तपाईं "नेपालका प्रदेशहरू"को स्रोत हेर्दै हुनुहुन्छ

← नेपालका प्रदेशहरू

यो पृष्ठ सम्पादन गर्नुहोस् को लागि तपाईलाई अनुमति छैन , निम्न कारणहरूले गर्दा :

यस पाठलाई सम्पादनबाट अर्ध-सुरक्षित गरिएको छ र यसलाई दर्ता गरिएका प्रयोगकर्ताले मात्रै यसमा सम्पादन गर्न सक्छन ।

यो पृष्ठ सुरक्षित किन छ?

हुनत अधिकांश विकिपीडियाका लेखहरूलाई कुनै पनि प्रयोगकर्ताद्वारा सम्पादित गर्न सकिन्छ, तै पनि कैयों पटक अर्ध-सुरक्षा केही लोकप्रिय लेखहरूलाई विध्वंस तथा बर्बरताबाट बचाउनका लागि आवश्यक हुन्छ ।
यसलाई सुरक्षित गरिनुका कारण सुरक्षा लग मा हेर्न सकिन्छ । यदि सुरक्षा लगमा पर्याप्त जानकारी छैन भने, पृष्ठलाई सुरक्षित गरे पछी सारिएको हुन सक्छ ।

म के गर्न सक्छु?

यदि तपाईंको प्रयोगकर्ता खाता छ भने पहिले प्रवेश गर्नुहोला। यदि तपाईंको प्रयोगकर्ता खाता छैन भने, तपाईं खाता खोल्न सक्नुहुन्छ र चार दिन तथा १० सम्पादन पश्चात, तपाईं अर्ध-सुरक्षित पृष्ठहरूलाई सम्पादित गर्न सक्नुहुनेछ ।
यस पृष्ठलाई सुरक्षा हटाउनका निमित्त चौतारी मा निवेदन गर्नुहोला अथवा कुनै पनि सक्रिय प्रवन्धक लाई सूचना दिनुहोला । यसका लागि तल दिइएको लिङ्कमा गएर शीर्षकमा लेखको नाम हालेर सम्पादन निवेदन गर्नुहोला ।
यदि तपाईंले कुनै किसीमको त्रुटि देख्नुभएको छ वा कुनै साधारण परिवर्तनको सल्लाह छ भने, तल दिइएको लिङ्कमा सम्पादन निवेदन गरेर अगाडी को निर्देशनहरूको पालना गर्नुहोला । जसले गर्दा कुनै स्वतः स्थापित प्रयोगकर्ताले तपाईंको लागि सम्पादन गर्न सकोस् । यसका लागि तल दिइएको लिङ्कमा गएर शीर्षकमा लेखको नाम हालेर सम्पादन निवेदन गर्नुहोला ।

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
- Start of block: १४:३३, २ जुलाई २०२४
- Expiry of block: १४:३३, २ जुलाई २०२५
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

तपाईं यस पृष्ठको स्रोत हेर्न र प्रतिलिपी गर्न सक्नुहुन्छ ।

{{छोटो विवरण|नेपालको पहिलो स्तरको प्रशासनिक विभाजन}}
{{Infobox subdivision type
| name =  नेपालका प्रदेशहरू 
| map = Provinces of Nepal.png
| category = [[सङ्घीयता|सङ्घीय राज्य]]
| territory = [[सङ्घीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्र नेपाल]]
| start_date = ३ असोज २०७२
| Election = 
| current_number = ७
| number_date = 
| population_range = सबैभन्दा सानो: [[कर्णाली प्रदेश|कर्णाली]], १६,९४,८८९<br>सबैभन्दा ठुलो: [[बागमती प्रदेश|बागमती]], ६१,१६,८६६
| area_range = सबैभन्दा सानो: [[मधेश प्रदेश|मधेश]], {{Convert|9,661|sqkm}}<br>सबैभन्दा ठुलो: [[कर्णाली प्रदेश|कर्णाली]], {{Convert|27,984|sqkm}}
| government = [[नेपालका प्रादेशिक सरकारहरू|प्रादेशिक सरकार]]
| subdivision = [[नेपालका जिल्लाहरू|जिल्ला]]हरू
| density_range = सबैभन्दा सानो: [[कर्णाली प्रदेश|कर्णाली]], ६१<br>सबैभन्दा ठुलो: [[मधेश प्रदेश|मधेश]], ६३०
}}
{{नेपालको प्रशासनिक विभाजन २}}
{{नेपालको राजनीति}}
'''नेपालका प्रदेशहरू''' भन्नाले [[नेपालको संविधान २०७२]] को अनुसूची ४ बमोजिम ३ असोज २०७२ मा बनाइएका राज्यको नवसंरचनाहरू हुन्। नेपालका [[नेपालका जिल्लाहरू|जिल्ला]]हरूलाई समूहबद्ध गरी सात वटा प्रदेशहरू गठन गरिएको थिए। सात प्रदेशको वर्तमान प्रणालीले नेपाललाई १४ वटा [[नेपालका अञ्चलहरू|अञ्चल]] र पाँच [[नेपालका विकास क्षेत्रहरू|विकास क्षेत्र]]हरूमा विभाजन गरिएको पहिलेको प्रणालीलाई प्रतिस्थापन गरेको थियो।

== इतिहास ==
{{मुख्य|नेपालको प्रशासनिक विभाजन|नेपालका जिल्लाहरू}}

२०१३ पुस ९ मा [[नेपालको प्रशासनिक विभाजन]]हरूको पुनर्संरचना गर्न एक समिति गठन गरिएको थियो र उक्त समितिले दुई हप्तामा सरकारलाई प्रतिवेदन बुझाएको थियो। नेपालको जिल्ला प्रशासन पुनर्गठनको प्रतिवेदन, २०१३ अनुसार देशलाई पहिलो पटक सात क्षेत्रहरूमा विभाजन गरिएको थियो। <ref>{{cite web|title=नेपालको जिल्ला प्रशासन पुनर्गठनको रिपोर्ट, २०१३|script-title=|url=http://saruwa.moga.gov.np/mogawebsite/images/pdf/pratibedan/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%8B%20%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%A8%20%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%A0%E0%A4%A8%E0%A4%95%E0%A5%8B%20%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F,%20%E0%A5%A8%E0%A5%A6%E0%A5%A7%E0%A5%A9.pdf|language=ne}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200124143423/http://saruwa.moga.gov.np/mogawebsite/images/pdf/pratibedan/%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%95%E0%A5%8B%20%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%B2%E0%A4%BE%20%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B6%E0%A4%BE%E0%A4%B8%E0%A4%A8%20%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%97%E0%A4%A0%E0%A4%A8%E0%A4%95%E0%A5%8B%20%E0%A4%B0%E0%A4%BF%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F,%20%E0%A5%A8%E0%A5%A6%E0%A5%A7%E0%A5%A9.pdf |date=2020-01-24 }}</ref> 
#अरुण क्षेत्र 
#जनकपुर क्षेत्र  
#काठमाडौँ क्षेत्र 
#गण्डकी क्षेत्र 
#कपिलवस्तु क्षेत्र 
#कर्णाली क्षेत्र 
#महाकाली क्षेत्र 

वि.सं २०१८ मा, सबै क्षेत्रहरू विघटन गरिएको थियो र देशलाई ७५ जिल्लाहरूमा पुनर्संरचना गरिएको थियो र ती [[नेपालका जिल्लाहरू|जिल्ला]]हरूलाई थप १४ [[नेपालका अञ्चलहरू|अञ्चल]]हरूमा विभाजन गरिएको थियो। वि.सं २०२८ मा, सबै १४ अञ्चललाई ४ वटा [[नेपालका विकास क्षेत्रहरू|विकास क्षेत्र]]हरूमा वर्गीकृत गरिएको थियो<ref>{{cite web | url =  http://reviewnepal.com/articles/memorial-step-of-king-mahendra-in-1st-poush-2017-bs.html| title = Memorial Step of King Mahendra in 1st Poush 2017 BS | date = 13 December 2017| website = reviewnepal.com| access-date= 6 February 2018}}</ref> र पछि वि.सं २०३८ मा, तिनीहरूलाई निम्न ५ विकास क्षेत्रहरूमा पुन: व्यवस्थित गरिएको थियो।

#पूर्वाञ्चल विकास क्षेत्र   
#मध्यमाञ्चल विकास क्षेत्र 
#पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र 
#मध्य-पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र 
#सुदूर-पश्चिमाञ्चल विकास क्षेत्र 

[[नेपालको संविधान २०७२ ]]को अनुसूची ४ बमोजिम नेपालका प्रदेशहरूको गठन भएको थियो। अवस्थित जिल्लाहरूलाई समूहबद्ध गरेर सात वटा प्रदेशहरू गठन गरिएको थियो। [[नवलपरासी जिल्ला|नवलपरासी]] र [[रुकुम जिल्ला|रुकुम]] गरी दुई जिल्लालाई दुई प्रदेशमा विभाजन गरिएको थियो। प्रत्येक जिल्लामा [[नेपालका स्थानीय तहहरू|स्थानीय तह]]हरू छन्। नेपालमा ६ महानगरपालिका, ११ उपमहानगर, २७६ नगरपालिका र ४६० गाउँपालिकाहरू रहेका छन्।<ref name=KP2017>{{cite news |author=Kathmandu Post |year=2017 |title=744 new local units come into effect |publisher=Kanntipur Publications Pvt. Ltd. |url=http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2017-03-15/744-new-local-units-come-into-effect.html}}</ref> सात प्रदेशको वर्तमान प्रणालीले नेपाललाई १४ वटा प्रशासनिक क्षेत्रमा विभाजन गरी पाँच विकास क्षेत्रमा विभाजन गरिएको पहिलेको प्रणालीलाई प्रतिस्थापन गरेको थियो।

फागुन २०७३ मा, [[नेपाल सरकार]]ले सातै प्रदेशको अस्थायी राजधानी घोषणा गरेको थियो। संविधानको धारा २९५ को उपधारा (२) अनुसार प्रदेशको स्थायी नाम सम्बन्धित प्रदेशको व्यवस्थापिकाको दुई तिहाइ मतले निर्धारण गरेको थियो।<ref name=KP18Jan>{{cite news |title=Govt fixes temporary state HQs, guvs |date=2018 |url=http://kathmandupost.ekantipur.com/news/2018-01-18/govt-fixes-temporary-state-hqs-guvs.html |publisher=Kathmandu Post |location=Kathmandu}}</ref>

=== सरकार ===
संविधान र कानून बमोजिम प्रदेशको कार्यकारी अधिकार प्रदेशको मन्त्रिपरिषद्मा निहित रहेको छ। आपतकालीन अवस्थामा वा सङ्घीय शासन लागू भएको अवस्थामा प्रदेश कार्यपालिकाको अनुपस्थितिमा [[प्रदेश प्रमुख (नेपाल)|प्रदेश प्रमुख]]ले प्रदेशको कार्यकारी अधिकार प्रयोग गर्नेछन्। प्रत्येक प्रदेशमा सङ्घीय सरकारको प्रतिनिधिको रूपमा औपचारिक प्रमुख हुन्छन्। [[नेपालको राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]]ले प्रत्येक प्रदेशका लागि एक जना प्रदेश प्रमुख नियुक्त गर्छन्।<ref>{{cite web |url= http://kathmandupost.ekantipur.com/printedition/news/2015-09-16/ca-approves-ceremonial-prez-bicameral-legislature.html |title= CA approves ceremonial prez, bicameral legislature |date=16 September 2015 |publisher=Kanptipur Media Group |access-date=8 December 2017  }}</ref> प्रदेश प्रमुख��े संविधान वा कानूनले निर्दिष्ट गरेको अधिकार र कर्तव्यको प्रयोग गर्दछन्। [[प्रदेश सभा (नेपाल)|प्रदेश सभा]]मा बहुमत प्राप्त संसदीय दलको नेतालाई मुख्यमन्त्री नियुक्त गर्ने र [[मुख्यमन्त्री (नेपाल)|मुख्यमन्त्री]]को अध्यक्षतामा मन्त्रिपरिषद् गठन हुने व्यवस्था रहेको छ।

=== सभाहरू ===
{{मुख्य|प्रदेश सभा (नेपाल)}}

प्रदेश सभा सात प्रदेशहरू मध्ये प्रत्येकको एकसदनीय विधान सभा हो। पहिल्यै विघटन भएको अवस्थामा बाहेक प्रदेश सभाका सदस्यहरूको पदावधि पाँच वर्षको हुन्छ।

प्रत्येक [[नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूको सूची|निर्वाचन क्षेत्र]]का लागि उम्मेदवारहरू राजनीतिक दलले छानेका हुन्छन् वा स्वतन्त्र रूपमा खडा हुन्छन्। प्रत्येक निर्वाचन क्षेत्रले [[पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणाली]] अन्तर्गत एक सदस्य चयन गर्दछ। नेपालमा समानान्तर मतदान प्रणाली प्रयोग हुने भएकाले मतदाताले दलीय सूचीको [[समानुपातिक प्रतिनिधित्व प्रणाली|समानुपातिक प्रतिनिधित्व]]बाट सदस्य चयन गर्न अर्को मतदान गर्छन्। वर्तमान संविधानले ६० प्रतिशत सदस्य पहिलो पहिलो हुने निर्वाचित हुने निर्वाचन प्रणालीबाट र ४० प्रतिशत दलीय समानुपातिक प्रतिनिधित्व प्रणालीबाट निर्वाचित हुनुपर्ने व्यवस्था गरेको छ। प्रत्येक दलबाट निर्वाचित कुल सदस्य सङ्ख्याको एक तिहाइ महिला हुनुपर्ने र एक तिहाइ प्रतिशत निर्वाचित हुन नसकेमा त्यस्तो सुनिश्चित गर्न नसक्ने दलले दलगत समानुपातिक प्रतिनिधित्वबाट कुल सङ्ख्याको एक तिहाइ महिला निर्वाचित गर्नुपर्ने व्यवस्था गरिएको छ।<ref>{{cite web |url= http://www.scoop.co.nz/stories/WO1710/S00168/nepal-diluted-proportional-electoral-system.htm |title= NEPAL: Diluted proportional electoral system |date=16 October 2017 |website=scoop.co.nz |publisher=Scoop world |access-date=8 December 2017}}</ref>

निर्वाचन पछि, समग्र बहुमत प्राप्त दल (अन्य सबै दलको तुलनामा बढी सिट) भएको दलले सरकार गठन गर्छ। यदि कुनै दलसँग पूर्ण बहुमत छैन भने, दलहरूले गठबन्धन बनाउने प्रयास गर्न सक्छन्।

== नेपालका प्रदेशहरूको सूची ==
{{static row numbers}} 
{| class="wikitable"
|- style="background:#98fb98;"
! प्रदेश
! [[राजधानी]]
! [[प्रदेश प्रमुख (नेपाल)|प्रदेश प्रमुख]]
! [[मुख्यमन्त्री (नेपाल)|मुख्यमन्त्री]]
! जिल्लाहरू
! क्षेत्रफल
! [[जनसङ्ख्याको अनुसार नेपालका प्रदेशहरूको सूची|जनसङ्ख्या]]<br>(वि.सं २०७८)
! [[जनसङ्ख्या अनुसार नेपालका प्रदेशहरूको सूची|जनघनत्व]]
(/किमी<sup>२</sup>)
!{{Tooltip|[[नेपालको संसदीय निर्वाचन क्षेत्रहरूको सूची|निर्वाचन क्षेत्रहरू]]|सदस्य सङ्ख्या}}
! नक्सा
|-
|[[कोशी प्रदेश|कोशी]]||[[विराटनगर महानगरपालिका|विराटनगर]]||[[परशुराम खापुङ]]||[[हिक्मतकुमार कार्की]]||१४||२५,९०५&nbsp;किमी<sup>२</sup>||४९,६१,४१२||१९२
|२८||[[File:Province No 1 in Nepal 2015.svg|100px]]
|-
|[[मधेश प्रदेश|मधेश]]||[[जनकपुरधाम उपमहानगरपालिका|जनकपुरधाम]]||[[सुमित्रा सुवेदी भण्डारी]]||[[सतिशकुमार सिंह]]||८||९,६६१&nbsp;किमी<sup>२</sup>||६१,१४,६०० ||६३३
|३२||[[File:Madhesh in Nepal.svg|100px]]
|-
|[[बागमती प्रदेश|बागमती]]||[[हेटौँडा उपमहानगरपालिका|हेटौँडा]] ||[[दीपकप्रसाद देवकोटा]]||[[बहादुर सिंह लामा]]||१३|| २०,३००&nbsp;किमी<sup>२</sup>|| ६१,१६,८६६||३०१
|३३||[[File:Bagmati in Nepal 2015.svg|100px]]
|-
|[[गण्डकी प्रदेश|गण्डकी]]||[[पोखरा महानगरपालिका|पोखरा]] ||[[डिल्लीराज भट्ट]]||[[सुरेन्द्रराज पाण्डे]]||११||२१,५०४&nbsp;किमी<sup>२</sup>||२४,६६,४२७||११५
|१८||[[File:Gandaki in Nepal 2015.svg|100px]]
|-
| [[लुम्बिनी प्रदेश|लुम्बिनी]]||[[दाङ उपत्यका|देउखुरी]] ||[[कृष्णबहादुर घर्ती मगर]]||[[चेतनारायण आचार्य]]||१२२||२२,२८८&nbsp;किमी<sup>२</sup>||५१,२२,०७८||२३०
|२६||[[File:Lumbini in Nepal 2015.svg|100px]]
|-
|[[कर्णाली प्रदेश|कर्णाली]]||[[वीरेन्द्रनगर नगरपालिका|वीरेन्द्रनगर]]||[[यज्ञराज जोशी]]||[[यामलाल कँडेल]]||१०|| २७,९८४&nbsp;किमी<sup>२</sup>||१६,८८,४१२||६०
|१२||[[File:Karnali in Nepal 2015.svg|100px]]
|-
|[[सुदूरपश्चिम प्रदेश|सुदूरपश्चिम]]||[[गोदावरी नगरपालिका, कैलाली|गोदावरी]]||[[नजिर मियाँ]]||[[कमलबहादुर शाह]]||९||१९,९९९.२८&nbsp;किमी<sup>२</sup>|| २६,९४,७८३||१३८
|१६||[[File:Sudurpashchim in Nepal.svg|100px]]
|-
![[नेपाल]]
![[काठमाडौँ]]
![[नेपालको राष्ट्रपति|राष्ट्रपति]]<br>[[रामचन्द्र पौडेल]]
![[नेपालको प्रधानमन्त्री|प्रधानमन्त्री]]
[[केपी शर्मा ओली]]
![[नेपालका जिल्लाहरू|७७]]
!१४७,६४१.२८&nbsp;किमी<sup>२</sup>
!२,९१,६४,५७८
!१९८
!१६५
![[File:Nepal adm location map.svg|frameless|100x100px]]
|}

== यो पनि हेर्नुहोस् ==
*[[जनसङ्ख्या अनुसार नेपालका प्रदेशहरूको सूची]]
*[[मानव विकास सूचकाङ्क अनुसार नेपालका प्रदेशहरूको सूची]]

== सन्दर्भ सामग्रीहरू ==
{{सन्दर्भसूची}}

[[श्रेणी:नेपालको प्रशासनिक विभाजन]]
[[श्रेणी:नेपालका प्रदेशहरू]]
[[श्रेणी:नेपालका प्रदेशहरू सम्बन्धित सूचीहरू]]

यस पृष्ठमा प्रयोग भएका ढाँचाहरू :

नेपालका प्रदेशहरू मा फर्किनुस्

"https://ne.wikipedia.org/wiki/नेपालका_प्रदेशहरू" बाट अनुप्रेषित