Јарослав Мудриот
| Јарослав Мудриот | |
|---|---|
 Единствената современа слика на Јарослав I Мудриот, на неговиот печат | |
| Велик кнез на Киев | |
| На престол | 1019–1054 |
| Претходник | Свјатополк I |
| Наследник | Изјаслав I |
| Кнез на Новгород | |
| На престол | 1010–1034 |
| Кнез на Ростов (?) | |
| На престол | 978–1010 |
| Роден(а) | ок. 978 или ок. 988 |
| Починал(а) | 28 февруари 1054 (воз. 75 или 76) Вишгород, Киевски Рус |
| Почивалиште | |
| Сопружник | Инјејерд Олофсдотер од Шведска |
| Династија | Владимировичи |
| Татко | Владимир Велики |
| Мајка | Рогњеда Рогволодовна или Ана Порфирогенита |
| Инсигнија |  |
Јарослав Мудриот или Јарослав I Владимирович (умрел во 1054) — руски средновековен владетел, киевски кнез.
Животопис
[уреди | уреди извор]Од 1019 до 1054 година киевски кнез бил Јарослав I Владимирович, познат како Јарослав Мудриот. Тој бил син на големиот киевски кнез Владимир, кој ги покрстил Русите во 988 година, а негов брат бил Мстислав Владимирович Велики (умрел во 1036 г.), кнез тмуторокањски и черниговски. Јарослав бил наречен Стари за да се разликува од другите кнезови кои живееле подоцна (на пример, Јарослав Всеволодович Черниговски). Јарослав Мудриот бил оженет со византиската кнегиња Ана, синот Свјатополк го оженил со ќерката на полскиот крал Болеслав, ќерката Ана ја омажил со францускиот крал Анри I, другата ќерка Елисавета со норвешкиот крал Харалд,[1] сестрата Марија ја омажил за полскиот кнез, а синот Всеволод го оженил со ќерката на византискиот цар Константин IX Мономах. Јарослав бил погребан во киевската црква Св. Софија, во мраморен саркофаг.[2]
Во неговото време продолжило издигањето на Киевска Русија која станала една од најнапредните држави во Европа. Тој водел борба против одредени феудалци кои сакале да се осамостојат. Таков бил случај со неговиот брат Свјатополк. Тој исто така се плашел од барањето на Новгород за автономија. Тој постигнал договор со собранието на Новгород со кој тој ја осигурал приврзаноста кон централната власт. Но сепак, со посебна повелба ја гарантирал автономијата на Новгород. „Кнезовите на Новгород при стапувањето на должноста морале да му се заколнат на повелбата на кнезот Јарослав“[3]. Потоа влегол во конфликт со својот внук Брајчаслав. По неуспешниот обид да го порази со оружје тој направил спогодба со него во која тој ја признал врховната власт на Киев но ја сочувал внатрешната самоуправа.
Јарослав ја зајакнал позицијата на Руската црква. Во 1037 година, по повод победата над Печенезите, Јарослав Мудриот ја подигнал катедралната црква Св. Софија. Исто така, бил основан и манастир наречен „Киевската лавра“ кој станал културно жариште. Во 1051 година, кнезот Јарослав, без да побара дозвола од цариградскиот патријарх, за митрополит го поставил рускиот свештеник Иларион. Тоа било прв обид за осамостојување на руската црква од врховната власт на Цариградската патријаршија. Со јакнењето на христијанството се зајакнувал и културниот живот на Киевска Русија. Биле преведувани книги донесени Македонија и Бугарија. Биле преведувани книги од грчки на старословенски јазик. Се создала руска црковна книжевност. Се развило и пишување на летописни записи во Киев и Новгород. Се појавиле првите житија како: биографија на убиените Свјатополкови браќа, Борис и Гилеб. Во 1036 година излегол првиот дел од законот „Руска правда“.