Арамејска азбука
| Арамејска азбука | |
|---|---|
| Тип | |
Период | 800 п.н.е. до 600 г. |
| Правец на пишување | од десно кон лево  |
| Јазици | арамејски, хебрејски, сириски, мандајски |
| Сродни писма | |
Матични системи | прахананска азбука
|
Изведени системи | хебрејска набатаеанска сириска палмиренско мандајско брахмиско пахлевиско согдинска гандхариско грузиска |
| ISO 15924 | |
| Уникод | |
| ||||||||||||||||||||||||||||||
Арамејската азбука често се нарекува и како абџад, односно согласна азбука која се користела за пишување на арамејски јазик. Таа настанала од феникиската азбука и се одделила потполно од 8 век п.н.е. Како и останатите абџадски азбуки, сите букви се согласки од кои некои означуваат долги самогласки.
Арамејската азбука е историски значајна бидејќи сите денешни блискоисточни писма се наследници од ова писмо, како и некои алтајски јазици во Централна и Источна Азија. Тоа е поради широката зборуваност на јазикот како лингва франка и како службен јазик на Новоасирското, Вавилонското и Периското Царство. Светите книги на јудаизмот и исламот, како и некои христијански и будистички текстови биле напишани на писма што биле поврзани со арамејското писмо.
Историја
[уреди | уреди извор]Најраните натписи на арамејски јазик биле со феникиска азбука. Подоцна таа варијанта на писмо прераснала во посебно писмо приложено подолу. Постепено арамејскиот станал лингва франка на Средниот Исток и ги заменил постоечките јазици во империите во тој регион. Постепено и хебрејскиот јазик го прифатил ова писмо, а пред тоа тој јазик користел азбука слична на феникиската.
Азбука
[уреди | уреди извор]| Име на буква | Форма на буква | Еквивалент на хебрејски | Еквивалент на сириски | Звучна вредност |
|---|---|---|---|---|
| Алаф | 
|
א | ܐ | /ʔ/; /aː/, /eː/ |
| Бет | 
|
ב | ܒ | /b/, /v/ |
| Гамал | 
|
ג | ܓ | /ɡ/, /ɣ/ |
| Далат | 
|
ד | ܕ | /d/, /ð/ |
| Хе | 
|
ה | ܗ | /h/ |
| Вав | 
|
ו | ܘ | /w/; /oː/, /uː/ |
| Заин | 
|
ז | ܙ | /z/ |
| Хет | 
|
ח | ܚ | /ħ/ |
| Тет | 
|
ט | ܛ | /tˁ/ |
| Јуд | 
|
י | ܝ | /j/; /iː/, /eː/ |
| Каф | 
|
כ ך | ܟܟ | /k/, /x/ |
| Ламад | 
|
ל | ܠ | /l/ |
| Мим | 
|
מ ם | ܡܡ | /m/ |
| Нун | 
|
נ ן | ܢܢ ܢ | /n/ |
| Семкат | 
|
ס | ܣ | /s/ |
| Е | 
|
ע | ܥ | /ʕ/ |
| Пе | 
|
פ ף | ܦ | /p/, /f/ |
| Саде |  , 
|
צ ץ | ܨ | /sˤ/ |
| Коп | 
|
ק | ܩ | /q/ |
| Реш | 
|
ר | ܪ | /r/ |
| Шин | 
|
ש | ܫ | /ʃ/ |
| Тау | 
|
ת | ܬ | /t/, /θ/ |
Наводи
[уреди | уреди извор]- Daniels, Peter T., et al. eds. The World's Writing Systems Oxford. (1996)
- Coulmas, Florian. The Writing Systems of the World Blackwell Publishers Ltd, Oxford. (1989)