Salai

Salai
Retrach del Salai, ~ 1502-03, òli sus panèl, 37x29 cm. Col. privada
Nom de naissença	Gian Giacomo Caprotti
Naissença	~1480 Milan
Decès	10 de març de 1524 Milan
Activitat(s)	pintre, modèl
Mèstre	Leonardo da Vinci
Movement artistic	escòla lombarda
Illustracion : Retrach del Salai, ~ 1502-03, òli sus panèl, 37x29 cm. Col. privada

Gian Giacomo Caprotti o Giacomo Caprotti da Oreno, dich Salai, Salaï, Salaij, Andrea Salai o Salaì en italian (de Sala[d]ino: diablet) (Milan, ~1480 - Milan, abans lo 10 de març de 1524) es un pintre italian de l'escòla lombarda familhar de Leonardo da Vinci, son escolan, son discípol a partir de sos 10 ans.

Gian Giacomo Caprotti es lo filh de Pietro di Giovanni, locatari d'un domèni viticòl de Leonardo da Vinci près de la Pòrta Vercellina a Milan. Gojat espelhandrat e incult, Leonardo l'encontra lo 22 de julhet de 1490 a Milan ont se va per onorar una comanda de son mecèn Ludovic Sforza. En cambi d'una soma d'unes florins donada a son paire, Leonardo l'aculhís a sos detz ans dins sa bottega (talhièr d'artistas reünissent mèstres e escolans)^[1].

Ven lo discípol de Leonardo a sos quinze ans. D'una beutat androgina e trebolanta, es sovent lo modèl e participa fòrça de sas telas e produch los sieus dessenhs^[2].

Acompanha Leonardo a Màntoa, Venècia e Florença.

Seguent Walter Krämer e Michael Schmidt^[3], se dich qu'èra lo filh adoptiu de Leonardo, dempuèi lo començament de son aprendissatge e son confident. Mai correnta es l'ipotèsi qu'èran amants. Es Leonardo que li dona son chafre de Salaì (diablet, o progenitura del diable), a causa de son comportament, trapat de contunh a panar o rompant d'objèctes.

Salai esposa Bianca Coldiroli d’Annono lo 14 de junh de 1523 a l'edat de 43 ans. Morís d'un carrèl de balèsta recebur pendent un duèl e es enterrat a Milan lo 10 de març de 1524^[4].

Una descobèrta de 2008 sembla confirmar que lo modèl de la Joconda es Lisa Gherardini. Dins una edicion de l'òbra de Ciceron, trobada a Heidelberg, en Alemagne, e datant d'octobre de 1503, son proprietari Agustino Vespucci, amic de Leonardo da Vinci notèt una pagina de l'obratge, indicant que Da Vinci aviá tres pinturas en cors ongan, amb un retrach de Mona Lisa del Giocondo^[5].

De cercaires italians afirmèron que lo jovent auriá servit de modèl a Leonardo da Vinci per La Gioconda. L'anóncia se faguèt en genièr de 2011 per Silvano Vincenti, president del « Comitat nacional per la valorizacion dels bens istorics  », un organisme privat d'investigacion sus l'istòria de l'art. Una tèsi que daissa encara d'esceptics los expèrts del Lovre. Vincenti faguèt estat de fòrtas similitudas entre los trachs de las caras dels protagonistas del Sant Joan Baptista e L'Àngel incarnat amb lo nas e la boca de Mona Lisa. Per aqueste cercaire, lo pintre auriá daissat d'indicis penhent dins los uèis de La Gioconda una minuscula L per Leonardo ea un S per Salai. Al contrari, lo Lovre estima que son de fendilhas degudas a vielhiment de la pintura.

Segon la doctoranta en sciéncia de l'Art Sophie Herfort, pas cap d'istorian trobèt de traça d’un comanditari de La Gioconda alara que de Vinci lo notava meninosament cada còp. Mai, los primièrs trachs del retrach revelèron un personatge sens tetas e mai larg d’espatla, coma Salai. Tanben nòta dins le camin rèire la Gioconda un « S capvirat » coma Salai. Enfin lo morfatge entre los retrachs de la Gioconda e aqueste de Salai se juxtaposarián perfièchament.

• Verge amb l'Enfant e lo Jove Baptista, Budapèst, Szépmüvészeti Múzeum
• Verge amb l'Enfant e santa Ana Selbdritt^[6], Uffizi, Florença
• Verge amb l'Enfant e sainte Ana Selbdritt Armand Hammer Museum, Los Angeles
• Sant Joan Baptista, pinacotèca Ambrosiana, Milan
• Verge amb l'Enfant amb los sants Joan-Baptista e Paul e d'àngels musicians, pinacotèca de Brera, Milan
• Verge amb l'Enfant amb los sants Pèire e Paul,
• Retrach de femna nuda (Monna Vanna o Lisa del Giocondo) (1515), musèu de l'Ermitatge, Sant-Petersborg

1. ↑ Sophie Herfort, Le Jocond : qui était vraiment Mona Lisa ?, Michel Lafon, 2011, 304 p. ISBN: 274991485X
2. ↑ Clémentine Portier-Kaltenbach, Le grand quiz des histoires de France sur RTL, 20 novembre 2011
3. ↑ Vejatz tanben Martin Kemp e James Saslow.
4. ↑ Janice Shell e Grazioso Sironi, « Salai and Leonardo's Legacy », in Leonardo's Art Twentieth-Century Connoisseurship and Iconographic Studies : Leonardo's Projects, c. 1500-1519, Vol. 3, p. 397 à 410, Taylor and Francis, Inc, 1999
5. ↑
6. ↑ literalament Anne la tresena (personatge del quadre) comprenent ja Maria e Jèsus.

• Francesco Melzi, élève proche également de Léonard