Lihat sumber bagi Kurma

Anda tidak mempunyai keizinan untuk menyunting laman ini, atas sebab berikut:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

Sekatan dilakukan oleh ‪EPIC‬. Alasannya ialah Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Tarikh bermula sekatan: 08:48, 2 Julai 2024
Tarikh tamat sekatan: 08:48, 2 Julai 2025

Alamat IP anda terkini ialah 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

Sila sertaian semua butiran di atas dalam sebarang pertanyaan yang anda buat. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.

Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

Anda boleh melihat dan menyalin sumber bagi laman ini.

{{More citations needed|tarikh=Mac 2023}}{{Kegunaanlain|Kurma (nyahkekaburan)}}
{{Taxobox
| name = Kurma<!-- Jangan letak Jawi di sini -->
| image = Phoenix dactylifera2.jpg
| image_caption = Pokok kurma, Merzouga, [[Maghribi]]
| regnum = [[Tumbuhan]]
| divisio = [[Angiosperma|Magnoliophyta]]
| classis = [[Liliopsida]]
| ordo = [[Arecales]]
| familia = [[Arecaceae]]
| genus = ''[[Phoenix (tumbuhan)|Phoenix]]'' 
| species = '''''P. dactylifera'''''
| binomial = ''Phoenix dactylifera''
| binomial_authority = [[Carolus Linnaeus|L.]]
}}

'''Kurma''' ({{Jawi|کورما}} serapan {{Lang-fa|{{script|Arab|خُرما}}|lit=khorma}}) atau '''tamar''' ({{Jawi|تمر}} serapan {{lang-ar|{{script|Arab|تَمْر}}|tamr}};<ref name=":0">Ghaleb (1988), [https://archive.org/details/GAL1988ARLA/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9%20%D9%81%D9%89%20%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%20%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9%20_%20%D8%AA%D8%A8%D8%AD%D8%AB%20%D9%81%D9%89%20%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A9%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%8A%D8%B1%20...1_/page/n315/mode/2up?q=%D8%AA%D9%85%D8%B1%D8%A9 1: 299]</ref> nama sains ''Phoenix dactylifera'') ialah sejenis [[Arecaceae|pokok palma]] dalam genus ''[[Phoenix (pokok)|Phoenix]]'' yang ditanam secara besar-besaran untuk mendapatkan [[buah]]nya. Oleh sebab sejarah penanamannya yang lama, taburan asalnya tidak diketahui, tetapi mungkin berasal di suatu tempat di [[wahah]] [[padang pasir|gurun]] di [[Afrika Utara]], dan mungkin juga [[Asia Barat Daya]]. Ia merupakan [[pokok]] bersaiz sedang, tinggi 15–25 meter, sering terkumpul dengan beberapa pokok daripada suatu sistem akar tunggal, tetapi juga sering tumbuh secara tunggal. [[Daun]]nya adalah [[pinat]], panjang 3–5 m, dengan durinya di [[petiol]] dan mempunyai sekitar 150 daun kecil; dedaun kecilnya sepanjang 30 sm dan selebar 2 sm. Bidang penuh pada silara berjulat daripada 6 hingga ke 10 m.<ref>Ghaleb (1988), [https://archive.org/details/GAL1988ARLA/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B9%D8%A9%20%D9%81%D9%89%20%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85%20%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D9%8A%D8%B9%D8%A9%20_%20%D8%AA%D8%A8%D8%AD%D8%AB%20%D9%81%D9%89%20%D8%A7%D9%84%D8%B2%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%A9%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D8%AD%D9%8A%D9%88%D8%A7%D9%86%20%D9%88%20%D8%A7%D9%84%D8%B7%D9%8A%D8%B1%20%203/page/n427/mode/2up?q=phoenix 3: 1667]</ref>

Kurma telah ditanam di Timur Tengah dan Lembah Indus selama ribuan tahun. Terdapat bukti arkeologi penanaman kurma di [[Arab]] dari milenium ke-6 SM. Jumlah pengeluaran tahunan tahunan dunia berjumlah 8.5 juta metrik tan, negara-negara di Timur Tengah dan [[Afrika]] Utara menjadi pengeluar terbesar.<ref>[http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC Elements:Production Quantity / Items:Dates. ]</ref>

== Sejarah kurma ==
Kurma telah menjadi makanan harian penduduk [[Timur Tengah]] selama beribu-ribu tahun. Pohon ini dipercayai berasal dari sekitar [[Teluk Parsi]], dan telah ditanam sejak zaman silam dari zaman [[Mesopotamia]] ke zaman  [[Mesir]] prasejarah&mdash;mungkin seawal 4000 SM. Terdapat bukti arkaeologi tentang penanaman kurma di [[Semenanjung Arab|Arabia]] timur pada tahun 6000 SM (Alvarez-Mon 2006).

Pada zaman berikutnya, suku Arab menyebar kurma di sekitar Asia Selatan dan Tenggara, [[Afrika Utara]], dan [[Sepanyol]]. Kurma diperkenalkan di [[Mexico]] dan [[California]] oleh orang Sepanyol pada tahun 1765, sewaktu [[Misión San Ignacio Kadakaamán|Misi San Ignacio]].

Kurma mula dikenali dalam alam orang Melayu tercatat dalam persuratan lama seawal [[Hikayat Amir Hamzah|''Hikayat Amir Hamzah'']] yang dikarang pada kurun ke-16.<ref>melalui [https://mcp.anu.edu.au/N/AHmz_words.html#K senarai kata dibilang] dalam isi teks di Malay Concordance Project</ref> Ia menjadi popular di [[Malaysia]] pada tahun 1990-an apabila diaspora orang [[Mesir]] dan [[Iran]] yang duduk di [[Kuala Lumpur]] mula membawa banyak tandan buah kurma dari tanah air mereka.<ref>Ashman Adam, Shahrin Aizat Noorshahrizam (22 April 2022). "[https://www.malaymail.com/news/malaysia/2022/04/22/long-associated-with-ramadan-how-did-dates-become-popular-in-malaysia-video/2054926 Long associated with Ramadan, how did dates become popular in Malaysia?]". ''The Malay Mail''. Dicapai pada 24 April 2022.</ref>

== Buah ==
[[Fail:Dates on date palm.jpg|left|thumb|Gugusan kurma bergantung dari silaranya]]
{{nutritionalvalue 
| name=Kurma kering, (bahagian boleh dimakan) 
| kJ=1180 
| protein=2.5 g 
| fat=0.4 g 
| carbs=75 g 
| fibre=8 g 
| sugars=63 g 
| vitC_mg=0.4 
| water=21 g 
| opt1n= [[Mangan]] 
| opt1v=0.262 mg
| right=1 
| source_usda=1 }}

[[Fail:Date Fruits-Duo.jpg|thumb|right|235px|Sebiji kurma Medjool (kiri) dan Khadrawi (kanan).]]

[[Buah]]nya adalah sebiji [[pepauh]] digelar sebagai sebiji '''kurma'''. Ia berbentuk bujur-silinder, panjang 3–7 sm, dan bergaris pusat 2–3 sm, dan apabila matang, memiliki warna merah ke kuning muda, bergantung pada kelainan. Kurma mengandungi [[biji benih]] tunggal panjang sekitar 2–2.5 sm dan tebal 6–8 mm. Terdapat tiga kultivar utama kurma: lembut (contohnya 'Barhee', 'Halawy', 'Khadrawy', 'Medjool'), semi-kering (contohnya 'Dayri', 'Deglet Noor', 'Zahidi'), dan kering (contohnya 'Thoory'). Jenis buah bergantung pada kandungan [[glukosa]], [[fruktosa]] dan [[sukrosa]]nya.

Pokok kurma adalah jenis [[plant sexuality|dioecious]], dengan berpisahan tumbuhan jantan dan betinanya. Pokok ini dapat ditanam secara mudah dari biji benih, tetapi hanya 50% daripada anak benih akan menjadi betina dan oleh itu berbuah. Kurma-kurma daripada tumbuhan anak benih seringnya lebih kecil dan bermutu kurang baik. Oleh sebab itu, kebanyakan ladang komersil menggunakan [[Keratan (pokok)|keratan]] daripada hasil keratan banyak, utamanya jenis "Medjool" kerana hasilan sedemikian mengeluarkan hasil tinggi dengan buah yang besar dan manis. Tumbuhan yang membesar daripada keratan akan berbuah dua  atau tiga tahun lebih awal daripada tumbuhan anak benih.

Kurma  secara azalinya ber[[polinasi]] angin tetapi dalam [[hortikultur]] [[oasis]] tradisional dan kebun komersil moden, pokok-pokok kurma berpolinasi keseluruhannya secara insani. Polinasi kebiasaannya muncul dengan bilangan tumbuhan jantan dan betina yang sama. Meskipun demikian, dengan bantuan, sebiji benih jantan akan mempolinasikan lebih daripada 100 benih betina. Memandangakan benih jantannya dianggap hanya sebagai pemolinasi, para petani dapat menggunakan sumber mereka untuk meningkatkan hasilan buah tumbuhan betina. <!-- Sesetengah penanam tidak akan mengekalkan mana-mana tumbuhan sebagaimana bunga jantan diadakan di pasaran tempatan pada masa polinasi.--> Polinasi insani dilakukan dengan tenaga kerja mahir dengan menggunakan [[tangga]]; di sesetengah kawasan seperti di [[Iraq]], mereka memanjat pokok menggunakan alat pemanjat khas yang dibalut keliling batang pokok dan belakang tubuh pemanjat untuk membuatnya terlekat pada batang pokok sementara memanjat. Kurang seringnya, [[debunga]] akan ditiup ke bunga betina dengan [[mesin]] angin. 

Hasil [[Partenokarpik|partenokarpik]] wujud tetapi buahnya yang  tidak berbiji lebih kecil dan berkualiti lebih rendah.{{Fact|date=Ogos 2008}}

Kurma masak dalam empat peringkat, masing-masing dikenali dengan nama [[bahasa Arab|Arabnya]] di seluruh dunia, iaitu ''kimri'' (matang), ''khalal'' (saiz-penuh, rangup), ''rutab'' (masak, lembut), dan ''tamr'' (masak, keringan matahari). Sebahagian 100 [[gram]] kurma segar menjadi sumber premium [[vitamin C]], dan membekalkan 230 [[kalori|kcal]] (960 [[joule|kJ]]) tenaga. Oleh sebab kurma mengandungi hanya sedikit air, buah ini tidak bertambah konsentrat apabila dikeringkan, walaupun vitamin C hilang dalam proses pengeringan. 

Kurma ialah tanaman tradisional di [[Iraq]], [[Semenanjung Arab]], dan barat Afrika Utara hingga ke [[Maghribi]] dan telah dijelaskan di beberapa tempat-tempat dalam [[Al-Quran|al-Qur'an]]. Di negara-negara [[Islam]], kurma dan yogurt atau kadang-kadang susu menjadi suatu hidangan tradisional pertama apabila matahari terbenam sewaktu bulan[[Ramadan]]. Kurma (terutamnya Medjool dan [[Deglet Noor]])  juga dikeluarkan di selatan [[California]] dan Arizona di [[Amerika Syarikat]].

Pokok kurma mengambil masa 4 ke 7 tahun selepas ditanam untuk berbuah, dan menghasilkan tuaian komersil antara 7 ke 10 tahun. Pokok kurma matang dapat mengeluarkan 80-120 kilogram (176–264 [[paun (jisim)|lb]]) kurma pada musim tuai, walaupun pokok-pokok ini tidak semua masak pada waktu yang sama dan kerana itu memerlukan beberapa kali tuaian. Untuk mendapatkan buah berkualiti pasaran, sikat-sikat kurma haruslah nipis dan dimasukkan ke dalam beg atau ditutupi sebelum masak supaya buah yang lainnya membesar dan dilindungi daripada kesan cuaca dan perosak seperti burung.

==Khasiat==
Kurma segar mempunyai warna kemerah-merahan atau kuning dan apabila dipetik, buah ini agak keras, mempunyai kandungan air yang tinggi dan gula ringkas seperti [[fruktosa]] dan dekstros. Kurma boleh didapati dihujung musim panas dan pembekal utama pasaran adalah [[Asia Timur]]. Kurma boleh mula dimakan apabila berada dalam fasa Kimiri. Kurma segar mempunyai kelembapan yang tinggi disebabkan kandungan air yang tinggi dalamnya yang menyebabkan kesukaran dalam penyelenggaraan jangka panjang dan kesukaran dalam menguruskan pengangkutan dan pembungkusan. Oleh itu, pengeringan kurma boleh mengurangkan jumlah air yang tinggi dan meningkatkan keupayaan penyimpanan.

Kurma boleh disimpan di dalam bekas pada suhu yang seimbang sehingga dua bulan untuk mendapat tekstur yang lembut. Selepas beberapa hari kurma akan bertukar dari warna kekuning-kuningan kepada warna perang gelap dan boleh siap sedia dimakan. Kurma juga seperti buah-buahan lain yang mengandungi banyak vitamin dan mineral dan amat berkhasiat untuk tubuh badan selain dapat mengembalikan tenaga yang hilang. Selain itu, kandungan kalori yang lebih rendah dalam kurma segar dan kaya dengan zat besi dan kalium menjadikan kurma bermanfaat untuk mencegah [[anemia]], [[sembelit]] dan keletihan.

Buah kurma segar, seperti buah-buhan yang lain kaya dengan [[serat]] dan amat bermanfaat untuk kesihatan. Buah kurma adalah alternatif terbaik bagi mereka yang mengalami sembelit di mana buah ini bertindak sebagai [[julap]]. Disebabkan kandungan serat yang tinggi, sistem pencernaan mampu dibersihkan dan menambah baik [[sistem pencernaan]]. Selain itu, kurma juga baik untuk jantung dan melancarkan [[peredaran darah]] dalam badan.

Tenaga yang dihasilkan selepas mengambil kurma segar adalah lebih baik berbanding mengambil gula ringkas. Kalium adalah salah satu daripada bahan mineral utama dalam menggalakkan sistem saraf yang sihat. Pengambilan kurma disebabkan jumlah [[kalium]] yang tinggi memberi pengaruh secara langsung ke atas [[Sistem saraf|sistem fungsi saraf]].

Kurma juga didapati berkhasiat dalam membantu wanita bersalin. Pemakanan kurma dalam kalangan wanita mengandung boleh memudahkan bersalin dan mengurangkan keperluan untuk menggunakan ubat cetusan pelahiran seperti oksitosin. 

== Hasil kurma ==
[[Fail:Phoenix dactylifera1.jpg|right|thumb|Kebun pokok kurma, Boumalne, Maghribi]]
Sebilangan besar [[hasil]] kurma dibesarkan. Yang terpenting adalah:
* [[Aabel (hasil kurma)|Aabel]] - umum di Libya
* [[Ajwah]] - dari pekan ‘Ajwah di Arab Saudi, ia adalah tajuk suatu hadith masyhur nabi Muhammad.
* [[Al-Barakah]] - dari Arab Saudi
* [[Amir Hajj]] atau 'Amer Hajj' - dari Iraq, ini adalah lembut dengan suatu kulit tebal dan isi tebal, kadang-kadang digelar "kurma pelawat" kerana ia adalah suatu buatan dikhidmatkan ke tetamu.
* [[Penanaman kurma di Dar al-Manasir#Abid Rahim (عبد رحيم‎)|'Abid Raḥim]] (bahasa Arab: عبد رحيم‎),  dari [[Sudan]]
* [[Penanaman kurma di Dar al-Manasir#Barakawi (بركاوي‎)|Barakawi]] (bahasa Arab: بركاوي‎), dari [[Sudan]]
* [[Barhee]] atau (barhi) (dari bahasa Arab ''barh'', suatu angin panas) - ini adalah hampir bersilinder, amber ringan ke perang tua apabila masak; lembut dengan isi tebal dan perisa kaya. Salah satu dari kepelbagaian sedikit yang adalah bagus di tingkat ''khalal'' apabila mereka adalah kuning (seperti sebiji anggur segar yang bertentangan dengan yang kering, seperti sebiji kismis). Kurma yang lambat berbuah di mana kurma ini tidak tahan kelembapan. Kurma ini antara produk yang paling penting di wilayah Khuzestan yang di tanam di Dehloran, Borazjan dan Sumar.
* [[Penanaman kurma di Dar al-Manasir#Bireir (برير‎)|Bireir]] (bahasa Arab: برير‎) - dari [[Sudan]]
* [[Deglet Noor]] (bahasa Arab: 'translusen' atau 'kurma cahaya') - sangat ternama kerana pusatnya kelihatan terang atau keemsan apabila dipegangkan di bawah matahari. Ini adalah kurma utama di [[Algeria]], [[AS]], dan [[Tunisia]], dan di negara yang kemudiannya ia dibesarkan di oases pendalaman dan adalah hasil eksport utama. Ia adalah separuh kering dan tidak terlalu manis. 
* [[Derrie]] atau 'Dayri' (kurma 'Biara') - dari selatan [[Iraq]] - panjang, langsing, hampir hitam, dan lembut. 
* [[Maharani]] - dibangunkan oleh Keluarga Deval di Indio California Amerika Syarikat dari anak benih daripada 'Deglet Noor'. Ia adalah lebih besar daripada 'Deglet Noor', agak lembut dan manis. Ia secara amnya mempunyai separuh bahagian cerah dan bawah coklat.
* [[Ftimi]] atau 'Alligue' - ini ditanam di oasis pedalaman Tunisia.
* Gantar - juga dikenali sebagai Gandi di kawasan lain. Kurma ini adalah kurma yang basah dan dikira sebagai produk yang terkenal di wilayah Khuzestan.
* [[Holwah]] (Halawi) (bahasa Arab: 'manis') - ini adalah lembut, dan sangat manis, kecil ke sedang pada saiznya. 
* [[Haleema]] - di Hoon, Libya (''Haleema'' adalah nama seorang wanita)
* [[Hayany]] - dari Mesir (Hayani) (''Hayany'' adalah nama seorang lelaki) - ini adalah kurma merah tua dan hampir hitam dan lembut.
* [[Iteema]] - umum di [[Algeria]] 
* Kabkab - kurma basah yang berwarna coklat gelap yang merupakan antara kurma yang mempunyai nilai dagangan yang tinggi selepas Stamaran, Shahani dan Mazafati. Kurma ini di tanam di Khesht dan Komarj di Bandar Kazerun dan Dashtestan. 
* [[Kajur]] - umum di [[Pakistan]] / [[India]]
* [[Kenta]] - umum di [[Tunisia]] 
[[Fail:Hadrawi-Date.jpg|thumb|100px|right|Kurma Khadrawi]]
* [[Khadrawy]] (bahasa Arab: 'hijau') - sautu hasil digemari oleh banyak orang Arab, ia adalah sebiji kurma yang lembut dan sangat gelap.
* [[Khalasah]] (bahasa Arab: 'kuintesens') - salah satu hasilan kelapa kurma yang termasyhur di Saudi Arabia, masyhur dengan tingkat kemanisannya yang tidak tinggi atau rendah, oleh itu, sesuai dengan kebanyakan orang. Buahnya digelar 'Khlas'. Tempat masyhurnya adalah 'Huffuf' (Al-Ahsa) di Provinsi Timur Saudi Arabia (Al-Sharqheyah).
* [[Khastawi]] (Khusatawi, Kustawy) - ini adalah kurma lembut utama di Iraq; ia adalah bersirap dan kecil pada saiznya, dianugerahkan untuk pencuci mulut.
* [[Maktoom]] (bahsa Arab: 'sulit') -  ini adalah sebiji kurma yang besar, merah-perang, kulit tebal, lembut dan manis-sedang. 
* [[Manakbir]] - sebiji buah besar yang memasak awal.
* Mazesfati - dianggap sebagai kurma paling lazat di dunia, tergolong dalam kumpulan kurma basah yang berwarna hitam. Kandungan air dalam kurma ini bergantung pada masa dan tempat tuaian iaitu antara 15%-35%. Kurma ini ditanam di Bam, Saravan, Iranshahr, Nickshahr dan Tabas. Bangunan yang mempunyai simpanan sejuk beku meningkatkan penghasilan kurma ini. Wilayah Tehran merupakan pembekal dalaman utama.
[[Fail:Medjool-Date.jpg|thumb|100px|right|Kurma Medjool]]
* [[Medjool]] atau (Mujhoolah) (bahasa Arab: 'tidak dikenali') - dari [[Maghribi]], juga dibesarkan di [[AS]], [[Saudi Arabia]], [[Jordan]] dan [[Israel]]; sebiji kurma yang besar, manis dan berair. Ia digelar '''tidak dikenali''' kerana orang yang memiliknua pertama kali tidak tahu spesisnya dan oleh itu memanggilnya tidak dikenali. 
* [[Migraf]] (Mejraf) - sangat masyhur di Yemen Selatan, dan adalah kurma yang besar dan amber-emas. 
* [[Mgmaget Ayuob]] - dari Hoon, Libya
* [[Penanaman di Dar al-Manasir#Mishriq (مشرق)‎|Mishriq]] (bahasa Arab: 'Timur' - مشرق)‎ - dari [[Sudan]] dan [[Saudi Arabia]]
* [[Nabtat-seyf]] - di Arab Saudi.
* Piarom (Piarum)  - terkenal dengan rasa paling lazat di dunia yang ditanam di selatan [[Iran]], ditanam dengan cara organik dan bebas dari bahan kimia dan semburan perosak. Kandungan airnya yang rendah dan mudah diurus, kurma ini mendapat tarikan di pasaran antarabangsa.
* Rabbi - produk penting di wilayah Sistan dan Baluchestan. Buahnya agak besar, berwarna merah dan biasanya di tanam di Iranshahr, Zabol, Saravan dan Chahbahar.
* [[Rotab]] - dari Iran, mereka adalah gelap dan lembut. 
* [[Sag‘ai]] - dari Arab Saudi.
* [[Saidy]] (Saidi) - lembut, sangat manis, ini adalah masyhur di Libya.
* [[Sayer]] (Sayir) (bahasa Arab: 'umum') atau Stamaran, Samaran, Sambarun - kurma ini adalah jingga-perang tua, bersaiz sedang, lembut dan bersirap. Merangkumi 80% jumlah pokok kurma di wilayah Khuzestan, mempunyai nilai dagangan yang tinggi dan dianggap sebagai produk eksport yang penting bagi wilayah Khuzestan. Kurma ini ialah kurma separuh basah yang membolehkan meningkatkan kadar penyimpanan dan sesuai untuk di eksport ke luar.
* [[Sekkeri]] - (secara harfiah bergula) Kulit perang tua; sangat manis dan berisi lembut, dari Arab Saudi.
* [[Sellaj]] - di Arab Saudi.
* [[Shahani]], Minab, Shoni, Shavoni - dinamakan dengan nama yang berlainan mengikut tempat, sangat penting dan banyak di wilayah Fars, dikira sebagai kurma basah disebabkan warna perang yang cantik dan rasa manisnya, dijual di pasaran tempatan,
* [[Tagyat]] - umum di Libya.
* [[Tamej]] - di Libya.
* [[Thoory]] (Thuri) - masyhur di Algeria, kurma kering ini adalah perang-merah apabila dirawat dengan suatu bloom biru dan mempunyai kulit yang sangat berkedut. Isinya kadang-kadang keras dan brittle tetapi perisanya dijelaskan sebagai manis dan berkacang. 
* [[Umeljwary]] - di Libya.
* [[Umelkhashab]] - Kulit merah yang elok; masam manis, isi putih keras (Saudi Arabia).
* [[Zahidi]] (bahasa Arab: '[Yang] zahid'), juga dikenali sebagai Ghasb - saiz sedang, kurma yang bersilinder, perang-emas muda yang semi-kering atau sangat bergula, dan dijual sebagai lembut, keras-sedang dan keras. Kurma ini merupakan salah satu kurma yang penting untuk eksport Iran ditanam di Khuzestan, Bushehr, Fars dan Kermanshah di Iran.

Ada lebih daripada cultivar dikenali 100 di [[Iraq]].{{Clarifyme|date=March 2008}}  Ia harus dinyatakan, meskipun, bahawa suatu usaha dapat mempunyai berbagai nama terpulang pada tempatan.

== Pengeluaran ==
[[Fail:Date-seller.jpg|thumb|Penjual kurma di [[souq]] lama di [[Kuwait City]]|right]]
[[Fail:2005date.PNG|thumb|right|Keluaran kurma pada 2005]]
{| class="wikitable" align=left style="clear:left"
! colspan=2|Pengeluar Kurma Sepuluh Teratas — 2005<br />(1000 ton)
|-
| {{IRQ}} || align="right" | 7,170.00
|-
| {{KSA}} || align="right" | 4,970.49
|-
| {{EGY}} || align="right" | 1,170.00
|-
| {{IRN}}  || align="right" | 880.00
|-
| {{UAE}} || align="right" | 760.00
|-
| {{ALG}} || align="right" | 516.29
|-
| {{PAK}} || align="right" | 496.58
|-
| {{SUD}}|| align="right" | 328.20
|-
| {{LBY}} || align="right" | 150.00
|-
| {{CHN}} || align="right" | 130.00
|-
| 
|-
|'''Jumlah Sedunia''' || align="right" | '''16,696.56'''
|-
|colspan=2|''Sumber: <br />[[UN Food & Agriculture Organisation]] (FAO)''[http://faostat.fao.org/site/340/default.aspx]
|}

[[Iraq]] dahulu pernah menjadi pengeluar kurma utama tetapi pada masa kini bilangan pengeluaran dan ekspot kurma telah berkurangan.

<!-- Sorok sementara diterjemahkan -->
<!--
== Kegunaan makanan ==
Kurma-kurma yang kering atau lembut dimakan out-of-hand, atau pitted and stuffed dengan fillings seperti [[almond]]s, [[walnut]]s, candied [[Orange (fruit)|orange]] and [[lemon]] [[Peel (fruit)|peel]], [[marzipan]] or [[cream cheese]].  Pitted dates are also referred to as ''stoned dates''.  Dates can also be chopped and used in a range of sweet and savoury dishes, from [[tajine]]s (tagines) in [[Morocco]] to [[pudding]]s, [[ka'ak]] (types of Arab breads and cakes) and other dessert items. Dates are also processed into cubes, paste, spread, date syrup or "[[honey]]" called "dibs", powder (date sugar), [[vinegar]] or [[alcoholic beverage|alcohol]]. Recent innovations include [[chocolate]]-covered dates and products such as sparkling date juice, used in some Islamic countries as a non-alcoholic version of [[Champagne (wine)|champagne]], for special occasions and religious times such as [[Ramadan]].

Dates can also be dehydrated, ground and mixed with grain to form a nutritious stockfeed. Dried dates are fed to camels, horses and dogs in the Sahara. In northern [[Nigeria]], dates and [[Chili pepper|peppers]] added to the native [[beer]] are believed to make it less intoxicating. 

Young date leaves are cooked and eaten as a vegetable, as is the terminal bud or heart, though its removal kills the palm. The finely ground seeds are mixed with [[flour]] to make bread in times of scarcity. The flowers of the date palm are also edible. Traditionally the female flowers are the most available for sale and weigh 300-400 grams. The flower buds are used in salad or ground with dried fish to make a [[condiment]] for bread.

In [[India]], North Africa, [[Ghana]], and [[Côte d'Ivoire]], date palms are tapped for the sweet [[Plant sap|sap]] which is converted into palm sugar (known as ''[[jaggery]]'' or ''gur''), [[molasses]] or alcoholic beverages. In North Africa the sap obtained from tapping palm trees is known as lāgbī ({{pronounced|laːgbiː}}). If left for a sufficient period of time (typically hours-depending on the temperature) lāgbī easily becomes an alcoholic drink. Special skill is required when tapping the palm tree so that it does not die.

It is also used to make [[Jallab]].
-->

== Kegunaan lain ==
[[Fail:Phoenix dactylifera3.jpg|left|thumb|Tunggul kurma menunjukkan struktur kayu]]
Biji kurma direndam dan dikisar untuk memberi haiwan makan. Minyak biji kurma juga baik untuk kulit dan boleh digunakan sebagai sabun dan barang kemas. Mereka juga boleh diproses secara kimia sebagai suatu sumber [[asid oxalic|asid oksalik]]. Biji mereka kemudian dibakar untuk membuat [[arang]] untuk [[tukang perak]], dan dapat digantung di rantai. Biji kurma juga dikisar dan digunakan dalam cara biji [[kopi]], atau sebagai campuran ke kopi.

Daun pokok kurma digunakan untuk [[Ahad Palma]] dalam [[agama Kristian]]. Di Africa utara, mereka secara umum digunakan untuk membuat pondok. Daun matang juga digunakan untuk membuat tikar, skrin, bakul dan kipas. Daun diproses boleh digunakan untuk [[Thermal insulation|insulating board]]. Daun kering [[Petiole (botani)|petiole]] adalah suatu sumber pulpa [[selulosa]], digunakan untuk tongkat jalan, penyapu, fishing floats dan minyak. Sarung daun dihadiahkan oleh kerana wangian mereka, dan gentian mereka juga digunakan untuk tali, kain kasar, dan topi besar. Daun-daun ini digunakan sebagai suatu [[lulav]] dalam cuti Yahudi [[Sukkot]].

Stripped fruit clusters digunakan sebagai penyapu. Di Pakistan, suatu sirap pekat berlikat diperbuat dari buah-buahan masak digunakan untuk suatu salutan untuk beg kulit dan paip untuk mencegahkan kebocoran.

[[Kayu]] pokok kurma digunakan untuk tiang dan rafters untuk pondok; ia lebih ringan daripada [[kelapa]] dan tidak berapa durable. Ia juga digunakan untuk pembinaan seperti jambatan dan aqueducts, dan sesetengah [[dhow]]. Kayu tertinggal dibakar untuk minyak.

Di mana tradisi kraf masih thrive, seperti di [[Oman]], pokok kelapa itu masih lagi yang terversatile dari semua tumbuhan asli, secara virtual setiap bahagian pokok digunakan untuk membuat bahan fungsi berjulat dari tali dan bakul ke [[Sarang lebah (simpanan lebah)|sarang lebah]], bot nelayan, dan kediaman tradisional.{{Fact|date=Ogos 2008}}

== Kegunaan perubatan tradisional ==
[[Fail:MultanEvening.jpg|thumb|Pokok kurma di [[Multan]], [[Pakistan]]]]
Kurma mempunyai suatu kandungan zat [[tannin|tanin]] dan dapat digunakan secara perubatan sebagai suatu [[detersive]] (mempunyai tenaga pembersihan) dan [[astringen]] pada masalah [[usus]].{{Fact|date=Ogos 2008}} Buah kurma turut digunakan dalam perubatan tradisional untuk merawat demam, sakit perut, bronkitis, sembab, cirit-briit, rinitis alergi dan menyembuhkan luka. Satu kepercayaan tradisional adalah bahawa ia dapat mengurangkan [[kemabukan]]. Tepung biji benih juga digunakan pada sesetengah ubat tradisional.

Suatu perekat yang meleleh dari pohon wounded diemployed di India untuk merawat penyakit [[ciri-birit]] dan pembiakan-[[sistem kencing|kencing]].{{Fact|date=Ogos 2008}} Akarnya digunakan pada sakit gigi. [[Debunga]] menghasilkan suatu prinsip [[estrogen]], [[estrone]], dan mempunyai suatu kesan [[gonadotropin|gonadotropic]] pada anak tikus.

== Penyakit ==
{{utama|Senarai penyakit pokok kurma}}
Pokok kurma adalah mudah termakan suatu [[penyakit]] bergelar [[penyakit Bayoud]] yang disebabkan oleh [[kulat]] ''[[Fusarium oxysporum]]''. Penyakit ini, yang mematikan banyak usaha lebih lama yang popular seperti '[[Deglet Noor]]', telah membawa ke suatu kekurangan besar pada pengeluaran di mana ia kini, terutamanya [[Maghribi]] dan [[Algeria]] barat. Meskipun, pencegahan usaha baru pada penyakit tersebut telah dibinakan.

== Galeri ==
<gallery>
File:Date_palm_with_fruits.jpg|Pokok kurma dengan buah kurma di Kebun Kurma Abdul Aziz di [[Madinah al-Munawwarah]].
File:Ripe and dry dates fruit bunches.jpg|Kurma ranum dan kering pada tandan buah di Kebun Kurma Abdul Aziz di [[Madinah al-Munawwarah]].
</gallery>

== Lihat juga ==
* [[Bidara Cina]]

==Rujukan==
{{Reflist}}'''Sumber utama'''

* {{cite book|url=https://archive.org/details/GAL1988ARLA|title=الموسوعة في علوم الطبيعة|last=Ghaleb|first=Edouar|publisher=Darul Masyriq|year=1988|ISBN=978-2-7214-2148-7|volume=|location=Beirut|page=|OCLC=|lang=ar, la, fr}}

== Pautan luar ==
* [http://www.kitakongsi.com/kurma.php Hebatnya Kurma]
* [http://tayibah.com/eIslam/kurma.htm Khasiat Kurma]
* [https://helomedik.com/khasiat-buah-kurma/ Khasiat Buah Kurma untuk Wanita dan Lelaki]
{{Commons|Phoenix dactylifera}}
* [http://www.fao.org/documents/show_cdr.asp?url_file=/DOCREP/006/Y4360E/y4360e00.HTM Date Palm Cultivation] ([[Food and Agriculture Organization]])
* [http://www.fao.org/docrep/t0681E/t0681e02.htm Date Palm Products] (Additional information from the FAO)
* [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/Date.html Fruits of Warm Climates: Date]
* [http://www.iranica.com/newsite/articles/v7f2/v7f210.html Date Palm] entry in [[Encyclopaedia Iranica]]
* [http://www.hardytropicals.co.uk/Palms/Phoenix_dactylifera.php Hardy Tropicals -Phoenix dactylifera, The commercial fruiting Date Palm]
{{tunas-tumbuhan}}{{Tunas-makanan}}{{Thibbun Nabawi}}
[[Kategori:Arecaceae|Kurma]]
[[Kategori:Buah|Kurma]]
[[Kategori:Pertanian tropika|Kurma]]
[[Kategori:Buah-buahan gurun|Kurma]]

Templat yang digunakan dalam laman ini:

Templat:; (sunting)
Templat:ALG (sunting)
Templat:Ambox (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Anglicise rank (sunting)
Templat:Asbox (sunting)
Templat:Asbox/styles.css (sunting)
Templat:Bendera (sunting)
Templat:Bendera/teras (sunting)
Templat:Bendera Mesir (sunting)
Templat:Bendera Pakistan (sunting)
Templat:CHN (sunting)
Templat:Category handler (sunting)
Templat:Cite book (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Clarifyme (sunting)
Templat:Commons (lihat sumber) (dilindungi separa)
Templat:Convert (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Country data Algeria (sunting)
Templat:Country data Arab Saudi (sunting)
Templat:Country data China (sunting)
Templat:Country data Emiriah Arab Bersatu (sunting)
Templat:Country data Iran (sunting)
Templat:Country data Libya (sunting)
Templat:Country data Sudan (sunting)
Templat:Delink (sunting)
Templat:EGY (sunting)
Templat:Fact (sunting)
Templat:Find sources mainspace (sunting)
Templat:Fix-span (sunting)
Templat:Fix/category (sunting)
Templat:Flag (sunting)
Templat:Flagicon image (sunting)
Templat:Hatnote (sunting)
Templat:IRN (sunting)
Templat:IRQ (sunting)
Templat:If empty (sunting)
Templat:Ifsubst (sunting)
Templat:Jawi (sunting)
Templat:Jelaskan (sunting)
Templat:KSA (sunting)
Templat:Kalau kosong (sunting)
Templat:Kegunaan lain (sunting)
Templat:Kegunaanlain (sunting)
Templat:Kotak info taksonomi (sunting)
Templat:Kotak info taksonomi/Warna kesalahan (sunting)
Templat:Kotak info taksonomi/teras (sunting)
Templat:Kotak info taksonomi warna (sunting)
Templat:LBY (sunting)
Templat:Lang (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Lang-ar (sunting)
Templat:Lang-fa (sunting)
Templat:Main other (sunting)
Templat:More citations needed (sunting)
Templat:Navbox (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Nutritional value (sunting)
Templat:Nutritionalvalue (sunting)
Templat:PAK (sunting)
Templat:Pengendali kategori (sunting)
Templat:Pengesahan (sunting)
Templat:Reflist (sunting)
Templat:Replace (sunting)
Templat:SAU (sunting)
Templat:SUD (sunting)
Templat:Script (sunting)
Templat:Script/Arabic (sunting)
Templat:Script/styles.css (sunting)
Templat:Senarai rujukan (lihat sumber) (dilindungi)
Templat:Senarai rujukan/gaya.css (sunting)
Templat:Sets taxobox colour (sunting)
Templat:Side box (sunting)
Templat:Sister (sunting)
Templat:Sister project (sunting)
Templat:Str find0 (sunting)
Templat:Str left (sunting)
Templat:Taxobox (sunting)
Templat:Taxobox/Error colour (sunting)
Templat:Taxobox/core (sunting)
Templat:Taxobox colour (sunting)
Templat:Taxonomy (sunting)
Templat:Tentang (sunting)
Templat:Thibbun Nabawi (sunting)
Templat:Tunas-makanan (sunting)
Templat:Tunas-tumbuhan (sunting)
Templat:UAE (sunting)
Templat:Utama (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Arguments (sunting)
Modul:Asbox (sunting)
Modul:Autotaxobox (sunting)
Modul:Buffer (sunting)
Modul:Category handler (sunting)
Modul:Category handler/blacklist (sunting)
Modul:Category handler/config (sunting)
Modul:Category handler/data (sunting)
Modul:Category handler/shared (sunting)
Modul:Check for unknown parameters (sunting)
Modul:Citation/CS1 (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/COinS (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/Configuration (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/Date validation (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/Identifiers (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/Utilities (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/Whitelist (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Citation/CS1/styles.css (sunting)
Modul:Convert (sunting)
Modul:Convert/data (sunting)
Modul:Convert/text (sunting)
Modul:Delink (sunting)
Modul:Exponential search (sunting)
Modul:Find sources (sunting)
Modul:Find sources/config (sunting)
Modul:Find sources/links (sunting)
Modul:Find sources/templates/Find sources mainspace (sunting)
Modul:Format link (sunting)
Modul:Hatnote (sunting)
Modul:Hatnote/styles.css (lihat sumber) (dilindungi separa)
Modul:Hatnote list (sunting)
Modul:If empty (sunting)
Modul:InfoboxImage (lihat sumber) (dilindungi separa)
Modul:Labelled list hatnote (sunting)
Modul:Lang (sunting)
Modul:Lang/ISO 639 synonyms (sunting)
Modul:Lang/data (sunting)
Modul:Language/data/iana languages (sunting)
Modul:Language/data/iana regions (sunting)
Modul:Language/data/iana scripts (sunting)
Modul:Language/data/iana suppressed scripts (sunting)
Modul:Language/data/iana variants (sunting)
Modul:Message box (lihat sumber) (dilindungi separa)
Modul:Message box/configuration (sunting)
Modul:Namespace detect/config (sunting)
Modul:Namespace detect/data (sunting)
Modul:Navbar (lihat sumber) (dilindungi)
Modul:Navbar/configuration (sunting)
Modul:Navbar/styles.css (sunting)
Modul:Navbox (sunting)
Modul:No globals (sunting)
Modul:Nota topi senarai berlabel (sunting)
Modul:Side box (sunting)
Modul:String (sunting)
Modul:TableTools (sunting)
Modul:TaxonItalics (sunting)
Modul:Unicode data (sunting)
Modul:Unicode data/scripts (sunting)
Modul:Unsubst (sunting)
Modul:Yesno (sunting)

Kembali ke Kurma.

Diambil daripada "https://ms.wikipedia.org/wiki/Kurma"