ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചനയുദ്ധം

Bangladesh Liberation War; মুক্তিযুদ্ধ Muktijuddho
	; Clockwise from top left: Martyred Intellectuals Memorial, Bangladesh Forces howitzer, Surrender of Pakistan to Indian and Bangladesh forces, The sunken PNS Ghazi.
തിയതി	26 March 1971 – 16 December 1971
സ്ഥലം	East Pakistan; (In modern times, Bangladesh); India-East Pakistan border, the Bay of Bengal, the Pasha enclave, parts of East India.;
ഫലം	Decisive Indian and Bangladeshi victory Collapse of the Eastern Command of Pakistan in Eastern Front; Establishment of the sovereignty of Bangladesh;
Territorial; changes	Independence of East Pakistan from Pakistan as a sovereign Peoples' Republic of Bangladesh
യുദ്ധത്തിൽ ഏർപ്പെട്ടിരിക്കുന്നവർ
Bangladesh Mukti Bahini; ഇന്ത്യ Indian Armed Forces; (3–16 December 1971); Supported by:; Soviet Union; People's Republic of Bulgaria; East Germany; Czechoslovakia; Poland; Hungarian People's Republic ; Socialist Republic of Romania; Cuba	പാകിസ്താൻ Govt. of East Pakistan; Pakistan Army; Pakistan Navy; Pakistan Air Force; Supported by:; China; United States; United Kingdom; Turkey പ്രമാണം:ISPR logo.jpg Pakistan Armed Forces Paramilitary forces:; ; Jamaat-e-Islami; Nagorik Shanti Committee; Razakars; Al-Badr; Al-Shams;
പടനായകരും മറ്റു നേതാക്കളും
Sheikh Mujibur Rahman; (President of Provisional Government of Bangladesh); Tajuddin Ahmad; (Prime Minister of Provisional Government of Bangladesh); M. A. G. Osmani; (Cdr-in-C, Bangladesh Forces); Maj. K.M. Shafiullah; (Commander, S Force); Maj. Ziaur Rahman; (Commander, Z Force); Maj. Khaled Mosharraf ; (Commander, K Force); V. V. Giri; (President of India); Indira Gandhi; (Prime Minister of India); Swaran Singh; (External Minister of India); Gen Sam Manekshaw; (Chief of Army Staff); Lt.Gen J.S. Arora; (GOC-in-C, Eastern Command); Lt.Gen Sagat Singh; (GOC-in-C, IV Corps); Maj.Gen Inderjit Singh Gill; (Dir., Military Operations); MajGen Om Malhotra; (COS, IV Corps); MajGen Farj R. Jacob; (COS, Eastern Command); MajGen Shabeg Singh; (GOC, Garhwal Rifles/Training MB); V.Adm Nilakanta Krishnan; (FOC-in-C, Eastern Naval Command); AM Hari Chand Dewan; (AOC-in-C, Eastern Air Command); K. Sankaran Nair; (Deputy Director, RA&W)	Abdul Motaleb Malik; (Governor of East Pakistan); Ghulam Azam; (Chair, Nagorik Shanti Committee); Motiur Rahman Nizami; (Emir of Jamaat-e-Islami); Abdul Quader Molla; (Leader, Al-Badr); Abul Kalam Azad; (Leader, Razakar); Fazlul Qadir Chaudhry; (Leader, Al-Shams) Yahya Khan; (President of Pakistan); Nurul Amin; (Prime Minister of Pakistan); Gen. A.H. Khan; (Chief of Staff, Army GHQ); Lt.Gen A.A.K. Niazi ; (Commander, Eastern Command); MGen Rao Farman Ali ; (Mil.Adv., Govt. EPk); MGen Khadim Hussain ; (GOC, 14th Infantry Division); RAdm Moh'd Shariff ; (Cdr, Eastern Naval Command); Capt. Ahmad Zamir ; (CO, Pakistan Marines East); Cdr Zafar Muhammad †; (CO, PNS Ghazi); Air Cdre Inamul Haque ; (AOC, Eastern Air Command); Air Cdre Mitty Masud; (AOC, Eastern Air Cmnd. (1969–71));
നാശനഷ്ടങ്ങൾ
~30,000 killed ; 1,426–1,525 killed ; 3,611–4,061 wounded	~8,000 killed ; ~10,000 wounded ; 90,000—93,000 captured (including 79,676 troops and 10,324—12,192 local militiamen)
	Civilian death: Estimates range between 300,000 and 3 million.

ബംഗ്ലാദേശ് വിമോചനയുദ്ധം The Bangladesh Liberation War^[a] (ബംഗാളി: মুক্তিযুদ্ধ Muktijuddho), ബംഗ്ലാദേശ് സ്വാതന്ത്ര്യസമരം Bangladesh War of Independence, എന്നും ബംഗ്ലാദേശിന്റെ വിമോചനയുദ്ധം Liberation War എന്നും അറിയപ്പെടുന്ന യുദ്ധം ഒരു വിപ്ലവവും സൈനികസമരവും ആയിരുന്നു. അന്നത്തെ കിഴക്കൻ പാകിസ്താൻ എന്നറിയപ്പെടുന്ന പ്രദേശത്തെ ബംഗ്ലാദേശി ദേശീയതയുടെയും സ്വയം നിർണ്ണയാവകാശത്തിന്റെയും സംഘടനാപ്രവർത്തനഫലമായി 1971ലെ ബംഗ്ലാദേശ് കൂട്ടക്കൊലയോടനുബന്ധിച്ച് നടന്ന സമരമാണിത്. ഈ യുദ്ധഫലമായി ബംഗ്ലാദേശ് ജനകീയ റിപ്പബ്ലിക്ക് നിലവിൽ വന്നു. 1971 മാർച്ച് 25നു രാത്രിയിൽ പടിഞ്ഞാറൻ പാകിസ്താനിലെ സൈനികഭരണകൂടം ഓപ്പറേഷൻ സെർച്ച് ലൈറ്റ് എന്ന പേരിൽ കിഴക്കൻ പാകിസ്താനിലെ ജനങ്ങൾക്കെതിരായി നീങ്ങിയതിന്റെ ഫലമായാണ് ഈ യുദ്ധം ആരംഭിച്ചത്. കിഴക്കൻ പാകിസ്താനിൽ ആന്ന് പടിഞ്ഞാറൻ പാകിസ്താനിലെ ഭരണകൂടത്തിനെതിരായി അണിനിരന്ന ബംഗാളി ദേശീയപ്രസ്ഥാനത്തിലെ അംഗങ്ങളായ സാധാരണപൗരന്മാർ, വിദ്യാർത്ഥികൾ, ബുദ്ധിജീവികൾ, മതന്യൂനപക്ഷക്കാർ, സൈനികരും പൊലീസുകാരും ആയ ഉദ്യോഗസ്ഥർ എന്നിവരെ തരംതിരിച്ച് ഇല്ലാതാക്കുവാനായി ലക്ഷ്യമിട്ട അക്രമമായിരുന്നു തുടങ്ങിയത്. സൈനികഭരണകൂടം 1970ൽ നടന്ന ഇലക്ഷൻ ഫലം റദ്ദാക്കുകയും ബംഗ്ലാദേശിന്റെ പ്രധാനമന്ത്രിയായി ജനങ്ങൾ തിരഞ്ഞെടുത്ത ഷേഖ് മുജീബുർ റഹ്മാനെ അറസ്റ്റു ചെയ്യുകയും ചെയ്തു. 1971 ഡിസംബർ 16നു പടിഞ്ഞാറൻ പാകിസ്താന്റെ കീഴടങ്ങലോടെ ആ യുദ്ധം അവസാനിച്ചു.

പശ്ചാത്തലം

ഇതും കാണൂ

Timeline of Bangladesh Liberation War
Mukti Bahini
Awards and decorations of the Bangladesh Liberation War
Movement demanding trial of war criminals (Bangladesh)
Liberation War Museum
The Concert for Bangladesh

Footnotes

↑ This war is known in Bangla as Muktijuddho or Shawdhinota Juddho.^[8] This war is also called the Civil War in Pakistan^[9]

↑ http://www.mea.gov.in/bilateral-documents.htm?dtl/5312/Instrument+of+Surrender+of+Pakistan+forces+in+Dacca "The Pakistan Eastern Command agree to surrender all Pakistan Armed Forces in Bangladesh to Lieutenant General Jagjit Singh Aurora, General Officer Commanding-in –chief of the Indian and Bangladesh forces in the eastern theatre."
↑ Thiranagama, edited by Sharika; Kelly, Tobias (2012). Traitors : suspicion, intimacy, and the ethics of state-building. Philadelphia, Pa.: University of Pennsylvania Press. ISBN 0812222377. {{cite book}}: |first1= has generic name (help)
↑ ^3.0 ^3.1 "Bangladesh Islamist leader Ghulam Azam charged". BBC. 13 May 2012. Retrieved 13 May 2012.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 Figures from The Fall of Dacca by Jagjit Singh Aurora in The Illustrated Weekly of India dated 23 December 1973 quoted in Indian Army after Independence by KC Pravel: Lancer 1987 ISBN 81-7062-014-7
↑ Khan, Shahnawaz (19 January 2005). "54 Indian PoWs of 1971 war still in Pakistan". Daily Times. Lahore. Retrieved 11 October 2011.
↑ Figure from Pakistani Prisoners of War in India by Col S.P. Salunke p.10 quoted in Indian Army after Independence by KC Pravel: Lancer 1987 (ISBN 81-7062-014-7)
↑ Orton, Anna (2010). India's Borderland Disputes: China, Pakistan, Bangladesh, and Nepal. Epitome Books. p. 117. ISBN 9789380297156.
↑ Historical Dictionary of Bangladesh, Page 289
↑ Moss, Peter (2005). Secondary Social Studies For Pakistan. Karachi: Oxford University Press. p. 93. ISBN 9780195977042. Retrieved 10 June 2013.

കൂടുതൽ വായനയ്ക്ക്

[10] This war is known in Bangla as Muktijuddho or Shawdhinota Juddho.^[8] This war is also called the Civil War in Pakistan^[9]

[1] ttp://www.mea.gov.in/bilateral-documents.htm?dtl/5312/Instrument+of+Surrender+of+Pakistan+forces+in+Dacca "The Pakistan Eastern Command agree to surrender all Pakistan Armed Forces in Bangladesh to Lieutenant General Jagjit Singh Aurora, General Officer Commanding-in –chief of the Indian and Bangladesh forces in the eastern theatre."

[2] Thiranagama, edited by Sharika; Kelly, Tobias (2012). Traitors : suspicion, intimacy, and the ethics of state-building. Philadelphia, Pa.: University of Pennsylvania Press. ISBN 0812222377. {{cite book}}: |first1= has generic name (help)

[autogenerated1-3] 3.0 ^3.1 "Bangladesh Islamist leader Ghulam Azam charged". BBC. 13 May 2012. Retrieved 13 May 2012.

[FallOfDacca-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 Figures from The Fall of Dacca by Jagjit Singh Aurora in The Illustrated Weekly of India dated 23 December 1973 quoted in Indian Army after Independence by KC Pravel: Lancer 1987 ISBN 81-7062-014-7

[dailytimes1912005-5] Khan, Shahnawaz (19 January 2005). "54 Indian PoWs of 1971 war still in Pakistan". Daily Times. Lahore. Retrieved 11 October 2011.

[6] Figure from Pakistani Prisoners of War in India by Col S.P. Salunke p.10 quoted in Indian Army after Independence by KC Pravel: Lancer 1987 (ISBN 81-7062-014-7)

[India's_Borderland_Disputes:_China,_Pakistan,_Bangladesh,_and_Nepal-7] Orton, Anna (2010). India's Borderland Disputes: China, Pakistan, Bangladesh, and Nepal. Epitome Books. p. 117. ISBN 9789380297156.

[8] Historical Dictionary of Bangladesh, Page 289

[Social_2005_p93-9] Moss, Peter (2005). Secondary Social Studies For Pakistan. Karachi: Oxford University Press. p. 93. ISBN 9780195977042. Retrieved 10 June 2013.

[1]