, 491, 492, 493, 494, 496, 497, 498, 499, 500, 501, 502, 504, 505, 506, 507, 509, 510, 511, 512, 514, 516, 518, 519, 520, 521, 522 (oprócz Dziejów i listów powszechnych), 523, 524, 525, 526, 527, 528, 529, 530, 531, 532, 533, 534, 535, 538, 540, 541, 546, 547, 548, 549, 550, 551, 553, 554, 556, 558, 559, 560, 564, 568, 570, 571, 573, 574, 575, 577, [[Minuskuł 578 (Gregory-Aland)|578]], 580, 583, 584, 585, 586, 587, 588, 592, 593, 594, 596, 597, 600, 601, 602, 603, 604, 605, 607, 616, 618, 620, 622, 624, 625, 626, 627, 628, 632, 633, 634, 637, 638, 639, 640, 642 (oprócz listów powszechnych), 644, 645, 648, 649, 650, 651, 655, 656, 657, 660, 662, 663, 664, 666, 668, 669, 672, 673, 674, 677, 680, 684, 685, 686, 688, 689, 690, 691, 692, 694, 696, 698, 699, 705, 707, 708, 711, 714, 715, 717, 718, 721, 724, 725, 727, 729, 730, 731, 734, 736, 737, 739, 741, 745, 746, 748, 750, 754, 755, 756, 757, 758, 759, 760, 761, 762, 763, 764, 765, 768, 769, 770, 773, 774, 775, 777, 778, 779, 781, 782, 783, 784, 785, 786, 787, 789, 790, 793, 794, 797, 798, 799, 801, 802, 806, 808, 809, 811, 818, 819, 820, 824, 825, 830, 831, 833, 834, 835, 836, 839, 840, 841, 843, 844, 845, 846, 848, 852, 853, 857, 858, 860, 861, 862, 864, 866a, 867, 868, 870, 877, 880, 884, 886, 887, 889, 890, 893, 894, 896, 897, 898, 900, 901, 902, 904, 905, 906, 910, 911, 912, 914, 916, 917 (listy Pawła), 918 (listy Pawła), 919, 920, 921, 924, 928, 936, 937, 938, 942, 943, 944, 945 (Dzieje i listy powszechne), 950, 951, 952, 953, 955, 956, 957, 958, 959, 960, 961, 962, 963, 964, 965, 966, 967, 969, 970, 971, 973, 975, 977, 978, 980, 981, 987, 988, 991, 993, 994, 995, 997, 998, 999, 1000, 1003, 1004, 1006 (Ewangelie), 1007, 1008, 1010 (?), 1011, 1013, 1014, 1015, 1016, 1017, 1018, 1019, 1020, 1023, 1024, 1025, 1026, 1028, 1030, 1031, 1032, 1033, 1036, 1044, 1045, 1046, 1050, 1052, 1053, 1054, 1055, 1056, 1057, 1059, 1060, 1061, 1062, 1063, 1065, 1067 (oprócz listów powszechnych), 1068, 1069, 1070, 1072, 1073, 1074, 1075, 1076, 1077, 1078, 1080, 1081, 1083, 1085, 1087, 1088, 1089, 1094, 1099, 1100, 1101, 1103, 1104, 1105, 1107, 1110, 1112, 1119, 1121, 1123, 1129, 1148, 1149, 1150, 1161, 1168, 1169, 1171, 1172, 1173, 1174, 1176, 1177, 1185, 1186, 1187, 1188, 1189, 1190, 1191, 1193, 1196, 1197, 1198, 1199, 1200, 1201, 1202, 1203, 1205, 1206, 1207, 1208, 1209, 1211, 1212, 1213, 1214, 1215, 1217, 1218, 1220, 1221, 1222, 1223, 1224, 1225, 1226, 1227, 1231, 1241 (tylko Dzieje), 1251 (?), 1252, 1254, 1255, 1260, 1264, 1277, 1283, 1285, 1292 (oprócz listów powszechnych), 1296, 1297, 1298, 1299, 1300, 1301, 1303, 1305, 1309, 1310, 1312, 1313, 1314, 1315, 1316, 1317, 1318, 1319 (oprócz listów Pawła), 1320, 1323, 1324, 1328, 1330, 1331, 1334, 1339, 1340, 1341, 1343, 1345, 1347, 1350a, 1350b, 1351, 1352a, 1354, 1355, 1356, 1357, 1358, 1359 (oprócz listów powszechnych), 1360, 1362, 1364, 1367, 1370, 1373, 1374, 1377, 1384, 1385, 1392, 1395, 1398 (oprócz listów Pawła), 1400, 1409 (Ewangelie i listy Pawła), 1417, 1437, 1438, 1444, 1445, 1447, 1448 (oprócz listów powszechnych), 1449, 1452, 1470, 1476, 1482, 1483, 1492, 1503, 1504, 1506 (Ewangelie), 1508, 1513, 1514, 1516, 1517, 1520, 1521, 1523 (listy Pawła), 1539, 1540, 1542b (tylko Łukasz), 1543, 1545, 1547, 1548, 1556, 1566, 1570, 1572, 1573 (oprócz listów Pawła?), 1577, 1583, 1594, 1597, 1604, 1605, 1607, 1613, 1614, 1617, 1618, 1619, 1622, 1628, 1636, 1637, 1649, 1656, 1662, 1668, 1672, 1673, 1683, 1693, 1701, 1704 (oprócz Dziejów), 1714, 1717, 1720, 1723, 1725, 1726, 1727, 1728, 1730, 1731, 1732, 1733, 1734, 1736, 1737, 1738, 1740, 1741, 1742, 1743, 1745, 1746, 1747, 1748, 1749, 1750, 1752, 1754, 1755a, 1755b, 1756, 1757, 1759, 1761, 1762, 1763, 1767, 1768, 1770, 1771, 1772, 1800, 1821, 1826, 1828, 1829, 1835, 1841 (oprócz Objawienia), 1846 (tylko Dzieje), 1847, 1849, 1851, 1852 (tylko w Objawieniu), 1854 (oprócz Objawienia), 1855, 1856, 1858, 1859, 1860, 1861, 1862, 1869, 1870, 1872, 1874 (oprócz listów Pawła), 1876, 1877 (oprócz listów Pawła), 1878, 1879, 1880, 1882, 1883, 1888, 1889, 1891 (oprócz Dziejów), 1897, 1899, 1902, 1905, 1906, 1907, 1911, 1914, 1915, 1916, 1917, 1918, 1919, 1920, 1921, 1922, 1923, 1924, 1925, 1926, 1927, 1928, 1929, 1930, 1931, 1932, 1933, 1934, 1936, 1937, 1938, 1941, 1946, 1948, 1951, 1952, 1954, 1955, 1956, 1957, 1958, 1964, 1970, 1971, 1972, 1974, 1975, 1978, 1979, 1980, 1981, 1982, 1986, 1988, 1992, 1997, 1998, 2001, 2003, 2007, 2009, 2013, 2048, 2096, 2098, 2111, 2119, 2125, 2126, 2127 (oprócz listów Pawła), 2132, 2133, 2135, 2138 (tylko w Objawieniu), 2139, 2140, 2141, 2142, 2144, 2160, 2172, 2173, 2175, 2176, 2177, 2178, 2181, 2183, 2187, 2189, 2191, 2199, 2218, 2221, 2236, 2261, 2266, 2267, 2273, 2275, 2277, 2281, 2289, 2295, 2300, 2303, 2306, 2307, 2309, 2310, 2311, 2352, 2355, 2356, 2373, 2376, 2378, 2381, 2382, 2386, 2389, 2390, 2406, 2407, 2409, 2414, 2415, 2418, 2420, 2422, 2423, 2424, 2425, 2426, 2430, 2431, 2437, 2441, 2442, 2445, 2447, 2450, 2451, 2452, 2454, 2455, 2457, 2458, 2459, 2466, 2468, 2475, 2479, 2483, 2484, 2490, 2491, 2496, 2497, 2499, 2500, 2501, 2502, 2503, 2507, 2532, 2534, 2536, 2539, 2540, 2545, 2547, 2549, 2550, 2552, 2554, 255, 2558, 2559, 2562, 2563, 2567, 2571, 2572, 2573, 2578, 2579, 2581, 2584, 2587, 2593, 2600, 2619, 2624, 2626, 2627, 2629, 2631, 2633, 2634, 2635, 2636, 2637, 2639, 2645, 2646, 2649, 2650, 2651, 2653, 2656, 2657, 2658, 2660, 2661, 2665, 2666, 2671, 2673, 2675, 2679, 2690, 2691, 2696, 2698, 2699, 2700, 2704, 2711, 2712, 2716, 2721, 2722, 2723, 2724, 2725, 2727, 2729, 2746, 2760, 2761, 2765, 2767, 2773, 2774, 2775, 2779, 2780, 2781, 2782, 2783, 2784, 2785, 2787, 2790, 2791, 2794, 2815, 2817, 2829{{odn|Aland|Aland|1995|s=164–165}}{{odn|Aland|1996|s=XXXII}}<ref>{{Cytuj książkę|nazwisko=Nestle|imię=Eberhard et Erwin|tytuł=Novum Testamentum Graece|inni= communiter ediderunt: B. et K. Aland, J. Karavidopoulos, C.M. Martini, B.M. Metzger |wydanie=27|wydawca= Deutsche Bibelgesellschaft |miejsce=Stuttgart|rok=2001|strony=714}}</ref>.

== Historia ==
Tekst powstał w IV wieku, w wyniku kilku recenzji. Pierwszej recenzji mógł dokonać [[Lucjan z Antiochii|Lucjan Męczennik]]{{odn|Metzger|1963}}. Po raz pierwszy pojawia się w cytatach Chryzostoma, jakkolwiek tekst Chryzostoma tylko w 75% zgadza się ze standardowym tekstem bizantyjskim<ref>M. Silva, ''Response'', w: ''Rethinkong New Testament Textual Criticism'', ed. D.A. Black, s. 148.</ref>. W poszczególnych sekcjach [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]] historia tekstu była nieco inna. Tekst bizantyjski najbardziej się rozpanoszył w tekście [[Ewangelia|Ewangelii]] (ze względu na harmonizację tekstu). W przypadku tekstu [[Apokalipsa św. Jana|Apokalipsy]] tekst bizantyjski ma dwa podteksty, jeden związany z komentarzem [[Andrzej z Cezarei|Andrzeja z Cezarei]] (wykorzystał go [[Erazm z Rotterdamu|Erazm]]), drugi związany z komentarzem [[Ekumeniusz]]a i to jest również tekst bizantyjski, jakkolwiek nie [[textus receptus]].

Pierwsze przekłady, które noszą cechy tekstu bizantyjskiego to przekład [[Wulfila|Wulfili]] na język gocki oraz [[Peszitta]] (przekład na język syryjski).

== Powstanie tekstu bizantyjskiego ==
W wiekach II-III była moda na archaizację języka literackiego. Zmiany językowe polegały na zmienianiu końcówki w 3 os. l. mn. w aoryście (ηλθαν i ειπαν uzyskują brzmienie ηλθον, ειπον). Zmieniano przypadki, tak aby to brzmiało poprawnie z punktu widzenia klasycznej greki. Dodawano partykułę μεν<ref>Nieprzetłumaczalna na język polski.</ref>, dodawano rodzajniki, wszędzie tam, gdzie ich brakowało. Zmieniano szyk, np. w J 6,49 w zwrocie:
: εν τη ερημω το μαννα (na pustyni manna) – kodeksy [[Kodeks Watykański|B]], [[Kodeks Efrema|C]], [[Kodeks Bezy|D]], [[Codex Borgianus|T]], [[Kodeks Waszyngtoński|W]], [[Codex Koridethi|Θ]]
: το μαννα εν τη ερημω (manna na pustyni) – kodeksy [[Kodeks Synajski|<math>\aleph</math>]], [[Kodeks Aleksandryjski|A]], [[Codex Regius (Nowy Testament)|L]], [[Kodeks Athous Lavrensis|Ψ]], [[Rodzina Lake’a (f1)|''f''<sup>1</sup>]], [[Rodzina Ferrara (f13)|''f''<sup>13</sup>]], rękopisy tekstu bizantyjskiego

Mk 1,9
: εις τον Ιορδανην υπο Ιωανου (w Jordanie przez Jana) – kodeksy <math>\aleph,</math> B, D
: υπο Ιωανου εις τον Ιορδανην (przez Jana w Jordanie) – kodeksy A, W

Udoskonaleniom tym poddawany był nie tylko tekst bizantyjski, dotknęły one również [[tekst zachodni]], a nawet najlepszych przedstawicieli [[tekst aleksandryjski|tekstu aleksandryjskiego]], jakkolwiek w znacznie mniejszym stopniu.

Tekst Ewangelii był harmonizowany przez kopistów. Za przykład może służyć Mt 16,2a-3.

Język grecki ewoluował (Dawid najpierw się zapisywało Δαυιδ, po roku 200 – Δαυειδ, a w epoce bizantyjskiej – Δαβιδ). Ewolucja ta dotknęła w mniejszym stopniu teksty: [[tekst aleksandryjski|aleksandryjski]], [[tekst cezarejski|cezarejski]] i [[tekst zachodni|zachodni]], ale tekst bizantyjski jest końcowym rezultatem owej ewolucji.

Tekst bizantyjski powstał w IV wieku w Konstantynopolu, podczas walk polemicznych z [[Arianizm|arianami]]. Również dogmaty uchwalane w wiekach IV-V odcisnęły swoje piętno na tekście bizantyjskim.

== Rozpowszechnienie tekstu bizantyjskiego ==
Zdaniem Streetera w IV wieku istniało kilka silnych ośrodków, takie jak [[Antiochia]], [[Cezarea Nadmorska|Cezarea]], [[Aleksandria]], [[Konstantynopol]], także [[Jerozolima]] (Rzym używał już [[Łacina|łaciny]]) i każdy z nich miał swój własny tekst. Tekst bizantyjski, to tekst związany z Konstantynopolem. [[Islam]] eliminując znaczenie takich ośrodków jak Cezarea, Jerozolima, Aleksandria, a od XI wieku także i Antiochii spowodował, że w użyciu pozostał tylko tekst bizantyjski. [[Tekst cezarejski]] nie istniał już od XI wieku, [[tekst zachodni]] był już całkowicie zmarginalizowany, a w XIV wieku zaniknął. [[Tekst aleksandryjski]] był jeszcze przepisywany w Paryżu w wieku XIII, by zaginąć w wieku XV. Po roku 1453, po upadku Konstantynopola, spłynęło do Europy zachodniej około 500 rękopisów z Bizancjum i to jest przyczyna, dla której w wieku XVI tylko tekst bizantyjski był brany pod uwagę{{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=279–280}}.

== Współczesność ==

[[Karl Lachmann]] był pierwszym biblistą, który w swoim wydaniu tekstu NT zerwał z ''Textus Receptus''. Zignorował całkowicie dotychczasowe wydania, oparł się na starożytnych rękopisach, odrzucił późne rękopisy<ref>{{Cytuj książkę
 | nazwisko = Colwell
 | imię = Earnest Cadman
 | tytuł = What is the Best New Testament?
 | wydawca = University of Chicago Press
 | rok = 1952
 | miejsce = Chicago}}</ref>. Współczesne krytyczne wydania greckiego tekstu Nowego Testamentu (reprezentowane przez [[Novum Testamentum Graece|UBS/NA]]) zasadniczo reprezentują [[tekst aleksandryjski| aleksandryjską]] tradycję tekstualną<ref>[[Maurice A. Robinson]], William G. Pierpont, ''The New Testament in the Original Greek: Byzantine Textform'', p. v fn. 2.</ref>, jednak niektórzy krytycy, jak np. {{link-interwiki|Maurice A. Robinson|tekst=Robinson|Q=Q33044167}} oraz {{link-interwiki|Zane Hodges|tekst=Hodges|Q=Q8066097}} nadal faworyzują tekst bizantyjski i publikują swoje wydania greckiego tekstu Nowego Testamentu według tradycji bizantyjskiej<ref>Maurice A. Robinson, ''New Testament Textual Criticism: The Case for Byzantine Priority'', w: "Rethinking New Testament Textual Criticism" s. 139.</ref>. Harry A. Sturz próbował wykazać, że tekst bizantyjski istniał przed wiekiem IV. Wyliczył 150 wariantów z wczesnych rękopisów papirusowych. Jednak tylko nieliczne z nich są charakterystyczne tylko dla tekstu bizantyjskiego. Większość z nich jest obecna w innych tradycjach tekstualnych{{odn|Metzger|Ehrman|2005|s=221-222}}. Według Daniela Wallace'go tylko 8 spośród 150 wariantów Sturza reprezentuje wyłącznie tekst bizantyjski{{odn|Wallace|1995|s=303}}. 

Zachodzi około 6,500 różnic pomiędzy tekstem bizantyjskim, a krytycznymi wydaniami tekstu NT, jakkolwiek w 98% są z sobą zgodne{{odn|Wallace|1991|s=158}}.

W roku 1999, pod naciskiem fundamentalnych kościołów (przede wszystkim prawosławnych), zrzeszonych w [[Zjednoczone Towarzystwa Biblijne|United Bible Societies]], przystąpiono do naukowego opracowania bizantyjskiego tekstu [[Nowy Testament|Nowego Testamentu]]. Przy wyborze rękopisów, na podstawie których miano utworzyć tekst, zastosowano następujące kryteria:
* Tekst rękopisów musi być bliski dla drukowanych wydań tekstu bizantyjskiego (zwłaszcza wydania patriarchalnego z 1904 roku)
* Język rękopisu musi być możliwie najlepszy
Żadne z tych kryteriów nie jest naukowe, niemniej w ich wyniku wyłoniono [[Minuskuł 35 (Gregory-Aland)|minuskuł 35]] z XI wieku, ze względu na regularną gramatykę i niewielkie odchylenia od późniejszych drukowanych wydań tekstu bizantyjskiego. Spośród majuskułów wykorzystany został przede wszystkim [[Codex Koridethi|038 (Θ)]], ponieważ jego tekst mieści się jeszcze w bizantyjskiej tradycji tekstu. Minuskuły po XI wieku, obecne w aparacie krytycznym, nie miały wpływu na tekst zasadniczy{{u|uwaga1}}. Również rękopisy pochodzące sprzed IX wieku umieszczone zostały w aparacie krytycznym. W roku 2007 ukazała się [[Ewangelia Jana]] (''The Gospel According to John in the Byzantine Tradition'', Deutsche Bibelgesellschaft, Stuttgart 2007)<ref>Zob. [http://web.archive.org/web/20080520122507/http://itsee.bham.ac.uk/iohannes/byzantine/index.html Institute for Textual Scholarship and Electronic Editing] University of Birmingham.</ref>.

W roku 2005 ukazało się drukiem krytyczne wydanie tekstów bizantyjskich opracowane przez Maurice A. Robinsona i Williama G. Pierponta, pt. ''The New Testament in The Original Greek Byzantine Textform 2005'', nakładem Chilton Book Publishing Company Southborough, Massachusetts, oparte na odmiennych niż ww. kryteriach prawosławne. Autorzy opracowania, jako edytorzy zastosowali konsekwentnie aparat krytyczny Johna Wiliama Burgona dla całego greckiego Nowego Testamentu. Bizantyjskie Objawienie Jana zostało zaś odtworzone na podstawie pełnego zestawienia dokumentów historycznych [[Herman Charles Hoskier|Hermana Charlesa Hoskiera]]{{odn|Hoskier|1929|s=649}}. Od roku 2013 trwają prace nad polskim przekładem Nowego Testamentu na podstawie tego opracowania.

== Zobacz też ==
; Inne typy tekstu
* [[Tekst aleksandryjski]]
* [[Tekst cezarejski]]
* [[Tekst zachodni]]
; Rodziny tekstu bizantyjskiego
* [[Rodzina E]]
* [[Rodzina Π]]
* [[Textus receptus]]

== Uwagi ==
{{Uwagi|
<ref name = "uwaga1">Tym samym zastosowano również i trzecie kryterium: „Rękopis musi pochodzić sprzed XII wieku”. Krytycy tekstu tradycyjnie już zarzucają, że tekst większości oparty został na rękopisach z XII-XIV wieków.</ref>
}}

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==

* {{Cytuj książkę |imię = Kurt | nazwisko = Aland |nazwisko2 = Aland |imię2 = Barbara |tytuł = Der Text des Neues Testaments: Einfürung in die wissenschaftlichen Ausgaben sowie Theorie und Praxis der modernen Textkritik |wydawca = Deutsche Bibelgesellschaft |miejsce = Stuttgart |wydanie = 2 |rok = 1989 |isbn = 3-438-06011-6 |język = de |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | imię = Kurt | nazwisko = Aland | tytuł = Synopsis Quattuor Evangeliorum. Locis parallelis evangeliorum apocryphorum et patrum adhibitis edidit | wydawca = Deutsche Bibelgesellschaft | miejsce = Stuttgart | rok = 1996 | strony = XXXII | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Hoskier |imię = John Charles |tytuł = Concerning the Text of the Apocalypse |rok = 1929 |wydawca = Bernard Quaritch Ltd |miejsce = London |strony = 649 |isbn =}}
* {{Cytuj książkę |autor = [[Frederic George Kenyon|Frederick G. Kenyon]] |tytuł = Our Bible and the Ancient Manuscripts |url = http://www.archive.org/stream/ourbibleancientm00keny#page/n7/mode/2up |wydanie = 4 |wydawca = Eyre and Spottiswoode |miejsce = London |rok = 1903 |język = en}}
* Christopher Robert Dennis Jordan, [https://www.academia.edu/3623505/The_Textual_Tradition_of_the_Gospel_of_John_in_Greek_Gospel_Lectionaries_from_the_Middle_Byzantine_Period_8th-11th_century_ The Textual Tradition of the Gospel of John in Greek Gospel Lectionaries from the Middle Byzantine Period (8th-11th century)] Birmingham 2009.
* {{Cytuj książkę | imię = Bruce M. | nazwisko = Metzger | tytuł = Chapters in the History of New Testament Textual Criticism | wydawca = Wm. Eerdmans | miejsce = Grand Rapids | rok = 1963}} 
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Metzger |imię = Bruce M. |autor link = Bruce M. Metzger |nazwisko2 = Ehrman |imię2 = Bart D. |tytuł = The Text of the New Testament |wydanie = 4 |wydawca = Oxford University Press |miejsce = New York, Oxford |rok = 2005 |strony = 156–185 |język = en |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |autor link = Burnett Hillman Streeter | imię = Burnett H. | nazwisko = Streeter |tytuł = The Four Gospels. A Study of Origins the Manuscripts Tradition, Sources, Authorship, & Dates |wydawca = MacMillan and Co Limites |miejsce = Oxford |rok = 1924 |język = en}}
* {{Cytuj pismo | imię = Daniel B. | nazwisko = Wallace |tytuł = Some Second Thoughts on the Majority Text |url = http://www.bible.org/page.php?page_id=673 |czasopismo = Bibliotheca Sacra |oznaczenie = vol. 146 |rok = 1989 |strony = 270–290}}
* {{Cytuj pismo | imię = Daniel | nazwisko = Wallace | tytuł = The Majority Text and the Original Text: Are They Identical | czasopismo = Bibliotheca Sacra | oznaczenie = Volume 148 | rok = 1991 | strony = 158 | odn = tak}}
* {{Cytuj książkę | imię = Daniel | nazwisko = Wallace | tytuł = The Majority Text Theory: History, Methods, and Critique | seria = Studies & Documents | wydawca = Eerdmans | rok = 1995 | odn = tak}}

== Linki zewnętrzne ==

* Maurice Robinson, [https://web.archive.org/web/20100309145359/http://www.bingo-ev.de/~ps2866/Byz/English/English.htm Zapis audio Nowego Testamentu według tekstu bizantyjskiego]
* {{Cytuj|tytuł = The New Testament In The Original Greek Byzantine Textform |data = 2005 |isbn = 978-0-7598-0077-9 |wydanie = 1st ed |inni = Maurice A. Robinson; William G. Pierpont |miejsce = Southborough |wydawca = Chilton Book Pub |oclc = 61652820 |url = https://archive.org/details/RP2005KoineGreekNTinByzantineTextform}}
* {{Cytuj stronę |url = http://www.skypoint.com/members/waltzmn/ByzPrior.html |tytuł = The Byzantine Priority Hypothesis |autor = Robert B. Waltz |opublikowany = Encyclopedia of New Testament Textual Criticism |rok = 2007 |język = en}}
* {{Cytuj stronę | url = http://www.cspmt.org/ | tytuł = Center for Study and Preservation of the Majority Text | opublikowany = cspmt.org | archiwum = https://web.archive.org/web/20110924192712/http://www.cspmt.org/ | zarchiwizowano = 2011-09-24}}
* [http://swietochlowice.kwch.org/index.php?id=205&arid=1&artid=489#art Ewangelia Mateusza – przekład z tekstów Bizantyjskich Marcin Garbulski]
* Maurice Robinson i Wiliam Pierpont, [http://swietochlowice.kwch.org/index.php?id=205&arid=0&artid=502#art O wyższości tekstu bizantyjskiego] – artykuł jest niezgodny z ustaleniami krytyki tekstu

[[Kategoria:Typy tekstu Nowego Testamentu]]
Szablony użyte w tym artykule:
Szablon:Cytuj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Cytuj książkę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Cytuj pismo (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Szablon:Cytuj pismo/tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Cytuj stronę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Lang (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Link-interwiki (edytuj)
Szablon:Odn (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/id (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/tekst (edytuj)
Szablon:Przypisy (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Trim (edytuj)
Szablon:U (edytuj)
Szablon:Uwagi (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Cytuj (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:Cytuj/dostęp (edytuj)
Moduł:Cytuj/firewall (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:Lang (edytuj)
Moduł:Lang/data (edytuj)
Moduł:Przypisy (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)
Moduł:Wikidane (edytuj)
Moduł:Wikidane/data (edytuj)
Wróć do Tekst bizantyjski.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Tekst_bizantyjski”