Преглед на кодот на Сицилија (римска провинција)

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:
Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.
Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025
Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.
Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.
Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.
Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.
{{Infobox Former Subdivision
|native_name       = {{lang|grc|Σικελία}}
|conventional_long_name = Сицилија
|common_name       = Сицилија
|subdivision       = [[Римска провинција|Провинција]]
|nation            = [[Римско Царство|Римската Империја]]
|era               = [[Антика|Антички]]
|capital           = [[Сиракуза]]
|p1                = Античка Картагина
|flag_p1           = Symbol of Tanit.png
|p2                = Кралство Сиракуза
|flag_p2           = Dinastie della grecia occidentale, hieron II, 32 litri di siracusa, 274-216 ac ca.JPG
|s1                = Тема Сицилија
|flag_s1           = Simple Labarum.svg
|border_s1         = no
|title_leader      = 
|image_map         = Roman Empire - Sicilia (125 AD).svg
|image_map_caption = Провинцијата Сицилија во рамките на Римското Царство, околу 125 година
|life_span         = 
|year_start        = 241 г.пр.не.е.
|event_start       = Воспоставена по крајот на [[Првата пунска војна]]
|year_end          = 476 година
|event_end         = Италија под власт на [[Одоакар]]
|today             = [[Италија]]<br />[[Малта]]
<!-- Flag navigation: Preceding and succeeding entities "p1" to "p5" and "s1" to "s8" -->
}}
'''Сицилија''' ([[Старогрчки јазик|старогрчки]] : Σικελία) — првата [[Римска провинција|провинција]] што ја стекнала [[Римска Република|Римската Република]] и го опфаќа островот [[Сицилија]]. Западниот дел на островот потпаднал под римска контрола во 241 година [[пр.н.е.]] на крајот на [[Прва пунска војна|Првата пунска војна]] со [[Картагина]].<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://data.perseus.org/citations/urn:cts:greekLit:tlg0551.tlg006.perseus-eng1:1.2|title=Appian, Sicily and the Other Islands, Fragments, section 2|work=data.perseus.org|accessdate=2017-03-03}}</ref> Од 227 година пр.н.е. на островот редовно бил назначуван [[Претор (титула)|претор]].<ref>{{Наведена книга|title=The praetorship in the Roman Republic|last=Brennan|first=T. Corey|date=2000|publisher=Oxford University Press|isbn=0195114590|location=Oxford; New York|pages=91–93|language=en|oclc=41503761}}</ref> До неговиот пораз во 212 година пр.н.е. за време на [[Втора пунска војна|Втората пунска војна]], Кралството Сиракуза под [[Хиерон II]] останало независен сојузник на Рим.<ref name="Cartwright">[https://www.worldhistory.org/syracuse/ Cartwright, Mark. "Syracuse", ''World History Encyclopedia'', 28 April 2011]</ref> Потоа, провинцијата го опфаќала целиот остров Сицилија, островот [[Малта]] и помалите островски групи ([[Егадски Острови|Егадските Острови]], [[Липарски Острови|Липарските Острови]], [[Устика]] и [[Пантелерија]]).

За време на [[Римска Република|Римската Република]], островот бил главен снабдувач со жито на градот [[Рим]]. Собирањето било тешко, предизвикувало вооружени востанија познати како [[Прва робовска војна|Прва]] и [[Втора робовска војна|Втора сервилна војна]] во вториот век пр.н.е. Во првиот век било прочуено гонењето на римскиот управник [[Верес]] од страна на [[Цицерон|Кикерон]], заради неговата корупција. Во [[Римски граѓански војни|граѓанските војни]] кои довеле до крај на Римската Република, Сицилија била под контрола на [[Секст Помпеј]] против [[Втор триумвират|Вториот триумвират]]. Кога островот конечно паднал под контрола на [[Октавијан Август|Август]] во 36 година пр.н.е., бил суштински реорганизиран, при што биле основани [[Римска колонија|римски колонии]] во неколку големи градови.

Провинцијата била мирна, земјоделска територија во поголемиот дел од [[Римско Царство|царскиот период]]. Заради  тоа, ретко се споменува во книжевните извори, но [[археологија]]та и [[епиграфика]]та откриваат неколку просперитетни градови. Такви се [[Марсала|Лилибеум]] и [[Палермо|Панормус]] на запад и [[Сиракуза]] и [[Катанија]] на исток. Овие заедници биле организирани на сличен начин како и другите градови на [[Римското Царство]] и главно биле под сопствена управа. [[Старогрчки јазик|Грчкиот]] и [[Латински јазик|латинскиот]] биле главни јазици на островот, но се зборувало и [[Пунски јазик|пунски]], [[Хебрејски јазик|хебрејски]] и веројатно други јазици. На островот имало неколку еврејски заедници, а од околу 200 година од нашата ера има и докази за значителни христијански заедници.

Непосредно пред губењето на [[Западно Римско Царство|западниот дел на Римската Империја]] во 476 година, провинцијата накратко паднала под контрола на [[Вандали|вандалското]] кралство на Северна Африка. Набрзо била вратена во [[Одоакар|Кралството Италија]] и вратена под римска контрола под источниот император во [[Константинопол]] и таму останала до 9 век.

== Историја ==

=== Прва пунска војна ===
Тиранинот на Сиракуза од 317 и крал на Сицилија од 307 или 304 година [[пр.н.е.]], [[Агатокле]], починал во 289 година пр.н.е. На [[Мамертинци]]те, група негови платеници од Кампанија, им бил понуден надомест, а за возврат да го напуштат градот. Меѓутоа тие ја зазеле [[Месина]], ги убивале и протерувале мажите, а жените ги држеле во ропство.<ref>[[Polybius]] 1.7.3–4</ref>{{Sfn|Finley|2009}}

Како одговор на ова, сиракузискиот генерал [[Хиерон II|Хиерон]], кој ги реорганизирал платениците и  го ставил под контрола разбојништвото, во 269 година пр.н.е. почнал да напредува кон Месина. Картагинците, секогаш желни да го спречат прекумерното зајакнување на една единствена сила и да ја задржат Сицилија поделена, им понудиле помош на Мамертинците. Хиерон морал да се врати во Сиракуза, каде што ја зел титулата крал.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}}{{Sfn|Finley|2009}} Набргу потоа, Мамертиците решиле да го протераат картагинскиот гарнизон и наместо тоа да побараат помош од Римјаните.{{Sfn|Finley|2009}}

За соодветноста да им се помогне на Мамертинците имало расправа во Рим. Претходно, Рим дејствувал против платениците од Кампанија кои го следеле примерот на Мамертинците и ја презеле контролата над [[Реџо Калабрија|Региум]] (модерна [[Реџо Калабрија]]). Покрај тоа, се чинело јасно дека интервенцијата во Сицилија би довело до судар со Картагина. Според историчарот [[Филин од Агригент]], кој тежнеел кон Картагинците, постоел договор меѓу Рим и Картагина кој ги определувал нивните соодветни сфери на влијание и според кој Сицилија им припаднал на Картагинците. Овој „Филински договор“ ни е познат од [[Полибиј]], кој го споменува за да го негира неговото постоење. Полибиј, исто така, тврди дека Римјаните биле охрабрени да интервенираат од економски мотиви, поради богатството на Сицилија во овој период. Одлуката дали да им се помогне или не на Мамертинците, Сенатот му ја препуштил на народното собрание, кое одлучило да испрати помош. Ова не било формална објава на војна против Картагина, но интервенцијата во Сицилија била доволна како ''casus belli'' и на тој начин го означила почетокот на [[Прва пунска војна|Првата пунска војна]] (264–241 година пр.н.е.).{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}}

Ова била прва интервенција на римските сили вон италијанскиот полуостров. Хиерон, во сојуз со Картагина против Мамертинците, морал да се соочи со легиите на [[Маниус Валериус Максимус Корвинус Месала|Валериус Месала]]. Римјаните брзо ги протерале Сиракузијците и Картагинците од Месина. Во 263 година пр.н.е., Хиерон ја сменил страната, склучил мировен договор со Римјаните во замена за обештетување од 100 [[талан]]и, со што го обезбедил одржувањето на неговата моќ. Сè до неговата смрт во 215 година пр.н.е., тој се покажал како лојален сојузник на Римјаните. Им давал помош, особено жито и опсадно оружје. За освојување на картагинската база во [[Агриџенто|Агригентум]] во 262 година пр.н.е.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} оваа помош била од суштинско значење.  Лојалноста на Хиерон била искажана и во мировниот договор кој им бил наметнат на Картагинците на крајот на војната. Со овој договор на Картагинците им било забрането да го нападнат како Хиерон, така и неговите сојузници. Сепак, се чини дека проримското чувство не било универзално во Сиракуза и дека имало група против Хиерон која ги претпочитала Картагинците.{{Sfn|Guidetti|2004}}

На крајот на Првата пунска војна, Рим го освоил поголемиот дел од островот, освен Сиракуза, која задржала широка автономија (иако се барало да ја прифати римската надмоќ во регионот). Во прилог на Сиракуза, кралството на Хиерон добило голем број на центри во источниот дел на островот, како што [[Акраи]], [[Леонтини]], [[Мегара Хиблаја|Мегара]], [[Елоро]], [[Нетум]] и [[Тауромениум]], {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}} а веројатно и [[Моргантина]] и [[Камарина]].

Покрај гореспоменатиот Филин,  за [[Прва пунска војна|Првата пунска војна]] имало и други извештаи напишани од автори кои биле против Рим. Таков бил [[Сосил од Спарта]]. Полибиј го анализирал и критикувал делото на Филин, додека она на Сосил, целосно го отфрлил како „вулгарно озборување во берберница“.{{Sfn|Finley|2009}} Полибиј исто така критикувал проримски извештај напишан од историчарот [[Фабиус Пиктор]]. Претставата за војната во античкиот изворен материјал е многу делумна: мотивациите на Мамертинците се оставени нејасни и до времето на Полибиј (околу сто години по почетокот на војната) имало различни мислења дури и во Рим. Впечатокот според античките извештаи дека војната меѓу Картагина и Рим била неизбежна, исто така, изгледа сомнителен. Дури и традиционалното објаснување дека Картагина му се заканувала на Рим во [[Месински Проток|Месинскиот Проток]] изгледа анахроно според Мозис Финли, бидејќи Картагина никогаш не покажала склоност за ширење во Италија. Веројатно никој во Рим не предвидел дека интервенцијата во Месина ќе доведе до конфликт од такви размери. Според извештајот на Полибиј, тоа се променило дури по освојување��о на Агригентум.<ref>Polyb.1.20.1–2</ref> Финли вели: „Овој аргумент изгледа премногу едноставен и шематски, но е точен во смисла дека дури тогаш Рим ја донел суштинската одлука за создавање флота, без која немало изгледи рамноправно да се бори против Картагинците“.{{Sfn|Finley|2009}} Од друга страна реакцијата на Картагинците на римската интервенција лесно се објаснува: Сицилија отсекогаш била основа за картагинската контрола над морињата.

Во секој случај, фактот што Римјаните на крајот го освоиле островот го отежнува создавањето на урамнотежена реконструкција на условите на Сицилија во овој период.{{Sfn|Finley|2009}} Она што е сигурно е дека Првата пунска војна имала катастрофален ефект врз територијата. И Рим и Картагина извршиле злосторства: 250.000 жители на Агригентум (татковината на Филин) биле продадени како робови во 262 година пр.н.е., а седум години подоцна Картагинците ги урнале ѕидините на истиот град и го запалиле. По римското освојување на Камарина во 258 година пр.н.е., поголемиот дел од жителите биле продадени во ропство, а истата судбина ја доживеале и 27.000 жители на [[Палермо|Панорм]] (иако 14.000 биле откупени). Римјаните во 250 година пр.н.е. го срамниле со земјата [[Селинус]] и градот не бил повторно населен до доцната антика. Десет години, до крајот на војната по [[Битка кај Егетите|Битката кај Егетите]], [[Лилибеум]] ѝ се спротивставувал на римската опсада.{{Sfn|Finley|2009}}

=== Првата римска провинција ===
Со римската победа во Првата пунска војна целиот остров Сицилија паднал во римски раце. Претходните римски освојувања во Италија резултирале со директна анексија или асиметрични договори со Рим како хегемонска сила. Овие договори гарантирале значителна внатрешна автономија за сојузниците. Од освоените се барало да придонесуваат со војници кога ќе се побара, но не и да плаќаат каков било вид данок.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} Веројатно поради сложената мешавина на етникуми на островот и можеби, исто така, со цел да се повратат трошоците настанати за време на војната преку систем на фискална контрола кој ја исклучувал отстапката за широка автономија, Сицилија била дефинирана со различен институционален систем.{{Sfn|Guidetti|2004}}

Структурата на провинцијата се состоела од [[Претор (титула)|претор]], кому за финансиските прашања му помагале двајца [[квестор]]и, еден со седиште во Лилибеум и еден со седиште во Сиракуза. Не е јасно како е воспоставен овој систем. Се претпоставува дека од 240 година пр.н.е. владата на западна Сицилија му била доверена на [[квестор]] кој бил испраќан на годишно ниво во Лилибеум.<ref>[[Michael Crawford]], ''[https://books.google.it/books?id=84_G_8q6WQcC Coinage and Money Under the Roman Republic: Italy and the Mediterranean Economy]'', University of California Press, 1985, p. 104.</ref> Проучувачите, како Филипо Коарели и Мајкл Крафорд, сметаат дека е можно владата на Сицилија да му била доверена на ''privatus cum imperio'', односно аристократ без службена функција и со воена команда доделена на лична основа, испратена со административна и судска надлежност. Вонредни гувернери од овој вид биле видени веќе за време на Првата пунска војна и повторно се појавуваат за време на Втората пунска војна.{{Sfn|Guidetti|2004}} Ако се претпостави дека во Лилибеум имало квестор, не е јасно дали оваа позиција била воспоставена веднаш по завршувањето на војната, нешто подоцна, или тоа го извршувал еден од квесторите што веќе постоеле, дека бил еден од ''quaestores classici'' (благајници на флотата), кои првпат биле воспоставени во 267 година пр.н.е.,{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} кога бројот на квестори бил зголемен од четири на осум.<ref>[http://www.treccani.it/enciclopedia/questore/ See "Questore"] on treccani.it.</ref> Не е јасно, исто така, дали од почетокот имало два квестора во провинцијата, бидејќи во сите провинции кои биле основани после тоа, имало само по еден квестор. Според Антонино Пинцоне, оваа разлика се објаснува со фактот дека Сицилија „паднала под контрола на Рим во две фази“, така што „позицијата на квесторот на Лилибеум треба да се смета за еден вид остаток и неговото влијание да им се припише на финансиските и воените аранжмани наследени од квесторот“.{{Sfn|Guidetti|2004}}

Потоа, во 227 година пр.н.е., биле назначени два нови [[Претор (титула)|претори]] ''(praetores provinciales''): едниот, [[Гај Фламиниј (конзул 223 пр.н.е.)|Гај Фламиниј]], бил испратен во Сицилија; другиот, [[Марко Валериј Левин]], во новата провинција [[Корзика и Сардинија (римска провинција)|Корзика и Сардинија]]. Првично, поимот [[Покраина|провинција]] ја означувал јурисдикцијата на судијата (особено поседувањето на ''[[Империум|imperium]]''); на укажувал на територијата под нивна контрола.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} Промената од 227 била пријавена од [[Гај Јулиј Солинус]]:

Во 227 година пр.н.е. на сицилијанските заедници им бил наметнат годишен данок на жито на сицилијанските заедници со ''lex frumentaria''.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} Ова е најдобро познато за провинцијата Сицилија од контекстот од 1 век пр.н.е. (како резултат на ''[[Верини]]те'' [[Цицерон|на Цицерон]]). {{Sfn|Finley|2009}} Во тоа време, данокот се состоел од една десетина од жетвата и можно е дека овој систем произлегувал од Сиракуското Кралство (lex Hieronica, изведени од Птоломејскиот житен данок). {{Sfn|Guidetti|2004}} Десетата ''декума'' (десетина) му била доделувана на оној што ќе понуди најмногу (кој ветил дека ќе собере најголем износ на ''модии'').<ref>{{Наведена книга|url=https://books.google.com/books?id=bf3EvjQIUiQC&pg=PA197|title=The Rhetoric of Cicero's "In Verrem"|last=Thomas D. Frazel|publisher=Vandenhoeck & Ruprecht|year=2009|isbn=978-3-525-25289-5|page=197}}</ref> Овие договорувачи биле наречени ''декумани''.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} Се чини дека овој ''lex frumentaria'' имал резултати кои „не биле претерано тешки за градовите да плаќаат... и малите сопственици на Италијанците живеат на островот. Се развил во контекст на фокусот на Гај Фламиниј за развојот на малите сопственици и на нивната класа.“{{Sfn|Guidetti|2004}}

=== Втора пунска војна ===
Втората пунска војна, која траела од 212 до 202 година пр.н.е., ја започнал [[Ханибал Барка|Ханибал]], кој бил свесен за важноста на италијанското ''соции'' за Рим и соодветно одлучил да ги нападне Римјаните на нивно поле, минувајќи низ Галија, преку Алпите и во Италија. Во особено тежок момент за Рим по поразот во [[Битка кај Кана|битката кај Кана]] (216 пр.н.е.), починал Хиерон II (215 пр.н.е.). Негов наследник бил неговиот петнаесетгодишен внук [[Хиероним од Сиракуза|Хиероним]], кој решил да застане на картагинска страна.{{Sfn|Geraci|Marcone|2004}} Овој чин произлегол од периодот на силен судир во Сиракуза помеѓу проримската аристократска фракција и прокартагинската демократска фракција. Самиот Ханибал испратил двајца браќа со потекло од Сиракуза, Хипократ и [[Епикид]], со цел да го поттикне народот против Римјаните.{{Sfn|Guidetti|2004}}

Преживеаните од римската страна во битката кај Кана биле испратени на Сицилија и им било забрането да ја напуштат до крајот на непријателствата.<ref name="LivioPeriochae23.10">[[Livy]], ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 23.10.</ref> Одлуката на Хиероним да ја смени страната предизвикала да бидат испратени римски трупи до портите на Сиракуза. Картагинците исто така испратиле војници на островот и се расправале со Римјаните за контрола на островот. [[Опсада на Сиракуза (214–212 пр.н.е.)|Освојувањето на Сиракуза]] во 212 година пр.н.е. од страна на силите на [[Марко Клавдиј Марцел|Марцел]] бил одлучувачки момент за војната. Истото било резултат или од предавството на градот од страна на членовите на аристократијата на Сиракуза,{{Sfn|Finley|2009}} или од Мерик, шпански платеник во картагинскиот логор.{{Sfn|Guidetti|2004}} Освојувањето на Сиракуза било скапо за Римјаните поради топографијата на градот, одбранбените машини изградени од [[Архимед]] и обемните утврдувања, особено [[Тврдина Евралус|тврдината Евралус]], првично изградена од тиранинот [[Дионисиј I Постариот|Дионисиј I]] (404–367 пр.н.е.) за заштита на западниот крај на Епиполае.{{Sfn|Guidetti|2004}} Градот бил ограбен и многу жители биле убиени, вклучително и Архимед.<ref name="LivioPeriochae24.4">[[Livy]], ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 24.3.</ref> {{Sfn|Finley|2009}}

Марцел потоа испратил многу богат плен во Рим, вклучително и дел земени од храмови и јавни згради (и бил критикуван поради тоа од Полибиј): според [[Тит Ливиј|Ливиј]] <ref>Livy, 25.40.2</ref> токму добивањето на овој плен првично го поттикнало римскиот ентузијазам за [[грчка уметност|та]]. Римјаните сметале дека е погодно да го заменат Марцел, омразен од Сиракузијците, со Марко Валериј Левин.{{Sfn|Finley|2009}} По овие настани, Сиракуза била инкорпорирана во провинцијата Сицилија, станувајќи нејзин главен град и седиште на нејзиниот гувернер.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}}

Цела Сицилија сега била во римски раце, освен Агригентум, кој се не бил до 210 година пр.н.е., кога бил предаден од нумидиските платеници предводени од Мутините.{{Sfn|Finley|2009}} Во летото, дојде време да се одржи comitia centuriata во Рим, со цел да се изберат конзули. Задачата за организирање на изборите се очекувало да падне на Марцел како постар конзул, но тој испратил писмо до Сенатот кога го отповикале, во кое изјавил дека би било штетно за Републиката да го остави Ханибал на своја рака. Кога сенатот го добил ова, имало расправа за тоа дали е подобро да се отповика конзулот од кампањата иако не сакал или да се откажат изборите за конзули за 209 година пр.н.е.<ref>Livy, 27.4.1–2</ref> На крајот било одлучено да се отповика Валериј Левинус од Сицилија, иако бил надвор од Италија. Сенатот му наредил на [[Претор (титула)|урбаниот претор]], Луциј ��анлиј Ацидинус, да му однесе писмо на Валериј, заедно со тоа што Марцел го испратил до Сенатот и да му објасни зошто решиле да го отповикаат.<ref>Livy, 27.4.3–4.</ref>

Валериус Лаевинус тргнал од Рим со десет брода и безбедно пристигнал во Сицилија,  контролата над провинцијата и командата на војската ја доверил на преторот [[Луциј Цинциус Алиментус]], а потоа го испратил командантот на флотата [[Марко Валериј Месала (конзул 188 пр.н.е.)|Марко Валериј Месала]] во Африка со дел од флотата. да ги истражи подготовките на Картагинците и да нападне на нивната територија.<ref>Livy, 27.5.1–2</ref> Кога се вратил во Рим, го известил Сенатот дека на островот не останале картагински сили, дека сите прогонети се вратиле дома и дека  на полињата продолжило да се работи.<ref>Livy 27.5.2–4.</ref> {{Sfn|Finley|2009}} Ова било претерување, бидејќи Лаевиниј ја поминал речиси цела 209 пр.н.е. обидувајќи се да го оживее сицилијанското земјоделство. Не само што бил ставен крај на целата независност на Сицилија, туку и поголемиот дел од трговските активности на островите биле пренасочени кон Италија.{{Sfn|Finley|2009}} Меѓутоа, во 210 пр.н.е., Сенатот одлучил да ѝ ја врати автономијата на Сиракуза.{{Sfn|Guidetti|2004}}

=== Доцна Република ===
Потоа, Сицилија станала една од најпросперитетните и најмирните римски провинции, иако мирот бил нарушен од два сериозни бунта. Првиот од нив е познат како [[Прва робовска војна|Прва сервилна војна]] (околу 138–132 пр.н.е.). Истиот бил предводен од кралот [[Еунус|Антиох Евнус,]] кој основал престолнина во Ена и го освоил и Тауромениум. Евнус ја поразил римската војска неколкупати, но во 133 година пр.н.е. бил победен од конзулот [[Публиј Рупилиј]] во близина на Месина; војната завршила со заземање на Тауромениум и Ена во 132 пр.н.е., а околу 20.000 од несреќните робови биле распнати.<ref>Livy, ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 56.9, 58.8, 59.2.</ref> [[Втора робовска војна|Втората сервилна војна]] (104–101) ја предводел од [[Атенио]] во западниот дел на островот, и [[Салвиус Трифун]] во источниот дел. Оваа војна ја прекинал [[Маниј Аквилиј (конзул 101 п.н.е.)|Маниј Аквилиј]].<ref>{{Наведена книга|title=The Catholic Encyclopedia|last=Umberto Benigni|publisher=Robert Appleton Company|year=1912|series=Vol. 13|location=New York|chapter=Sicily|access-date=30 May 2014|chapter-url=http://www.newadvent.org/cathen/13772a.htm}}</ref> Двете војни ги опишал Диодор Сикулус со зборови што наведуваатдека имало огромен број робови од источниот Медитеран во Сицилија (околу 200.000), со значителни економски и социјални последици за островот.

На крајот на [[граѓанската војна на Сула]], во 82 пр.н.е., диктаторот [[Сула]] го испратил младиот генерал [[Помпеј]] на Сицилија за да го врати островот од поддржувачите на Мариус и со тоа да обезбеди снабдување со жито на Рим. Помпеј ја скршил опозицијата и, кога градовите се пожалиле, тој одговорил со една од неговите најпознати изјави, објавени од [[Плутарх]] како „зошто постојано ги фалиш законите пред мене кога носам меч?“ Ги протерал своите непријатели од Сицилија, а конзулот [[Gnaeus Papirius Carbo (конзул 85 п.н.е.)|Папириус Карбо]] го убил.<ref>[[Livy]], ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 89.2.</ref>

Владата на островот во овој период била контролирана од претор, кој бил потпомогнат од два квестори (чии главни задачи биле финансиските прашања). Седиштата им биле во Сиракуза и во Лилибеум. Некои заедници продолжиле да поседуваат народно собрание, но имало зголемена концентрација на моќ во рацете на локалните елити.

==== Преторството на Гај Верес ====
Од 73 до 71 година пр.н.е., претор на провинцијата бил Гај Верес, кого Сицилијанците го обвиниле за изнуда, кражба и грабеж. Во Рим против него бил [[Цицерон]] чии говори против него, познати како ''Верините'', се забележани и сè уште постојат. Со оглед дека овие говори се главен доказ за постапките на Верес, тешко е да се добие објективна слика за влијанието на неговите активности врз Сицилија. Цицерон го нагласил многу грубото спроведување на земањето данок во жито од страна на Верес (за негов личен профит, а не за републиката) и кражбата на уметнички дела, вклучително и светите заветни подароци. Верес очекувал со моќта на неговите пријатели и со вешто манипулирање со правната процедура да обезбеди негово ослободување, но по извонредно ефективниот прв говор на Цицерон, побегнал во егзил.

==== Војна против пиратите ====
Во 70 година пр.н.е., преторот Кецилиј Метелус успешно се борел против пиратите кои вршеле напади во морињата околу Сицилија<ref name="AppianoMitridatiche93">[[Appian]], ''Mithridatic Wars'', 93.</ref><ref name="LivioPeriochae98.3">Livy, ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 98.3.</ref> и [[Кампанија]],<ref>[[Florus]], ''Compendium of Livy'', 1.41.6.</ref> кои продолжиле да ги ограбуваат Гаета и Остија (69–68 пр.н.е.) <ref name="Dione36.22.2">[[Cassius Dio]], ''Roman History'', 36.22.2.</ref> и ги заробиле ќерката на Марко Антониј Оратор во Мисенум. Во текот на следната војна против пиратите во 67 година пр.н.е., одбраната на морето околу Сицилија му била доверена на [[Плотиј Варус]].<ref name="FloroI,41-9.10">[[Florus]], ''Compendium of Livy'', 1.41.9–10.</ref><ref name="AppianoMitridatiche95">[[Appian]], ''Mithridatic Wars'', 95.</ref> Во 61 година пр.н.е., [[Публиј Клодиј Пулчер|Клодиј]] бил испратен на островот како квестор.<ref name="Fezzi_44">Fezzi, ''Il tribuno Clodio'', p. 44.</ref>

==== Внатрешна организација ====
Во 210 пр.н.е., за време на римскиот републикански период, Марко Валериј Лаевин го вовел ''lex provinciae'', закон кој ги регулира градовите во провинциите. Конзулот [[Публиј Рупилиј]], ја завршил посебната верзија на овој закон за Сицилија, ''Lex Rupilia'', по [[Прва робовска војна|Првата сервилна војна]] од страна на  во 132 пр.н.е. Сите сицилијански градови уживале одредена автономија и издавале ситни монети, но биле поделени на четири правни и административни класи:<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.instoria.it/home/Civitates.htm|title=Il comportamento di Roma nei confronti delle civitates di Sicilia: Le civitates immunae ac liberae|last=Francesco Cristiano}}</ref><ref>M. Tullius Cicero. Orationes in Verrem, III 6</ref>

1. ''foederatae civitates'' (сојузнички заедници)

Овој прв ред, кој исто така може да се нарече „прва класа“, ги вклучува градовите кои му останале лојални на Рим за време на Пунските војни од 3 век пр.н.е. Тие уживале многу поголема слобода од нефедералните градови. Рим им признал, како награда за нивното покажано пријателство, заемен договор со кој се одредуваат должностите и правата на граѓаните и многу ретко тие биле обврзани да платат ''декумена'' (десетина) или данок на нивната жетва. Тие, исто така, можеле да ја задржат сопственоста на нивните земји, можеле да сами да управуваат и затоа беа многу слични на сојузничките градови на италијанскиот полуостров, освен што правото на римско државјанство не им било дадено на островјаните. Имало три foederatae civitates: Месина, Тауромениум и Нотум.

2. ''civitates sine foedere immunes ac liberae'' (исклучени и слободни заедници без сојуз)

Во вториот ред биле градовите кои не склучиле заемен договор со Рим, туку едностран, во кој Рим им ги диктирал правата и должностите. Сепак, овие права биле многу поволни во споредба со следните класи. Иако не биле сојузници, тие биле ослободени од плаќање ''декума'' и можеле слободно да ги водат своите внатрешни работи, без да мора да го следат римското право (''ius romanus''). Тие можеле да избираат свои магистрати, сенат, и уште позначајно, биле ослободени од јурисдикцијата на провинциските судии и нивната територија не можело да биде законски управувана од преторот. Овие градови биле: Халаеса Архонидеа, Алисија, Центурипае, Сегеста и [[Палермо|Панормус]]

3. ''civitates decumanae'' (заедници кои подлежат на данокот ''декума)''

Во третиот ред биле градовите кои морале да му платат на Рим данок десеток, наречен ''декума''. Ова било регулирано со ''lex Hieronica'', именуван по кралот Хиерон II, кој го утврдил износот што требало да се оданочува за секоја култура на територијата. Овие градови не ги уживале правата на двете претходни класи бидејќи биле освоени откако пружиле отпор. Повеќето населби во Сицилија биле ''civitates decumanae''

4. ''civitates censoriae'' (заедници кои се предмет на цензорот)

Последната категорија била за градовите кои биле освоени во војна и поради оваа причина тие не уживале ниту права ниту привилегии. Цицерон забележал дека имало многу малку градови кои спаѓаат во оваа категорија. Нивната земја им била дадена на Римјаните како ''ager publicus'', односно повеќе не им припаѓала на граѓаните туку на римските освојувачи на градот. Имињата на сите civitates censoriae не се познати; според едни биле само шест, а според други биле многу повеќе. [[Сиракуза]] и Дрепанум биле civitates censoriae.

=== Сицилијански бунт ===
По Верес, Сицилија брзо закрепнала, иако не добила надомест за грабежите на поранешниот претор. Ниту Граѓанската војна на Цезар (49–45 г.пр.н.е.) не го прекинала работењето како и обично. Противниците на Цезар ја сфатиле стратешката важност на Сицилија како база за напад на и одбрана од Северна Африка. Меѓутоа, откако [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар]] го преминал [[Рубикон]] и ја започнал граѓанската војна, тој ја презел контролата и на островот. Го испратил Асиниј Полио како свој емисар, за да го смени [[Катон Помладиот|Като]], гувернерот на островот во тоа време. Со ова им било овозможено на неговите приврзаници да испловат од Лилибеум за да ги нападнат поддржувачите на Помпеј во Северна Африка.{{Sfn|Finley|2009}}

Ситуацијата се променила со атентатот на Цезар (44 г.пр.н.е.). Во 42 г.пр.н.е., [[Секстус Помпеј]], син на Помпеј Магнус, бил назначен за командант на римската флота што Сенатот ја собрал во [[Марсеј|Масалија]]. Помпеј се судри�� со [[Втор триумвират|Вториот триумвират]], составен од [[Октавијан Август|Октавијан]], [[Марко Антониј]] и [[Марко Емилиј Лепид (триумвир)|Лепид]] и му било [[Проскрипција|проскрибирано]] под ''lex Pedia'' да собира други проскрибирани поединци и робови од Епир и да извршува разни пиратски дела. Затоа, тој ја презел контролата на [[Милацо]], Тиндарис, а потоа и Месана. После ова, цела Сицилија му се потчинила.<ref name="LivioPeriochae123.1">Livy, ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 123.1.</ref> Прво го убил преторот, Авл Помпеј Битиник и потоа го победил [[Легат (титула)|легатот]] на [[Октавијан Август|Октавијан]], Квинтус Салвидиенус Руфус во поморска битка (40 г.пр.н.е.).<ref name="LivioPeriochae123.1" /> Секстус Помпеј успеал да го спречи снабдувањето на Рим со жито од Сицилија. Првично, Октавијан не можел многу да стори за ова, но потоа луѓето во Рим го принудиле на компромис. Така, во 39 година пр.н.е., Секстус Помпеј и Вториот триумвират го потпишале Пактот од Мисенум, кој ја признал контролата на Секстус Помпеј врз Сицилија, Сардинија и Корзика и им дал слобода на робовите во неговата надлежност. Во замена, Секст Помпеј ветил дека ќе ја прекине блокадата на Рим, ќе го продолжи снабдувањето со сицилијанско жито во Рим и дека нема да собира повеќе робови. {{Sfn|Finley|2009}} Договорот не се одржа и триумвирите го свртеа своето внимание кон Сицилија. Во конфликтот учествуваа можеби 200.000 луѓе и 1.000 воени бродови и уништија големо уништување на Сицилија. Најоштетена била територијата на Тиндарис и Месина.

Октавијан бил поразен на море во битката кај Месина (37 пр.н.е.) и повторно во август 36 пр.н.е.<ref>[[Livy]], ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 128.1.</ref> Но, поручникот на Октавијан, Агрипа, командант со голем талент, можело да ја уништи флотата на Секстус еден месец подоцна во битката кај Наулохус во септември 36 пр.н.е.<ref>Livy, ''Periochae [[ab Urbe condita libri]]'', 127.5, 128.1 & 129.1–4.</ref> Октавијан и наложи на Сицилија тешка отштета од 1.600 таланти и градовите што му се спротивставија беа строго казнети. Биле заробени 30 илјади робови во служба на Секстус Помпеј; мнозинството беа вратени на нивните господари, но околу 6.000, кои немаа господари, беа набиени на колец.

По [[Битка кај Акциум|битката кај Актиум]] во 31 пр.н.е., Октавијан имал единствена власт над Римската Република. Во 27 прр.н.е., Сенатот ја официјализирал оваа ситуација и тој ја зел титулата август.{{Sfn|Finley|2009}}

=== Августинова реорганизација ===
На крајот од конфликтот меѓу триумвиратите и Секстус Помпеј, Сицилија била уништена: градовите и селата настрадале од војните, а многу земја останала необработена затоа што сопствениците биле или мртви, побегнале или како казна нивната земја им била одземена од Октавијан. Дел од Сицилија останала царска сопственост, додека големи области, веројатно во рамнината Катанија, му биле доделени на Агрипа. Кога тој умрел, поголемиот дел од неговиот имот преминал во сопственост на Август, а можно е и друга сицилијанска земја да дошла во сопственост на Август на сличен начин. На италијанските ветерани кои служеле во легиите на Август им било доделено обработливо земјиште, особено на источниот и северниот брег. {{Sfn|Finley|2009}}

Август извршил административна реорганизација на царството како целина, а особено на провинцијата Сицилија. Голем број на ''колонии,'' градови составени од ветерани, биле основани од Август на Сицилија, но не е јасна точната хронологија. Со сигурност знаеме дека првите мерки биле преземени во 36 пр.н.е., кога Тауромениум бил претворен во ''колонија''.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}} Август ја посетил Сицилија во 22 или 21 г.пр.н.е., таа била првата станица на неговото патување низ царството и биле извршени други реформи. После промените, шест сицилијански градови станале ''колонии'': Сиракуза, Тауромениум, Панормус, Катанија, Тиндарис и Терма Химеренсес. Приливот на население можеби имал за цел да го надомести демографскиот пад како резултат на војната со Секстус Помпеј.{{Sfn|Finley|2009}} Не е јасно што се случило со постоечките грчки жители на овие градови: овој факт е интересен затоа што вообичаено граѓаните на ''колониите'' имале римско државјанство и затоа можеле да учествуваат во највисоките нивоа на римската држава. Можеби овие привилегии биле ограничени на аристократијата.{{Sfn|Finley|2009}} Во секој случај, приливот на италијански ветерани одиграл одлучувачка улога во ширењето на латинскиот јазик во Сицилија.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}}

Месина, Липара, а можеби и Лилибеум, Агрегентум и Халаеса станале ''[[Муниципиум|municipia]],'' статус значително понизок од оној на ''колонија''. Oвие населби не се населувале со ветерани; ним едноставно Август им надоместил за нивната верност.{{Sfn|Finley|2009}}

Центурипа, Нотум и Сегеста биле претворени во „латински“ градови, додека останатите градови го задржале истиот статус што го имале од создавањето на провинцијата во третиот век пр.н.е. – странски заедници под контрола на Рим.{{Sfn|Finley|2009}}

Ниедна од привилегиите што им биле дадени на различните центри не покажувала автоматско ослободување од плаќање данок на Рим. Претппоставката дека сицилијанските ''колонии'' давале данок како и другите ''колонии'' надвор од Италија е разумна. Десетокот во жито бил заменет со ''стипендиум'', данок на имот, а можеби имало и главарина (данок по глава жител). Можно е Август да ја направил оваа реформа како резултат на новата улога што ја играл Египет како извор на снабдување со жито, иако производите од царските сицилијански фарми на продолжиле да се испраќаат во Рим.{{Sfn|Finley|2009}}

=== Царска провинција ===
Раздобјето од историјата на Сицилија помеѓу Август и [[Диоклецијан]] е слабо документирано. Во 68 година, на островот биле предизвикани нереди, кои најверојатно биле поврзаноисо бунтот на Луциј Клодиј Масер во Северна Африка. Царот [[Веспазијан]] (69–79) населил ветерани и слободни граѓани во Панормос и Сегеста.

[[Латифундија|Латифундиите]], големите приватни имоти, специјализирани за земјоделство наменето за извоз ([[жито]], [[маслиново масло]], [[вино]]) одиграле голема улога во општеството и во економијата во овој период. Во текот на првите два века од нашата ера, Сицилија претрпела економска депресија, а урбаниот живот опаднал, селата биле напуштени, а богатите сопственици не биле жители, како што покажува недостатокот на живеалишта на различни нивоа. Покрај тоа, римската влада ја запоставила територијата и таа станала место за егзил и засолниште за робовите и разбојниците.

Според ''Historia Augusta'' (познато несигурен текст од четвртиот век), во Сицилија имало бунт на робови под царот [[Галиен]] (253–268).

Рурална Сицилија влегла во нов период на просперитет на почетокот на 4 век, со трговски населби и фарми кои се чини дека го достигнале врвот на нивната експанзија и активност.

Причините се чини дека се двојни: прво, обновените трговски врски со Северна Африка се проширија за снабдување со жито во Италија, {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}} додека египетското производство, кое досега ги задоволувало потребите на Рим, било испратено во новиот главен град. Константинопол во 330 г. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999a}} Последователно, Сицилија презеде централна улога во новите трговски рути меѓу двата континента. Второ, најпросперитетните коњички и сенаторски редови почнаа да го напуштаат урбаниот живот со повлекување во нивните селски имоти, поради растечкото даночно оптоварување и трошоците што беа обврзани да ги издржуваат сиромашните маси. Нивните земји веќе не ги обработувале робови, туку колонисти. Потрошени се значителни суми пари за да се зголемат, разубават и направат нивните вили поудобни.

Траги од обновена градба се наоѓаат во Философијана, Скијака, Пунта Сека, Наксос и на други места. Очигледен знак на трансформација е новата титула доделена на гувернерот на островот, од ''коректор'' во ''конзулар''.

Во 4-тиот век, Сицилија не е само „житница на Рим“, но, исто така, станала омилено престојувалиште за семејствата на високата римски аристократија, како Никомаки  и Кејонии, кои со себе го понеле луксузот и вкусот на главниот град на царството.

==== Латифундија ====
Потеклото на латифундијата во Сицилија, како и на друго место, била ager publicus од воениот плен, конфискуван од освоените народи од почетокот на 2 век пр.н.е. Латифундијата може да се користи за сточарство (овци и говеда) или за одгледување маслиново масло, жито и вино. Тие го вознемирувале [[Плиниј Постариот]] (починал 79 н.е.) додека патувал, гледајќи само робови кои ја работат земјата, а не цврстите римски фармери кои биле столбот на војската на Републиката.<ref>Pliny's Natural History, 13.92, 17.192, 18.17, 18.35, 18.261 and 18.296</ref> Тој тврдел дека латифундијата ја уништила Италија и дека ќе ги уништи и римските провинции.

Латифундијата брзо започна економска консолидација бидејќи поголемите имоти постигнаа поголеми економии на обем и сенаторите не плаќаа даноци на земјиште. Сопствениците повторно го инвестираа својот профит со купување на помали соседни фарми, бидејќи помалите фарми имаа помала продуктивност и не можеа да се натпреваруваат, во античкиот претходник на агробизнисот. До 2 век од нашата ера, латифундијата ги преселила малите фарми како земјоделска основа на Римското Царство. Овој ефект придонесе за дестабилизација на римското општество; бидејќи малите фарми на римското селанство беа купени од богатите и со нивната огромна понуда на робови, селанството без земја било принудено на безделничење, потпирајќи се во голема мера на парите.

=== Пристигнување на христијанството во Сицилија ===
Првото упатување на христијанското присуство на островот се појавува во ''[[Дела на светите апостоли|Дела]]'' (28.12–13): „Слетавме во Сиракуза, каде што останавме три дена, а потоа патувавме по брегот и стигнавме во Регион“. На овој начин, [[Апостол Павле|Павле од Тарс]], на своето патување од Левантот до Рим, што е опишано на крајот од ''Дела'', патувал низ Сицилија. Застанал во Сиракуза откако доживеал бродолом и бил принуден да се симне на Малта. Од Малта, според извештајот во ''Дела'', Павле отпатувал за Сиракуза, но не е јасно зошто застанал таму. Јасно е дека Сиракуза сè уште се користела во овој период како станица на патот кон Рим на трговските трговски патишта. Можеби Павле бил домаќин на еврејска заедница, каква што постоела во многу пристаништа на Медитеранот - еврејската заедница во Катанија е добро потврдена епиграфски. По Павле, нема извори пред 3 век од н.е. во кои експресно се споменува христијанско присуство на островот. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Постојат различни легенди кои го поврзуваат доаѓањето на христијанството на Сицилија со краткото престојување на Павле на островот, додека други преданија известуваат дека христијаните на Паулмет кои веќе пристигнале пред него и дека тоа била причината зошто застанал на островот. Но, ''Дела'' не споменува ништо од ова и овие традиции може да одговорат на желбата да се направи доаѓањето на христијанството на Сицилија што е можно порано (60 или дури 40 н.е.), со цел да се зајакне авторитетот на сицилијанската црква. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Првата извесна референца за сицилијанска црква се наоѓа во официјалното писмо (''Епист.'' 30.5.2), испратено од Рим до Кипријан, епископ од Картагина. Овој документ датира помеѓу 250 и 251 година за време на прогонството на Декија и зборува за ''лапси'' - христијаните кои вршеле чинови на обожавање на паганските божества [[Прогонување на христијаните во Римската Империја|наспроти римските прогонства]]. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}} Во писмото се споменува слично писмо испратено до Сицилија, кое сугерира дека отпадништвото се сметало за проблем и на островот и дека христијанското присуство на Сицилија веќе било доволно значајно за да има хиерархиски однос со Рим. Можно е оваа заедница да се развила кон крајот на II век од нашата ера или на почетокот на III век – периодот во кој се појавуваат првите археолошки докази. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Декијанските (250 н.е.) и диоклецијанските прогони (304) се амбиент на приказните за двајца важни сицилијански маченици, [[Света Агата Сицилиска|Света Агата]] и Света Луси. Овие светци се познати само од [[Хагиографија|хагиографии]] напишани околу двесте години по настаните, кои ги претставуваат како млади и убави девици, жртви на двајца прогонувачи наречени Квинтиан и Паскасиј. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}} Веројатно овие извори одговараат на желбата да се поврзат двата најважни града на источна Сицилија: Катанија, домот на Света Агата и Сиракуза, домот на Света Луси. Значајно е тоа што сите главни светци на островот се жени - покрај Агата и Луси, тука се и палермитските светци {{Меѓујазична врска|Nympha of Palermo|it|Ninfa (martire)}} (маченик од IV век), Оливија (маченичка од 5 век) и Кристина (маченичка во 304 година), која била воведена во култот на Света Росалија од Палермитанците. Можеби овој акцент на женските фигури во сицилијанското христијанство го одразува акцентот на женските божества во претхристијанската сицилијанска религија (на пр. Венера од Ерикс, Изида, Деметра и Коре). {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Од овој период се откриени два значајни христијански натписи. Еден од нив е Еитаф на Јулија Флорентина откриена во Катанија во 1730 година (во некрополата на местото на модерната виа Дотор Консоли (via Dottor Consoli)) и сега во [[Лувр]] во Париз. Станува збор за погребен натпис, најрано од крајот на 3 век од нашата ера, кој на латински ја бележи смртта на дете на возраст од нешто повеќе од една година, закопано покрај „христијанските маченици“ (но не е јасно дали ова се однесува на Агата и Еуплиј). Натписот е првиот директен доказ за христијанството на островот. Другиот натпис, исто така надгробен, е таканаречениот Натпис на Евскија на грчки јазик, кој е откриен на крајот на 19 век во катакомбите на Сан Џовани во Сиракуза и датира од почетокот на 5 век. Документот укажува на локалниот култ на Луси. Во времето на создавањето на натписот, култот на Агата веќе е потврден во Рим и Картагина.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Со завршувањето на периодот на прогоните, црквата влегла во фаза на ширење, дури и кога во црквата се појавиле жестоки расправи за доктриналната точка, што довело до свикување на синоди. [[Евсевиј Кесариски|Евсевиј го]] вклучил писмото на [[Константин Велики|Константин]] до Крест, епископ од Сиракуза, во неговата ''црковна историја'' (10.5.21), кое го поканува да учествува на соборот во Арл од 314 г.н.е. На Кресто му била доделена важна организациона улога во Арл, што укажува на релевантноста на сицилијанската црква во тоа време.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Почетокот на [[монаштвото]] во Сицилија дошол во IV век. Агиографската традиција известува дека аскетот Иларион патувал од Египет до Пачино, а потоа поминал три години на Сицилија (можеби во близина на модерната Испика), каде што барал засолниште во кое ќе го практикува животот на анхоритот. Подоцна заминал заради неговата растечка слава во регионот. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}} Позначајно за Сицилија било доаѓањето на кенобитското монаштво: има многу извештаи за различни видови на аскети кои се собирале заедно за да споделуваат верски живот, особено под владеењето на Базилија (немало манастири на Сицилија организирани под бенедиктинското владеење до норманскиот период). {{Sfn|Finley|2009}} Некои монаси го следеле византискиот, други латинскиот.{{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}} Растот на монаштвото во Сицилија веројатно се должел на нејзината изолираност, како и на фактот дека регионот, со исклучок на неколку бунтови на робови, бил еден од најмирните на запад - барем до вандалското освојување во 439 г. а потоа повторно до арапското освојување во 9 век. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

=== Падот на Западниот дел на Империјата и Сицилија ===
[[Голема преселба на народите|Миграцискиот период]] од 5 век бил период на сериозна криза за Римското Царство. Во 410 година, [[Визиготи]]те под Аларик го ограбиле Рим. Во 476 година, генералот [[Одоакар]] го соборил [[Ромул Августул]], кој традиционално се сметал за последниот западноримски император. Релативното спокојство на Сицилија во овој период привлече многу луѓе. Исто како и во претходните периоди, многу сенаторски семејства биле поттикнати да стекнат огромни имоти на плодна земја. Високи функционери и религиозни службеници (и христијански и пагански) патувале во Сицилија за да се посветат на учење, лов и забава. Знаеме дека Никомах Флавијан Помладиот, ''praefectus urbi'' помеѓу 361 и 362 година, имал имот во близина на Ена, каде што го изработил ревидираното издание на првите десет книги на Ливиј во 408 година<ref>Symmachus, ''Epistulae'', ii.30, vi.57,66.</ref><ref>''Codex Mediceus''; Charles W. Hedrick, ''History and Silence: Purge and Rehabilitation of Memory in Late Antiquity'', University of Texas Press, 2000, {{ISBN|0-292-73121-3}}, p. 181-182).</ref> Други дојдоа како бегалци, како што е Меланија Помладата, која побегнала од отпуштањето на Рим на Аларик и се засолнила во Месина со нејзиниот сопруг и пријателите во 410 година {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Аларик се обидел да ја нападне самата Сицилија и стигнал до Региум, но готската флота била уништена во теснецот Месина од бура и затоа Аларик го напуштил планот. {{Sfn|Benigno|Giarrizzo|1999b}}

Генсерик, кралот на [[Вандали]]те, ја окупирал [[Африка (римска провинција)|провинцијата Африка]] во 430-тите и почнал да практикува пиратство, првпат извршил пљачкање на сицилијанскиот брег во 437 година. Потоа, откако зазеле дел од западната римска флота сместена во Картагина по заземањето на градот во октомври 439 година, Вандалите организирале напади низ Средоземјето, особено во Сицилија и [[Сардинија]] (главните извори на жито за западниот дел на Империјата), [[Корзика]] и [[Балеарските Острови]]. Во 441 година, бидејќи западната римска флота се покажала неспособна да ги победи Вандалите, [[Теодосиј II]] испратил експедиција во 442 година, но таа не постигнала ништо и била отповикана поради нападите на [[Сасанидска Империја|Персијците]] и [[Хуни]]те долж северната и источната граница. Римската Империја продолжила да ја брани Сицилија, при што таму бил активен генералот Рикимер во 456 година, а потоа Маркелин и неговите [[Далмација|далматински]] легии во 461 година. Вандалското присуство во Сицилија било ограничено на пиратски пљачки, слични на оние преземени во јужна Италија. Панегирик од 468 година од [[Сидониј Аполинариј|Сидониј Аполинарис]] укажува дека во овој период, Сицилија сè уште била дел од Римската Империја. Во 468 година, островот паднал во рацете на [[Вандали|вандалскиот]] крал Гејзерик, но бил повторно обединет со Италија во 476 година под Одоакер со држење на прстите што им било дозволено на вандалите во пристаништето Лилибеум.<ref>J. B. Bury, ''The History of the Later Roman Empire'', pp. 254, 327, 333, 336 and 410; John Moorhead, ''Theodoric in Italy'' (Oxford University Press, 1992), p. 9.</ref> Ова му било отстапено на Теодорих во 493 година.

== Култура ==
Во републиканскиот период, главниот јазик сè уште бил грчкиот, бидејќи Римјаните немале политика да го наметнуваат својот јазик врз заедниците.<ref>{{Harvnb|Varvaro|1981}}</ref> {{Sfn|Finley|2009}} <ref>{{Harvnb|Rohlfs|1984}}</ref> Дури и во периодот на Цицерон, грчкиот бил главниот јазик што го користела елитата и речиси сите Сицилијанци што ги спомнал Цицерон во ''Веринските орации'' имаат грчки имиња.<ref name="Varvaro 1981">{{Harvnb|Varvaro|1981}}.</ref> Цицерон, исто така, го наведува грчкиот календар (во употреба низ Сицилија во овој период), грчките фестивали, односите меѓу сицилијанските градови и панхеленските светилишта како [[Делфи]], сицилијанските победници на [[Олимписки игри|Олимписките игри]] и грчката граѓанска архитектура.{{Sfn|Finley|2009}} Книжевноста останала речиси исклучиво грчка, со автори како [[Диодор Сицилиски|Диодор Сикулус]] и [[Цецилиј од Калакте]].

Негрчките јазици на Сицилија ([[Сикански јазик|сикански]], сицелски, [[Елимски јазик|елимски]] и [[Пунски јазик|пунски]]) веројатно продолжиле да се зборуваат вон градовите и да се користат во традиционалните религиозни култови, но биле отсутни од елитните и пишаните контексти.<ref name="Varvaro 1981"/> Директно сведоштво има само за пунскиот (краток натпис од 2 или 1 век пр.н.е. од Егуза). Некои Мамертинци веројатно го задржале својот италски дијалект.{{Sfn|Finley|2009}}

Со воспоставувањето на шест римски ''колонии'' на почетокот на царскиот период, Сицилија за прв пат примила голем прилив на латински говорители и се развила латинско-грчка двојазичност која продолжила до византискиот период. Генерално, во царскиот период, латинскиот го заменил грчкиот во сè поголем број области, додека грчкиот бил ограничен на пониски регистри, иако го задржал својот историски престиж и бил широко користен од населението.{{Sfn|Finley|2009}} Латинскиот станал елитен јазик, и на латински твореле Calpurnius Siculus, {{Меѓујазична врска|Flavius Vopiscus|it|Flavio Vopisco}}, и Јулиј Фирмик Матерн, иако има и примери на сицилијански автори кои пишувале на грчки за време на царскиот период, како што се Пантаен, Аристокле Месинески, Пробус од Лилибеум и Цитариј.<ref name="Varvaro 1981"/> Најверојатно во овој период, исчезнале негрчките јазици, иако пунскиот можеби сè уште се зборувал на крајот на царскиот период врз основа на сведочењето на [[Апулеј]].<ref>Apuleius, ''Metamorphoses'' 11.5.2: ''Siculi trilingues'', which might be Latin, Greek and Punic</ref> Бројни еврејски и самарјански заедници се потврдени на островот во царскиот период, иако тие обично се појавуваат во записот со употреба на грчки или латински.<ref name="Varvaro 1981"/> Од 5 век грчкиот јазик се чини дека доживеал закрепнување што траело во периодот на муслиманска доминација.

== Главни центри ==

=== Катанија ===
''[[Катанија|Катана]]'' или ''Катина'' ([[Катанија]]) била освоена на почетокот на Првата пунска војна, во 263 година пр.н.е., од конзулот Маниус Валериус Максимус Корвинус Месала.<ref name="eu">[[Eutropius (historian)|Eutropius]], II 19.</ref> Дел од пленот од освојувањето бил [[сончев часовник]] кој бил поставен во Комитиумот во Рим.<ref name="plinio">[[Pliny the Elder]], ''[[Natural History (Pliny)|Naturalis historia]]'', VII 214.</ref> Дополнително, од градот се барало да му оддаде почит на Рим (''civitas decumana''). Освојувачот на Сиракуза, Марко Клавдиј Марцел изградил гимназија во градот.<ref name="marc">Plutarch, ''Life of Marcellus'', 30.</ref> Околу 135 година, во текот на Првата сервилна војна, градот бил освоен од бунтовничките робови.<ref name="auto">Strabo, 6.2.6</ref> Друг бунт во областа, предводен од гладијаторот Селеур во 35 година пр.н.е., веројатно бил задушен по смртта на нејзиниот водач.<ref name="auto" /> Во 122 година пр.н.е., по вулканската активност на [[Етна]], дошло до големи штети од вулканската пепел што паѓала на покривите на градот кои се урнале под нејзината тежина.<ref name="paolo">[[Orosius]], V 13, 3.</ref> Територијата на Катина била дополнително погодена од ерупции во 50, 44, 36 пр.н.е. и конечно од катастрофалниот проток на лава од 32 година пр.н.е., кој ги уништил селата и градот Ајтна, како и катастрофалната војна меѓу Август и Секст Помпеј, но со почетокот на августовскиот период започнало долго и тешко општествено-економско закрепнување. На крајот на војната, цела Сицилија е опишана како тешко оштетена, осиромашена и населена во широк опсег на области. Во книгата 6 на Страбон особено има упатување на оштетувањата во Сиракуза, Катанија и Сентурипе. По војната против Секстус Помпеј, Август основал ''колонија'' во Катанија. Плиниј Постариот го наведува градот, кој Римјаните го нарекле Катина меѓу градовите кои Август ги унапредил во рангот Колонија Романа во 21 година пр.н.е., заедно со Сиракуза и Терма (Sciacca). Групи ветерани на [[Римска армија|римската војска]] биле населени во градовите кои го добиле овој нов статус. Новата демографска состојба секако придонела да се промени стилот на живот во корист на новата „средна класа“. Катанија задржала забележителна важност и богатство во текот на доцната република и царството: Цицерон го нарекува „најбогат“ од градовите<ref name="ver">''Verrine'', 2.3.10.</ref> и мора да останал така во подоцнежниот царски период и византиските времиња, како што книжевни извори и бројни современи споменици сугерираат, што го прави градот речиси единствен меѓу оние на римска Сицилија. Со цел да ја платат ''стипендијата'', големите крајбрежни градови како Катанија, ја проширила својата контрола во текот на Високата Империја, над огромен дел од внатрешноста на островот кој станал ненаселен како резултат на големите имоти кои доминирале во земјоделството во периодот. Христијанството брзо се ширело; меѓу мачениците за време на прогонствата на [[Дециј Трајан|Декиј]] и [[Диоклецијан]], биле [[Света Агата Сицилиска|Света Агата]], заштитничката на градот и Евплиј. Епархијата Катанија била основана на крајот на 6 век.

=== Центурипе ===
''Центурипе'', спонтано им се предал на римските конзули Луциус Валериус Флак и Тит Отацилиј Красус во 262 година пр.н.е. Како резултат на тоа, градот бил прогласен за слободен и бил ослободен од даноци, како што споменува Цицерон во неговите ''Верински орации''. По ова се забележува спектакуларно темпо на развој што довело до тоа да стане еден од најважните градови во Римска Сицилија. За тоа сведочат и изјавите на Цицерон и археолошките наоди,  големото количество керамика и импозантните погребни споменици. Грчки натпис од 2 век пр.н.е. раскажува за дипломатската мисија на Центурипа во Рим и Ланувиум и дел од договорот со Ланувиум со кој двете заедници биле прогласени за [[Збратимени градови|близнаци]]. Во 39 година пр.н.е., Секст Помпеј го опсадил и зазел градот, а потоа го уништил заради неговата лојалност кон Октавијан, но овој го обновил и на жителите им дал и римско државјанство. Во царскиот период, Центурипе создал импозантни споменици чии остатоци опстојуваат до денешни дни. Во нив спаѓаат Храмот на Августал од првиот или вториот век од нашата ера, од кој на едната страна се гледаат столбови и две монументални гробници; ''Догана'', од која сега може да се види само подигната рамна површина; и ''замокот Конрадин''. Во северозападниот дел на градот, во контрада Бањи, поплочена улица води до остатоците од [[нимфеја]], обесена над воден порој, од кои преживеа ѕид од тули со пет ниши, како и остатоци од базен за собирање на водата. и дел од аквадуктот. Забележливо е и континуираното производство на монети од градот во римскиот републикански период.

=== Тауромениум ===
Тауромениум (Таормина) останал под контрола на Сиракуза до 212 година пр.н.е. кога цела Сицилија станала римска провинција. Нејзините жители се сметале за ''федерати'' на Римјаните, а Цицерон во Веринските орации вели дека бил еден од трите ''civitates foederatae'' (сојузнички градови) и го нарекува ''civis notabilis''. Како резултат на ова, заедницата не морала да плаќа данок во жито или да обезбедува бродови и морнари во итни случаи. Во текот на [[Прва робовска војна|Првата сервилна војна]] (околу 135–132 пр.н.е.), Тауромениум бил окупиран од бунтовничките робови кои го користеле како упориште. Опсаден од конзулот Помпилиј, гладниот гарнизон се предал дури кога еден од водачите, Серапион, ги предал своите придружници и ги примил Римјаните во градот. Во 36 година пр.н.е., за време на војната меѓу Секстус Помпеј и Октавијан, трупите на вториот се симнале од Наксос и повторно го окупирале градот. Подоцна, во 21 година пр.н.е., Август основал римска ''колонија'' во градот за своите приврзаници, протерувајќи ги оние жители кои му се спротивставиле. [[Страбон]] зборува за Тауромениум како помал град од Месана и Катана. Плиниј и [[Клавдиј Птоломеј|Клавдиј Птоломеј ја]] споменуваат како римска ''колонија''.

=== Месана ===
Месана (Месина) предадена од Мамертинците на Римјаните во 264 година пр.н.е., го добила статусот на ''civitas libera et foederata'' (слободна и сојузничка заедница) по Првата пунска војна, заедно со Tauromenium. За време на републиканскиот период, таа претрпела напади за време на [[Римски робовски војни|сервилните војни]] (102 пр.н.е.). Цицерон го спомнува градот во Verrine Orations како ''civitas maxima et locupletissima'' (многу голема и богата заедница). Во 49 година пр.н.е., Помпеј ја нападнал флотата на [[Гај Јулиј Цезар|Јулиј Цезар]] и ја довел во пристаништето Месана. Потоа, градот станал една од многуте бази на Секстус Помпеј и бил ограбен од трупите на Лепид. После тоа, најверојатно станал [[Муниципиум|општина]].

За судбината на градот за време на Римското Царство, не знаеме речиси ништо. Постои традиција дека [[Апостол Павле|Свети Павле]] го посетил градот на пат кон Рим и таму го проповедал Евангелието. По поделбата на Римското Царство станала дел од [[Византија|Источното Римско Царство]]. Во 407 година, под царот [[Аркадиј]], Месана била ''протометропола'' на Сицилија и Магна Грција.

=== Тиндарис ===
Tyndaris (Тиндари) бил под контрола на Хиерон II за време на Првата пунска војна и станал картагинска поморска база во почетокот на војната. Битката кај Тиндарис се водела во близина, во 257 година пр.н.е., во која римската флота командувана од Гај Атилиус Регулус ги победила Картагинците. Подоцна, таа била поморска база на Секстус Помпеј, заробен од Октавијан во 36 година пр.н.е. Основал римска ''колонија'', Colonia Augusta Tyndaritanorum, на локацијата, една од петте ''колонии'' основани на Сицилија. Цицерон го нарекува градот ''nobilissima civitas''. Во првиот век од нашата ера доживеа големо свлекување на земјиштето, додека во четвртиот век од нашата ера била оштетена од два разорни земјотреси. Таа станала седиште на епископија, била освоена од Византијците во 535 година и паднала во рацете на Арапите во 836 година, кои го уништиле градот.

=== Thermae Himerae ===
Во Thermae Himerae (Термини Имерезе) Римјаните доживеале сериозен пораз од [[Хамилкар Барса]] во 260 година пр.н.е., за време на Првата пунска војна, но потоа бил освоен од нив во 253 пр.н.е. Потоа, градот останал лојален на Рим и била меѓу градовите подложени на данок. По уништувањето на Картагина во 146 година пр.н.е. Сципион Емилијан ги вратил уметничките дела кои Картагинците ги однеле во Терма, вклучувајќи ја и статуата на Стесихор, кој поминал некое време во градот. Зачувана е основата на една од овие статуи, со дел од натписот. По поразот на Секстус Помпеј, Октавијан основал ''колонија'' на местото; ова веројатно било казна на градот за врските со Помпејанската партија. Влијанието на оваа акција е јасно од бројните латински натписи кои преживеале на локалитетот и од извонредниот број римски и италијански имиња заверени на локацијата. Поранешните грчки жители на градот практично исчезнале од евиденцијата на почетокот на царскиот период.

Панормус ([[Палермо]]) останал под контрола на Картагинците до Првата пунска војна и бил место на еден од главните конфликти меѓу Картагинците и Римјаните, сè додека римската флота не го нападнала градот во 254 година и го направила градот вазал. Хасдрубал се обидел повторно да го заземе градот, но бил поразен од римскиот конзул Метелус. Друг обид за повторно освојување бил направен од Хамилкар Барка во 247 година пр.н.е., но градот останал лојален на Римјаните, за што ја добил титулата ''претура'', златен орел и правото на ковање монети, останувајќи еден од петте слободни градови на островот.

=== Дрепанум ===
''Дрепанум'' (Трапани), освоен заедно со Ерикс на крајот од Првата пунска војна, станал просперитетен трговски град, сѐ поради пристаништето, неговата географска локација на медитеранските морски патишта, неговата активна индустрија за морска сол, која била развиена уште од феникиски времиња и екстракција на корали.

=== Лилибеум ===
[[Марсала|Лилибеум]] (Марсала), кој веќе бил просперитетен под Картагинците, бил седиште на еден од [[квестор]]ите што Рим ги испраќал на Сицилија секоја година. Бил збогатен со прекрасни летниковци и јавни згради. Меѓу другите, еден од квесторите во Лилибеум бил Цицерон во 75 година пр.н.е., кој го нарекол Лилибеум како ''splendidissima civitas'' (најпрекрасната заедница). За време на царот [[Пертинакс]], градот станал голема римска колонија, наречена Helvia Augusta Lilybaitanorum.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.treccani.it/enciclopedia/lilibeo_res-68e83703-8c60-11dc-8e9d-0016357eee51_%28Enciclopedia-dell%27-Arte-Antica%29/|title=Lilibeo in Treccani|last=Treccani}}</ref>

=== Сиракуза ===
Сиракуза станал главен град на новата римска провинција по 212 година пр.н.е. И покрај лошото владеење и систематското уништување на неговото уметничко наследство од страна на Гај Верес, Сиракуза останала главен град на провинцијата и седиште на нејзиниот претор. Продолжила да биде клучно пристаниште за тргување помеѓу истокот и западот. Како резултат на римското прогонство на христијаните пред [[Милански едикт|Константиновиот едикт]] од 313 година од н.е., под градот била изградена длабока мрежа од [[Катакомба|катакомби]], втори по големина, по оние во Рим. Последователните напади, почнувајќи од оние на [[Вандали]]те во 440 година, го осиромашиле градот додека не бил освоен од римскиот генерал [[Велизариј]] во 535 година. Од 663 до 668 година, градот бил седиште на императорот [[Констанс II Ираклиј|Констанс II]] и седиште на сите цркви во Сицилија.

== Наводи ==
{{наводи}}

== Библиографија ==
* {{Наведена книга|first1=Francesco |last1=Benigno|first2=Giuseppe |last2=Giarrizzo |title=Storia della Sicilia |volume=1 |publisher=Laterza Editore |location=Roma-Bari |year=1999a |isbn=88-421-0533-3 }}
* {{Наведена книга|first1=Francesco |last1=Benigno|first2=Giuseppe |last2=Giarrizzo |title=Storia della Sicilia |volume=2 |publisher=Laterza Editore |location=Roma-Bari |year=1999b |isbn=88-421-0534-1 }}
* {{Наведена книга|first1=Martin|last1=Dreher|title=La Sicilia antica|publisher=[[il Mulino]]|location=Bologna |year=2010|isbn=978-88-15-13824-8}}
*{{Наведена книга|first1=Moses Israel|last1=Finley|author-link1=Moses Israel Finley|title=Storia della Sicilia antica|url=https://books.google.com/books?id=OrylQwAACAAJ|year=2009|edition=8|orig-year=1970 |publisher=Editori Laterza |location=Roma-Bari|isbn=978-88-420-2532-0}}
* {{Наведена книга|first1=Giovanni|last1=Geraci|first2= Arnaldo|last2=Marcone|title=Storia romana|publisher=Le Monnier|location=Firenze|year=2004|isbn=88-00-86082-6}}
* {{Наведена книга|editor1-last=Guidetti|editor1-first=Massimo|title=Storia del Mediterraneo nell'antichità |url=https://books.google.com/books?id=EsHpFVsP0uwC|publisher=Editoriale Jaca Book|year=2004 |isbn=9788816406605}}
*{{Наведена книга|editor1-last=Lyons|editor1-first=Claire L.|editor2-last=Bennett |editor2-first=Michael |editor3-last=Marconi |editor3-first=Clemente |title=Sicily: Art and Invention between Greece and Rome |year=2013|publisher=[[Getty Museum|Getty Publications]]|isbn=978-1-60606-133-6}}
*{{Наведена книга|first1=Giacomo|last1=Manganaro|chapter=La provincia romana|title=Storia della Sicilia|editor1-first=Rosario |editor1-last=Romeo|volume=2|series=La Sicilia antica|edition=2|orig-year=1979|year=1997 |publisher=Editalia |location=Roma|pages=309–363}}
*{{наведена книга |last1=Momigliano |first1=Arnaldo |author-link1=Arnaldo Momigliano |last2=Woodhead |first2=Arthur Geoffrey |year=1995 |chapter=Sicilia |editor1-last=Hammond |editor1-first=Nicholas |editor2-last=Scullard |editor2-first=Howard |title=Dizionario di antichità classiche |location=Milano |publisher=Edizioni San Paolo |isbn=88-215-3024-8}} 
*{{Наведена книга|first1=Gerhard|last1=Rohlfs|title=La Sicilia nei secoli. Profilo storico, etnico e linguistico |url=https://books.google.com/books?id=u2a-GAAACAAJ|year=1984|publisher=Sellerio|location=Palermo}}
*{{Наведена книга|first1=Alberto|last1=Varvaro|title=Lingua e storia in Sicilia|year=1981|publisher=Sellerio |location=Palermo|url=https://books.google.com/books?id=wFquAAAAIAAJ}}
* {{Наведена книга|first1=Adam|last1=Ziółkowski|title=Storia di Roma|url=https://books.google.com/books?id=qXpq0MB3p2AC|location=Mondadori|year=2006|isbn=9788842497011}}

== Надворешни врски ==
*{{cite web |url=http://pleiades.stoa.org/places/462492 |title=Places: 462492 (Sicilia) |author1=R. Wilson |author2=R. Talbert |author3=T. Elliott |author4=S. Gillies |date=31 January 2020 |access-date=March 8, 2012 |publisher=Pleiades}}

{{Римски провинции (117 година)}}

[[Категорија:Римски провинции]]
[[Категорија:Провинции на Римската Република]]
[[Категорија:Провинции на Римското Царство]]
Предлошки на страницава:
Назад на Сицилија (римска провинција).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Сицилија_(римска_провинција)“