Воѓани

Воѓани
Сретселото
Воѓани Местоположба на Воѓани во Македонија Воѓани на карта
Координати 41°17′0″N 21°20′21″E / 41.28333° СГШ; 21.33917° ИГД / 41.28333; 21.33917
Регион	Пелагониски
Општина	Кривогаштани
Област	Прилепско Поле
Население	349 жит. (поп. 2021)[1]
Пошт. бр.	7525
Повик. бр.	048
Шифра на КО	20011
Надм. вис.	603 м
Слава	Свети Никола
Воѓани на општинската карта Атарот на Воѓани во рамките на општината
Воѓани на Ризницата

Воѓани — село во Општина Кривогаштани, во околината на градот Прилеп.

Според народната традиција се вели дека името на селото потекнува од легендата дека околу ова место имало вода.

Селото се наоѓа во крајниот југозападен дел на Прилепското Поле, а на јужната страна на Општина Кривогаштани, чиј атар се допира со подрачјето на Општина Крушево.^[2] Селото е рамничарско, на надморска височина од 603 метри. Од градот Прилеп е оддалечено 26 километри,^[2] додека од општинското средиште Кривогаштани е оддалечено 10 километри. Селото е споено со соседното село Воѓани, но отсекогаш се сметале за посебни села.^[3]

Низ селото поминува регионалниот пат 2339, кој ја поврзува Пелагонија со Железник.

Воѓани е рамничарско село, кое е потполно споено со соседното село Бела Црква. Атарот на селото граничи со атарите на селата: Обршани на исток, Бела Црква на југ, Бучин и Пресил на запад и Крушеани на север. Во минатото, водата за пиење се добивала од бунари. Во селото нема извори.^[3]

Месностите во атарот ги носат следниве имиња: Самурје, Висои, Сува Река, Плоча, Долно Патче, Бревче, Станково Трло, Чаирски Пат, Браненица, Кара Асаница и Стари Лозја.^[3]

Селото има збиен тип, поделено на две маала: Долно и Горно Маало. Некои делови на маалата носат имиња на родовите кои живеат во нив.^[3]

Во минатото, Црна Река течела преку Воѓани и Бела Црква во Обршани. Овој крак денес е наречен Сува Река и тој порано се вливал во Блато.^[3]

Селото се споменува во турските пописни дефтери од 1467/68 година, како дел од Прилепскиот Вилает (Vilayet-I Prilepe) под името В-д-н-а-н-и и имало 50 семејства, 5 неженети и 5 вдовици, сите христијани.^[4]

Мештаните говорат дека селото најпрвин се наоѓало на месноста Кара Асаница, каде денес има ниви. Месноста е околу половина километар северно од денешното село. Тоа село било напуштено поради чума. По чумата останале три семејства, кои го основале селото на денешното место. Тие три рода се Ермановци, Шијаковци и Здравевци.^[3]

Некои мештани говорат дека на месноста Манастириште, источно од селото, некогаш постоел манастир. Материјалот од срушените ѕидови бил употребен за градење на беговските кули, како и при изградбата на црквата. Денес, на месноста има ниви.^[3]

Атарот е мал и зафаќа простор од 4,4 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 374,9 хектари, на пасиштата отпаѓаат 32,8 хектари, а на шумите отпаѓаат само 0,6 хектари.^[2]

Селото, во основа, има полјоделска функција. Во селото постојат продавници и угостителски објекти.^[2]

За време на отоманскиот период, во Воѓани имало девет чифлици, од кои шест биле битолски (Шерифов, Малик-пашин, Мамут-агин, Исмет-бегов, Мефаилов, Зеќиров) и по еден прилепски (Чакревски) и врбоечки. По 1912 година, селаните започнале да ја купуваат земјата од чифлиците. Една четвртина од земјата на крај селаните ја добиле со аграрната реформа во 1925 година.^[3]

Население во минатото

Година Нас. ±% 1948 431 —     1953 489 +13.5% 1961 538 +10.0% 1971 551 +2.4% 1981 554 +0.5%	Година Нас. ±% 1991 511 −7.8% 1994 473 −7.4% 2002 454 −4.0% 2021 349 −23.1%

Според статистиката на бугарскиот етнограф Васил К’нчов, селото во 1900 година имало 160 жители, христијани Македонци.^[5] Според податоците на бугарскиот публицист Димитар Мишев, селото имало 96 христијани Македонци.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Воѓани се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 12 куќи.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 250 Македонци.^[8]

Селото е средно по големина, без некои значително промени во населението. Во 1961 година селото броело 538 жители, а во 1994 година 473 жители, македонско население.^[2]

Според пописот од 2002 година, во селото Воѓани живееле 454 жители, од кои 452 Македонци, 1 Србин и 1 останат.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 349 жители, од кои 334 Македонци, 2 Албанци и 13 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Година	1900	1905	1948	1953	1961	1971	1981	1991	1994	2002	2021
Население	160	96	431	489	538	551	554	511	473	454	349

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Воѓани е македонско село.^[3]

Според истражувањата на Јован Трифуноски во 1955 година родови во селото се:

• Староседелски родови: Здравевци (2 к.), Шијаковци (2 к.) и Ермановци (1 к.).
• Доселеници: Пасковци (12 к.), доселени се од селото Растојца во Железник, таму се доселени од некое место во Албанија; Грашковци (9 к.), доселени се во XIX век од Бабино во Железник, таму имаат истоимени роднини; Чалевци (7 к.), Николовци (6 к.) и Кукевци (1 к.), доселени се во XIX век од Бела Црква, подалечно потекло имаат од Смилево во Железник; Ѓоревци (16 к.), исто така доселени од Бела Црква, таму се викале Танушевци, подалечно потекло имаат од Лесково во Железник; Благодушковци (2 к.), деленици се од родот Ѓоревци; Сидоровци (5 к.), и тие се доселени од селото Бела Црква; Шукуловци (3 к.), доселени се крајот на XIX век од Крушеани, таму биле старинци; Поповци (2 к.), доселени се од Бела Црква таму им биле род Милошевци, а во Бела Црква се доселени од Демирхисарско (Железник); Банковци (1 к.), од Воѓани се преселиле во Крушево, но по некое време се вратиле назад и Консуловци (2 к.), доселени се од градот Крушево (не се Власи).

Староседелскиот род Торневци се иселиле во Гнеотино и во Битола. Од родот Ермановци има иселеници во Белград (браќата Грозданови). Други иселеници од селото се: Новевци (12 к.), живеат во Подвис, Танушевци (17 к.) и Сидоровци (8 к.), живеат во Бела Црква, Мисковци (11 к.), Пасковци (11 к.) и Козаровци (2 к.), живеат во Обршани. Родот Воѓанци живее во Логоварди.^[3]

Населението во Воѓани опаѓа. Една четвртина од жителите се иселени во Австралија, Америка, Германија, Италија, но и во градовите од Македонија: Прилеп, Битола, Скопје, Кичево, Крушево и други места.

• Амбуланта
• Пошта (7525)
• Месна заедница

• 
  Поштата
• 
  Амбулантата
• 
  Фудбалскиот терен

Во XIX век, Воѓани било село во Битолската каза на Отоманското Царство.

Селото влегува во рамките на Општина Кривогаштани, која била една од ретките општини во Македонија која не била изменета при територијалната поделба во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот од 1965 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Прилеп. Во периодот 1955-1965, селото било дел од тогашната Општина Кривогаштани.

Во периодот 1952-1955, селото било седиште на тогашната Општина Бела Црква, во која покрај селото Воѓани, се наоѓале и селата Бела Црква, Бучин, Обршани, Пашино Рувци, Пресил и Света. Општината Бела Црква постоела и во периодот 1950-1952.

Во селото постои избирачкото место бр. 1513 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на месна канцеларија.^[15]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 313 гласачи.^[16] На локалните избори во 2021 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 308 гласачи.^[17]

Археолошки наоѓалишта^[3][18]

• Манастириште — црква од непознат период;
• Селска Црква — населба од римско време; и
• Тумба — населба од бронзено време.

Цркви^[19]

• Црква „Св. Никола“ — главна селска црква. Изградена е во XIX век.

Споменици

• Споменик во чест на НОБ.

Слави

• Свети Никола — селска слава

Родени во или по потекло од Воѓани

• Ристо Тасев-Црниот (1858/78-?) — македонски војвода; и
• Диме Тошев Ангелкоски — македонски револуционер од ВМОРО.^[20]

Жртви во војната 1941-1945^[21]

• Доне Ѓорески (1904 — 1944), умрел во затвор во Бугарија
• Најдо Најдоски (1925 — 1945) во НОБ, кај Вучитрн

Во селото работи фудбалскиот клуб „Воѓани“, кој во минатото се викал ФК „Земјоделец“.^[22]

• Пелагонија
• Општина Кривогаштани
• Прилеп

• Воѓани на Ризницата ^?

п р у Населени места во Општина Кривогаштани Бела Црква Боротино Воѓани Врбјани Годивле Кореница Кривогаштани Крушеани Обршани Пашино Рувци Подвис Славеј Раселени Мирче Ацев