Cobelodus

Cobelodus Status: Uitgestorven, als fossiel bekend
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (Dieren) Stam: Chordata (Chordadieren) Klasse: Chondrichthyes (Kraakbeenvissen) Onderklasse: Elasmobranchii (Haaien en roggen) Orde: Symmoriiformes Familie: Symmoriidae
Geslacht
Cobelodus Zangerl, 1973
Typesoort
Cobelodus obliquus Zangerl, 1973
Afbeeldingen op Wikimedia Commons
Cobelodus op Wikispecies
Portaal    Biologie

Cobelodus is een uitgestorven monotypisch geslacht van haaien, dat voorkwam in het Vroeg-Perm (Asselien -Artinskien, 300 - 280 Ma). Fossielen zijn gevonden in Rusland, in het gebied ten noorden van de Kaspische Zee^[1] en in de staten Illois en Iowa. De enige tot nu toe in het geslacht benoemde soort is Cobelodus obliquus.

Cobelodus onderscheidde zich sterk van moderne haaien in de bouw van het lichaam. De kop was plat en bevatte grote oogkassen met vermoedelijk grote ogen. De onderkaak stak iets verder uit dan de bovenkaak. Dit is duidelijk niet het resultaat van een ziekte of afwijking bij het fossiele individu, aangezien dit kenmerk ook bij verwante soorten, als Symmorium, wordt aangetroffen. ^[2]

Cobelodus had twee paar vinnen aan de buikzijde, waarvan het voorste paar twee buigzame aanhangsels bevatte, zogenaamde 'claspers', die mogelijk gebruikt werden bij de voortplanting. Het is een kenmerk dat vaker bij primitieve haaien wordt aangetroffen, echter niet bij hedendaagse soorten. Het achterste paar vinnen was ongebruikelijk groot bij Cobelodus en verwanten, wat erop wijst dat dit paar mogelijk ook een rol heeft gespeeld in de voortbeweging.

Ongebruikelijk was, dat Cobelodus slechts één rugvin had, die ver naar achteren geplaatst was. In soorten van de verwante familie Stethacanthidae hadden de mannetjes twee rugvinnen, waarvan de voorste opmerkelijk genoeg de vorm van een strijkijzer had. Van deze familie zijn echter alleen mannelijke individuen gevonden en sommigen zijn er daarom van overtuigd dat Cobelodus en verwanten met gelijkende kenmerken, zoals Symmorium of Denaea, in feite de vrouwtjes van leden van de Stethacanthidae zijn. Ook mannetjes van de Falcatidae (eveneens een verwante familie) hadden een opmerkelijke voorste rugvin, dit keer omgebogen naar voren. Bij deze familie zijn echter wel vrouwlijke individuen gevonden, die overigens ook deze voorste rugvin missen.^[3] Het probleem wordt echter nog gecompliceerder, aangezien er van Symmorium enkel exemplaren zonder 'claspers' zijn gevonden, wat erop wijst dat het slechts om vrouwtjes gaat. Dit zou er, samen met de afwezigheid van de voorste rugvin, inderdaad op kunnen wijzen dat Symmorium een vrouwlijke stethacanthide is.^[4] Echter, bij Cobelodus, die ook de voorste rugvin mist en in de zelfde familie ingedeeld wordt als Symmorium, zijn er wel exemplaren gevonden met 'claspers', wat het geheel nogal onduidelijk maakt.

Aangezien de staart van Cobelodus vrij kort was, had de staart vermoedelijk weinig bewegingsvrijheid. De staartvin lijkt op het eerste gezicht symmetrisch, maar in feite is de onderste lob een fractie groter dan de bovenste. De algemene lichaamsvorm van Cobelodus duidt echter niet op een levenswijze waarbij grote snelheid van pas kwam.^[5]

Op grond van de grote ogen denkt men dat Cobelodus leefde in donkere wateren, waar de dieren mogelijk op kreeftachtigen en pijlinktvissen joegen.

Cobelodus is een geslacht in de familie Symmoriidae. Andere leden van deze familie zijn Symmorium en Denaea. De Symmoriidae zijn een familie uit de orde Symmoriiformes, waartoe ook de families Falcatidae en Stethacanthidae behoren. Zoals boven beschreven is het onderscheid tussen de mannetjes en vrouwtjes nogal onduidelijk, wat als resultaat heeft dat er nog enkele onduidelijkheid is over de classificatie van de soorten binnen de Symmoriiformes.

Categorie:Uitgestorven haai

[[en:Cobelodus]] [[es:Cobelodus]]