Преглед на кодот на Корисник:Braun100/Граматика на бугарскиот јазик

← Корисник:Braun100/Граматика на бугарскиот јазик
Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:
Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.
Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025
Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.
Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.
Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.
Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.
Оваа статија дава општ преглед на '''[[граматика]]та на [[Бугарски јазик|бугарскиот јазик]]'''. Бугарскиот јазик како мајчин го говорат околу 9 милиони луѓе кои главно живеат во [[Бугарија]]. Бугарскиот јазик е [[јужнословенски јазик]] и како таков, има граматички сличности со останатите јазици кои припаѓаат на истата јазична фамилија.

[[Бугарски јазик|Бугарскиот јазик]] спаѓа во источната група на [[јужнословенски јазици|јужнословенските јазици]] и е службен јазик во [[Република Бугарија]]. Во бугарскиот јазик некогаш постоел опширен систем на деклинации. Старобугарскиот разликувал 7 [[падеж]]и: номинатив, акузатив, датив, генитив, локатив, инструментал и вокатив. Деклинирањето почнало да исчезнува за време на среднобугарскиот јазик. Во современиот бугарски јазик именките не се деклинираат, освен некои остатоци од поранешниот систем кај заменките. Македонскиот и бугарскиот јазик се единствените од групата на словенските јазици кои со текот на развојот ги изгубиле падежните форми, а од нив останат е само [[вокатив]]от. Исто така карактеристична особина на бугарскиот и македонскиот јазик е употребата на постпозитивен [[Член (граматика)|определен член]], што ги разликува од другите словенски јазици. Во другите словенски јазици вакви не постојат.

== Азбука ==

Современиот бугарски јазик го користи [[кирилица |кириличното писмо]]. Биле користени неколку азбуки кои имале од 28 до 44 букви на почетокот и кон средината на {{римски|19}} век за време на обидите за стандардизирање на новобугарскиот книжевен јазик. Азбуката со 32 букви предложена од [[Марин Дринов]] била прифатена во 1878-1879 година. Буквите [[Јат]] (ѣ) и [[јус]] (Ѫ) станале непотребни поради гласовните промени низ времето затоа биле исфрлени во 1945 година. Сегашната бугарска [[азбука]] има 30 букви:

<center>
{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse;"
|- 	 
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="36" | '''Големи букви (македонска азбука)'''
|-
|width=3% align="center"|А ||width=3% align="center"|Б ||width=3% align="center"|В ||width=3% align="center"|Г ||width=3% align="center"|Д ||width=3% align="center"|Ѓ ||width=3% align="center"|Е ||width=3% align="center"|Ж||width=3% align="center"|З ||width=3% align="center"|Ѕ ||width=3% align="center"|И ||width=3% align="center"|Ј ||width=3% align="center"|К ||width=3% align="center"|Л ||width=3% align="center"|Љ ||width=3% align="center"|М||width=3% align="center"|Н ||width=3% align="center"|Њ ||width=3% align="center"|О ||width=3% align="center"|П ||width=3% align="center"|Р ||width=3% align="center"|С ||width=3% align="center"|Т ||width=3% align="center"|Ќ||width=3% align="center"|У ||width=3% align="center"|Ф||width=3% align="center"|Х ||width=3% align="center"|Ц ||width=3% align="center"|Ч ||width=3% align="center"|Џ ||width=3% align="center"|Ш ||width=3% align="center"|-  ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|- 
|- 	 	 
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="36" | '''Големи букви (Бугарска азбука)'''
|-
|width=3% align="center"|А ||width=3% align="center"|Б ||width=3% align="center"|В ||width=3% align="center"|Г ||width=3% align="center"|Д ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|Е ||width=3% align="center"|Ж||width=3% align="center"|З ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|И ||width=3% align="center"|Й ||width=3% align="center"|К ||width=3% align="center"|Л ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|М||width=3% align="center"|Н ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|О ||width=3% align="center"|П ||width=3% align="center"|Р ||width=3% align="center"|С ||width=3% align="center"|Т ||width=3% align="center"|-||width=3% align="center"|У ||width=3% align="center"|Ф||width=3% align="center"|Х ||width=3% align="center"|Ц ||width=3% align="center"|Ч ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|Ш ||width=3% align="center"|Щ  ||width=3% align="center"|Ъ ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|Ю ||width=3% align="center"|Я
|- 
|align="center" colspan="36" |  '''Мали букви (македонска азбука)'''
|-
|align="center"|а||align="center"|б||align="center"|в||align="center"|г||align="center"|д||align="center"|ѓ||align="center"|е||align="center"|ж||align="center"|з||align="center"|ѕ||align="center"|и||align="center"|ј||align="center"|к||align="center"|л||align="center"|љ||align="center"|м||align="center"|н||align="center"|њ||align="center"|о||align="center"|п||align="center"|р||align="center"|с||align="center"|т||align="center"|ќ||align="center"|у||align="center"|ф ||align="center"|х||align="center"|ц||align="center"|ч||align="center"|џ||align="center"|ш ||width=3% align="center"|-  ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|- ||width=3% align="center"|-
|- 
|align="center" colspan="36" | '''Мали букви (бугарска азбука)'''
|-
|align="center"|а||align="center"|б||align="center"|в||align="center"|г||align="center"|д||align="center"|-||align="center"|е||align="center"|ж||align="center"|з||align="center"|-||align="center"|и||align="center"|й||align="center"|к||align="center"|л||align="center"|-||align="center"|м||align="center"|н||align="center"|-||align="center"|о||align="center"|п||align="center"|р||align="center"|с||align="center"|т||align="center"|-||align="center"|у||align="center"|ф ||align="center"|х||align="center"|ц||align="center"|ч||align="center"|-||align="center"|ш ||width=3% align="center"|щ  ||width=3% align="center"|ъ ||width=3% align="center"|ь ||width=3% align="center"|ю ||width=3% align="center"|я
|}
</center>

Во бугарската кирилица има некои букви, кои не постојат во македонската. Тие се изговараат:

* [[Й]] = ј:          То'''й''' / То'''j''';
* [[Щ]] = шт:         '''Щ'''ъркел (дијал. '''Щ'''рък) / '''Шт'''рк; За'''щ'''о / Зо'''шт'''о;
* [[Ъ]] = [ə]:        '''Ъ'''гъл / Агол (и ќоше);
* [[ь]] = j (по согласки): Бел'''ь'''о / Долна облекла;  (постои само мала буква „ь“)
* [[Ю]] = jу:          '''Ю'''нак / '''Jу'''нак;
* [[Я]] = ja:          '''Я'''бълка / '''Jа'''болко;

Во бугарската азбука има шест [[самогласки]]. Тие се: '''а''', '''ъ''', '''о''', '''у''', '''е''', '''и'''. Другите 24 букви ([[глас]]ови) се [[согласки]]. Во бугарскиот јазик, [[збор]]овите се пишуваат како што и се изговараат, и секоја буква претставува еден глас (со исклучок на: [[щ]], [[ю]], [[я]], [[Звучна венечна слеана согласка|дз]] и [[Џ|дж]]). Овој фонетички принцип е претставен во поговорката: „Пишувај како што зборуваш, читај како што е напишано“, принцип користен во повеќето балкански јазици.

== Именки ==

Именките се менливи зборови со кои се означуваат суштества, предмети, појави и поими. По традиција, именките се делат на општи и сопствени. Секоја именка во бугарскиот јазик има род (машки, среден или женски) и број (еднина или множина). Во современиот бугарски јазик именките не се деклинираат, освен некои остатоци од поранешниот падежен систем кај заменките. Значењата кои другите јазици ги искажуваат со деклинација (падеж), во бугарскиот се искажуваат преку предлози.

=== Определеност ===

[[Податотека:EuropeArticleLanguages.png|мини|'''Членувањето во европските јазици''' {{legend|darkblue|определен и неопределен член}} {{legend|blue|определен член}} {{legend|darkmagenta|неопределен член, постпозитивен определен член}} {{legend|magenta|постпозитивен определен член}} {{legend|lightgray|не постојат членови}}]]

Членот служи да ја означи именката како позната. Членот во бугарскиот јазик е постпозитивен, т.е. доаѓа како наставка на именката. Членовите во бугарскиот јазик се само определени. Нечленуваните именки се неопределени.

Повеќето словенски јазици немаат членови и не разликуваат, на пример, татко од таткото; истиот збор значи и едното и другото. Определениот член има број и род.

Основната разлика меѓу бугарскиот и македонскиот јазик постои во машки род, еднина:

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>машки род <br /> еднина</font>|| <font color=grey>машки род<br />множина</font>|| <font color=grey>женски род<br />еднина</font>|| <font color=grey>женски род<br />множина</font>|| <font color=grey>среден род<br />еднина</font>||<font color=grey>среден род<br />множина</font>
|-
!<font color=grey>определеност (бугарски)</font>
|<font color=red>'''- а (-ът); - я (- ят)'''</font> ||<font color=red> '''- те'''</font> ||<font color=brown> '''- та'''</font> ||<font color=brown>''' - те'''</font> || <font color=green>'''- то'''</font> ||<font color=green> '''- та'''</font>
|-
!<font color=grey>определеност (македонски)</font>
|<font color=red>'''- от'''</font> ||<font color=red> '''- те'''</font> ||<font color=brown> '''- та'''</font> ||<font color=brown>''' - те'''</font> || <font color=green>'''- то'''</font> ||<font color=green> '''- та'''</font>
|-
|}

</center>
#  '''-ът, -ят:''' се нарекуваат ''„Пълен член“'' / „полн член“ и се користат ако именката е подмет.
# '''-а,-я:''' се нарекуваат ''„Непълен (кратък) член“'' / „краток член“ и се користат ако именката не е подмет.
# Стандардниот бугарски јазик нема членови за укажување на блиски/пооддалечени предмети (-он, -ов, ...). Но, во некои бугарски дијалекти постојат вакви членови.

{{col-begin | width=70%}}
{{col-2}}
* Мъж - Мъж'''а''' ([[Предмет (граматика)|Предмет]]) - Мъж'''ът''' ([[Подмет]]) / Маж(-от)
* Мъже - Мъже'''те'''
* Ден - Ден'''я''' - Ден'''ят''' / Ден(-от)
* Дни - Дни'''те'''
* Жена - Жена'''та''' / Жена(-та)
* Жени - Жени'''те'''
* Дете - Дете'''то''' / Дете(-то)
* Деца - Деца'''та'''

{{col-2}}
* Аз видях човек'''а'''. / Јас го видов човек'''от'''.
* Човек'''ът''' ме видя. / Човек'''от''' ме виде.
* Аз видях жена'''та'''.
* Жена'''та''' ме видя.
* Букви'''те''' от азбука'''та''' ... Но:
* Малки'''те''' букви от азбука'''та''' ...
{{col-end}}

=== Род ===

Секоја именка во бугарскиот јазик има род: машки (завршуваат на согласка), среден (-о,-е) или женски (-а,-я). Граматичкиот род на именките не секогаш одговара со природниот род на именката. Така на пример, во бугарскиот јазик зборот 'съдия' е именка од женски граматички род, но од машки природен род.

{{col-begin | width=70%}}
{{col-3}}

'''Машки род:'''
* стол(-а,-ът) / стол(-от)
* хляб(-а,-ът) / леб 
* ден(-я,-ят) / ден
* слуга(-та) / слуга 
* съдия(-та) / судија 
* баща(-та) (татко(-то)) / татко
* дядо(-то) / дедо
* син(-а, -ът) / син
{{col-3}}
'''Женски род:'''
* жена(-та) / жена
* нощ(-та) / ноќ
* лисица / лисица 
* кукувица / кукавица
{{col-3}}
'''Среден род:'''
* село(-то) / село
* вретено / вретено
* поле / поле
* лице / лице
* лозе / лозје
* езеро / езеро
{{col-end}}

=== Број ===

Во бугарскиот јазик се разликуваат еднината и множината.

{{col-begin | width=50%}}
{{col-2}}

'''еднина'''
* Македонец / Македонец
* гражданин / граѓанин
* селянин / селанец
* мъж / маж
* брат / брат
* ден / ден
* хляб / леб
* рамо / рамо
* око / око
* ухо / уво
* небе / небо
* чудо / чудо
* камък / камен 
* син / син
* дъщеря(щерка) / ќерка
* кон / коњ

{{col-2}}

'''множина'''

* Македонци / Македонци 
* граждани / граѓани
* селяни / селани 
* мъже / мажи
* братя / браќа
* дни / дни, денови
* хлябове(хляба) / лебови
* рамене / рамена
* очи / очи
* уши / уши 
* небеса / /
* чудеса / чуда
* камъни / камења
* синове / синови
* дъщери(щерки) / ќерки
* коне / коњи 
{{col-end}}

=== Падеж ===

[[Податотека:Number of grammatical cases.png|мини|Број падежи во употреба во европските јазици. Сивото е дека нема падежи во јазикот.]]

Во бугарскиот јазик не постојат [[падеж]]и. Значењата кои другите јазици ги искажуваат со деклинација (падеж), во бугарскиот се искажуваат преку предлози. Некои примери се дадени подолу:

* ''Бугарски:'' Съществителни '''от''' мъжки род ''(предлог)'' / ''Македонски:'' Именки '''од''' машки род ''(предлог)'' / ''Српски:'' Именице мушк'''ог''' род'''а''' ''(падеж: [[генитив]])''
* ''Бугарски:'' ... уча сръбски всеки ден / ''Македонски:'' ... учам српски секоj ден / ''Српски:'' ... учим српски свак'''ог''' дан'''а''' ''(падеж: [[генитив]])''
* ''Бугарски:'' Всеки ден не е Великден. / ''Македонски:'' Не е секоj ден Велигден. / ''Српски:'' Није сваки дан Ускрс (Великден). ''(падеж: [[номинатив]])''

''[[Бугарски]]:'' Уикипедия, свободна<font color=brown>'''та'''</font> енциклопедия.
Добре дошли в Уикипедия, свободна<font color=brown>'''та'''</font> енциклопедия, която всеки може да редактира.
От Уикипедия, свободна<font color=brown>'''та'''</font> енциклопедия.

''[[Македонски]]:'' Википедиjа, слободна(<font color=brown>'''та'''</font>) енциклопедиjа.
Добре дојдовте на Википедија, слободна<font color=brown>'''та'''</font> енциклопедија што може секој да ја уредува.
Од Википедија, слободна<font color=brown>'''та'''</font> енциклопедија.

''[[Српски]]:'' Википедиjа, слободна енциклопедиjа.
Добро дошли на Википедиј'''у''', слободн'''у''' енциклопедиј'''у''' кој'''у''' свако може да уређује. 
С Википедиј'''е''', слободн'''е''' енциклопедиј'''е'''

=== Образување на именките ===

За образувањето на именките во бугарскиот јазик постојат неколку начини, меѓу кои: бессуфиксен, суфиксен, префиксен. Именките најчесто се образуваат со [[суфикс]]и. [[Наставка|Наставките]] може да се додадат на именки, глаголи, придавки и броеви. 

'''Образување на именките:'''

'''од глаголи:'''
* -ец: борец/борец, ловец/ ловец, стрелец/стрелец;
* -ик, -ник: галеник/галеник, затворник/затвореник, историк/историчар, побойник/тепач;
* -тел: родител/родител, учител/учител, приятел/пријател, писател/писател;
* -не,-ние: викане/викање, ходене/одење, стоене/стоење, състояние/состојба, представление/приредба, хвалене/фалење; (глаголска именка)
* -ба: молба/молба, хвалба/пофалба(фалење), сватба/свадба;
* -ач: купувач/купувач, водач/водач, минувач/минувач;
* -еж: грабеж/грабеж, палеж/палеж, гърмеж/грмеж, метеж/метеж, градеж/изградба;
* -а: работа/работа, врява/врева, игра/игра, покана/покана, мъка/мака;
* -ях: смях/смеа, грях/грев;

'''од придавки:'''

* -ец : старец / старец, хубавец / убавец, слепец / слепец;
* -ство : богатство / богатство, майчинство / мајчинство;
* -ина : широчина / широчина, височина / височина, тежина / тежина, светлина / светлина;
* -ост : милост / милост, старост / старост, гордост / гордост;
* -та : самота / самотија;
* -ия : беднотия(сиромашия) / сиромаштија;

'''од броеви:'''
* -ица : единица / единица, десетица / десетка, петица / петка, шестица / шестка, седмица / седумка;
* -ка : двойка / двојка, тройка / тројка,  десятка / десетка;
* -ина : половина / половина, третина / третина.

'''од именки:'''
* -ник : пътник / патник, любовник / љубовник;
* -ар : обущар / чевлар, овчар / овчар, рибар / рибар;
* -ка : овошка/ овошка;
* -ец, -анец, -анин : Македонец / Македонец, скопянин/скопјанец, битолчанин / битолчанец, римлянин / римјанин.
 
== Заменки ==

Заменките се зборови кои ги заменуваат именките споменати во претходните реченици од текстот. Заменките во бугарскиот јазик имаат род (машки, среден или женски) и број (еднина или множина).

=== Лични заменки ===

Личните заменки во бугарскиот главно се однесуваат на лица. Овие заменки разликуваат три лица (прво, второ и трето лице), два броја (еднина и множина), три рода во трето лице еднина (машки, женски и среден род) и четири падежи (номинатив, акузатив, датив и предлошки падеж). Личните заменки имаат долга (''мене'') и  кратка форма (''ми''). Во современиот бугарски јазик употребата на дативната форма (нему, неа, нам ...) е крајно ретка. Наместо тоа се користи комбинација на предлог со заменка (на него, на неа, на нас...).

Следува табеларна споредба на бугарските и македонските лични заменки:

{|class="wikitable" align="center"
!colspan="15" | Лични заменки
|-
!rowspan="3" | број
!rowspan="3" colspan="2" | лице
!rowspan="3" colspan="2" | подмет
!colspan="4" rowspan="2" | директен предмет
!colspan="6" | индиректен предмет
|-
!colspan="4"| без предлози
! rowspan="2" colspan="2"|со предлози
|-
!colspan="2"|долга
!colspan="2"|кратка
!colspan="2"|долга
!colspan="2"|кратка
присвојна
|-
!rowspan="5"| еднина
!colspan="2"| I
| аз (дијал.: я, яз)
| јас
| мене
| мене
| ме
| ме
| (мене)
| мене
| ми
| ми
| на мене
| мене
|-
!colspan="2"|II
| ти
| ти
| тебе 
| тебе 
| те
| те
| (тебе)
| тебе
| ти
| ти
| на тебе
| тебе
|-
!rowspan="3"|III
! м.р.
| той (он)
| тој
| него
| него
| го
| го
| (нему)
| нему
| му
| му
| на него
| него
|-
! ж.р.
| тя (она)
| таа
| нея
| неа
| я
| ја
| (неи)
| нејзе
| ѝ
| ѝ
| на нея
| неа
|-
! с.р.
| то (оно)
| тоа
| него
| него
| го
| го
| (нему)
| нему
| му
| му
| на него
| него
|-
!rowspan="3"|множина
!colspan="2"|I
| ние
| ние
| нас
| нас
| ни
| нè
| (нам)
| нам
| ни
| ни
| на нас
| нас
|-
!colspan="2"|II
| вие
| вие
| вас
| вас
| ви
| ве
| (вам)
| вам
| ви
| ви
| на вас
| вас
|-
!colspan="2"|III
| те (они)
| тие
| тях
| нив
| ги
| ги
| (тям)
| ним
| им
| им
| на тях
| нив
|}

=== Присвојни заменки ===

Присвојните заменки се заменки ��то означуваат поседување. Тие имаат род (машки, среден или женски) и број (еднина или множина) и можат да се членуваат. Заменките се согласуваат по родот и бројот со именката на која се однесуваат.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>'' м.р.''</font>|| <font color=grey>'' ж.р.''</font>|| <font color=grey>''ср.р.''</font> || <font color=grey>''множина''</font> || <font color=grey>''кратка''</font>
|-
!Аз / Јас
|мой (моя, моят) / мој(-от)||моя(-та) / моја(-та) ||мое(-то) / мое(-то) || мои(-те) / мои(-те) || ми / ми
|-
!Ти / Ти
|твой (твоя, твоят) / твој(-от)  || твоя / твоја || твое / твое|| твои / твои || ти / ти
|-
!Той/ Тој
|негов (неговия, неговият) / негов(-иот)|| негова / негова ||негово / негово || негови / негови || му / му
|-
! тя / таа
|неин (нейния, нейният) / нејзин(-иот)|| нейна / нејзина ||нейно / нејзино || нейни / нејзини || ѝ / ѝ
|-
! то / тоа
|негов (неговия, неговият) / негов(-иот)|| негова / негова ||негово / негово || негови / негови || му / му
|-
!Ние / Ние
|наш (нашия, нашият) / наш(-иот) ||наша / наша ||наше / наше || наши / наши || ни / ни
|-
!Вие / Вие
|ваш (вашия, вашият) / ваш(-иот) ||ваша / ваша ||ваше / ваша || ваши / ваши || ви / ни
|-
!Те / Тие
|техен (техния, техният) / нивен(-иот) ||тяхна / нивна ||тяхно / нивно || техни / нивни || им / им
|-
!''Възвр./Повр.''
|''свой (своя, своят) / свој(-от)'' ||''своя / своја'' ||''свое / свое'' || ''свои / свои'' || си / си
|}

=== Повратни заменки ===

{|class="wikitable"
!colspan="2" | акузатив
!colspan="2" | датив
|-
! целосна
! кратка
! целосна
! кратка
|-
| себе / себе
| се / се
| (на) себе / себе
| си / си
|}

Некои примери за нивната употреба:

{{col-begin }}
{{col-2}}
* Питам се защо? / Се прашувам зошто?
* Чудя се дали ... / Се чудам дали ...
* Аз се казвам Y. / Јас се викам Y.
* Ранната античност се дели на три периода: ... / Раната антика се дели на три периоди: ...
* Казвам си: ... / Си велам: ...
* Трябва да се снимаме за спомен / Треба да се сликаме за спомен.
{{col-2}}
* Момичето се мие на чешмата. / Девоjчето се мие на чешмата.
* Случвало ли ти се е и на теб някога да ...? / Ти се случило ли и на тебе некогаш да ...?
* Разбира се! / Се разбира!
* Може да си играем с него. / Со него можеме да си играме.
* Мия си косата. / Си ја мијам косата.
{{col-end}}

=== Други примери ===

* кой / кој, коя / која, кое / кое, кои / кои; 
* чий / чиј, чия / чија, чие / чие, чии / чии;
* какво / што; какъв / колкав; какъв / каков
* някой / некој , никой / никој
* всеки / секој , всички / сите
* който / којшто
* тоя(този) / тој, тая(тази) / таа, това / тоа, тия(тези) / тие.          →(без просторно определување)
* тоя(този) / овој, тая(тази) / оваа, това / ова, тия(тези) / овие        →(блиски предмети)
* оня(онзи) / оној, оная(онази) / онаа, онова / она, ония(онези) / оние   →(пооддалечени предмети)

== Глаголи ==

Според дефинициите на синтаксата, глаголот е поим што искажува дејство, процес или состојба. Во голем број од јазиците основната форма на глаголот е [[инфинитив]]от, но во бугарскиот, инфинитивот не постои. Наместо него се користи глаголската форма за прво лице во еднина. Главните карактеристики на глаголот се неговите граматички категории: времето, видот, начинот, залогот, лицето, родот и бројот. Во бугарскиот јазик има девет граматички времиња. Глаголите во бугарскиот јазик имаат два вида: свршен и несвршен. Покрај тоа, бугарскиот глагол има и три начина: исказен, заповеден и условен начин.

=== Времињата во бу��арскиот јазик ===

Времето е граматичка категорија која се користи за да се искаже кога се случило едно дејство. Во бугарскиот јазик има девет граматички времиња. Повеќето се слични на македонските, но има и некои разлики.

За образување на времињата се употребуваат глаголи од свршен вид и од несвршен вид.

{| class="wikitable" border="1"
|-
! [[Време (граматика)|Време]] !! несвршен вид !! свршен вид !! несвршен вид
|-
| Сегашно време || чета || прочета || прочитам
|-
| Минато определено свршено време || четох || прочетох || прочитах
|-
| Минато определено несвршено време || четях || прочетях || прочитах
|-
| Минато неопределено свршено/несвршено време || чел съм || прочел съм || прочитал съм
|-
| Предминато време || бях чел || бях прочел || бях прочитал
|-
| Идно време || ще чета || ще прочета || ще прочитам
|-
| Минато идно време || щях да чета || щях да прочета || щях да прочитам
|-
| Предидно време || ще съм чел || ще съм прочел || ще съм прочитал
|-
| Предидно минато време || щях да съм чел || щях да съм прочел || щях да съм прочитал
|}

=== Сегашно време ===

Сегашното време е глаголско време кое се користи за изразување на сегашни дејства. Формите на сегашното време се образуваат со додавање соодветни суфикси на коренот на глаголот.

Постојат некои неправилни глаголи (съм/сум). Некои примери за формата на сегашното време:

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>'' съм''</font>|| <font color=grey>'' бъда''</font>|| <font color=grey>''мога ''</font> || <font color=grey>''имам ''</font> || <font color=grey>''нямам''</font>  ||<font color=grey>''пиша ''</font>  || <font color=grey>''говоря ''</font>  || <font color=grey>''искам ''</font> ||<font color=grey>''отварям ''</font> ||<font color=grey>''(из-)ползвам ''</font>
|-
!Аз / Јас
|съм / сум||бъд'''а''' / бидам ||мога / можам || им'''ам''' / имам  || нямам<sup>*</sup> / немам	 || пиша / пишувам 	|| говор'''я''' / говорам 	|| искам<sup>*</sup> / сакам 	|| отварям / отворам || (из-)ползвам / користам
|-
!Ти / Ти
|си/ си || бъд'''еш''' / бидеш || можеш / можеш || им'''аш''' / имаш    || нямаш / немаш	|| пишеш / пишуваш 	|| говор'''иш''' / говориш 	|| искаш / сакаш 	|| отваряш / отвораш || (из-)ползваш / користиш
|-
!Той, тя, то / Тој, таа, тоа 
|е / е|| бъд'''е''' / биде ||може/ може || им'''а''' / има   || няма / нема	|| пише / пишува 	|| говор'''и''' / говори 	 || иска / сака 	|| отваря / отвора || (из-)ползва / користи
|-
!Ние / Ние
|сме / сме ||бъд'''ем''' / бидеме ||можем / можеме || им'''аме''' / имаме || нямаме / немаме  ||пишем / пишуваме 	|| говор'''им''' / говориме 	||искаме / сакаме 	||отваряме / отвораме || (из-)ползваме / користиме
|-
!Вие / Вие
|сте / сте ||бъд'''ете''' / бидете ||можете / можете || им'''ате''' / имате  || нямате / немате || пишете / пишувате 	|| говор'''ите''' / говорите 	|| искате / сакате 	||отваряте / отворате || (из-)ползвате / користите
|-
!Те / Тие
|са / се||бъд'''ат''' / бидат ||могат / можат || им'''ат''' / имаат  || нямат / немаат ||пишат / пишуваат 	||говор'''ят''' / говорат 	||искат / сакаат 	||отварят / отвораат  || (из-)ползват / користат
|}
<sup>*</sup> <small>Во некои бугарски дијалекти се користи „немам“, „сакам“. Во трето лице множина формите се „немат“ и „сакат.“</small>

Основното значење на сегашното време во бугарскиот јазик е да означува дејство што се совпаѓа со времето на зборувањето - сегашноста. Исто така тоа означува состојба, повторливо дејствие, случка во блиска иднина.

Во стандардниот јазик наставката за прво лице во множина е '''-им''', '''-ем''', ако формата за прво лице (еднина) '''не завршува''' на '''-ам'''. Туку во некои диjалекти и во разговорниот стил често се користи '''-име''', '''-еме''': „Ние носиме“ наместо „Ние носим“. Тоа е покажано во табелата подолу:

{{col-begin}}
{{col-2}}

[[Деклинација]]та на некои [[глагол]]и изгледа вака:

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>а-раздел<br>''гледам / гледа''</font>|| <font color=grey>и-раздел<br>''нося / носи''</font>|| <font color=grey>е-раздел<br>''ям / јаде''</font>
|-
!Аз / Јас
|глед'''ам''' / гледам||нося / носам ||ям / јадам
|-
!Ти / Ти
|гледаш / гледаш || носиш / носиш || ядеш / јадеш
|-
!Той, тя, то / Тој, таа, тоа
|гледа / гледа||носи / носи ||яде / јаде
|-
!Ние / Ние
|глед'''аме''' / гледаме||нос'''им'''(е) / носиме ||яд'''ем'''(е) / јадеме
|-
!Вие / Вие
|гледате / гледате ||носите / носите ||ядете / јадете
|-
!Те / Тие
|гледат / гледаат||носят / носат ||ядат / јадат
|}

{{col-2}}
Примери за некои од употребите на сегашното време:
: Аз ям хляб / ''Јас јадам леб.''
: Докато той яде, ти чисти стаята. / ''Додека тој јаде, ти чисти ја собата.'' 
: Автобусът за Скопие тръгва в 5 часа./ ''Автобусот за Скопје тргнува во 5 часот.''
: Ако нагрееш водата, тя ври (кипи). / ''Ако ја грееш водата, таа врие.'' 
: Аз гледам всеки ден сериен филм. / ''Секој ден јас гледам сериски филм.''
{{col-end}}

=== Минато определено свршено време ===

Граматичко време кое бугарскиот јазик го користи за искажување на минато, завршено и заокружено дејство. За образување на ова време се употребуваат глаголи од свршен вид и од несвршен вид.

Кај некои бугарски дијалекти „х“ не се изговара или станува „ф“. (Истото важи не само за глаголите.) 

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>а - глаголска група<br />прочита</font>|| <font color=grey>и - глаголска група<br />и-раздел: прати</font>|| <font color=grey>и - глаголска група<br />е-раздел: оздрави</font>|| <font color=grey>и - глаголска група<br />а-раздел: издржи</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|прочетох / прочитав ||пратих / пратив||оздравях / оздравев ||издържах / издржав
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|прочете / прочита || прати / прати || оздравя / оздраве ||издържа / издржа 
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|прочете / прочита ||прати / прати ||оздравя / оздраве||издържа / издржа 
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|прочетохме / прочитавме ||пратихме / пративме ||оздравяхме / оздравевме ||издържахме / издржавме 
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|прочетохте / прочитавте ||пратихте / пративте ||оздравяхте / оздравевте ||издържахте / издржавте
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|прочетоха / прочитаа ||пратиха / пратија||оздравяха / оздравеа ||издържаха / издржаа
|}

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>е - глаголска група<br />а-раздел: стане</font>|| <font color=grey>е - глаголска група<br />е-раздел: сотре</font>|| <font color=grey>е - глаголска група<br />о-раздел: дојде</font>|| <font color=grey>е - глаголска група<br />раздел без самогласка: измие</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|станах / станав || унищожих<sup>*</sup> / сотрев ||дойдох / дојдов ||измих / измив
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|стана / стана|| унищожи / сотре|| дойде / дојде|| изми / изми
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|стана / стана||унищожи / сотре||дойде / дојде||изми / изми
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|станахме / станавме || унищожихме / сотревме ||дойдохме / дојдовме ||измихме / измивме
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|станахте / станавте || унищожихте / сотревте ||дойдохте / дојдовте ||измихте / измивте
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|станаха / станаа ||унищожиха / сотреа ||дойдоха / дојдоа ||измиха / измија
|}
<sup>*</sup> <small>Во разговорниот стил и дијалектите се користи например ''„затрия“'': аз затрих, ... той затри</small> 

*Погледнах към него. / Погледнав кон него.  
*Построиха къщата за шест месеца. / Куќата ја изградија за шест месеци.
*Три дни лежах болен. / Три дни лежев болен. 
*Една вечер спах отвън. / Една вечер спиев надвор.

=== Минато определено несвршено време ===

Минатото определено несвршено време се користи за искажување на засведочено дејство во одвивање или во траење. За образување на ова време се употребуваат глаголи од свршен вид и од несвршен вид.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey> </font>|| <font color=grey>а - глаголска група</font>|| <font color=grey>и - глаголска група</font>|| <font color=grey>е - глаголска група</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
| бях / бев ||глед'''ах''' / гледав ||лов'''ях''' / ловев ||ядях / јадев
|-
!<font color=grey>Ти</font>
| беше / беше ||глед'''аше''' / гледаше || лов'''еше''' / ловеше || ядеше / јадеше
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
| беше / беше ||глед'''аше''' / гледаше ||лов'''еше''' / ловеше ||ядеше / јадеше
|-
!<font color=grey>Ние</font>
| бяхме / бевме||глед'''ахме''' / гледавме ||лов'''яхме''' / ловевме ||ядяхме / јадевме 
|-
!<font color=grey>Вие</font>
| бяхте / бевте ||глед'''ахте''' / гледавте ||лов'''яхте''' / ловевте ||ядяхте / јадевте
|-
!<font color=grey>Тие</font>
| бяха / беа ||глед'''аха''' / гледаа ||лов'''яха''' / ловеа ||ядяха / јадеа
|}
* Всички бяха доволни. / Сите беа задоволни.
* Той беше млад. / Тоj беше млад.

=== Минато неопределено свршено/несвршено време ===

Минато неопределено време е сложена глаголска форма во бугарскиот јазик со која се искажува прекажано дејство и дејство кое се кажува директно. Во лингвистиката ова време се нарекува перфект. 

За образување на ова време се употребуваат глаголи од свршен вид и од несвршен вид. Ова време се образува со помошниот глагол „сум“ и глаголската л-форма. Македонската глаголска форма „има-конструкција“ не е типична за бугарскиот јазик.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey> </font>|| <font color=grey>а - раздел<br />прочита</font>|| <font color=grey>и - раздел<br />износи</font>|| <font color=grey>е - раздел<br />испее</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|съм бил(-а,-о) / сум бил(-а,-о) ||съм прочел / сум прочитал||съм износил / сум износил ||съм изпял / сум испеал 
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|си бил / си бил||си прочел / си прочитал || си износил / си износил|| си изпял / си испеал 
|-
!<font color=grey>Тој<br>Таа<br>Тоа</font>
|е бил / бил||е прочел / прочитал<br> е прочела / прочитала<br> е прочело / прочитало||е износил / износил<br> е износила / износила<br> е износило / износило|| е изпял / испеал<br> е изпяла / испеала<br> е изпяло / испеало
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|сме били / сме биле|| сме прочели / сме прочитале||сме износили / сме износиле ||сме изпяли / сме испеале 
|-
!<font color=grey>Вие</font>
| сте били / сте биле||сте прочели / сте прочитале ||сте износили / сте износиле ||сте изпяли / сте испеале 
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|са били /  биле|| са прочели / прочитале ||са износили / износиле|| са изпяли / испеале 
|}

* Никога не съм бил в Лондон. / Никогаш не сум бил во Лондон.
* Той ми каза, че никога не сте яли пица. / Тој ми рече дека никогаш не сте јаделе пица. 
* Много си пораснала. / Многу си пораснала.
* Сигурно вече е изпил млякото. / Сигурно веќе го испил млекото.
* Той е бил първи. / Тој бил прв.

=== Идно време ===

Идното време во се користи за искажување на идно дејство. Идното време во бугарскиот јазик се образува со честичката „ще“ и со глаголот што се менува. Глаголот ги зема соодветните форми од сегашното време.

Одречните форми на идното време се образуваат со „не ще“ или со „няма да“.

Кај некои [[дијалект]]и за образување на идното време се користат честичките „ше“, „же“, „че“ и „ке“.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey></font> || <font color=grey> </font>|| <font color=grey>игра</font>|| <font color=grey>носи</font>|| <font color=grey>везе</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|ще съм /ќе сум|| ще бъда /ќе  бидам|| ще играя / ќе играм ||ще нося / ќе носам ||ще бродирам (везя) / ќе везам 
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|ще си / ќе си||ще бъдеш /ќе бидеш||ще играеш / ќе играш ||ще носиш / ќе носиш ||ще бродираш (везеш) / ќе везеш 
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|ще е / ќе е||ще бъде /ќе биде||ще играе / ќе игра|| ще носи / ќе носи||ще бродира (везе) / ќе везе
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|ще сме /ќе сме|| ще бъдем /ќе бидеме||ще играем / ќе играме ||ще носим / ќе носиме ||ще бродираме (везем)/ ќе веземе
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|ще сте /ќе сте|| ще бъдете /ќе бидете ||ще играете / ќе играте||ще носите / ќе носите ||ще бродирате (везете)/ ќе везете
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|ще са / ќе се || ще бъдат /ќе бидат||ще играят / ќе играат ||ще носят / ќе носат ||ще бродират (везат) / ќе везат 
|}

* Марко ще ходи в Охрид. / Марко ќе оди во Охрид.
* Преди една седмица ми казаха, че Мария ще ходи в Охрид. / Пред една недела ми кажаа дека Марија ќе оди во Охрид.
* ... ще бъда вечно твоя. / ... вечно твоја ќе бидам.
* Каквото посееш, това ще пожънеш / Што ќе посееш, тоа ќе жнееш.

=== Предминато време ===

Предминатото време се користи за дејствија кои се случиле пред друго минато дејствие. Формите на предминатото време јазик се образуваат со употреба на сум конструкцијата во минато време и со глаголската л-форма.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>прочита</font>|| <font color=grey>прати</font>|| <font color=grey>излезе</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|бях прочел / бев прочитал ||бях  пратил / бев пратил ||бях излязъл / бев излегол 
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|беше прочел / беше прочитал || беше пратил / беше пратил || беше излязъл / беше излегол 
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|беше прочел(а,о) / беше прочитал (а)* ||беше пратил(а,о) / беше пратил (а)* ||беше излязъл (излязла,излязло) / беше излегол (излегла)* 
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|бяхме прочели / бевме прочитале ||бяхме пратили / бевме пратиле ||бяхме излезли / бевме излегле 
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|бяхте прочели / бевте прочитале||бяхте пратили / бевте пратиле ||бяхте излезли / бевте излегле
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|бяха прочели / беа прочитале ||бяха пратили / беа пратиле ||бяха излезли / беа излегле 
|}

*Когато ги потърсихме, те вече бяха излезли от къщи. / Кога ги побаравме, тие веќе беа излегле од дома.
*Беше се облякъл като за сватба. / Беше се облекол како за на свадба

=== Минато-идно време ===

Минатото-идно време се користи за изразување на идност која не следува по моментот на зборувањето (сегашноста), туку по некој друг минат момент. Со други зборови, во моментот на соопштувањето на времето тоа е минато, а е идно во однос на друго минато дејство, бидејќи следува по него. Минатото-идно време се образува со ставање на помошниот глагол „ща“ (во минато време) пред глаголот. Глаголот кој следи по „ща“ е во сегашно време.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>вика</font>|| <font color=grey>крои</font>|| <font color=grey>пече</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|щях да викам/ ќе викав ||щях да кроя/ќе кроев ||щях да пека/ќе печев 
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|щеше да викаш/ќе викаше||щеше да кроиш/ ќе кроеше || щеше да печеш/ќе печеше 
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|щеше да вика/ќе викаше||щеше да крои/ќе кроеше ||щеше да пече/ќе печеше
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|щяхме да викаме/ќе викавме ||щяхме да кроим/ќе кроевме ||щяхме да печем/ќе печевме 
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|щяхте да викате/ќе викавте||щяхте да кроите/ќе кроевте ||щяхте да печете/ќе печевте
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|щяха да викат /ќе викаа ||щяха да кроят/ќе кроеја ||щяха да пекат/ќе печеа 
|}
* Щях да ходя още вчера до Охрид, но колата ми е повредена. / Ќе одев уште утре за Охрид, но колата ми е расипана.
* Щях да падна, но ти ме хвана. / Ќе паднев, но ти ме фати.
* Нямаше да ... / не ќе ...

=== Предидно време ===

Предидно време („Бъдеще предварително време“) нема директен еквивалент во македонскиот јазик. Ова време се формира со честичката „ще“ со кое се искажува идноста на времето и минато неопределено време на глаголот. По форма тоа е слично на македонското идно прекажано време, но има друго значење.

Поимот „Бъдеще предварително време“ може да се преведе како „идно свршено време“ или „предидно време“. Се користи за дејство кое ќе се заврши некогаш во иднината пред друго дејство во иднината.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>чека</font>|| <font color=grey>носи</font>|| <font color=grey>каже</font>
|-
!<font color=grey>Јас</font>
|ще съм чакал / ќе сум чекал||ще съм носил / ќе сум носел||ще съм казал / ќе сум кажел
|-
!<font color=grey>Ти</font>
|ще си чакал / ќе си чекал|| ще си носил / ќе си носел||ще си казал / ќе си кажел
|-
!<font color=grey>Тој, таа, тоа</font>
|ще е чакал(а,о) / ќе чекал (а)*|| ще е носил(а,о)  / ќе носел (а)*||ще е казал(а,о) / ќе кажел (а)*
|-
!<font color=grey>Ние</font>
|ще сме чакали / ќе сме чекале||ще сме носили / ќе сме носеле||ще сме казали / ќе сме кажеле
|-
!<font color=grey>Вие</font>
|ще сте чакали / ќе сте чекале||ще сте носили / ќе сте носеле||ще сте казали / ќе сте кажеле
|-
!<font color=grey>Тие</font>
|ще са чакали / ќе чекале||ще са носили / ќе носеле||ще са казали / ќе кажеле
|}

*'''Идно прекажано време ''„ќе + сум + ...-л“'' одговара на бугарското  ''„щял да + глагол“'' ''' (буг.:''Преизказно наклонение''/прекажан начин <ref> https://www.slav.uni-sofia.bg/grammar/morf31.html</ref>)
*Когато дойдеш утре, вече ще съм дошъл. / Кога ќе дојдеш утре, веќе ќе бидам дојден.
*След един месец всичко ще е свършило. / За еден месец, се ќе биде готово.

=== Заповеден начин ===

Основна функција на заповедните форми во бугарскиот јазик се давање заповед или наредба. Заповедниот начин има форми само за второ лице еднина и множина. Се образува со наставките '''-й''','''-и''' (еднина) и '''-йте''', '''-те''' (множина).

'''Заповеден начин:'''

* гледам / гледа - гледай / гледај, пия / пие - пийте / пијте, стои / стои - стой / стој
* казвам / каже - кажи / кажи, мълча / молчи - мълчете / молчете
* чети / читај - пей / пеј - учи / учи - мисли / мисли - работи / работи
* четете / читајте - пейте / пејте - учете / учете - мислете / мислете  - работете / работете
*Два пъти мери, един път режи. / Двапати мери, еднаш сечи.
*Иди и подреди стаята. / Оди и среди ја собата!

Индиректната заповед се образува со „да“ и „нека (да)“ + сегашно време од глаголот.

*Нека купи крушки (лампи) в магазина. / Нека купи светилки во продавницата!
*(Той) да дойде! / Тоj да доjде! 

При искажување на заповеден начин со негативно значење, тогаш се употребуваат зборовите „не“ или „недей“ + да конструкцијата.

* не ходи / не оди, недей да ходиш / немој да одиш
* Не убивай! / Не убивај!
* Не кради! /  Не кради!
* Не пожелавай жената на ближния си и не пожелавай дома на ближния си, нито нивата му, нито роба му, ни робинята му, ни каруцата му, ни осела му, (нито никакъв негов добитък) нито нещо друго, което е на ближния ти. / Не посакувај ја жената на својот ближен! Не лакоми за куќата на својот ближен, за неговата нива, за неговиот слуга, за неговата слугинка, за неговиот вол, за неговото осле, ниту за нешто што е на твојот ближен.

=== Можен начин ===

Можниот начин искажува глаголско дејство за кое се претполага дека е можно да се изврши под некој услов. Се образува со '''бих, би, ...''' и глаголската л-форма. Во бугарскиот формите на „бих“ имаат лице и број (еднина или множина).

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>еднина</font>|| <font color=grey>множина</font>
|-
!<font color=grey>1.</font>
|<font color=red>бих говорил / би зборувал</font> ||<font color=red>бихме говорили / би зборувале</font> 
|-
!<font color=grey>2.</font>
|<font color=red>би говорил / би зборувал</font> || <font color=red>бихте говорили / би зборувале</font> 
|-
!<font color=grey>3.</font>
|<font color=red>би говорил(а,о) / би зборувал / -ла / -ло</font>* ||<font color=red>биха говорили / би зборувале</font> 
|-
|}

*Бих казал, че е така / Би рекол дека е така.
*На твое място бих взел парите. / Да сум на твое место, би ги зел парите.

=== Глаголска именка ===

Во бугарскиот јазик глаголската именка се образува од глаголи со додавање на наставките '''-не''', '''-ние'''. Таа има еднина и множина и се членува.

* гледам - гледа'''не''' / гледа - гледање
* викам - викане / вика - викање
* мия - миене / мие - миење
* кося - косене / коси - косење  
* възпитавам - възпита'''ние''' / воспитува - воспитување
* решавам - решение / решава - решение
* ядене / јадење 
* пиене / пиење.

=== Глаголски прилог ===

Глаголскиот прилог се образува од несвршени глаголи со додавање на наставката '''-йки'''. Глаголскиот прилог е неменлива глаголска форма. 

*гледа'''йки''' / гледајќи
*носейки / носејќи
*миейки / миејќи
*Гледайки те тъжен, обмислям как да ти помогна. / Гледајќи те тажен, размислував како да ти помогнам
*Отивайки на работа, Бобан ви��ял фойерверки. / Одејќи на работа, Бобан видел огномет

=== Да-конструкциja ===

Во бугарскиот јазик постои таканаречената „да-конструкциja“. Оваа се образува со честичката „да“ и некој глагол, кој најчесто е во сегашно време. Да-конструкцијата може да ги има едно од следните значења: заповед, желба и здравица, клетва:

*Веднага да ми донесеш кафе! / Одма да ми донесеш кафе!
*Да си жив и здрав! /  Да си жив и здрав!

=== Модални глаголи ===

Модалниот глагол означува можност, желба, потреба, неизвесност, способност или дозвола. Во модалните глаголи спаѓаат следниве глаголи: мога / може, трябва / (мора,треба) , искам / сака. Тие се користат со втори глагол во да-конструкција.

{| class="wikitable"
! || <font color=grey>''мога''</font>|| <font color=grey>''искам''</font>|| <font color=grey>''трябва''</font>
|-
!Аз / Јас
|мога/ можам||искам<sup>*</sup> / сакам ||трябва / треба
|-
!Ти / Ти
|можеш / можеш || искаш / сакаш || трябва / треба
|-
!Той, тя, то / Тој, таа, тоа
|може / може||иска / сака ||трябва / треба
|-
!Ние / Ние
|можем / можеме||искаме / сакаме ||трябва / треба
|-
!Вие / Вие
|можете / можете ||искате / сакате ||трябва / треба
|-
!Те / Тие
|могат / можат||искат / сакаат ||трябва / треба
|}
<sup>*</sup> <small>Во некои бугарски дијалекти се користи „сакам“. Во трето лице множина формата е „сакат.“</small>

„Мога“ / може изразува возможност, давање дозвола, способност.
* Може да няма ... / може да нема ...
* Може ли да кажа нещо? / Може нешто да кажам?
* Никой не може да ме убеди, че ... / не може никој да ме убеди дека ... 
* Как може да няма? / Како може да нема?
* Не може така. / Не може така. 

Како модален се јавува и глаголот „трябва“ / треба, кој е безличен и се јавува само во трето лице еднина. „Трябва“ изразува дека е потребност или веројатност. 

* Вие трябва да познавате нашата история. / Вие треба да ја знаете нашата историја
* Би трябвало да знаят. / Би требало да го знаат.
* Аз трябва да дойда. / Јас треба да дојдам.
* Трябва да четете повече. / Треба да читате повеќе.

„Трябва“ може да се преведе приближно и со „мора“ (изразува неопходност, убеденост).
* Днес трябва да уча. / Денес морам да учам. 
* Трябва да дойда. / Јас морам да дојдам.

„Искам“ / сака изразува желба, потреба. 
* Той искаше да знае. / Тој сакаше да знае. 
* Искаме да бъдем ... / сакаме да бидеме ...
* Искаше да каже нещо. / Сакаше да каже нешто. 
* Не смеем да бягаме от час. / Не смееме да бегаме од час;

== Придавки ==

Придавките се дел од говорот кои служат да го изменат на некој начин значењето на именката. Најчестите придавки се описните кои се користат за опишување на некој предмет или лице. Во бугарскиот јазик, придавките имаат три рода (машки, среден и женски) и два броја (еднина и множина). Се согласуваат по родот и бројот со именката на која се однесуваат. Придавките во бугарскиот јазик обично стојат пред именката која тие ја менуваат.

{{col-begin}}
{{col-2}}
* добър / добар, добра / добра, добро / добро, добри / добри
* голям (голяма, голямо, големи)/ голем
* малък (малка, малко, малки) / мал
* бял (бяла, бяло, бели) / бел
* зелен / зелен 
* сладък / сладок
* вълнени / волнени 
* детски / детски
* хубав / убав
{{col-2}}
* такъв / таков, такава / таква, такова / такво; такива / такви
* какъв / каков, каква / каква, какво / какво; какви / какви;
* онакъв / онаков, онакава / онаква, онакова / онакво; онакива / онакви;
* всякакъв / секаков, всякаква / секаква, всякакво / секакво; всякакви / секакви;
* всичкия(целия) / сиот, всичка(цяла) / сета, всичко / сето; всички / сите;
* сам / сам, сама / сама, само / само; сами / сами;
* същ(и) / ист, съща / иста, също / исто; същи / исти;
* друг / друг, друга / друга, друго / друго; други / други.
{{col-end}}

* Също така ... / Исто така
* В същото време ... / Во истото време

=== Образување ===

Дел од придавките се образуваат од други зборови со наставки. Некои примери се дадени подолу:

{{col-begin}}
{{col-2}}
'''1. Образување од именки'''

Овој вид на придавки се добиени од именки.

* -ов/ -ев (ябълков / јаболков);
*     -ски/ -шки/ -чки (свински / свински, морски / морски, човешки / човечки);
*     -ен (дървен / дрвен, златен / златен, устен / устен, тиквен / тиквешки);
*     -ин (лелин / теткин);
*     -и,-е (птичи(птиче) / птичји, краве / кравји)
*     -ав (крастав / крастав)

'''2. Од глаголи'''

* -ен (плетен / плетен);
* -лив (предвидлив / предвидлив, миризлив / миризлив);
* -телен (растителен / растителен).
{{col-2}}

'''3. Од други придавки'''

* -кав (жълтеникав / жолтеникав);
* -ичък (слабичък / слабичок, дребничък / малечок);

'''4. Од прилози'''

* -ен/ -шен (долен / долен, тукашен / овдешен).

'''5. Од бројни основи'''

* -ен (двоен / двоен, троен / троен)
* -ти (пети / петти);
* -ичен (първичен / првичен, вторичен / вторичен).
{{col-end}}

:*     ... но много видове от другите семейства също така се наричат „крастави жаби“. / ...но многу видови од другите семејства исто така се нарекуваат „крастави жаби“.
:*    Кашкавалът е ... съответно жълто твърдо сирене, което може да бъде овче, краве или от коза. / Кашкавалот е ..., соодветно жолто тврдо сирење кое може да биде овчо, кравјо или козјо

=== Степенување ===

Постојат три степени на компарација: позитивна, компаративна и суперлативна форма. Во бугарскиот јазик меѓу честичките („по“, „най“) и придавката се пишува црта.

Степенување на придавки:

# Моята книга е '''интересна''' / Мојата книга е '''интересна'''.
# Моята книга е '''по-интересна''' от твоята / Мојата книга е '''<u>по</u>интересна''' од твојата.
# Моята книга е '''най-интересна''' / Мојата книга е '''<u>нај</u>интересна'''.

(И) Во бугарскиот јазик придавката „много“ / „многу“ е неправилна:

# много / многу
# повече / повеќе
# най-много / најмногу

== Броеви ==

Броеви во бугарскиот јазик се зборови со кои се означува количеството на предметите. [[Број (граматика)|Броевите]] имаат три рода (машки, женски и среден) и можат да се членуваат. Членувањето на броевите зависи од родот на именката. 
Подолу се споредени бугарските и македонските броеви:

{{col-begin}}
{{col-2}}
{| class="wikitable" align="center"
! симбол
! број <br> (''м.р.'')
! број <br> (''ж.р.'')
! број <br> (''с.р.'')
|-
| 0 || нула / нула  || нула / нула  || нула / нула 
|-
| 1 || един / еден   || една / една  || едно / едно
|-
| 2 || два / два || две / две  ||  две / две
|-
| 3 || три / три  || три / три || три / три
|-
| 4 || четири / четири || четири / четири || четири / четири
|-
| 5 || пет / пет || пет / пет || пет / пет
|-
| 6 || шест / шест || шест / шест || шест / шест
|-
| 7 || седем / седум  || седем / седум || седем / седум
|- 
| 8 || осем / осум || осем / осум || осем / осум
|-
| 9 || девет / девет  || девет / девет || девет / девет
|-
| 10 || десет / десет || десет / десет || десет / десет
|}
{{col-2}}

{| class="wikitable" align="center"
! симбол
! реден број <br> (''м.р.'')
! реден број <br> (''ж.р.'')
! реден број <br> (''с.р.'')
|-
|0.|| нулев / нулти  || нулева / нулта  || нулево / нулто
|-
| 1 || първи(пръв) / прв || първа / прва  || първо / прво
|-
| 2 || втори / втор || втора / втора ||  второ / второ 
|-
| 3 || трети / трет  || трета / трета || трето / трето 
|-
| 4 || четвърти / четврти || четвърта / четврта || четвърто / четврто 
|-
| 5 || пети / петти  || пета / петта || пето / петто 
|-
| 6 || шести / шестти || шеста / шестта || шесто / шестто 
|-
| 7 || седми / седми  || седма / седма  || седмо / седмо 
|- 
| 8 || осми / осми  || осма / осма || осмо / осмо 
|-
| 9 || девети / деветти || девета / деветта || девето / деветто
|-
| 10 || десети / десетти || десета / десетта  || десето / десетто 
|-
|}
{{col-end}}

Некои примери за нивната употреба:

* Нулева кръвна група / Нулта крвна група
* За първи път / За прв пат
* Пръв сред равни / Прв меѓу еднаквите
* Деветият кръг на ада (пъкъла) / Деветтиот круг на пеколот

== Предлози ==

Значењата кои другите словенски јазици ги искажуваат со падеж, во бугарскиот се искажуваат преку предлози. Така на пример предлогот „на“ се користи често за искажување припадност ([[генитив]]) и [[датив]]ен предмет. Предлогот „с“ (или „със“) често означува инструмент или средство ([[инструментал]]). Многу предлози имаат пространствено значење ([[локатив]]).

Некои примери за предлози во бугарскиот јазик се дадени подолу: 

{{col-begin }}
{{col-2}}
'''Без'''
* без пари / без пари
* без крака / без нозе
* без вода / без вода
* без да му мисли много / без да му мисли многу

'''В и във''' 

Пред именки кои почнуваат на 'в' или 'ф' се користи само формата „във“.
* Живея в Македония / Живеам во Македонија, но: Живея '''във''' Франция  
* Аз работя в събота / Јас работам во сабота
* Предлозите в македонския език / Предлозите во македонскиот јазик

'''Вместо'''
* Назначен си вместо нея / Ти си вработен место неа

'''До'''
* къщата до магазина / куќата до продавницата
* до полунощ / до полноќ
* близо до една река / близу до една река

'''За'''
* Той се държи за дръжката / Тој се држи за рачката
* за един ден / за еден ден
* Той пише за Димитър Миладинов / Тој пишува за Димитар Миладинов

'''Зад'''
* Той стоеше зад вратата / Тој стоеше зад вратата

'''Заради'''
* Заради теб(е) не победихме / Заради тебе не победивме

'''Като'''
* Същият е като баща си / Тој е ист како татко му

'''Към'''
* Иди към реката! / Оди кон реката!
* Дългът към народа / Долгот кон народот

{{col-2}}

'''Край''' и '''покрай'''
* (по)край селото / (по)крај селото

'''Между'''
* Между Струга и Дебър се намира село(то) Вевчани. / Меѓу Струга и Дебар се наоѓа селото Вевчани.
* Нова година е между Коледа и Богоявление / Меѓу Божиќ и Водици е Нова Година

'''На'''
* Казах (му) на ... / Му реков на ...
* на южната стена / на јужниот ѕид
* Майката на бебето / Мајката на бебето

'''Над'''
* Над нас летяха орли / Орли летаа над нас
* С население от над 20 хиляди души (жители) / Со население од над 20 илјади жители

'''От'''
* (Той) Излезе от къщи / Излезе од дома
* Аз съм от Скопие / Јас сум од Скопје
* Слезе от к��ня / Слезе од коњот

'''Пред'''
* Пред съществителни, които започват с 'в' или 'ф' / Пред именки кои почнуваат на 'в' или 'ф'

'''С''' и '''със'''

Пред именки кои почнуваат на 'с' или 'з' се користи само формата „със“.
* С двете ми деца / Со моите две деца
* Това няма връзка с / Тоа нема врска со
* С търпение / Со стрпливост
* С влак / Со воз
* С нож / Со нож

{{col-end}}

== Синтакса ==

[[Синтакса_на_македонскиот_јазик|Синтаксата]] е дел од граматиката која се занимава со проучување на правилата според кои речениците се добиваат.
Самата синтакса почнува со зборовите, потоа со комбинирање на повеќе зборови се добиваат зборовните групи. Со комбинирање на повеќе зборовни групи се добиваат [[прости реченици]] кои пак доведуваат до создавање на [[сложени реченици]]. Крајна цел е создавањето на врзан текст: 

<!--# Проста реченица: Подмет + прирок (+ предмет + ...)
# Сложена реченица : Проста реченица + проста реченица (+ ...)
# Врзан текст-->

{{col-begin}}
{{col-2}}
* → вълнá 
* → голяма вълнá
* → На крайбрежието на Охридското Езеро се забелязват големи вълни. 
* → Гледайки и фотографирайки от Самуиловата твърдина забелязах, че големи вълни се приближаваха към охридското крайбрежие. 
* → Едно утро реших да се изкача на Самуиловата твърдина и да направя снимки за не знам си кой път. Въпреки че ходенето по старите и отчасти стръмни улици е трудно, аз успях да се изкача. Гледайки и фотографирайки от Самуиловата твърдина забелязах, че големи вълни се приближаваха към охридското крайбрежие. 
{{col-2}}
* → бран 
* → голем бран 
* → На крајбрежјето на Охридското Езеро се забележуваат големи бранови. 
* → Гледајќи и фотографирајќи од Самоиловата тврдина, забележав дека големи бранови се приближуваа кон охридското крајбрежје. 
* → Едно утро решив да се искачам на Самоиловата тврдина и да сликам фотографии по не знам кој пат. Иако одењето по старите и делумно стрми улици е тешко јас успеав и се искачив. Гледајќи и фотографирајќи од Самоиловата тврдина забележав дека големи бранови се приближуваа кон охридското крајбрежје.
{{col-end}}

Според нивната употреба, речениците во бугарскиот јазик може да бидат например: 

=== Расказна реченица ===
[[Реченица|Речениците]] со кои се соопштува нешто (се разкажува) се викаат расказни реченици. Зад овие реченици се пишува знакот [[Точка_(интерпункција) |точка]].

* Петре е отличен ученик.(Точка) / Петре е одличен ученик.(Точка)
* Ние сме ученици от четвърти клас. / Ние сме ученици во четврто одделение.
=== Прашална реченица ===
Речениците со кои се прашува нешто се викаат прашални реченици. Зад овие реченици се пишува знакот [[прашалник]].
Се користат прашални заменски зборови или прашални честици (дали, ли).
 
* '''Кой''' ученик е дежурен днес? (Питанка, въпросителен знак) / Коj ученик е дежурен денес? (Прашалник)
* '''На колко''' години си? / Колку години имаш?
* '''Защо''' се скарали Лиле и Цветанка? / Зошто Лиле и Цветанка се скарале?
* Ходиш '''ли''' често на кино? / Одиш ли често во кино?
* А имате '''ли''' ...? / А имате ли ...?
* Носиш '''ли''' подарък? / Носиш ли подарок?
* Харесва '''ли''' ти професията учител? / Ти се допаѓа ли професијата учител?
=== Извична реченица ===
Речениците со кои искажуваме заповед или желба се викаат извични реченици. Зад овие реченици се пишува знакот [[извичник]].

* Не говори високо! (Удивителна, възклицателна) / Не зборуваj гласно! (Извичник)
* Честит рожден ден! / Среќен роденден!
* Честита нова година! / Среќна Нова Година!
* През новата 20хх година ви пожелаваме много незабравими моменти на щастие, радост и успех заедно с най-близките ви. Честити празници! / Во Новата 20хх година ви посакуваме многу незаборавни моменти на среќа, радост и успех заедно со вашите најблиски. Среќни празници!

== Споредбена лексикологија ==
[[Лексика]]та на бугарскиот јазик има многу сличности со оние на српскиот и македонскиот јазик. Сите три јазици се дел од [[јужнословенски јазици|јужнословенските јазици]]  и имаат заедничко потекло. Подолу се споредени некои зборови и [[текст]]ови:
{| border="0" cellpadding="3" cellspacing="3" style="margin-left:1em"
! [[Бугарски јазик]]
! [[Македонски јазик]]
! '''[[Хрватски јазик]]''' 
! [[Српски јазик]]
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Сравнение
! Споредба
! Usporedba
! Поређење
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Европа
! Европа
! Europa
! Европа
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Холандия
! Холандија
! Nizozemska
! Холандија 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Италианци
! Италијанци
! Talijani
! Италијанци
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Вселена
! Вселена
! Svemir
! Васиона 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Гръбнак
! ’Рбет
! Kralježnica
! Кичма
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Въздух
! Воздух
! Zrak
! Ваздух 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Образование
! Образование
! Odgoj
! Васпитање 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Седмица
! Седмица
! Tjedan
! Седмица 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! История
! Историја
! Povijest
! Историја 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Панталони
! Панталони
! Hlače
! Панталоне 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Корем
! Стомак
! Trbuh
! Стомак 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Наука
! Наука
! Znanost
! Наука 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Лично
! Лично
! Osobno
! Лично 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Личност
! Личност
! Osoba
! Лице 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Обединени нации
! Обединети Нации
! Ujedinjeni Narodi
! Уједињене Нације
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Хляб
! Леб
! Kruh
! Хлеб
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Изкуствено
! Вештачко
! Umjetno
! Вештачки
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Кръст
! Крст
! Križ
! Крст
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Демокрация
! Демократија
! Demokracija
! Демократија
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Съзнание
! Сознание
! Spoznaja
! Сазнање 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Остров
! Остров
! Otok
! Острво
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Офицер
! Офицер
! Časnik
! Официр
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Пътен транспорт
! Патен сообраќај
! Cestovni promet 
! Друмски саобраћај
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Автомагистрала
! Автопат
! Autocesta
! Аутопут 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Дължина
! Должина
! Duljina
! Дужина
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Сдружение
! Здружение
! Udruga
! Удружење
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Фабрика
! Фабрика
! Tvornica
! Фабрика
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Общо
! Општо
! Opće
! Опште
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Христос
! Христос
! Krist
! Христoс
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Извинете
! Извини
! Oprosti
! Извини 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!География
!Географија
!Zemljopis
!Географија 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Януари
!Јануари
!Siječanj
!Јануар 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Паспорт
!Пасош
!Putovnica
!Пасош 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Пенсионери
!Пензионери
!Umirovljenici
!Пензионери
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Съвет за сигурност
!Совет за безбедност
!Vijeće sigurnosti
!Савет безбедности
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Външно
!Надворешно
!Vanjski
!Спољашњи 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Собствено
!Сопствено
!Vlastito
!Сопствено 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Ниво
!Ниво
!Razina
!Ниво 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Печат
!Печат
!Tisak
!Штампа
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Работник
!Работник
!Djelatnik
!Радник 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Декада, век, милениум
!Декада, век, милениум
!Desetljeće stoljeće tisućljeće
!Деценија, век, миленијум 
|---- |- bgcolor="gainsboro"
!Общуване/съобщение
!Општење
!Priopćenje
!Саопштење
|---- |- bgcolor="gainsboro"
! Книжовна форма на майчиния език
! Стандард на мајчиниот јазик
! Materinski jezićni standard
! Матерњи језички стандард 
|}

{{col-begin | width=80%}}
{{col-3}}

'''Член първи от „Декларацията за правата на човека“''' <br /> 
Всички хора се раждат свободни и равни по достойнство и права. Те са надарени с разум и съвест и следва да се отнасят помежду си в дух на братство. <br /> 
'''Член 2.''' <br />
Всеки човек има право на всички права и свободи, провъзгласени в тази Декларация, без никакви различия, основани на раса, цвят на кожата, пол, език, религия, политически или други възгледи, национален или социален произход, материално, обществено или друго положение.
Освен това, няма да се допускат никакви различия, основани на политическия, правния или международния статут на държавата или територията, към която човек принадлежи, без оглед на това, дали тази страна или територия е независима, под попечителство, несамоуправляваща се или подложена на каквото и да е друго ограничение на суверенитета.
{{col-3}}
'''Прв член од „Декларацијата за човекови права“''' <br />
Сите чoвeчки суштествa се рaѓaaт слoбодни и eднакви по достoинство и прaвa. Tиe се oбдарeни сo рaзум и сoвeст и трeбa да се однесувaaт eдeн кон друг во дуxoт на oпштo чoвeчкaтa припaднoст. <br /> 
'''Член 2.''' <br />
Сите права и слободи наведени во оваа Декларација им припаѓаат на сите луѓе, без оглед на нивните разлики, како што се: раса, боја, пол, јазик, религија, политичко или друго убедување, национално или општествено потекло, сопственост, раѓање, или друг статус.
Натаму, нема да се зема предвид политичкиот, правниот или меѓународниот статус на земјата или територијата на која и припаѓа лицето, без разлика дали земјата е независна, под старателство, без самоуправна власт или под каков и да е друг облик на ограничување на нејзиниот суверенитет.
{{col-3}}
'''Члан 1. „Декларација о људским правима“''' <br />
Cвa људскa бићa рaђajу се слoбодна и jeднакa у достojaнству и прaвимa. Она су oбдарeна рaзумoм и свeшћу и трeбajeдни прeмa другимa да поступajу у духу брaтствa. <br /> 
'''Члaн 2.''' <br />
Cвaкoм припaдajу свa прaвa и слoбoдe прoглaшeнe у oвoj Дeклaрaциjи бeз икaквих рaзликa у пoглeду рaсe, бoje, пoлa, jeзикa, вeрoиспoвeсти, пoлитичкoг или другoг мишљeњa, нaциoнaлнoг или друштвeнoг пoрeкла, имoвинe, рoђeњa или других oкoлнoсти.
Дaљe, нeћe сe прaвити никaквa рaзликa нa oснoву пoлитичкoг, прaвнoг или мeђунaрoднoг стaтусa зeмљe или тeритoриje кojoj нeкo лицe припaдa, билo дajeoнa нeзaвиснa, под стaрaтeљствoм, нeсaмoупрaвнa, или дajojje сувeрeнoст нa мa кojи други нaчин oгрaничeнa.
{{col-end}}

{{col-begin | width=80%}}
{{col-3}}

[https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%82%D1%87%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%88 '''Отче наш''']

:Отче наш, Който си на небесата!
:Да се свети Твоето име,
:да дойде Твоето Царство,
:да бъде Твоята воля,
:както на небето, тъй и на земята;
:насъщния ни хляб дай ни днес,
:и прости нам дълговете ни,
:както и ние прощаваме на нашите длъжници,
:и не въведи нас в изкушение,
:но избави ни от лукавия;
:Амин.
{{col-3}}
[[Оче наш|'''Оче наш''']]

:Оче наш, кој си на небесата,
:да се свети името Твое,
:да дојде царството Твое,
:да биде волјата Твоја,
:како на небото, така и на земјата;
:лебот наш насушен дај ни го денес
:и прости ни ги долговите наши
:како и ние што им ги проштеваме на нашите должници;
:и не нè воведувај во искушение,
:но избави нè од лукавиот.
:Амин!''

{{col-3}}

[https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%88 '''Оченаш''']

: Оче наш, који си на небесима,
: да се свети име Твоје,
: да дође царство Твоје;
: да буде воља твоја,
: и на земљи као на небу.
: Хљеб наш насушни дај нам данас,
: и опрости нам дугове наше,
: као што и ми опраштамо дужницима својим;
: и не уведи нас у искушење,
: но избави нас од злога.

{{col-end}}

{{col-begin | width=80%}}
{{col-3}}
[https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0 '''Битие 11:''']
# А по цялата земя се употребяваше '''един език и един говор'''.
# И като потеглюваха човеците към изток, намериха поле в Сенаарската земя, гдето се и заселиха.
# И рекоха си един на друг: Елате, да направим тухли и да ги изпечем в огъня. Тухли употребяваха вместо камъни, а смола употребяваха вместо кал.
# И рекоха: Елате, да си съградим град, даже кула, чийто връх да стига до небето; и да си спечелим име, да не би да се разпръснем по лицето на цялата земя.
# А Господ слезе да види града и кулата, които градяха човеците.
# И рече Господ: Ето, едни люде са, и всички говорят един език; и това е което са почнали да правят; и не ще може вече да им се забрани, какво да било нещо, що биха намислили да направят.
# Елате да слезем, и там да разбъркаме езика им, '''тъй щото един други да не разбират езика си'''.
# Така Господ ги разпръсна от там по лицето на цялата земя; а те престанаха да градят града.
# За това той се наименува Вавилон, защото там Господ разбърка езика на цялата земя; и от там Господ ги разпръсна по лицето на цялата земя.
{{col-3}}
[[Вавилонска кула|'''Битие 11:''']]
# По целата земја имаше '''еден јазик и исти зборови'''. 
# А кога луѓето се селеле од исток, најдоа рамнина во земјата Сенаар и се населија таму. 
# И си рекоа меѓу себе: „Ајде да правиме тули и на оган да ги печеме!“ И користеа тули наместо камен и земјана смола наместо вар. 
# Потоа рекоа: „Ајде да си соѕидаме град и кула, висока до небото; и да се здобиеме со име, пред да се растуриме по целата земја!“ 
# Тогаш Господ се спушти да го види градот и кулата, што ги ѕидаа синовите човечки. 
# И рече Господ: „Ете, еден народ се и сите имаат еден јазик; ова е само почеток на нивните настојувања. Наскоро ќе прават сѐ што ќе наумат! 
# Ајде да слеземе и да им го збркаме нивниот јазик '''за да не се разбираат еден со друг што зборуваат'''!“ 
# И така Господ ги растури оттаму по целата земја, и престанаа да го ѕидаат градот (и кулата). 
# Затоа тој се нарече Вавилон, зашто таму го збрка Господ јазикот на целата земја и оттаму ги растури Господ по целата земја.
{{col-3}}
[https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B0 '''Постање 11:''']
# Сва је земља имала '''један језик и речи исте'''. 
# Али како су се људи селили с истока, наиђу на једну долину у земљи Сенару, и ту се настане. 
# Један другоме рече: Хајдемо правити опеке те их у ватри печемо!. Опеке им биле место камена, а Паклина им служила за малтер. 
# Онда рекоше: Хајде да сазидамо град и кулу с врхом до неба! Прибавимо себи име, да се не распршимо по свој земљи! 
# Господ се спусти да види град и кулу, што су га градили синови човечји. 
# Господ рече: Збиља су један народ, с једним језиком за све! Ово је тек почетак њихових настојања. Сад им ништа неће бити неоствариво што год науме извести. 
# Хајде да сиђемо и језик им побркамо, '''да један другоме језик не разуме'''. 
# Тако их Господ расу оданде по свој земљи, те не сазидаше града. 
# Стога му је име Бабел, јер је ондје Господ побркао говор свима у оном крају и оданде их Господ по свој земљи.
 
{{col-end}}

== Литература ==
* П. Пашов(2005). Българска граматика. Издателска къща „Хермес“.
* Ст. Стойков (2002). Българска диалектология.  София: Акад. изд. "Проф. Марин Дринов“.
* З. Бошковски, И. Каранфили (2009). Македонски јазик за четврто одделение. Скопје: Логос-А.
* М. Леонтиќ (2018). Контрастивна граматика на турскиот и на македонскиот јазик. Штип.
* Т. Бояджиев, И. Куцаров, Йо. Пенчев (1999). Съвременен български език. София:ИК Петър Берон.
* И. Станојоски. ФОРМИТЕ НА ЕВИДЕНЦИЈАЛНОСТА ВО МАКЕДОНСКИОТИ ВО БУГАРСКИОТ ЈАЗИК НИЗ ПРИЗМАТА НА БУГАРСКАТА ЛИНГВИСТИЧКА ТРАДИЦИЈА. KNOWLEDGE –International Journal                                                                                                        Vol. 23.5 Budva, Montenegro, May, 2018

== Надворешни врски ==
[https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8A%D0%BB%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA Български език]<br />
[https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%80%D0%BF%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%BA Српски језик] <br />
[https://bg.glosbe.com/bg/mk Речник]

{{словенски јазици}}
Предлошки на страницава:
Назад на Корисник:Braun100/Граматика на бугарскиот јазик.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Корисник:Braun100/Граматика_на_бугарскиот_јазик“