Tekst źródłowy strony Bitwa pod Węgrowem (1939)

← Bitwa pod Węgrowem (1939)

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

Twój adres IP znajduje się w zakresie adresów, który został zablokowany na wszystkich wiki Wikimedia Foundation.

Blokada została nałożona przez ‪EPIC‬. Podany powód to Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Początek blokady: 09:48, 2 lip 2024
Zakończenie blokady: 09:48, 2 lip 2025

Twój obecny adres IP to 206.189.44.186. Zablokowany zakres to 206.189.32.0/20.

Prosimy o uwzględnienie wszystkich powyższych informacji we wszelkich zapytaniach. Jeśli uważasz, że zostałeś zablokowany przez pomyłkę, możesz znaleźć dodatkowe informacje i instrukcje w globalnej polityce No open proxies.

Aby zakwestionować lub omówić blokadę, proszę wysłać prośbę o jej weryfikację na Meta-Wiki. Możesz również wysłać e-mail do kolejki VRT stewardów na adres stewards@wikimedia.org, podając wszystkie powyższe szczegóły.

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

{{Wojna infobox
 |nazwa        = Bitwa pod Węgrowem
 |epoka        = czasy najnowsze
 |konflikt     = [[II wojna światowa]], [[kampania wrześniowa]]
 |grafika      = 
 |opis grafiki = 
 |czas         = 10–14 września 1939
 |miejsce      = [[Węgrów]]
 |terytorium   = [[II Rzeczpospolita]]; [[Wyszków]], [[Brok]], [[Węgrów]]
 |przyczyna    = ofensywa niemiecka 1939 r.
 |wynik        = zwycięstwo Niemców
 |strona1      = {{Państwo|POL|2RP}}
 |strona2      = {{Państwo|DEU|wariant=III Rzesza}}
 |dowódca1     = [[Wincenty Kowalski]],<br> [[Wacław Piekarski]],<br> [[Tadeusz Kalina-Zieleniewski]]
 |dowódca2     = [[Werner Kempf]]
 |siły1        = [[Grupa Operacyjna „Wyszków”|Grupa Operacyjna gen. Kowalskiego]]
 |siły2        = [[Dywizja Pancerna Kempf]]
 |straty1      = 
 |straty2      = 
 |kod mapy     = POL
 |wariant mapy = 1939
 |współrzędne  = 52°24′00,0000″N 22°01′00,1200″E
 |commons      = Category:Węgrów
}}
'''Bitwa pod Węgrowem 1939''' – bitwa stoczona we dniach 11–14 września 1939 roku w trakcie [[kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]].

== Sytuacja przed walką ==
Po rozbiciu polskiej obrony na Narwi, [[Armia „Modlin”]] otrzymała rozkaz zorganizowania obrony na [[Wisła|Wiśle]] i [[Bug]]u od [[Dobrzyń (województwo mazowieckie)|Dobrzynia]] do [[Brok]]u. Armii podporządkowano [[41 Dywizja Piechoty (II RP)|41 DPRez]] i [[33 Dywizja Piechoty (II RP)|33 DP Rez]]. [[1 Dywizja Piechoty Legionów]] miała bronić Bugu i utrzymać [[Kamieńczyk (powiat wyszkowski)|Kamieńczyk]] i [[Wyszków]]. Pozycji od Wyszkowa do [[Serock]]a broniła [[Mazowiecka Brygada Kawalerii]] (Mazowiecka BK). 33 DP Rez miała zamknąć przeprawy na Bugu między rzeką [[Liwiec]], a [[Brok]]iem. 41 DP Rez. ugrupowała się pod Łazami. Gdyby obrona Bugu okazała się niemożliwa, 33 i 41 DP Rez. miały wycofać się za Liwiec i tam stawić opór Niemcom.

8 września Niemcy sforsowali Bug pod [[Brańszczyk]]iem, w pasie obrony 41 DP Rez., jednak [[kontratak]] 1 i 33 DP zlikwidował przyczółek. Tego samego dnia Niemcy uchwycili przyczółek pod Brokiem. Przeprawili tam nowe siły piechoty i artylerii. Powstało tam zagrożenie przełamania obrony polskiej. W dyrektywie gen. Brauchitscha z 9 września z godz. 22.15 [[Grupa Armii Północ|Grupa Armii  „Północ”]] miała kontynuować pościg na [[Siedlce]] i ułatwić [[Grupa Armii Południe|GA „Południe”]] [[Forsowanie|sforsowanie]] Wisły. Na prawym skrzydle GA „Północ” miała wysunąć związki szybkie.

Naczelny Wódz wydał rozkaz opuszczenia linii Bugu i wycofania się w ogólnym kierunku na [[Biała Podlaska|Białą Podlaską]] – [[Brześć]]. Podporządkował dowódcy  [[Samodzielna Grupa Operacyjna „Narew”|SGO „Narew”]] [[Grupa Operacyjna „Wyszków”|Grupę Operacyjną gen. Kowalskiego]] (1 DP, 33 DP Rez., 41 DP Rez. i Mazowiecką BK). Sposób oderwania się od nieprzyjaciela i wykonania tego zadania pozostawiony był do decyzji gen. [[Wincenty Kowalski|Wincentego Kowalskiego]]. Do sztabu GO Kowalskiego przybył gen. [[Otton Krzisch]] (dowódca artylerii SGO „Narew”) aby nawiązać łączność i przekazać rozkazy dowódcy SGO „Narew” gen. [[Czesław Młot-Fijałkowski|Czesława Młot-Fijałkowskiego]] i objęcia dowództwa nad Grupą. Według rozkazu SGO, Grupa miała przejść zachodnim brzegiem Bugu w ogólnym kierunku na Białą Podlaską. Gen. Kowalski wydał rozkaz: w nocy 9/10 września przygotować oddziały do skrytego opuszczenia Bugu i pod osłoną straży tylnych, dwoma grupami [[Wycofanie (wojsko)|wycofać się]] lasami od stacji kolejowej [[Urle]], (1 grupa gen. Kowalskiego – 1 DP i Mazowiecka BK; w rej. [[Powiat garwoliński|Stoczek]] – [[Powiat garwoliński|Korytnica]], 2 grupa gen. [[Wacław Piekarski|Wacława Pikarskiego]] – 33 i 41 DP Rez. w rej. Stoczek – Paplin.) Odskok miano wykonać w dwóch etapach  nocami: 11/12 września i 12/13 września, w ogólnym kierunku na [[Węgrów]] – [[Łosice]] – Białą Podlaską. Gen. Krzisch odjechał na stanowisko SGO „Narew”.

== Przed bitwą ==
Po wydaniu rozkazów w GO gen. Kowalskiego, w Naczelnym Dowództwie WP (Naczelny Wódz i szef Sztabu Głównego) zmieniono koncepcję. Według niej GO gen. Kowalskiego miała bronić Bugu, aby osłonić Warszawę od wschodu i utrzymać przeprawy na Wiśle dla Armii gen. Kutrzeby. Prawe skrzydło Armii „Modlin” miało w dalszym ciągu bronić Bugu, a w razie wymuszonego odwrotu wycofywać się na Białą Podlaską, lecz po osi Warszawa – [[Kałuszyn]] – [[Łuków]]. W tym celu został wydany „Rozkaz Szczególny Naczelnego Wodza”. W rozkazie przewidywano brak możliwości powrotu na dawne pozycje na Bugu i także brak możliwości ich utrzymania, w tym wypadku lewym skrzydłem zgrupowanie (1 i 41 DP i Mazowiecka BK) miały odstępować na [[Kałuszyn]], prawe skrzydło (33 DP)  na [[Sokołów Podlaski]]. Dowództwo na 1, 33 i 41 DP przekazywano dowódcy Armii „Modlin” gen. [[Emil Krukowicz-Przedrzymirski|Emilowi Przedrzymirskiemu]], aby była możliwość późniejszego ich współdziałania z GA Południe także i na wschód od Bugu. 9 września o godz. 21.30 gen. Kowalski otrzymał Ogólny Rozkaz Operacyjny, który nakazywał jak najdłuższe wstrzymywanie naporu npla na Bugu w rej. Wyszków i w lasach na wschód od Wyszkowa. Przy silnym naporze nieprzyjaciela, Grupa Operacyjna miała opóźniać na ogólnym kierunku Wyszków – Stanisławów – [[Mińsk Mazowiecki]]. Rozkaz ten uchylał wszystkie do tej pory wydane rozkazy. Rozkaz powtórzono 10 września o godz. 9.00. przez oficera łącznikowego gen. Przedrzymirskiego. Gen. Kowalski nie wykonał jednak tych rozkazów, tłumacząc brakiem możliwości odzyskania utraconych pozycji i wycofał GO znad Bugu. W tym czasie Niemcy sforsowali Bug od Wyszkowa do Broku i silnie bombardowali lotnictwem lasy na północ od Węgrowa. Grupa wycofywała się w kierunku na Kałuszyn. Kowalski nakazał kierunki opóźniania: 1 DP – Kamionka, 33 DP – Grębków.
41 DP otrzymała zadanie wycofania na Liwiec i opóźniania na kierunku Węgrów – Kałuszyn. 10 września o godz. 4.00 41 DP Rez. opuściła obronę na Bugu i rozpoczęła odwrót na [[Łochów]]. Około 10.00 lotnictwo niemieckie bombardowało maszerujące kolumny polskie od Stoczka po Liw i Węgrów dezorganizując odwrót. Bombardowanie było zsynchronizowane z operacją [[Dywizja Pancerna Kempf|Dywizji Pancernej „Kempf”]], która czołowymi oddziałami przez Kiełodziąż wyminęła 33 DP i przed południem osiągnęła Stare Lipki, maszerując na Stoczek i Paplin oskrzydliła 41 DP Rez., a druga kolumną przez Miednik i Międzyleś na Miedznę zamknęła drogę odwrotu 33 DP Rez.

== Przebieg bitwy ==
41 DP Rez. próbowała uniknąć walki przedzierając się lasami wzdłuż nakazanej linii odwrotu. Kolumny marszowe okrążone przez czołgi musiały przedzierać się w rozproszeniu. Pod Miednikiem na 114 pułk piechoty inna grupa czołgów. 115 pułk piechoty był atakowany przez piechotę podwożoną samochodami ze Stoczka. 116 pułk piechoty maszerujący z Łukowa na Węgrów bombardowany przez lotnictwo dotarł do lasów w rejonie Żulina. 10 września około godziny 16.00  piechota i kawaleria niemiecka zaatakowały oddziały 41 DP Rez. w lasach żulińskich. Walki trwały do wieczora i zakończyły się wycofaniem 41 DP Rez., przebijającej się na Węgrów i w kierunku przepraw na rzece Liwiec. Część 41 DP Rez. przemieszała się z taborami. W wyniku bombardowań i pościgu Niemcy opanowali Paplin, zagrażając kwaterze sztabu 41 DP Rez. Sztab dywizji stracił łączność z pułkami i dowódcą dywizji, który udał się do dowódcy Grupy Operacyjnej. O zmroku dowódca piechoty dywizyjnej płk. Raganowicz nakazał sztab 41 DP Rez. skierować na Liw, nawiązał łączność z pułkami, a w nocy ściągnął wszystkie oddziały które udało się uchwycić za Liwiec. 116 pułk skierował za Liwiec do Kałuszyna, zbierał też rozproszone pododdziały i utworzył z nich dwa bataliony. Około 22.00 otrzymał rozkaz z godz. 17.00 nakazujący 41 DP opóźniać po linii Węgrów – Mokobody.

Uderzenie Niemców nastąpiło gdy dywizje były w ruchu. 1 DP w dniu 14 września jako pełnowartościowa jednostka przestała istnieć (razem z Mazowiecką BK walczyła z nacierającą 11 DP niemieckiej pod Mińskiem Mazowieckim, później nacierała przez trzy linie obrony Niemców pod Kałuszynem), straciła połowę stanu osobowego. 15 września w 1 DP z rozproszonych pododdziałów zebrano trzy bataliony piechoty i dywizjon artylerii. Rozproszone były oddziały Mazowieckiej BK. Oddziały 41 i 33 DP Rez. jako niezdolne do walki zostały przez dowódcę Armii „Modlin” skierowane w rej. Włodawy w celu uporządkowania i reorganizacji. 15 września 41 DP zebrała ok. 5000 żołnierzy.
== Zobacz też ==
* [[Bitwa pod Węgrowem]] stoczona podczas [[powstanie styczniowe|powstania styczniowego]]
== Bibliografia ==
* {{Cytuj książkę |nazwisko = Jurga |nazwisko2 = Karbowski |imię = Tadeusz |imię2 = Władysław |tytuł = Armia „Modlin” 1939 |data = 1987 |wydawca = Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej |miejsce = Warszawa |isbn = 8311072744 |odn = tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Jurga |imię = Tadeusz |tytuł = Obrona Polski 1939 |wydawca = Instytut Wydawniczy PAX |miejsce = Warszawa |data = 1990 |isbn = 8321110967 |odn = tak}}

{{Wojna obronna 1939}}

[[Kategoria:Bitwy kampanii wrześniowej|Węgrów]]
[[Kategoria:Historia Węgrowa]]
[[Kategoria:Bitwy i boje 1 Dywizji Piechoty Legionów]]

Szablony użyte w tym artykule:

Szablon:Cytuj książkę (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox 2x1 (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox grafika (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox komórka (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox mapa lokalizacyjna (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox nagłówek dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox projekt/projekt (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tabela (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tabela dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tytuł (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox tytuł/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Infobox wiersz dodaj (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Navbox/styles.css (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Odn/id (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Państwo (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Państwo/core (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Państwo dane DEU (edytuj)
Szablon:Państwo dane Niemcy (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Państwo dane POL (edytuj)
Szablon:Państwo dane Polska (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Pierwszy niepusty (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Szablon nawigacyjny (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Szablon:Wojna infobox (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Szablon:Wojna infobox/styles.css (edytuj)
Szablon:Wojna obronna 1939 (edytuj)
Moduł:Arguments (edytuj)
Moduł:Color contrast (edytuj)
Moduł:Color contrast/colors (edytuj)
Moduł:Cytuj/dane (edytuj)
Moduł:ISBN (edytuj)
Moduł:ISBN/wydawcy (edytuj)
Moduł:Infoboksy (edytuj)
Moduł:Mapa (tekst źródłowy) (zabezpieczony na poziomie wysokim)
Moduł:Mapa/alt (edytuj)
Moduł:Mapa/dane/POL (edytuj)
Moduł:Mapa/dane/Polska (tekst źródłowy) (zabezpieczone na poziomie redaktorów)
Moduł:Navbox (edytuj)
Moduł:Navbox/printer/default (edytuj)
Moduł:Navbox/res (edytuj)
Moduł:Sprawdź (edytuj)
Moduł:String (edytuj)
Moduł:String/UNIQ (edytuj)
Moduł:Wikidane (edytuj)
Moduł:Wikidane/data (edytuj)
Moduł:Współrzędne (edytuj)

Wróć do Bitwa pod Węgrowem (1939).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/wiki/Bitwa_pod_Węgrowem_(1939)”