Naar inhoud springen

Nelson Mandela

Koppelingen bewerken
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Dit is een oude versie van deze pagina, bewerkt door Daka (overleg | bijdragen) op 8 jun 2013 om 09:47. (→Privé: +)
Deze versie kan sterk verschillen van de huidige versie van deze pagina.
Rohlihlala Nelson Mandela
Nelson Rolihlahla Mandela
Nelson Rolihlahla Mandela
Geboren 18 juli 1918
Mvezo, Oost-Kaap (Zuid-Afrika)
Politieke partij ANC
Partner Evelyn Ntoko Mase (1944-1957)
Nomzamo Winifred Zanyiwe Madikizela (1958-1996)
Graça Machel (1998-)
Beroep Politicus
Advocaat
Activist
Religie Methodisme
Handtekening Handtekening
Website Mandela Foundation
1e zwarte president van Zuid-Afrika
13e staatshoofd van Zuid-Afrika
Aangetreden 27 april 1994
Einde termijn 17 juni 1999
Voorganger Frederik Willem de Klerk (12e staatspresident)
Opvolger Thabo Mbeki
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Nelson Rolihlahla Mandela (IPA xoˈliɬaɬa manˈdeːla; uitspraak in het Xhosa) (Mvezo, Oost-Kaap, 18 juli 1918) is een Zuid-Afrikaans advocaat die van 1994 tot 1999 president van Zuid-Afrika was. Mandela werd geboren in Mvezo, een klein dorp dichtbij Mthatha (in de vroegere Transkei), als zoon van plaatselijk stamhoofd Gadla Henry Mphakanyiswa. Mandela wordt alom gerespecteerd om zijn volhardende strijd tegen de apartheid, en was de eerste zwarte president van Zuid-Afrika. Mandela was van 1991 tot 1997 voorzitter van het Afrikaans Nationaal Congres (ANC).

Rivonia-proces

In 1961 werd hij beschuldigd van verraad, maar vrijgesproken. In 1964 werd hij, samen met andere ANC-leiders, veroordeeld wegens het voorbereiden van een guerrilla-oorlog, met de bedoeling het apartheidsregime met geweld omver te werpen. In het zogeheten Rivonia-proces kreeg hij, als leider van de militaire vleugel van het ANC, de Umkhonto we Sizwe (of MK), zijnde een levenslange gevangenisstraf, opgelegd, die hij voornamelijk heeft uitgezeten op Robbeneiland, waar hij een symbool werd voor de wereldwijde anti-apartheidsbeweging geleid door het Afrikaans Nationaal Congres. Voordat Mandela gevangengezet werd, was hij voorstander van een samenwerking van het ANC met de South African Communist Party (SACP), die sterk onder invloed van de Sovjet-Unie stond. In 1969 kwam zijn oudste zoon, Madiba Thembekile, om het leven bij een auto-ongeluk. Mandela kreeg geen toestemming om de begrafenis bij te wonen. Zijn gevangenisnummer 46664 werd jaren later het symbool voor zijn aidsbestrijdingsproject.

Vrijlating

Mandela's vrijlating na ruim 27 jaar gevangenschap, op 11 februari 1990, en dit op aanvraag van de toenmalige, pas verkozen staatspresident De Klerk, zorgde wereldwijd voor opgetogenheid. Hij werd vrijgelaten uit de Victor Verster-gevangenis in de buurt van Paarl en reed vandaar uit meteen door naar het ANC-hoofdkwartier in Kaapstad. Het verbod van het ANC werd opgeheven en Mandela werd in juli 1991 unaniem gekozen tot haar nieuwe voorzitter. Met de toenmalige regering voerde hij onderhandelingen over een zwart/blanke toekomst voor Zuid-Afrika. In september 1992 resulteerde dat in de haastige samenstelling van een tijdelijke regering die als taak had hervormingen door te voeren.

De eerste niet-raciale verkiezingen

FW De Klerk en Mandela

In februari 1994 werd besloten tot het houden van vrije, niet-raciale verkiezingen in de daaropvolgende winter, om te komen tot een nationale eenheidsregering. Daarvan werd Mandela president (hij was toen 75 jaar), als opvolger van De Klerk, die reeds een aarzelend begin had gemaakt met afschaffing van apartheidsregels. Mandela groeide snel in de rol van oudere staatsman en wist, met hulp van onder meer de zwarte anglicaanse aartsbisschop Desmond Tutu, een sfeer van nationale verzoening te bewerkstelligen.

In juni 1997 trad hij af als president van het ANC ten gunste van zijn opvolger, Thabo Mbeki. In 1999 besloot Mandela om zichzelf niet opnieuw verkiesbaar te stellen bij de landelijke verkiezingen. Sindsdien is zijn publieke rol symbolisch en informeel. Zo is hij onder andere lid van The Elders, een raad van wereldleiders en andere prominente personen.

Andere perspectieven

Mandela heeft de militante vleugel van het ANC geleid met de naam Umkhonto we Sizwe (de speer van de Natie). Mandela en een aantal andere ANC leden richtten deze vleugel op omdat ze dachten dat geweldloos verzet zinloos was geworden: het werd keer op keer met geweld neergeslagen. De sabotage-aanslagen waren op overheidseigendommen gericht en werden uitgevoerd in de nacht. Bij een groot aantal sabotage-acties vielen er echter wel slachtoffers. De aanslagen hadden als doel om een revolutie los te maken bij de zwarte bevolking van Zuid-Afrika.

Van herkomst is het ANC voornamelijk een Xhosa-beweging. De "Defiance Campaign" is het eerste grote georganiseerde geweldloze verzet, georganiseerd door het ANC en veroorzaakte een enorme toeloop van ANC-leden, behalve Xhosa ook van andere stammen. Ook begon het ANC samen te werken met blanken die ook tegen de apartheid streden, waaronder ook blanke leden van de communistische partij SACP. Mandela zag ieder die zich tegen de apartheid verzette als een vriend waarvan de huidskleur, religie of politieke achtergrond er niet toe deed.

Global Elders

Op vraag van Richard Branson en Peter Gabriel bracht Mandela een groep eminente 'oude wijzen' bij elkaar in een groep Global Elders, soms kortweg The Elders genoemd. Het idee was dat er nieuwe vorm van leiderschap nodig is in een geglobaliseerde wereld, naar analogie van de rol die ouderen verrichten in vroegere volksstammen. 'The Elders' werd opgericht in 2007 met 10 leden onder wie ook Desmond Tutu, Jimmy Carter en Kofi Annan. Ze vormen samen een onafhankelijke groep wereldleiders die collectief hun invloed en ervaring inzetten om vrede te bevorderen en aandacht te vragen voor de gezamenlijke belangen van mensen overal ter wereld. Momenteel is Mandela erelid van de organisatie. Eerder al, op 12 juli 2005, had hij de taak van UNESCO aanvaard als Goodwill Ambassadeur, in zijn strijd tegen discriminatie, voor meer democratie en meer rechtsgelijkheid, en meer.

Privé

Nelson Mandela in 1998

Mandela is drie keer getrouwd. In 1944 trouwde hij met Evelyn Ntoko Mase. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren: zoon Madiba Thembekile, die in juli 1969 is omgekomen bij een verkeersongeval, zoon Makgatho en twee dochters die beiden Makaziwe heetten. Hun eerste dochter overleed toen zij negen maanden oud was. Naar haar is de tweede dochter vernoemd. Het huwelijk met Evelyn eindigde in 1957 in een scheiding.

Zijn tweede echtgenote werd in 1958 Nomzamo Winifred Madikizela (Winnie Mandela), een strijdbare mensenrechtenactiviste. Uit dit huwelijk werden twee dochters geboren: Zenani en Zindziswa. Na Mandela's vrijlating uit zijn gevangenschap in 1990 volgde al snel een reeks onthullingen en daarna een veroordeling voor haar rol en die van haar privéknokploeg, bij de moord op een tienerjongetje. Na andere onthullingen over een vermeende buitenechtelijke escapade scheidde Nelson Mandela in 1992 van haar. De scheiding werd in 1996 wettelijk bekrachtigd.

Zijn derde echtgenote, Graça Machel, die hij trouwde op zijn 80e verjaardag, is de 28 jaar jongere weduwe van de voormalige president van Mozambique, Samora Machel (1933-1986). Zij vestigde daarmee een record door als eerste vrouw getrouwd te zijn geweest met twee presidenten.

Op 6 januari 2005 maakte Mandela bekend dat zijn zoon Makgatho Mandela was overleden aan aids. Enkele uren na het overlijden van zijn zoon belegde Mandela een persconferentie om het nieuws wereldkundig te maken en om aan te dringen op meer openheid over aids; "Het is de enige manier waarop dit een gewone ziekte zal worden, net zoals tuberculose en kanker".

Dochter Zenani Mandela-Dlamini is gescheiden van haar echtgenoot, een prins van Swaziland. In juli 2012 werd haar benoeming aangekondigd als ambassadeur van Zuid-Afrika in Argentinië.

Op 29 mei 2012 vertrok Nelson Mandela uit Johannesburg naar het dorp Qunu in Umtata (Zuid-Afrika) waar hij als kind opgroeide. Daar wil hij in rust en vrede sterven. Op 8 juni 2013 werd hij opgenomen met een longontsteking in een ziekenhuis in Pretoria. De situatie werd omgeschreven als "ernstig maar stabiel".

Onderscheidingen (selectie)

Literatuur

  • Nelson Mandela: De lange weg naar de vrijheid, de autobiografie van Nelson Mandela. Uitgeverij Olympus, Amsterdam. 7e druk, 2004. ISBN 978-90-254-2086-4
  • Fatima Meer: Nelson Mandela, zijn leven. Uitgeverij De Geus, Breda, 1995. ISBN 90-5226-252-7
  • Adrian Hadland: Mandela, een leven. Uitgeverij Atrium, Rijswijk, 2008. ISBN 978-90-5947-251-8
  • Mike Nicol: Mandela, het geautoriseerde portret. Uitgeverij Terra, Arnhem. 2e druk, 2007. ISBN 978-90-5897-774-8
  • James Gregory en Bob Graham: Goodbye Bafana. Uitgeverij Lannoo, Tielt, 2007. ISBN 978-90-209-6980-1
  • Diverse auteurs: Nelson Mandela. De biografie. Het geautoriseerde stripverhaal, Uitgeverij Contact, Amsterdam/Antwerpen, 2009. ISBN 978-90-254-3290-4
  • Jos Damen: Nelson Mandela, symbool voor vrijheid en verbroedering. IVIO-Uitgeverij, Lelystad, 2008. ISBN 978-90-8587-090-6
  • Amandla! (Nelson Mandela in zijn eigen woorden). Uitgeverij Pandora, Amsterdam. 2e druk, 2008. ISBN 978-90-254-2919-5
  • Ineke van Kessel: Nelson Mandela in een notendop. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam, 2010. ISBN 978-90-351-3564-2
  • Richard Stengel: Mandela over leven, liefde en leiderschap. Kosmos Uitgeverij 2010. ISBN 978-90-215-4796-1
  • Nelson Mandela & Jennifer Crwys-Williams: Laat vrijheid regeren. A.W. Bruna Uitgevers, Utrecht, 1998. ISBN 90-229-8401-X

Zie ook

Zie de categorie Nelson Mandela van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Voorganger:
Geen 		Sacharovprijs 1988
(samen met Anatoli Martsjenko) 		Opvolger:
Alexander Dubček (1989)




Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Nelson_Mandela&oldid=37916942"