Tekst źródłowy strony Konrad Adenauer

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.

Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025

Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.

Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach.

Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w Pomocniku dotyczącym blokad globalnych.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

{{Polityk infobox
 |polityk               = Konrad Adenauer
 |pełne imię i nazwisko = Konrad Hermann Josef Adenauer
 |data urodzenia        = [[5 stycznia]] [[1876]]
 |miejsce urodzenia     = [[Kolonia (Niemcy)|Kolonia]]
 |data śmierci          = [[19 kwietnia]] [[1967]]
 |miejsce śmierci       = [[Bad Honnef]]
 |grafika               = Bundesarchiv B 145 Bild-F078072-0004, Konrad Adenauer.jpg
 |opis grafiki          = Konrad Adenauer (1952)
 |funkcja               = [[Kanclerze Niemiec|Kanclerz Niemiec]]
 |partia                = [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna]]
 |od                    = 15 września 1949
 |do                    = 16 października 1963
 |poprzednik            = [[Johann Ludwig Graf Schwerin von Krosigk|Lutz Schwerin von Krosigk]] (jako kanclerz III Rzeszy)
 |następca              = [[Ludwig Erhard]]
 |quote                 = Konrad Adenauer
 |odznaczenia           = {{order|EK|2}} {{order|OZRFN|KWSW}} {{order|OCzO|K}} {{order|BOZ}} [[Plik:Order of the Sun (Afghanistan) - ribbon bar.gif|40px|Członek Orderu Najwyższego Słońca I klasy (Afganistan)]] {{order|AT-OZRA|WOWZ}} {{order|AR-OWSM|KW}} [[Plik:ARG Order of May - Grand Cross BAR.png|40px|Krzyż Wielki Orderu Maja (Argentyna)]] {{order|OL|WW}} {{order|NOKA|KW}} {{order|NOKP|KW}} {{order|CL-OZ|2}} [[Plik:Order of Merit of Duarte, Sanchez and Mella.PNG|40px|Krzyż Wielki Orderu Zasługi Duarte, Sáncheza y Mella (Dominikana)]] {{order|NOZE|KW}} [[Plik:Order of the Holy Trinity (Ethiopia) - ribbon bar.gif|40px|Krzyż Wielki Orderu Świętej Trójcy (Etiopia)]] {{order|LH|KW}} {{order|OJI|KW}} [[Plik:Orden Nacional de Honor y Mérito, Gran Cruz.svg|40px|Krzyż Wielki Narodowego Orderu Honoru i Zasługi (Haiti)]] {{order|OIK|KW}} {{order|OZCH|KW}} {{order|OLN|KKW}} {{order|IR-OK|WW2}} {{order|OSI|KW}} {{order|OKP(JPN)}} {{order|OWS|WW}} {{order|ODB|KW}} {{order|ODK|KW}} [[Plik:MDG National Order - Grand Cross 1st Class BAR.png|40px|Krzyż Wielki I klasy Orderu Narodowego Madagaskaru]] {{order|OOA|WKS}} [[Plik:NI Ribbon bar of the Grand Cross of the Order of Rubén Dario.png|40px|Krzyż Wielki Orderu Rubéna Dario (Nikaragua)]] {{order|OSPE|KW}} [[Plik:Order of Excellence Nishan-e-Imtiaz.png|40px|Order „Nishan-e-Imtiaz” I klasy (Pakistan)]] {{order|WOWM|KW}} {{order|OCh|KW}} [[Plik:National Order of José Matias Delgado (El Salvador) - ribbon bar.gif|40px|Krzyż Wielki ze Srebrną Gwiazdą Narodowego Orderu Joségo Matiasa Delgado (Salwador)]] {{order|NOL|KW}} [[Plik:Order of the Republic (Sudan) - ribbon bar.png|40px|Order Republiki I klasy (Sudan)]] {{order|TH-OSB|KWW}} {{order|TH-OKT|KWW}} {{Order|NOC}} {{Order|OZO}} {{Order|OZB|KW}}{{order|OW|WW}} {{order|OŚMŚJ|KW}} {{order|OMRI|KW}}
 |commons               = Category:Konrad Adenauer
}}
'''Konrad Hermann Josef Adenauer''' (wym. {{IPA|[ˈkɔnʁa:t ˈhɛɐman ˈjo:zɛf ˈa:dənaʊɐ]}}; ur. [[5 stycznia]] [[1876]] w [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]], zm. [[19 kwietnia]] [[1967]] w [[Bad Honnef]]) – [[Niemcy|niemiecki]] polityk, mąż stanu, działacz i długoletni przywódca [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU)]], kanclerz RFN w latach 1949–1963. Z zawodu [[prawnik]].

W latach 1917–1933 sprawował urząd [[nadburmistrz]]a [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]]. W okresie [[III Rzesza|rządów nazistowskich]] nie brał udziału w życiu politycznym i jako przeciwnik [[nazizm]]u był dwukrotnie aresztowany. W 1945 ponownie został nadburmistrzem Kolonii. Był współzałożycielem partii chrześcijańsko-demokratycznej [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|CDU]], od 1950 do 1966 był jej przewodniczącym. W latach 1949–1963 sprawował urząd [[kanclerze Niemiec|kanclerza RFN]]. Doprowadził m.in. do nawiązania stosunków dyplomatycznych z [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i do uwolnienia przez ZSRR ostatnich 10 000 jeńców wojennych w 1955 r., co społeczeństwo uznało za największy jego sukces<ref>[https://www.tygodnikprzeglad.pl/adenauer-architekt-republiki/ Adenauer – architekt Republiki].</ref>. Doprowadził również do odbudowy gospodarczej Niemiec oraz ich integracji z Europą Zachodnią, od przyjęcia [[plan Marshalla|planu Marshalla]], poprzez członkostwo w [[Wspólnota Europejska|EWG]] i [[NATO]].

== Życiorys ==
=== Młodość ===
[[Plik:1896 Konrad Adenauer 01.JPG|thumb|Konrad Adenauer w 1896]]

Konrad Adenauer był trzecim z pięciorga dzieci sekretarza Sądu Apelacyjnego w Kolonii (obecnie {{link-interwiki |Oberlandesgericht Köln |Q=Q1616903}}) i późniejszego radcy kanclerskiego Johanna Konrada Adenauera i jego małżonki Heleny z d. Scharfenberg<ref name="lemo">{{Cytuj stronę |url = https://www.hdg.de/lemo/biografie/konrad-adenauer.html |tytuł = Konrad Adenauer 1876 – 1967 |język = de |data dostępu = 2019-11-21}}</ref>. 5 marca 1894 Adenauer zdał [[Matura|maturę]] w Apostelgymnasium w Kolonii, potem studiował nauki prawnicze i wiedzę o państwie na uniwersytetach we [[Fryburg Bryzgowijski|Fryburgu Bryzgowijskim]], [[Bonn]] i [[Monachium]]{{r|lemo}}, był członkiem katolickich organizacji studenckich, z którymi utrzymywał związki w ciągu całego swojego życia{{fakt|data=2019-11}}.

W latach 1897 i 1901 zdał egzaminy państwowe kwalifikujące do wykonywania zawodu prawnika. Ze względów zdrowotnych nie musiał odbywać służby wojskowej. W latach 1901–1906 był [[asesor]]em sądowym przy [[prokuratura|prokuraturze]] w Kolonii, przedstawicielem kancelarii adwokackiej [[Radca prawny|radcy prawnego]] Hermanna Kausena przy Krajowym Sądzie Najwyższym w Kolonii, sędzią pomocniczym Sądu Krajowego w Kolonii. W 1901 przystąpił do [[Niemiecka Partia Centrum|Partii Centrum]]<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.bundesarchiv.de/aktenreichskanzlei/1919-1933/0000/adr/adrag/kap1_1/para2_19.html |tytuł = Adenauer, Konrad (Hermann Joseph) |język = de |data dostępu = 2019-11-22}}</ref>. W 1906 roku został wybrany na radnego miasta Kolonii<ref name="kas">{{Cytuj stronę |url = https://www.kas.de/web/geschichte-der-cdu/personen/biogramm-detail/-/content/konrad-adenauer-v1 |tytuł = Konrad Adenauer |język = de |data dostępu = 2019-11-22}}</ref>. W 1909 r. został wybrany na stanowisko pierwszego radnego{{r|kas}} i tym samym zastępcę nadburmistrza Kolonii.

W 1905 r. ożenił się z Emmą Weyer, wchodząc w ten sposób do wyższych sfer Kolonii. Jego pierwsza żona zmarła przedwcześnie w 1916 r. w wieku 36 lat. W 1919 r. ożenił się ponownie. Jego drugą żoną była Augusta Zinser. Z obu małżeństw miał ośmioro dzieci. Swoją drugą żonę przeżył o wiele lat – zmarła w 1948 r. w [[Bad Honnef|Rhöndorf]] wskutek choroby po pobycie w więzieniach [[Gestapo]].

=== Burmistrz Kolonii ===
[[Plik:10 Pfennig Köln 1920 front.jpg|thumb|Podpis Adenauera na banknocie emitowanym w 1920 w [[Kolonia (Niemcy)|Kolonii]]]]

W październiku 1917 r. został wybrany na burmistrza Kolonii{{odn|Irving|2002|s=18}}, cesarz [[Wilhelm II Hohenzollern|Wilhelm II]] nadał mu tytuł nadburmistrza{{r|kas}}, sprawował ten urząd do 1933 r{{fakt|data=2019-11}}. Pod koniec [[I wojna światowa|I wojny światowej]] w Kolonii nastąpiły problemy z zaopatrzeniem w żywność, co wymagało zdecydowanych działań ze strony władz miasta{{odn|Irving|2002|s=18}}.

W okresie powojennym jako burmistrz podjął się modernizacji Kolonii. Na mocy [[Traktat wersalski|traktatu wersalskiego]] fortyfikacje dookoła miasta miały być zburzone{{odn|Irving|2002|s=29}}. Zburzenie fortyfikacji umożliwiło rozbudowę i modernizację miasta{{odn|Irving|2002|s=29}}. Doprowadził do reaktywacji i rozbudowy Targów Kolońskich i [[Uniwersytet Koloński|Uniwersytetu Kolońskiego]]{{odn|Irving|2002|s=32}}. Znaczący był jego udział w utworzeniu zakładów [[Ford Motor Company|Forda]] i w budowie obiektów transportowych, jak np. mostu w Mühlheim i [[Autostrada|autostrady]] Kolonia – [[Bonn]] w 1932 r., pierwszej autostrady niemieckiej (obecnie [[Autostrada A555 (Niemcy)|A555]]){{fakt|data=2019-11}}. W razie konieczności negocjował także ze skrajnymi politycznymi przeciwnikami (np. z [[Komunistyczna Partia Niemiec|KPD]]), aby przeforsować swoje projekty w radzie miejskiej{{fakt|data=2019-11}}. W 1928 r. otworzył pierwszą światową wystawę prasową „Pressa” w Kolonii.

[[Kolonia (Niemcy)|Kolonia]], tak jak inne miasta i gminy [[Nadrenia|Nadrenii]], należała wtedy do kraju związkowego [[Wolne Państwo Prusy|Prusy]], tzw. Prowincji Nadreńskiej Prusy. W latach 1921–1933 Adenauer był prezydentem Pruskiej Rady Stanu{{odn|Irving|2002|s=38}}. Stanowisko wymagało od niego częstych kontaktów z władzami centralnymi [[Republika Weimarska|Republiki Weimarskiej]]{{odn|Irving|2002|s=38}}. W związku z tym w latach 20. dwukrotnie sondowano, czy jest zainteresowany stanowiskiem [[Kanclerze Niemiec|kanclerza]] Rzeszy, za każdym razem jednak odmawiał{{odn|Irving|2002|s=38}}.

=== Okres III Rzeszy ===
Negatywnie oceniał [[nazizm]]{{odn|Irving|2002|s=50}}. W 1932 roku jako prezydent Pruskiej Rady Stanu przeciwstawił się rozwiązaniu parlamentu krajowego Prus{{odn|Irving|2002|s=50}}. W lutym 1933 odmówił powitania na lotnisku przybywającego do Kolonii [[Adolf Hitler|Adolfa Hitlera]]{{odn|Irving|2002|s=50}}. Zakazał wieszania [[swastyka|swastyk]] na budynkach należących do administracji miasta, nakazał również zdjąć z mostu wywieszone tam sztandary nazistowskie{{odn|Irving|2002|s=50}}. Wywołało to wściekłość nazistów{{odn|Irving|2002|s=50}}. W wyniku wyborów komunalnych 12 marca, na skutek niezgodnych z prawem manipulacji rządu centralnego, został odwołany ze stanowiska nadburmistrza Kolonii{{odn|Irving|2002|s=51}}. Wytoczono mu proces o korupcję, nie znaleziono jednak żadnych dowodów, sprawa została umorzona w 1934 roku{{odn|Irving|2002|s=51}}.

Na krótki czas schronił się w [[Opactwo Maria Laach|opactwie Maria Laach]] w górach [[Eifel]]{{r|kas}}, gdzie był gościem kolegi szkolnego, opata Herwegena{{odn|Irving|2002|s=52}}. W 1934 r. wprowadził się z rodziną do domu w Neubabelsbergu, na przedmieściach [[Poczdam]]u{{odn|Irving|2002|s=51}}. 30 czerwca 1934 został aresztowany, w związku z puczem [[Ernst Röhm|Röhma]], jednak zwolniono go po 2 dniach{{odn|Irving|2002|s=53}}. W następnych latach często zmieniał miejsce pobytu i ukrywał się okazjonalnie u przyjaciół. W 1937 r. uzyskał, po upartej walce, emeryturę i odszkodowanie za swój zarekwirowany przez nazistów dom w Kolonii{{odn|Irving|2002|s=52}}, dzięki temu zbudował dom w Rhöndorfie.

Utrzymywał kontakt z działaczami różnych grup [[Ruch oporu w III Rzeszy|ruchu oporu wobec nazizmu]], głównie katolickich, nie brał jednak udziału w działaniach opozycji antyhitlerowskiej{{odn|Irving|2002|s=49}}.

W sierpniu 1944 został aresztowany wspólnie z żoną{{r|kas}}. Spędził w areszcie w Kolonii 3 miesiące{{r|kas}}. Z końcem września udało mu się zbiec, ale wkrótce potem został ponownie ujęty i jako pojedynczy więzień został zamknięty w więzieniu [[Gestapo]] w {{link-interwiki |Brauweiler (Pulheim) |tekst=Brauweiler |Q=Q902505}} koło Kolonii, ale traktowano go tam stosunkowo łagodnie. Jego syn Max uzyskał umorzenie aresztu ojca, ponieważ w Berlinie nie było żadnych dowodów przeciwko niemu. O jego dossier po prostu zapomniano, o jego uwolnieniu też. 26 listopada 1944 opuścił więzienie Gestapo, nie wolno mu jednak było przebywać w Kolonii. Koniec wojny zastał go wraz z, już wcześniej zwolnioną i ciężko chorą, żoną w domu w Rhöndorfie, który to dom znalazł się pod ostrzałem artyleryjskim i został poważnie uszkodzony.

=== Po II wojnie światowej (1945-1949) ===
[[Plik:Konrad Adenauer Plakat 1949.jpg|thumb|upright|Konrad Adenauer na plakacie z 1949]]

W maju 1945 69-letni Adenauer został wyznaczony przez amerykański rząd wojskowy na stanowisko burmistrza Kolonii{{odn|Irving|2002|s=57}}. Znajdował się na amerykańskiej, tzw. Białej Liście (dla całych Niemiec) na pierwszym miejscu{{fakt|data=2019-11}}. Po przejęciu Kolonii przez brytyjskie władze okupacyjne został jednak zwolniony 6 października 1945 z urzędu burmistrza{{odn|Irving|2002|s=57}}. 2 września został założycielem i członkiem zarządu [[Partia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej]] (CDP) w [[Nadrenia|Nadrenii]]{{odn|Irving|2002|s=57}}. Partia została założona przez byłych działaczy [[Niemiecka Partia Centrum|Partii Centrum]]{{odn|Irving|2002|s=57}}.

W grudniu 1945 wziął udział w zjeździe [[Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (Niemcy)|CDU]] w [[Bad Godesberg]]{{odn|Irving|2002|s=58}}. W marcu 1946 został przewodniczącym CDU w [[Brytyjska strefa okupacyjna w Niemczech|brytyjskiej strefie okupacyjnej]]{{odn|Irving|2002|s=57}}. W 1947 r. mianowano go przewodniczącym CDU we wszystkich trzech strefach okupacyjnych{{odn|Irving|2002|s=70}}.

W okresie powojennym Adenauer uważał, że największym zagrożeniem dla Niemiec jest [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[komunizm]]{{odn|Krasuski|2008|s=525}}. Uznawał zacieśnienie współpracy z państwami Europy zachodniej i sojusz z USA za skuteczną formę obrony przed wpływami ZSRR{{odn|Krasuski|2008|s=525}}. Za największego sojusznika Niemiec uważał Francję{{odn|Krasuski|2008|s=525}}. W odróżnieniu od ówczesnych polityków SPD sądził, że zjednoczenie Niemiec nie jest możliwe dopóki ZSRR pozostaje [[Supermocarstwo|supermocarstwem]]{{odn|Krasuski|2008|s=526}}. Sprawę rewizji granic Niemiec z Polską uważał za drugorzędną, nie poświęcał jej uwagi{{odn|Krasuski|2008|s=526}}.

W 1948 roku powstała [[Rada Parlamentarna]], której celem było stworzenie [[Ustawa Zasadnicza Republiki Federalnej Niemiec|nowej konstytucji Niemiec]]{{odn|Irving|2002|s=73}}. Dzięki kompromisowi z SPD Adenauer został jej przewodniczącym i odgrywał decydującą rolę w pracach nad konstytucją{{odn|Irving|2002|s=73}}. Dzięki temu stanowisku udało mu się zyskać dużą popularność w niemieckim społeczeństwie{{odn|Irving|2002|s=74}}. Konstytucja została uchwalona 8 maja 1949 roku{{odn|Irving|2002|s=74}}.

=== Kanclerz Niemiec (1949-1963) ===
[[Plik:Adenauer 1956.jpg|thumb|upright|Konrad Adenauer, 1956]]

14 sierpnia 1949 miały miejsce wybory do [[Bundestag]]u. Koalicja CDU/CSU zdobyła 31% głosów i okazała się najsilniejszym ugrupowaniem w parlamencie, nie miała jednak samodzielnej większości{{odn|Krasuski|2008|s=524}}. Większość posłów CDU i CSU chciała wielkiej koalicji z SPD{{odn|Irving|2002|s=76}}. Adenauer utworzył jednak koalicję z [[Wolna Partia Demokratyczna|FDP]] i [[Demokratische Partei|DP]]{{odn|Irving|2002|s=76}}. 15 września 1949 roku został wybrany kanclerzem Niemiec, w głosowaniu miał przewagę tylko jednego głosu{{odn|Irving|2002|s=76}}. W 1953 roku CDU/CSU ponownie wygrała wybory. Adenauer utworzył koalicję z partią zrzeszającą niemieckich uchodźców ze wschodu i DP, co dało mu większość 2/3, umożliwiającą zmianę konstytucji. Pragnął zmienić konstytucję, by umożliwić budowę armii{{odn|Irving|2002|s=80}}. W 1957 r. CDU/CSU wygrała wybory po raz kolejny, zdobywając 50,2% głosów, co dawało bardzo mocną [[Większość bezwzględna|większość bezwzględną]]{{odn|Irving|2002|s=80}}. W 1961 roku ponownie stanął na czele rządu po wygranych wyborach. W październiku 1963 roku podał się do dymisji z urzędu kanclerza, aż do 1966 roku pozostał jednak szefem CDU i deputowanym do Bundestagu<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.konrad-adenauer.de/biographie/lebenslauf/tabellarischer-lebenslauf |tytuł = Lebenslauf – Die wichtigsten Daten |archiwum = https://web.archive.org/web/20191011214154/https://www.konrad-adenauer.de/biographie/lebenslauf/tabellarischer-lebenslauf |zarchiwizowano = 2019-10-11 |data dostępu = 2019-12-02}}</ref>.

==== Poglądy gospodarcze ====
Jako kanclerz Adenauer był zwolennikiem koncepcji [[społeczna gospodarka rynkowa|społecznej gospodarki rynkowej]] stworzonej przez [[Ludwig Erhard|Ludwiga Erharda]]{{odn|Irving|2002|s=73}}. Koncepcja ta łączyła w sobie postulaty sprawiedliwości społecznej i [[Wolny rynek|wolnego rynku]]{{odn|Irving|2002|s=73}}. Adenauer był zwolennikiem [[Państwo dobrobytu|państwa dobrobytu]], które na przykład finansowało budowę mieszkań komunalnych, ale jednocześnie sprzeciwiał się nacjonalizacji sektorów gospodarki czy wprowadzeniu [[Gospodarka planowa|gospodarki centralnie planowanej]], co proponowała wówczas SPD{{odn|Irving|2002|s=73}}.

Okres rządów Adenauera to czas wzrostu gospodarczego, spadku bezrobocia, intensywnych inwestycji państwa w infrastrukturę i mieszkalnictwo{{odn|Irving|2002|s=73}}.

==== Obronność ====
Jako kanclerz Adenauer był zwolennikiem remilitaryzacji Niemiec i dołączenia do [[NATO]]{{odn|Irving|2002|s=96}}. Konstytucja RFN zakazywała posiadania armii, Adenauer obawiał się jednak agresji sowieckiej na RFN i sądził, że należy zmienić te zapisy{{odn|Irving|2002|s=96}}. W maju 1955 udało się zrealizować te cele. Po uprzedniej zmianie konstytucji, RFN została przyjęta do NATO{{odn|Irving|2002|s=99}}.

Około 1954 r. Adenauer rozpoczął starania, mające na celu uzyskanie dostępu przez Niemcy do broni nuklearnej, a nawet możliwość własnej produkcji{{fakt|data=2019-11}}. Choć oficjalnie w 1954 r. odrzucił możliwość produkcji broni nuklearnej na terenie Niemiec, kanałami dyplomatycznymi wysyłał inne sygnały. Wraz z przystąpieniem do NATO, przywódcy wojskowi i polityczni rozpoczęli debatę nad możliwością uzyskania przez wojska niemieckie broni zdolnej do przenoszenia ładunków nuklearnych. Po roku 1956 Adenauer skrycie wysuwał tezę, że Republika Federalna Niemiec będzie musiała samodzielnie produkować broń nuklearną. W rezultacie [[Franz Josef Strauß]], nowy minister Niemiec, wynegocjował sekretną umowę wojskową z Francją, która dotyczyła również współpracy w dziedzinie broni atomowej. We wrześniu 1956, po przystąpieniu do [[Europejska Wspólnota Energii Atomowej|Euroatomu]], kanclerz powiedział, że członkostwo to da Niemcom „możliwość stworzenia broni nuklearnej w normalny sposób”.

==== Integracja europejska ====
[[Plik:CDU Wahlkampfplakat - kaspl019.JPG|thumb|left|Plakat wyborczy CDU z 1953 roku z wizerunkiem Adenauera, hasło wyborcze brzmi „Żadnych eksperymentów!”]]

W polityce zagranicznej Adenauer był zwolennikiem integracji europejskiej i sojuszu z Francją{{odn|Irving|2002|s=107}}. W maju 1950 roku z entuzjazmem przyjął propozycje [[Robert Schuman|Roberta Schumana]], francuskiego ministra spraw zagranicznych, który postulował stworzenie [[Europejska Wspólnota Węgla i Stali|Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali]]{{odn|Irving|2002|s=107}}. W kwietniu 1951 Adenauer był jednym z sygnatariuszy [[Traktat paryski (1951)|traktatu paryskiego]], który powoływał do życia wspólnotę{{odn|Irving|2002|s=115}}. Wspólnota przekształciła się z organu kontrolującego niemiecki przemysł w związek gospodarczy, który był poprzednikiem [[Wspólnota Europejska|Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej]] i dzisiejszej [[Unia Europejska|Unii Europejskiej]].

==== Umowa z Izraelem ====
{{główny artykuł|Umowa między Państwem Izrael a Republiką Federalną Niemiec}}
[[Plik:Konrad Adenauer during his visit to Israel, 1966.jpg|mały|Adenauer podczas wizyty w Izraelu, 1966]]
Adenauer uznał zobowiązanie Niemiec Zachodnich względem [[Izrael]]a, jako głównego przedstawiciela Żydów, do rekompensaty za [[Zagłada Żydów|Holocaust]]<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Hall |imię = Todd H. |tytuł = Emotional Diplomacy: Official Emotion on the International Stage |url = https://books.google.pl/books?id=YY5HDwAAQBAJ&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false |wydawca = Cornell University Press |rok = 2015 |strony = 124 |isbn = 1501701134}}</ref>. 10 września 1952 oba państwa zawarły Luksemburską Umowę Reparacyjną, na mocy której Niemcy Zachodnie zgodziły się na wypłatę odszkodowań<ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.dtic.mil/dtic/tr/fulltext/u2/a464690.pdf |tytuł = Germany’s Relations with Israel: Background and Implications for German Middle East Policy |nazwisko = Belkin |imię = Paul |data = 2007-01-19 |opublikowany = Defense Technical Information Center |strony = CRS-2}}</ref>. Kanclerz RFN dążył do porozumienia zarówno w imię moralnego obowiązku, jak i politycznego pragmatyzmu<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Barkan |imię = Elazar |tytuł = The Guilt of Nations: Restitution and Negotiating Historical Injustices |url = https://books.google.pl/books?id=i6U3_K_Sm6sC&printsec=frontcover&hl=pl#v=onepage&q&f=false |wydawca = JHU Press |rok = 2001 |strony = 8 |isbn = 0801868076}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = https://historia.org.pl/2014/04/25/czy-pan-jest-nadal-niemcem-panie-adenauer-o-zalozeniach-polityki-konrada-adenauera/ |tytuł = „Czy pan jest nadal Niemcem, panie Adenauer?” – o założeniach polityki Konrada Adenauera |nazwisko = Bartnicka |imię = Alicja |data = 2014-04-25 |opublikowany = historia.org.pl |cytat = (..) dopuszczono się niewypowiedzianych przestępstw w imieniu narodu niemieckiego. Zadośćuczynienie moralne i materialne stało się obowiązkiem (...)}}</ref>. Uregulowanie sprawy odszkodowań dla ofiar Holocaustu było dla Niemiec warunkiem uznania na arenie międzynarodowej, jak i dobrych stosunków z USA<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.dw.com/pl/jak-zap%C5%82aci%C4%87-za-holocaust/a-15421982 |tytuł = Jak zapłacić za Holocaust? |data = 2011-09-28 |opublikowany = dw.com}}</ref><ref>{{Cytuj stronę |url = http://www.oxfordscholarship.com/view/10.1093/0199291926.001.0001/acprof-9780199291922-chapter-11 |tytuł = The Handbook of Reparations – German Reparations to the Jews after World War II |opublikowany = oxfordscholarship.com}}</ref>.

==== Postawa wobec denazyfikacji ====
{{osobny artykuł|Denazyfikacja}}

Początkowo większość Niemców popierała denazyfikację, z czasem jednak opinia publiczna zmieniła zdanie i większość była jej przeciwna<ref>{{Cytuj książkę |nazwisko = Herbert |imię = Ulrich |tytuł = A history of twentieth-century Germany [epub] |isbn = 9780190070663 |miejsce = Oxford &nbsp; |rok = 2019 |strony = The Reintegration of the Ex-Nazis |odn = tak}}</ref>. W okresie rządów Adenauera uchwalono dwie amnestie dla byłych nazistów, w 1949 i 1954 roku{{odn|Herbert|2019}}. W latach 50. Adenauer był zwolennikiem integracji byłych nazistów ze społeczeństwem{{odn|Herbert|2019}}. Na skutek tej polityki większość byłych nazistów, w tym wielu zbrodniarzy i stosunkowo wysoko postawionych działaczy (np. [[gauleiter]]ów), została uniewinniona, zwolniona z więzienia i powróciła do pracy{{odn|Herbert|2019}}. Władze USA były oficjalnie nieprzychylnie nastawione wobec tego procesu, same jednak zatrudniały byłych naukowców współpracujących z nazistami czy ekspertów SS, ze względu na ich kwalifikacje (przykładem [[Wernher von Braun]]){{odn|Herbert|2019}}. Adenauer ostentacyjnie spotykał się z byłymi generałami [[Wehrmacht]]u, w 1953 spotkał się publicznie w więzieniu z generałem SS [[Kurt Meyer|Kurtem Meyerem]]{{odn|Herbert|2019}}. Meyer był skazany na karę śmierci za mordowanie jeńców wojennych, na skutek zabiegów władz niemieckich wyrok został zamieniony na dożywocie{{odn|Herbert|2019}}. W 1954 roku Meyer został zwolniony z więzienia{{odn|Herbert|2019}}. Bliskim współpracownikiem kanclerza przez wiele lat był [[Hans Globke]], który wprawdzie nie należał do NSDAP, ale w 1935 roku współpracował przy tworzeniu [[ustawy norymberskie|ustaw norymberskich]]{{odn|Irving|2002|s=157}}.

==== Relacje z PRL ====
W okresie rządów Adenauera RFN nie miała granicy z PRL. Kanclerz odmawiał uznania [[Granica na Odrze i Nysie Łużyckiej|ówczesnej granicy NRD z Polską]]. Uzależniał jej uznanie od zawarcia traktatu pokojowego z ZSRR i uregulowania kwestii zjednoczenia Niemiec{{odn|Krasuski|2008|s=545}}. Na relacje z PRL rzutowała kwestia [[Wysiedlenia Niemców po II wojnie światowej|uchodźców i przesiedleńców ze Wschodu]]. W latach 50. co 5. obywatel RFN był uchodźcą lub przesiedleńcem ze Wschodu. Przesiedleńcy wyznawali poglądy szowinistyczne, żywili nienawiść wobec krajów, z których zostali wysiedleni (Polski i Czechosłowacji), domagali się przywrócenia granic Niemiec z 1937 roku{{odn|Krasuski|2008|s=549}}. CDU/CSU walczyło o elektorat [[Wypędzony (prawo niemieckie)|uchodźców]], Adenauer podkreślał prawo uchodźców do powrotu do swoich domów na Wschodzie, uzależniał jednak ten powrót od pokonania ZSRR i zjednoczenia Niemiec{{odn|Krasuski|2008|s=526}}. W praktyce jednak temat granic Niemiec na wschodzie był mu obojętny, ponieważ miał on świadomość tego, że ich zmiana nie jest możliwa dopóki istnieje ZSRR{{odn|Krasuski|2008|s=526}}.

Adenauer był bardzo negatywnie przedstawiany w propagandzie PRL. „[[Trybuna Ludu]]” zarzucała mu sprzyjanie ideologii faszystowskiej i innym ruchom skrajnie prawicowym<ref>{{Cytuj pismo |nazwisko = Kozerski |imię = Mariusz |tytuł = Powstanie dwóch państw niemieckich w świetle „Trybuny Ludu” |url = http://niemwr.wuwr.pl/product/5351 |czasopismo = Acta Universitatis Wratislaviensis Niemcoznawstwo |strony = 246 |oznaczenie = 17 |rok = 2009 |odn = tak}}</ref>. Zarzucano mu również, że nie reprezentuje interesów społeczeństwa niemieckiego, które rzekomo popiera [[Komunistyczna Partia Niemiec|Komunistyczną Partię Niemiec]], a nie CDU{{odn|Kozerski|2009}}. „Trybuna Ludu” pisała o związkach Adenauera z byłymi nazistami i piętnowała poparcie Kościoła katolickiego w Niemczech dla CDU/CSU{{odn|Kozerski|2009}}.

== Upamiętnienie ==
[[Plik:Konrad Adenauer Grab Rhoendorf (cropped).jpg|mały|303x303px|Grób Adenauera w Rhöndorf]]
Jego wizerunek został umieszczony na [[moneta obiegowa|obiegowej]] [[moneta okolicznościowa|monecie okolicznościowej]] RFN o nominale 2 [[marka niemiecka|marek]] bitej w latach 1969-1987<ref>{{cytuj stronę| url = https://pl.ucoin.net/coin/germany-2-mark-1969-1987/?tid=6694 | tytuł = Niemcy 2 marki, 1969-1987 – Konrad Adenauer. 20 rocznica Republiki Federalnej (1949-1969) | data dostępu = 2024-06-22| opublikowany = ucoin.net}}</ref>.

== Zobacz też ==
* [[Fundacja Konrada Adenauera]]

== Przypisy ==
{{Przypisy}}

== Bibliografia ==
* {{Cytuj stronę |url = http://www.konrad-adenauer.de/biographie/ehrungen/bundeskanzler-konrad-adenauer9/ |tytuł = Konrad Adenauer Stiftung – Orden und Ehrenzeichen |opublikowany = konrad-adenauer.de |archiwum = https://web.archive.org/web/20140508130554/http://www.konrad-adenauer.de/biographie/ehrungen/bundeskanzler-konrad-adenauer9/ |zarchiwizowano = 2014-05-08}}
* [http://www.dw.de/dw/article/0,,4246535,00.html DW Akademie – Konrad Adenauer – der Alte aus Rhöndorf]
* [http://www.tnr.com/article/amnesty-and-amnesia Jeffrey Herf, ''Amnesty and Amnesia'', „The New Republic”, March 10, 2003]
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Irving |imię = Ronald |tytuł = Adenauer |isbn = 058206824X |miejsce = New York ; London |rok = 2002 |odn = tak}}
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Krasuski |imię = Jerzy |tytuł = Historia Niemiec |isbn = |miejsce = Warszawa |rok = 2008 |oclc = 671268113 |strony = |odn = tak}}

{{Kanclerze Niemiec}}
{{Grupa szablonów
|tytuł = Rządy Konrada Adenauera (1949–1963)
|lista =
{{Pierwszy rząd Konrada Adenauera}}
{{Drugi rząd Konrada Adenauera}}
{{Trzeci rząd Konrada Adenauera}}
{{Czwarty rząd Konrada Adenauera}}
{{Piąty rząd Konrada Adenauera}}
}}
{{przewodniczący CDU}}
{{Ministrowie spraw zagranicznych Niemiec}}
{{Ojcowie integracji europejskiej}}
{{Człowiek roku tygodnika Time}}
{{Nagroda Karola Wielkiego}}

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Adenauer, Konrad}}
[[Kategoria:Konrad Adenauer| ]]
[[Kategoria:Politycy CDU]]
[[Kategoria:Członkowie pruskiej Izby Panów]]
[[Kategoria:Deputowani do Rady Parlamentarnej Niemiec (1948–1949)]]
[[Kategoria:Kanclerze Niemiec]]
[[Kategoria:Niemieccy ministrowie spraw zagranicznych]]
[[Kategoria:Politycy Niemieckiej Partii Centrum]]
[[Kategoria:Politycy Wspólnot Europejskich i Unii Europejskiej]]
[[Kategoria:Absolwenci i studenci Uniwersytetu we Fryburgu Bryzgowijskim]]
[[Kategoria:Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Keiō]]
[[Kategoria:Laureaci Międzynarodowej Nagrody Karola Wielkiego]]
[[Kategoria:Ludzie roku tygodnika Time]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Kolonii]]
[[Kategoria:Ludzie zimnej wojny]]
[[Kategoria:Odznaczeni Bawarskim Orderem Zasługi]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Legii Honorowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Żelaznym]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kondora Andów]]
[[Kategoria:Odznaczeni Narodowym Orderem Zasługi (Ekwador)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Honorową za Zasługi dla Republiki Austrii]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Boyacá]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Chrystusa (Portugalia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Grobu Świętego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Czerwonego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Korony Dębowej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Izabeli Katolickiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Jerzego I]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Joségo Matiasa Delgado (Salwador)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Krzyża Południa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Kwiatów Paulowni]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Leopolda (Belgia)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Lwa Niderlandzkiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Najwyższym Chrystusa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Narodowym Lwa]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Orła Azteckiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Oswobodziciela]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Rubéna Darío]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Słońca Peru]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Sokoła Islandzkiego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem św. Michała i św. Jerzego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Wieży i Miecza]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Wyzwoliciela San Martina]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi (Chile)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Cywilnej (Hiszpania)]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Wielkim Specjalnego Wykonania Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Zasługi Republiki Włoskiej]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Złotej Ostrogi]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Słonia Białego]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Korony Tajlandii]]
[[Kategoria:Osoby przedstawione na monetach]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1876]]
[[Kategoria:Zmarli w 1967]]

Szablony użyte w tym artykule:

Szablon:Cytuj książkę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Cytuj pismo (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Szablon:Cytuj pismo/tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Cytuj stronę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Czwarty rząd Konrada Adenauera (edytuj)
Szablon:Człowiek roku tygodnika Time (edytuj)
Szablon:Dmbox (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Drugi rząd Konrada Adenauera (edytuj)
Szablon:Fakt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Grupa szablonów (edytuj)
Szablon:Główny artykuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:IPA (edytuj)
Szablon:Ikona (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox data i miejsce (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox grafika (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox nagłówek (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox nagłówek dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt/projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tytuł/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox www (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Kanclerze Niemiec (edytuj)
Szablon:Kontrola autorytatywna (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Kontrola autorytatywna/style.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Kroje pisma IPA (edytuj)
Szablon:Lang (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Link-interwiki (edytuj)
Szablon:Ministrowie spraw zagranicznych Niemiec (edytuj)
Szablon:Nagroda Karola Wielkiego (edytuj)
Szablon:Navbox/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/id (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/tekst (edytuj)
Szablon:Ojcowie integracji europejskiej (edytuj)
Szablon:Order (edytuj)
Szablon:Order/AR-OWSM (edytuj)
Szablon:Order/AT-OZRA (edytuj)
Szablon:Order/BOZ (edytuj)
Szablon:Order/CL-OZ (edytuj)
Szablon:Order/EK (edytuj)
Szablon:Order/IR-OK (edytuj)
Szablon:Order/LH (edytuj)
Szablon:Order/NOC (edytuj)
Szablon:Order/NOKA (edytuj)
Szablon:Order/NOKP (edytuj)
Szablon:Order/NOL (edytuj)
Szablon:Order/NOZE (edytuj)
Szablon:Order/OCh (edytuj)
Szablon:Order/OCzO (edytuj)
Szablon:Order/ODB (edytuj)
Szablon:Order/ODK (edytuj)
Szablon:Order/OIK (edytuj)
Szablon:Order/OJI (edytuj)
Szablon:Order/OKP(JPN) (edytuj)
Szablon:Order/OL (edytuj)
Szablon:Order/OLN (edytuj)
Szablon:Order/OMRI (edytuj)
Szablon:Order/OOA (edytuj)
Szablon:Order/OSI (edytuj)
Szablon:Order/OSPE (edytuj)
Szablon:Order/OW (edytuj)
Szablon:Order/OWS (edytuj)
Szablon:Order/OZB (edytuj)
Szablon:Order/OZCH (edytuj)
Szablon:Order/OZO (edytuj)
Szablon:Order/OZRFN (edytuj)
Szablon:Order/OŚMŚJ (edytuj)
Szablon:Order/TH-OKT (edytuj)
Szablon:Order/TH-OSB (edytuj)
Szablon:Order/WOWM (edytuj)
Szablon:Osobny artykuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Pierwszy niepusty (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Pierwszy rząd Konrada Adenauera (edytuj)
Szablon:Piąty rząd Konrada Adenauera (edytuj)
Szablon:Polityk infobox (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie niskim)
Szablon:Przewodniczący CDU (edytuj)
Szablon:Przypisy (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:R (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Szablon nawigacyjny (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Trim (edytuj)
Szablon:Trzeci rząd Konrada Adenauera (edytuj)
Szablon:Uwagi (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Arguments (edytuj)
Moduł:Color contrast (edytuj)
Moduł:Color contrast/colors (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:IPA (edytuj)
Moduł:IPA/data (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:ISBN/wydawcy (edytuj)
Moduł:Ikona (edytuj)
Moduł:Ikona/dane (edytuj)
Moduł:Infoboksy (edytuj)
Moduł:Infobox (edytuj)
Moduł:Infobox/resources (edytuj)
Moduł:Kontrola autorytatywna (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Lang (edytuj)
Moduł:Lang/data (edytuj)
Moduł:Navbox (edytuj)
Moduł:Navbox/printer/default (edytuj)
Moduł:Navbox/res (edytuj)
Moduł:NoWrap (edytuj)
Moduł:NoWrap/resources (edytuj)
Moduł:Przypisy (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)
Moduł:Wikidane (edytuj)
Moduł:Wikidane/data (edytuj)
Moduł:Wikidane/format (edytuj)
Moduł:Wikidane/format/qualifiers (edytuj)
Moduł:Wikidane/format/snak (edytuj)
Moduł:Wikidane/format/string (edytuj)
Moduł:Wikidane/format/wikibaseEntityItem (edytuj)
Moduł:Wikidane/select (edytuj)

Wróć do Konrad Adenauer.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Konrad_Adenauer”