Преглед на кодот на Турска култура

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:
Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.
Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025
Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.
Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.
Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.
Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.
{{внимание}}
{{викификација}}
'''Културата на Турција''' комбинира голема мера на разновидни и хетероген збир на елементи кои се добиени од традициите на Византија, Отоманската, Европа, Блискиот Исток и Средна Азија. Поранешниот Турски статус како мултиетничка империја кое, де факто до губење на Либија на Кралството Италија во 1912 година (и де јуре до официјалното губење на Египет и Судан на Британската Империја во 1914 година, како последица на одлуката на османлиската власт да се приклучат на Првата светска војна на страната на Централните сили) се протегаа три континенти: Европа, Азија и Африка. Денешна Република Турција, која ја наследи османлиската држава во 1924 година, сѐ уште е трансконтинетална земја што ги спојува Европа и Азија.

Нацијата беше модернизирана првенствено од страна на Мустафа Кемал Ататурк почнувајќи од 1923 година. Како што тој ја трансформира религија водена од поранешна отоманска империја во модерна национална држава со силна поделба на државата и религијата, стана соодветно зголемување во методите на уметничко изразување. Во текот на првите години на Републиката, Владата инвестираше голема количина на ресурси во ликовната уметност како што се слики, скулптури и архитектура. Ова беше направено и како процес на модернизација и за создавање на културниот идентитет. Поради различните историски фактори дефинирањето на турскиот идентитет, културата на Турција јасно ги комбинира напорите да биде "модерен" и Западен, со желба за одржување на традиционалните верски и историски вредности.

==Народот==
Турската култура претрпе длабоки промени во текот на минатиот век. Денес, Турција може да биде единствената земја која ги содржи сите екстремности на источната и западната култура (заедно со многу компромиси и соединување помеѓу двете). Отоманскиот систем беше исто така мулти-етничка држава што не им овозможи на луѓето во неа да се мешаат едни со други и со тоа да ја задржат посебената етничност и религиозни идентитети во рамките на империјата (иако со доминантна Турција и Јужна Европска владејачка класа). По падот на царството по Првата светска војна Турската Република приспособи унитарен пристап, кој принуди сите различни култури во рамките на нејзините граници да се мешаат едни со други, со цел на производство на "турски" национален и културен идентитет. Ова мешање, наместо за производство на културната хомогенизација, таа резултираше со многу нијанси на сива боја како и традиционалните муслимански култури на Анадолија се судрија со (или имале наметнувања врз нив) космополитскиот модернизам на Истанбул и поширокиот Запад.

==Литература==
[[Податотека:Yahya Kemal (Beyatlı).jpg|мини|[[Јахја Кемал Бејатли]]]]
Турската литература е собирањето на писмени и усни текстови составени на турски јазик, или во нејзината форма на Отоманство или во помалку исклучиво книжевни форми, како на пример она збореното во Република Турција денес. Традиционалните примери за турската народ се расказите на [[Караѓоз]] и Хаџиват, Келолан, Инџили Чавуч и [[Насредин Оџа]], како и делата на народните поети како што се Јунус Емре и Ашик Вејсел. Книгата на Деде Коркут и епот за Королу се главните елементи на турската епска традиција во Анадолија за неколку векови. Двете основни текови на Отоманската литература беа поезија и проза. На две, Диван Отоманската поезија, високо ритуализирани и симболичка форма на уметност, беше доминантен поток. Огромното мнозинство на Диванската поезија е лирика по природа: или газели или касидеси. Имаше, сепак, други општи жанрови, повеќето особено месневи, еден вид на стихова романса а со тоа на различна наративна поезија. Традицијата на Отоманската проза беше исклучиво не-измислен по природа, како измислената традиција беше ограничена на наративната поезија.

Реформите на [[Танзимат]] 1839-1876 доведоа промени на јазикот на Отоманската пишана литература, и воведе претходно непознати Западни жанрови, првенствено романот и расказот. Многу од писателите во периодот на Танзимат напишаа во неколку различни жанрови истовремено: на пример, поетот Намик Кемал, исто така, го напишал важниот роман İntibâh (будење) во 1876, додека пак новинарот Шинаси е забележан за пишување, во 1860 година, првата модерна турска игра, еден чин комедија "Sair Evlenmesi" (Брак на поетот). Повеќето од корените на модерната турска литература беа формирани помеѓу годините 1896 и 1923 година. Генерално, имаше три основни книжевни движења во текот на овој период: Edebiyyât-I Cedîde (Нова литература) движење; FeCr-i Ati (Зора на иднината) движење; и Мили Edebiyyât (националната литература) движење. Edebiyyât-I Cedîde (Нова литература) движењето започна со основањето во 1891 година на списанието Сервет-i Фунун (Научно Богатството), кој беше во голема мера посветен на напредокот (и интелектуални и научни) по должината на западниот модел. Соодветно на тоа, литературните потфати на магазинот, под раководство на поетот Тефик Фикрет, беа насочени кон создавање на западен стил "висока уметност" во Турција.

===Поезија===
[[File:Dancing of Zaza.ogv|thumb|Dancing of Zaza]]
Поезијата е најдоминантна форма на книжевност во модерна Турција.

Народната поезија како што е наведено погоре, беше под силно влијание од страна на исламскитета сунитски и шиитски традиции. Понатаму, како што делумно беше потврдено од страна на распространетоста на сè уште постоечките ашик / озан традиции, доминантниот елемент во турската народна поезија отсекогаш била песна. Развојот на народната поезија во Турција-кои почнаа да се појавуваат во 13 век, со вакви важни писатели како Јунус Емре, Султан Велед, и Шејад Хамза-беше даден голем поттик, кога на 13 мај 1277, Караманолу Мехмет Бег го прогласи турскиот јазик за официјален државен јазик на моќната Анадолија на Караманидната држава; последователно, многу од најголемите поети на традицијата ќе продолжија да се појават од овој регион.

Постојат, генерално земено, две традиции на турскиот јазик за народни поети;

• Ашик / озан традицијата, која-иако била многу под влијание на религијата, како што е споменато погоре за поголемиот дел беше секуларна традиција;

• експлицитната религиозна традиција, која се појави од собирни места (tekkes) од суфиски религиозни нарачки и шиитските групи.

Поголемиот дел од поезијата и песните на ашик / озан традицијата, што претставува речиси исклучиво усно до 19 век, останува анонимен. Има, меѓутоа, неколку познати ашици од пред тоа време, чии имиња ја преживеале несреќата заедно со своите дела: гореспоменатите Королу (16 век); Караџаолан (1606 -1689?), кој може да биде најдобро познат ашик пред 19 век ; Дадалолу (1785 -1868?), кој беше еден од последните големи ашици пред да започне традицијата да се намали донекаде кон крајот на 19 век, и неколку други. Ашиците беа во суштина минестрели кои патуваа низ Анадолија извршувршувајќи ги нивните песни на балама, мандолината-како инструмент чии парни жици се сметаат дека има симболично религиозно значење во областа на културата Алеви / Бекташката култура. И покрај падот на ашик / озан традицијата во 19 век, таа доживеа значајна преродба во 20 век благодарение на ваквите исклучителни личности како Ашик Вејсел Шатиролу (1894-1973), Ашик Махзуни Шериф (1938-2002), Нешет Ерташ (1943 -), и многу други.

Поезијата на Отоман Диван е мошне ритуализирана и симболичка форма на уметност. Од Персиската поезија која во голема мера ја инспирира, тој го наследи богатството на симболи чиешто значење е и меѓусебните односи-и двете наликуваа (مراعات نظير mura'ât-i Nazir / تناسب tenâsüb) и опозицијата (تضاد tezâd), биле повеќе или помалку пропишани. Примери за распространети симболи кои, до одреден степен, се противат еден на друг, меѓу другите:

• славеј (بلبل BulBul) - роза (گل Ѓул) свет (جهان cihan; عالم "Алем) - градина на ружите (گلستان gülistan; گلشن gülşen) подвижник (زاهد Захид) - дервиш (درويش Дервиш)

Во раните години на Република Турција, имаше голем број на поетски трендови. Авторите како Ахмед Хасим и Јахја Кемал Бејатли (1884-1958) продолжија да пишуваат важен формален стих чиј јазик беше, во голема мера, претставува продолжување на крајот на Поезијата на Отоманската традиција. Од страна на поголемиот дел од поезијата на времето, сепак, беше во духот на традицијата на фолк-кој го инспирира "syllabist" движењето (BES Hececiler), кој се појави од национално литературно движење и кои настојуваа да ги изразат патриотските теми формулирани во слоговни метри поврзани со турскиот јазик за народна поезија.

Првиот радикален чекор подалеку од овој тренд беше донесена од страна на Назим Хикмет Ран, кој, за време на неговото време како студент во Советскиот Сојуз 1921-1924-била изложена на модернистичката поезијата на Владимир Мајаковски и други, кои се инспирирани од него да почнат да пишуваат стих во помалку формален стил.

Друга револуција во турската поезија се случи во 1941 со објавувањето на мал обем во вториот стих koj претходеше од есеј и насловен Garip ("чудни"). Автори се Орхан Вели Каник (1914-1950), Мелих Џевдет Андај (1915-2002), и Октај Рифат (1914-1988). Експлицитно спротивставени на сето она што поминало пред поезијата, тие бараат наместо да создадат една популарна уметност ", да ги истражуваат вкусовите на народот, да ги утврдат и да ги направат да царуваат над уметноста". За оваа цел, и инспириран во дел од современите француски поети како [[Жак Превер]], тие не само што вработија една варијанта на слободен стих воведен од страна на Назим Хикмет, но исто така многу колоквијален јазик и напишаа првенствено за световните дневни предмети и обичниот човек на улица. Реакцијата била брза и поларизирана: поголемиот дел од академското воспоставување и оцрнување на постарите поети, додека голем дел од турското население ги прифати со срце. Исто како што движењето на Гарип беше реакција против претходната поезија, па во 1950-тите и потоа-немало реакција против движењто на Гарип. Поетите на ова движење, наскоро познати како İkinci Yeni ("Втора Нова"), се противеа на социјалните аспекти распространети во [[поезијата]] на поетите Назим Хикмет и Гарип, и наместо-делумно инспирирани од нарушувањето на јазикот во такви Западни движења како [[дада]] и надреализам-се обиде да создаде повеќе апстрактна поезија преку употреба на дречлив и неочекуван јазик, комплексни слики, и Здружението на идеи. До извесен степен, движењето може да се види како означување на некои од одликите на постмодерната литература. Најпознатите поети во пишување во "Втора Нова" насока беа Тургут Ујар (1927-1985), Едип Џансевер (1928-1986), Кемал Суреја (1931-1990), Еџе Ајхан (1931-2002), и Илхан Берк (1918 -).

Надвор од Гарип и "Второто Ново" движење, исто така, голем број на значајни поети имаа свои подеми, како што се Фазил Хусну Даларџа (1914 -), кој ги напиша поемите кои се занимаваат со основните концепти како што се животот, смртта, Бога, време, и космосот; Бехчет Неџатигил (1916-1979), чии донекаде алегориски песни го истражуваат значењето на средната класа, секојдневниот живот, Џан Јуџел (1926-1999), кој во прилог на сопствената висока колоквијалност и разновидната поезија-беше, исто така, преведувач по турски на различната светска литература, и Исмет Озел (1944 -), чија рана поезија беше крајно левичар, но чија поезија од 1970 покажа силна мистичност, па дури и исламистичко влијание.

===Проза===
Стилот на сегашните романописци може да се проследат наназад до списанието "Младите Пенкала" ( Genc Kalemler) во отоманскиот период. М��адите Пенкала беше објавена во Селаник од Омер Сејфетин Seyfettin, Зија Гокалп и Али Џанип Јонетмен. Тие ги опфаќаат социјалните и политичките концепти од своето време со националистичка перспектива. Тие беа суштината на движењето која стана позната како "национална литература." Со изјавата на Турската Република во 1923 година, турската книжевност стана заинтересирани за фолклорните стилови. Ова исто така беше првпат од 19 век дека турската литература беше беше во бегство од Западното влијание и почна да ги меша западните форми со други форми. Во текот на 1930-тите, Јакуп Кадри Караосманолу и Ведат Недим Тор го објави Кадро, кој беше револуционер во својот поглед на живот. Стилистички, на почетокот на прозата на Република Турција во суштина беше продолжение на националното литературно движење, со преовладување на реализмот и натурализмот. Овој тренд кулминираше во романот Yaban 1932 (дивината) од страна на Јакуп Кадри Караосманолу. Овој роман може да се види како претходник на два тренда што наскоро ќе развие: социјален реализам, и "селски роман" (Koy romanı). Социјалното реалистичко движење беше предводено од краток раскажувач Саит Фаик Абасјаник. Главните писатели на традиционалниот "селски роман" беа Кемал Тахир, Орхан Кемал и Јашар Кемал. Во многу различни традиција, но докажувајќи слична силна политичка гледна точка, беше сатиричниот кус расказ на писателот Азиз Несин. Други важни писатели од овој период беа Ахмет Хамди Танпинар и Огуз Атај. [[Орхан Памук]], добитникот на [[Нобелова награда за литература]] и „Златен венец“ на [[Струшки вечери на поезијата|Струшките вечери на поезијата]], е меѓу иновативните романописци, чии дела покажуваат влијание на постмодернизмот и магичниот реализам. Важни поети од периодот на Република Турција ги вклучуваат Ахмет Хасим, Јахја Кемал Бејатли и Назим Хикмет (кои го претставија стилот на слободниот стих ). Орхан Вели Каник, Мелих Џевдет Андај и Октај Рифат го предводеше движењето на Гарип, додека Тургут Ујар, Едип Џнсевер и Кемал Суреја го предводеше Второто Ново движење. Надвор од Гарип и Второто Ново движење, голем број на други значајни поети како што се Фазил Хусну Даларџа, Бехчет Неџатигил и Џан Јуџел, исто така, доживуваа вистински бум.

Орхан Памук е еден од водечките турски романописци на постмодерната литература. Неговите дела се преведени на повеќе од дваесет јазици. Тој е добитник на големата Турција и меѓународните книжевни награди, како на пример во 2006 година Нобеловата награда за литература.

{{Европа по тема|Култура на}}

[[Категорија:Турска култура| ]]
[[Категорија:Турција|Култура]]
Предлошки на страницава:
Назад на Турска култура.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Турска_култура“