इराकको इतिहास

एक अनाथ पृष्ठको रुपमा रहेको, अन्य विकिपृष्ठसित नजोडिएको वा एक-दुईवटा लेखहरूसँग मात्र जोडिएको हुनसक्छ। कृपया सम्बन्धित लेखहरूलाई यस पृष्ठ सूत्रसँग जोड्न सहायता गर्नुहोस् सुझावहरूको लागि सूत्र खोज्ने उपकरण प्रयोग गर्न सक्नुहुन्छ। (अगस्त २०१२)

इराक प्राचीन समयमा मेसोपोटामिया रूपमा चिनिन्थ्यो । १०,००० वर्ष भन्दा पुरानो सांस्कृतिक इतिहास भएको,^[१][२] मेसोपोटामिया विश्वभर प्राचिन मानव सभ्यताहरूको उद्गम स्थल मानिन्छ ।^[३][४] मेसोपोटामियालाई मानव सभ्यताले मलजल पाएको स्थान(Cradle of Civilization)को उपाधि दिइएको छ । अति नै उब्जाउ अर्धचन्द्राकार भूखण्ड अन्तर्गत रहेको मेसोपोटामिया, कांस्य युग तथा लौह युगको समयमा मानिने भूभागको महत्त्वपूर्ण हिस्सा थियो ।

साम्राज्य, Medo - फारसी साम्राज्य , सेलयूसिद र अन्तिम पार्थियन साम्राज्य क्रमिक अश्शूरियों साम्राज्य नव अश्शूरियों द्धारा शासित र शास्त्रीय पुरातनता, इराक थियो। विजय प्राप्त द्धारा खलीफा रशीदुन रको एक केंद्र बन्यो इस्लामी स्वर्ण युग मध्ययुगीन दौरान अबु खलीफा. हमलाहरू र मंगोलों र Turkmens द्धारा विजयको एक शृङ्खला पछि, इराकको तल गिर गयो तुर्क इराकमा १६ औँ शताब्दीमा शासन, रहएर अंतर्गत पर्न Mamluk नियम ​​र Safavid नियन्त्रीत। तुर्क शासन संगै समाप्त भयो विश्व युद्ध मा, र ब्रिटिश साम्राज्य द्धारा प्रशासित गरिएपछि इराकको स्थापना सम्म इराक किंगडम १९३२मा आयो।

इराक गणराज्य एक तख्तापलट d'état पछि १९५८मा स्थापित भएको थियो। गणराज्य द्धारा नियन्त्रित भएको थियो सद्दाम हुसैन १९७९ देखि २००३,मा जुन अवधिमा गिराइन्छ ईरानसँग युद्ध र खाडी युद्ध. सद्दाम 2003 देशको अमेरिका - नीत आक्रमण पछि बर्खास्त भएको थियो। 2003 वर्तमान आक्रमण पछि, हद छ कि २००६-२००७ मा, इराकको कगारमा खराब स्थि���ि थियो गृहयुद्ध। हुनत, शर्तहरू २००७-२००८मा अमेरिकी सैनिकहरूमा वृद्धि भएपछि सुधार भएको छ, र युद्ध दिसेम्बर २०११मा औपचारिक रूपले घोषित भएको थियो। सन् १९८०–१९८८: इरान–इराक युद्धमा हजारौँको मृत्यु । इराकमाथि कुर्द नागरिक र इरानी सेनाविरुद्ध रासायनिक हतियार प्रयोग गरेको आरोप ।

सन् १९९०: कुवेतमा इराकको धावा । साउदी अरबमा अमेरिकी सेनाको अखाडा स्थापना ।

सन् १९९१: संयुक्त राष्ट्रसंघको समर्थन र अमेरिकाको नेतृत्वमा बहुराष्ट्रिय सेनाद्वारा इराकमाथि जवाफी कारवाही । कुवेतबाट इराकी सेना फिर्ता । । अप्रिल १९९१ मा भएको युद्धविराम सन्धिअनुसार इराकले आफूसँग भएका जैविक, रासायनिक र आणविक हतियारहरूबाट नष्ट गर्नुपर्ने ।

सन् १९९१–१९९८: राष्ट्र सङ्घीय टोलीद्वारा इराकको शस्त्र भण्डार निरीक्षण गर्ने प्रयास । इराकद्वारा असहयोग र अन्ततः शस्त्र निरीक्षकहरूलाई देश निकाला ।

लामो विवाद र दबावपछि गत वर्ष हान्स ब्लिक्सको नेतृत्वमा पुनः हतियार निरीक्षण कार्यको थालनी । २० मार्च २००३ मा अमेरिकी र बेलायती सेनाले आक्रमण गर्ने अघिल्लो दिनसम्म निरीक्षण जारी ।

सन् १९९६: सद्दाम हुसेन विरुद्ध सीआईएको सहयोगमा भएको विद्रोह विफल ।

सन् २००१: ११ सेप्टेम्बरको आक्रमणपछि सुरक्षालाई लिएर अमेरिकामा व्यापक चिन्ता ।

सन् २००२ सेप्टेम्बर–मार्च २००३: इराकलाई निःशस्त्रीकरण गर्ने विषयमा राष्ट्र सङ्घ सुरक्षापरिषद्मा ६ महिनासम्म वार्ता र छलफल । अमेरिकी युद्ध योजना रोक्न तथा उसलाई इराकमाथि आक्रमण गर्ने अधिकार प्रदान गर्ने सहमतिमा पुग्न परिषद् असफल ।

सन् २००३ २० मार्चः अमेरिकी, बेलायती र अष्ट्रेलियाली सैन्यबलद्वारा इराकमा चौतर्फी हमला शुरु ।

सन् २००५ जनवरी : हमला पछि इराकमा पहिलो निर्वाचन, अक्टोबरमा नयाँ संविधान जारी

सन् २००६ : सद्दाम हुसेनलाई फाँसी

सन् २०१७ सेप्टेम्बर : कुर्दिस स्वतन्त्रताको लागि लिएर इराकमा जनमत सङ्ग्रह। स्वतन्त्रताको पक्षमा ९२% मतदान। बग्दादको सङ्घीय सरकार द्वारा जनमत संग्रहलाई अवैधानिक घोषणा ।

सन् २०१८: भ्रष्टाचार, बेरोजगारी लाई लिएर इराकमा प्रदर्शन सुरु, २०१९को अन्तसम्ममा हिंस्रक प्रदर्शनमा रुपान्तरण ।

विकिमिडिया कमन्समा इराकको इतिहास सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन्।