Nij Beets

**Nij Beets**
Plaats in Nederland
	(Details) (Details)
	;
Situering
Provincie	Friesland
Gemeente	Opsterland
Coördinaten	53° 4′ NB, 6° 0′ OL
Algemeen
Oppervlakte	19,11 km²
- land	18,53 km²
- water	0,58 km²
Inwoners ; (2023-01-01)	1.660 ; (87 inw./km²)
Woningvoorraad	666 woningen
Overig
Postcode	9245
Woonplaatscode	3352
Foto's
	It Damshûs
Portaal	Nederland ; Friesland

Nij Beets is een dorp in de gemeente Opsterland, in de Nederlandse provincie Friesland. Het ligt ongeveer 12 kilometer ten zuidwesten van Drachten. In 2025 telde het dorp 1642 inwoners.^[2] Door het dorp loopt het Polderhoofdkanaal (ook wel Nieuw-Beetstervaart genoemd). Nij Beets is centraal gelegen in het gebied dat grenst aan het bos van Beetsterzwaag en het watergebied De Alde Feanen (Nationaal Park).

Geschiedenis

(Oud) Beets, het oorspronkelijke dorp, zou in middeleeuwen een welvarend en levendig dorp zijn geweest, met de parochiekerk gewijd aan de heilige Gertrudis als centraal punt. Dit werd later de Adelskerk.^[3] De naam is waarschijnlijk afgeleid van het woord "beke", dat verwijst naar het riviertje de Boorne, ook bekend als het Oud- of Koningdiep, dat door het gebied stroomt.

In 1863 stichtten veenarbeiders een nieuwe kern in het poldergebied van Beets, dat bekend werd als Nieuw Beets, het huidige Nij Beets, en zo werd het oorspronkelijke dorp Beets: Oud Beets. Deze groep veenarbeiders, die ook wel de Gietersen werden genoemd, kwam rond 1860 naar het gebied om het veen af te graven en er turf van te maken.

De veenarbeiders verdienden weinig en woonden in plaggenhutten die ze vaak zelf moesten maken. Ook boten waarmee eerder turf vervoerd was, maar die daarvoor niet meer bruikbaar waren, werden voor bewoning geschikt gemaakt. In de 19e eeuw kwam het Beets in de polder, zoals de nieuwe armoedige kern ook wel werd aangeduid, een aantal keren in opspraak. Er vonden tussen 1870 en 1890 elf veenopstanden plaats.

Ongeveer rond 1900 werd de nieuwe kern in de volksmond aangeduid als Nieuw Beets omdat de PTT deze naam hanteerde. Die situatie bleef, ook toen op 1 augustus 1925 Beets (Oud Beets), opging in Beetsterzwaag. Naar aanleiding van een verzoek van Plaatselijk Belang kwam de naam van het nieuwe Beets op de politieke agenda. Met 13 stemmen vóór en 4 tegen koos de gemeenteraad van Opsterland voor de naam Nij Beets. De door Plaatselijk Belang gewenste naam Nieuw Beets haalde het niet.

Sociale strijd

De veenstaking van 1890 in Nieuw Beets was een belangrijke gebeurtenis in de Nederlandse arbeidersbeweging en kreeg landelijke aandacht. Arbeiders, vooral turfmakers, legden op 17 april 1890 het werk neer vanwege slechte arbeidsomstandigheden en lage lonen. De appèl vond op twee locaties in het dorp plaats: bij het café Dam (nu Café de Brêge) en bij De Hoek (nu de huisartsenpraktijk).

Tussenkomst van de burgemeester en de Koninklijke Marechaussee kon de staking niet stoppen. Socialistisch partij leider Domela Nieuwenhuis steunde de arbeiders en sprak hen moed in. Op 21 april gaf hij een toespraak voor 2000 tot 2500 stakers en doneerde ƒ 100. Ondanks de steun begon de eenheid te vervagen en eindigde de staking op 5 mei 1890.

De staking was een belangrijke stap voor de opkomst van de socialistische beweging in Nederland, die het symbool van de rode vlag steeds meer gebruikte in haar strijd voor arbeidersrechten. In 1988 werd ter nagedachtenis aan de strijd een beeld van de "appelmeester" (stakingsleider) onthuld in het dorp. In het café hangt nog altijd een portret van Domela Nieuwenhuis, die door de arbeiders werd vereerd als hun "us forlosser" (onze verlosser).^[4]

Museum

In Nij Beets staat het openluchtmuseum It Damshûs, dat is gewijd aan de geschiedenis van de veenderij. De naam van het museum is ontleend aan het veenarbeidershuisje dat er naar is overgebracht en dat eigendom was van een familie Dam. Op het terrein van het museum staat ook de Tjasker Nij Beets.

Sport

Sportpark de Blauwe Kamp is een sportcomplex in het Nij Beets. Het park biedt diverse sportfaciliteiten, waaronder de voetbalvereniging VV Blue Boys, een openlucht zwembad, een tennisbaan en mogelijkheden voor beachvolleybal en jeu de boules.

Daarnaast zijn er in het dorp verschillende andere sportmogelijkheden, zoals volleybal, sloeproeien, schietsport, gymnastiek, biljart en een ijsbaan.^[5]