Silesaurus

Silesaurus Status: Uitgestorven Fossiel voorkomen: Laat-Trias
Silesaurus opolensis
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Reptilia (Reptielen) Onderklasse: Diapsida Infraklasse: Archosauromorpha Familie: Silesauridae
Geslacht
Silesaurus Dzik, 2003
Typesoort
Silesaurus opolensis
Skelet van Silesaurus
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Portaal    Biologie Herpetologie

Silesaurus^[1] is een geslacht van uitgestorven silesaurische dinosauriformen uit het Laat-Trias, uit wat nu Polen is.

Fossielen van Silesaurus zijn gevonden in de Keuperkleisteen in Krasiejów in de buurt van Opole, Silezië, wat ook de oorsprong van zijn naam is. De typesoort Silesaurus opolensis werd in 2003 beschreven door Jerzy Dzik. De soortaanduiding verwijst naar Opole. Het holotype is ZPAL Ab III/361, een fragmentarisch skelet. Het geslacht is bekend van zo'n twintig specimina, waardoor het een van de best vertegenwoordigde soorten van vroege dinosauriformen is.

Silesaurus was ongeveer tweehonderddertig centimeter lang, licht gebouwd en was waarschijnlijk een snel en behendig dier met een actieve levensstijl. De snuit was smal met naar voren gerichte neusgaten, en de grote oogkassen gaven Silesaurus waarschijnlijk een scherp zicht.

Aanvankelijk werd gedacht dat Silesaurus strikt herbivoor was, maar later onderzoek naar de inhoud van zijn coprolieten geeft aan dat het mogelijk insectenetend was en zich voedde met insecten zoals de kever Triamyxa. De tanden van het dier waren klein, kegelvormig en gekarteld en waren onregelmatig verdeeld over de kaken. De punt van de onderkaak had geen tanden en er zijn aanwijzingen dat deze bedekt was met een keratineachtige snavel.

Wetenschappers denken dat Silesaurus geen dinosauriër was, maar eerder een dinosauriform. Dinosauriërkenmerken die ontbreken bij Silesaurus zijn onder meer een vergrote deltopectorale kam (een spieraanhechting op het opperarmbeen) en epipofysen (vergrote peesaanhechting boven de postzygapophysis) op de halswervels.

Silesaurus heeft echter ook enkele kenmerken van dinosauriërs:

• Een uitholling voor de musculus caudofemoralis brevis (een botoppervlak, ingesneden in de onderzijde van het achterblad van het darmbeen dat fungeert als aanhechtingsplaats voor staartspieren)
• Zitbeen met een slanke schacht
• Een dijbeen met een verlaagde bult bij de ligamentaanhechting van de dijbeenkop
• Een uitstekende trochanter minor op het dijbeen
• De opgaande tak van het sprongbeen overlapt de voorzijde van het scheenbeen
• Het hielbeen heeft bovenop een hol facet voor het contact met het onderste uiteinde van het kuitbeen

Als gevolg hiervan plaatsen alternatieve hypothesen Silesaurus op of nabij de basis van de ornithischische dinosauriërs. Andere wetenschappers stellen een basaal verband voor tussen de basale sauropodomorfen en Ornithischia.

Systematische positie naar Nesbitt (2011):

Keverdekschilden en andere overblijfselen van geleedpotigen zijn gevonden in coprolieten die zijn teruggevonden in de buurt van fossielen van Silesaurus. De grootte en vorm van de coprolieten in combinatie met de eigenaardige snavelarchitectuur van de schedel van Silesaurus kan erop wijzen dat dit dier de coprolieten produceerde en dat het geheel of gedeeltelijk insectenetend was. Het kan zich hebben gevoed met insecten en andere kleine geleedpotigen door te pikken, waarbij de snavelachtige punt van de snuit werd gebruikt om prooien nauwkeurig te spietsen op een manier die vergelijkbaar is met moderne vogels. Als dat zo is, zou dit het vroegst bekende voorkomen van deze sterk afgeleide manier van voeden zijn en implicaties hebben voor het begrip van de evolutionaire aanpassingen die uiteindelijk zouden leiden tot de oorsprong van dinosauriërs.

Silesaurus leefde in een subtropische omgeving vergelijkbaar met het moderne Middellandse Zeebekken met afwisselend zomermoessons en droge winters. Het dier deelde zijn omgeving van uitgestrekte moerassen en varenvegetatie met een rijkdom aan ongewervelde dieren, evenals dipnoïsche en ganoïde vissen, temnospondylen, phytosauriërs en vroege pterosauriërs.