Blauwe bosbeze

De blauwe bosbeze (Vaccinium myrtillus) is n vaste plaante uut t geslacht van de bosbezen die beheurt tot de heedfamilie (Ericaceae).

t Is n struukjen van vuuftien tot zestig sentimeter hoog (of zelfs wat meer). De plaante döt t niet zo best in kalkrieke grond, mer past zien eigen beter an in n vochtige, zure bojem. De blauwe bosbeze greuit veurnamelik in open bossen (zowel in loofbossen as naoldbossen), op heed en vene in de gemaotigde en subarktiese gebiejen in de wereld (Europa, Noord-Azië, Japan, Noord-Amerika en zelfs lokaal nog in Greunlaand). Disse plaante is in Europa nauw verwant an de rooie bosbeze (Vaccinium vitis-idaea), waormee hybriden evormp kunnen wörden en in Noord-Amerika mit Vaccinium membranaceum en Vaccinium parviflorum.

De stengels ontspringen uut n wiedverspreiden wortelstelsel mit n wortelstok. De kaantige giespels bin greun.

De blaojen bin lochtgreun, eirond tot bladvormig en hebben n zwak ezaagden raand. Ze bin één tot dree sentimeter lange. De blaojen vallen der laote in de harfst aof. As dat gebeurt wörden ze eerst geelbruun; mer op sommige plekken kunnen ze oranje of rood kleuren (aofhankelik van de voedingsstoffen in de grond).

De kruukvormige bloemen bin raoze en hebben n greune waos. De bloemen bin mit der open einde naor benejen ericht.

De bleuitied is van april tot juni, mit soms n tweede bleui in de harfst. De bestuving gebeurt meestentieds deur hommels, mer oek deur aandere insekten zo as wespen. De blauwe bosbeze kan oek zien eigen bestuven.

Kort nao t uutbleuien van de raoze, bolronde bloemen koemen der op de stengels, ouwer as dree jaor, zwartblauwe bezen, bedekt mit n waos. In elke beze kunnen tot veertig zaojen zitten. t Sap is peerskleurig. De bezen ku'j eten. Ze wörden veural gebruukt veur sjem of veur gebak. Oek wörden ze vars egeten, veural vanwegen t hoge gehalte an vitamine C.

Voortplaanting gebeurt meestentieds vegetatief mit nieje scheuten uut de wortelstok. Op disse maniere kan n plaante wel vuventwintig jaor bestaon, allewel nao vuuftig jaor der gien nieje scheuten meer evormp wörden. As t harfst wörden wörden de voedingsstoffen uut de blaojen overebröcht naor de wortelstok, zodat der in de volgende lente weer n krachtige plaante kömp.

De blauwe bosbeze leeft in onderlinge symbiose mit schimmels (oek wel n mykorrhizale mutualistiese symbiose eneumd). Disse schimmels leveren voedingsstoffen uut de bojem, terwiel de plaante vruchtensukers en koolhydraoten an de schimmels levert. Dit gebeurt via t mykorrhiza: talrieke schimmeldraojen (hyfen) die verbunnen bin mit de wortels.

• t Belgiese plaotsjen Vielsalm neumt zien eigen "la capitale des myrtilles" (de heufdstad van de bosbezen) vanwegen de grote anwezigheid van bosbessen in de bosrieke umgeving, en vanwegen de bosbezefeesten.

• Blauwe bosbeze (Vaccinium myrtillus) op SoortenBank.nl

Commons: bosbezen - plaatjes, filmkes en/of gelüüdsbestanden.

Dit artikel is eskreaven in et westveluwske dialekt van Nunspeet, in de Algemene Nedersaksiese Schriefwieze.