Sjå kjelda til Den aronittiske velsigninga

Du har ikkje løyve til å endre denne sida av di:

IP-adressa di er i et i et IP-intervall som har blitt blokkert på alle Wikimedia-wikier.

Blokkeringen ble gjort av ‪EPIC‬. Årsaken som ble oppgitt var Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Blokkeringen startet: 2. juli 2024 kl. 09:48
Blokkeringen utløper: 2. juli 2025 kl. 09:48

Din nåværende IP-adresse er 206.189.44.186. Det blokkerte IP-intervallet er 206.189.32.0/20.

⧼blockedtext-includedetails-queries⧽ Hvis du mener du ble blokkert ved en feil kan du finne mer informasjon og instruksjoner i den globale policyen Ingen åpne proxyer.

Du kan også diskutere blokkeringen ved å poste en forespørsel om gjennomgang på Meta-Wiki. Du kan også sende en e-post til forvalternes VRT-kø på stewards@wikimedia.org. Husk å ta med alle detaljene ovenfor.

Du kan sjå og kopiere kjeldekoden til denne sida.

{{Jødedom}}
[[Fil:Kohanim hands blessing photo.jpg|mini|venstre|140px|Handstillinga som [[kohaním|kohanittane]] brukar under ''Birkàt kóhaním'' (Den aronittiske velsigninga) under visse [[jødiske gudstenester]].]]
'''Den aronittiske velsigninga''' er ei [[velsigning]] i [[Bibelen]] i [[Fjerde mosebok|Fjerde Mosebok]] 6,24&ndash;26 Ho vert oftast kalla '''Birkàt kóhaním''' i [[jødedommen]], og i [[kristendommen]] vert ho ofte kalla '''Herrens velsigning'''. Namneforma ''Den aronittiske velsigninga'' har sitt opphav i den [[tysk]]språklege vitskapstradisjonen (''Aronitischer Segen''), medan ein i den [[engelsk]]språklege tradisjonen gjerne seier ''Prestesigninga'' (''Priestly Blessing'').

Velsigninga vart i fylgje [[Fjerde mosebok|Fjerde Mosebok]] gjeven av [[Gud]] til [[Moses]], og israelsfolkets fyrste øvsteprest, [[Aron]], vart pålagt å bruke ho. Signinga blir framleis bruka i [[jødedommen]], og i tillegg har signinga sidan reformasjonen vore bruka i [[protestantisme|protestantiske]] gudstenester.

== Velsigninga ==

Den [[hebraisk]]e originalen av teksten frå [[Torá]]en (Mosebøkene):

{| align="center" |
| colspan="2" cellspacing="0" cellpadding="5" |
{{hebraisk midtstilt bolk|
יְבָֽרֶכְךָ֥ יהו֖ה וְיִשְׁמְרֶֽךָ׃
<br />
יָאֵ֨ר יהו֧ה ׀ פָּנָ֛יו אֵלֶ֖יךָ וִֽיחֻנֶּֽךָּ׃
<br />
יִשָּׂ֨א יהו֤ה ׀ פָּנָיו֙ אֵלֶ֔יךָ
וְיָשֵׂ֥ם לְךָ֖ שָׁלֽוֹם׃
}}
|-
|
<center>
Norsk omsetjing:<br />''“Herren&nbsp;velsigne&nbsp;deg og&nbsp;vare&nbsp;deg!<br />Herren&nbsp;la&nbsp;sitt&nbsp;andlet lyse&nbsp;over&nbsp;deg og&nbsp;vere&nbsp;deg&nbsp;nådig!<br />Herren&nbsp;lyfte&nbsp;sitt&nbsp;andlet&nbsp;mot&nbsp;deg og&nbsp;gje&nbsp;deg&nbsp;fred!”''
</center>
|
<center>
Transkripsjon:<br />'''Jə<u>b</u>árekhəkhá&nbsp;A<u>d</u>onáj vəjišmərèkha.<br />Ja’ér&nbsp;A<u>d</u>onáj panáv&nbsp;ēlèkha víḥunnèkka.<br />Jissá&nbsp;A<u>d</u>onáj&nbsp;panáv&nbsp;ēlèkha vəjasém&nbsp;ləkhá&nbsp;šalóm.'''
</center>
|}

== Birkàt kóhaním i jødedommen ==

=== Signing av born ===
Det er skikk at foreldra seier denne signinga over borna sine medan dei held ei hand på hovudet åt barnet mellom kveldsgudstenesta og kveldsmåltidet på fredag kveld.

Når ein velsignar ein son, så legg ein handa på hovudet hans og seier først: 
:{{he|יְשִֽׂמְךָ֣ אֱלֹהִ֔ים כְּאֶפְרַ֖יִם וְכִמְנַשֶּׁ֑ה׃}} 
:[Jəsíməkhá Elohím kə’Efràyim vəkhiMnaššè.] 
:''‘Gjere deg Herren som [[Efraim|Efrájim]] og [[Manasse|Menasjé]]’''

Når ein velsignar ei dotter, så innleier ein dette på same vis, men med andre innleiingsord i våre dagar. Den eldre tradisjonen, som truleg berre går tilbake til [[1700-talet]], er å seie: 
:{{he|יְשִׂימֵךְ אֱלֹהִים כְּשָׂרָה לֵאָה רָחֵל וְלֵאָה׃}}
:[Jəsimékh Elohím kəSará, Ribká, Raḥél vəLē’á]
:''‘Gjere deg Herren som [[Sara|Sará]], [[Rebekka|Ribká]] (Rebekka), [[Rakel|Raḥél]] og [[Lea|Lē’á]]’''

Frå slutten av [[1900-talet]] har det gradvis vorte vanleg å seie: 
:{{he|יְשִׂימֵךְ אֱלֹהִים כְּרָחֵ֤ל ׀ וּכְלֵאָה֙  אֲשֶׁ֨ר בָּנ֤וּ שְׁתֵּיהֶם֙  אֶת־בֵּ֣ית יִשְׂרָאֵ֔ל׃}} 
:[Jəsimékh Elohím «kəRaḥél ukhLē’á, ašèr banú štēhèm et-Bét Jisra’él!»]
:''‘Gjere deg Herren som [[Rakel|Raḥél]] og [[Lea|Lē’á]], som bygde, to-saman, Israels hus’'' ([[Ruts bok]] 4:11)).

Etter innleiingsorda, seier ein sjølve Birkàt kóhaním medan ein framleis held handa på hovudet åt barnet. [[Portugisarjødar]] (vest- og nordeuropeiske [[sefardím]]) legg tradisjonelt til eitt vers til som konklusjon:

{{hebraisk midtstilt bolk|
וְשָׂמ֥וּ אֶת־שְׁמִ֖י עַל־בְּנֵ֣י יִשְׂרָאֵ֑ל וַֽאֲנִ֖י אֲבָֽרְכֵֽם׃
}}

<center>
'''Transkripsjon: '''Vəsamú et-Šəmí ‘al-bəné Jisra’él; và’aní abárəkhém.'''
<br />'''Omsetjing:''' Og dei skal setja Namnet Mitt på Israels born; og [[JHVH|Eg]] skal signe dei.
</center>

=== Signinga ved livssyklusritual ===
Birkàt kóhaním inngår ofte òg i livssyklusritual som [[zebed habbát]] og [[bryllaup]].

=== Signing i gudstenesta ===
I [[jødedommen]] inngår Birkàt kóhaním i [[‘Amidá]]en som ein del av den siste signinga der i morgongudstenester og ettermiddagsgudstenester med [[minján]].

== Herrens velsigning i kristendommen ==

Den aronittiske velsigninga har ikkje nokon tradisjonell plass i den katolske kyrkja, men etter reformasjonen vart denne signinga teken opp av fleire [[evangelisk-luthersk kristendom|evangelisk-lutherske]] kyrkjer, inkludert i [[Tyskland]], [[Danmark]] og [[Noreg]]. Bruken av signinga er inspirert av jødedommen, men blir tolka i ein annan teologisk tradisjon: Signinga blir sett som ein allusjon til [[Den kristne treeininga]], noko som òg blir understreka av det føregåande tredoble Halleluja og dei etterfølgjande tre gonger tre kyrkjeklokkeslaga.

[[kristen gudsteneste|Gudstenester]] i [[Den norske kyrkja]] blir avslutta med at [[prest]]en lyser den aronittiske velsigninga over [[kyrkjelyd]]en, som svarer med tre [[amen]]. Lysinga og svaret blir gjerne sunge.<ref>[http://www.kyrkja.no/?event=doLink&nodeID=23920 kyrkja.no: Liturgien for Den norske kyrkjas høgmesse]</ref> Denne signinga har vore brukt sidan [[reformasjonen]] i [[Danmark-Noreg]].{{manglar kjelde}}

Det 24. leddet i [[Ordning for høgmessa|Ordning for hovudgudsteneste]] &mdash; etter avslutningssalma &mdash; er:

:''[[Liturg]]:'' '''Lat oss prisa Herren.'''
:''Kyrkjelyd:'' '''Gud vere lova. Halleluja. Halleluja. Halleluja.'''
:eller
:''Liturg:'' '''Herren vere med dykk.'''
:''Kyrkjelyd:'' '''Og med deg vere Herren.'''
:eller  ''Liturg:'' '''Ta imot velsigninga.'''
:Velsigning
:''Liturg:'' '''Herren velsigne deg og vare deg. Herren late sitt andlet lysa over deg og vere deg nådig. Herren lyfte sitt andlet mot deg og gje deg fred.'''
:''Kyrkjelyd:'' '''Amen. Amen. Amen.'''
:''Tre gonger tre bøneslag''
:(Etter [https://kirken.no/globalassets/kirken.no/om-troen/gudstjeneste---liturgi/gudst2011_2012_ordning_hovudgudstenest_nyn.pdf])

=== Tekstvariantar ===
I tyske protestantiske kyrkjer gjer ein ofte om «dich»/«dir» (‘deg’) til «euch» (‘dykk’):
:Der H<small>ERR</small> segne euch und behüte euch;
:der H<small>ERR</small> lasse sein Angesicht leuchten über euch und sei euch gnädig;
:der H<small>ERR</small> hebe sein Angesicht über euch und gebe euch Frieden.
Dette heng saman med ei kollektiv forståing av eintalspronomenet i den hebraiske originalteksten.<ref name="de.wikipedia.org">[http://de.wikipedia.org/w/index.php?title=Aaronitischer_Segen&oldid=25758113 «Aronitischer Segen» på Tysk Wikipedia]</ref>

Når Den aronittiske velsigninga blir uttala av lekfolk, blir 2. personspronomena ofte utbytte med første person fleirtal i tyske evangeliske kyrkjer:

:Der H<small>ERR</small> segne uns und behüte uns;
:der H<small>ERR</small> lasse sein Angesicht leuchten über uns und sei uns gnädig;
:der H<small>ERR</small> hebe sein Angesicht über uns und gebe uns Frieden.<ref name="de.wikipedia.org"/>

== Kjelder ==
{{reflist}}

{{religionsspire}}
{{Autoritetsdata}}
[[Kategori:Torá|Aronittiske velsigninga]]
[[Kategori:Det gamle testamentet|Aronittisk]]
[[Kategori:Kristen liturgi|Aronittisk]]
[[Kategori:Jødiske bøner|Aronittisk]]

Malar som er brukte på denne sida:

Attende til Den aronittiske velsigninga.

Henta frå «https://nn.wikipedia.org/wiki/Den_aronittiske_velsigninga»