Nyasasaurus

Nyasasaurus parringtoni is een archosauriër, behorend tot de groep van de Dinosauriformes, die tijdens het Trias leefde in het gebied van het huidige Tanzania. Wellicht is het de oudste bekende dinosauriër.

In de jaren dertig voerde Rex Parrington opgravingen uit bij het Nyasameer. Daarbij vond hij beenderen van een kleine archosauriër. In 1957 werden de vondsten beschreven in een dissertatie van Alan Jack Charig en door deze benoemd als Nyasasaurus parringtoni. De geslachtsnaam verwijst naar het Nyasameer, waarbij Nysasa zelf ook al "meer" betekent, zodat de naam soms vertaald wordt als "meersauriër" of "meerreptiel". De soortaanduiding eert Parrington. Omdat de dissertatie niet gepubliceerd werd, bleef de naam voorlopig een ongeldige nomen ex dissertatione. In 1967 publiceerde Charig de naam in een overzicht van de Archosauria, echter zonder beschrijving. Doordat hij daarnaast effectief verhinderde dat zijn dissertatie gelezen werd door alle kopieën ervan onder embargo te plaatsen, werd de naam als een nomen nudum beschouwd, ondanks dat een beschrijving wel aanwezig was.

In 2012 publiceerden Sterling Nesbitt, Paul Barrett, Sarah Werning en Christian Sidor alsnog een beschrijving. Charig werd hierbij opgevoerd als postuum medeauteur. Het nieuwe artikel heeft de pretentie de instantie te zijn waarin de naam voor het eerst geldig benoemd werd.

Het typespecimen is vermoedelijk gevonden in een laag die stamt uit het Anisien en ongeveer 245 tot 240 miljoen jaar oud is. Het bestaat uit een gedeeltelijk skelet zonder schedel. Bewaard zijn gebleven: drie halswervels, vijf wervels uit de achterste hals of de rug, drie sacrale wervels en een opperarmbeen. Een tweede specimen, aanwezig in de collectie van het Iziko South African Museum te Kaapstad, is onder voorbehoud met de soort in verband gebracht.

Nyasasaurus heeft een geschatte lengte van drie meter.

Nyasasaurus werd vaak als een mogelijk lid van de "Prosauropoda" beschouwd maar de hoge ouderdom, beperkte resten en twijfelachtige status zorgden ervoor dat het taxon weinig aandacht kreeg. De nieuwe beschrijving uit 2012 concludeert dat de soort in ieder geval tot de Dinosauriformes behoort en dat verschillende eigenschappen wijzen op een plaatsing in de Dinosauria. Het opperarmbeen heeft een ver naar beneden uitlopende deltopectorale kam en de top daarvan is omgebogen. De halswervels zijn langwerpig en hebben zijdelingse uithollingen. Het bezit van drie in plaats van twee sacrale wervels is daarnaast een relatief afgeleid kenmerk. De botstructuur lijkt erop te wijzen dat Nyasasaurus warmbloedig was of althans snel groeide. De herbeschrijvers concludeerden tot een plaatsing die of dicht bij de Dinosauria lag of basaal erin. In dat laatste geval is Nyasasaurus de oudste dinosauriër waarvan meer complete resten gevonden zijn, tien tot vijftien miljoen jaar ouder dan eerdere vondsten.

• Charig, A.J., 1957, New Triassic archosaurs from Tanganyika, including Mandasuchus and Teleocrater. Dissertation, Cambridge University
• Charig, A.J., 1967, "Archosauria", pp 708-718 in: Walter Brian Harland (ed.) The Fossil Record: A Symposium with Documentation, jointly sponsored by the Geological Society of London and the Palaeontological Association, Geological Society of London, pp 827
• Nesbitt, S.J., Barrett, P.M., Werning, S., Sidor, C.A., and A.J. Charig†, 2012, "The oldest dinosaur? A Middle Triassic dinosauriform from Tanzania", Biology Letters