Преглед на кодот на Валонски јазик

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:

Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.

Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025

Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.

Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.

Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.

Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.

{{Infobox language
|name=Валонски
|nativename=Walon
|familycolor=Indo-European
|states=[[Белгија]], [[Франција]], [[САД]]
|region= [[Валонија]]
|speakers=проц. {{formatnum:1120000}} (1998)
|fam2=[[италски јазици|италски]]
|fam3=[[романски јазици|романски]]
|fam4=[[западноромански јазици|западноромански]]
|fam5=[[галоромански јазици|галоромански]]
|fam6=[[оилски јазици|оилски]]
|iso1=wa
|iso2=wln
|iso3=wln
|lingua=51-AAA-hf
}}

'''Валонскиот''' (''Walon'') е [[Романски јазици|романски јазик]], од подгрупата на [[оилски јазици]]. Јазикот бил доминантен јазик во [[Валонија]], [[Белгија]], но се зборувал и во некои места во северна [[Франција]] и во делови од [[Висконсин]], [[САД]]<ref name=wisconsin>Université du Wisconsin : collection de documents sur l'immigration wallonne au Wisconsin, enregistrements de témoignages oraux en anglais et wallon, 1976 {{en}} [http://digicoll.library.wisc.edu/WI/subcollections/BelgAmrColAbout.html University of Wisconsin Digital Collection : Belgian-American Research Collection ]</ref>. Најпознат сроден јазик на валонскиот е францускиот.

Валонскиот јазик има богата книжевност и бил распространет во Валонија и регионот, но од 1756 година употребата на јазикот значително се намалила. Ова е како директна последица на француското анектирање на Валонија. Со потпаѓањето на Валонија под француска управа, доминантен јазик станал [[француски]]от.<ref>"It seems the revolutionaries themselves consider the fact French was enough close to the Walloon language so as not to manage Wallonia as Brittany, Corsica, Alsace or Flanders." {{fr}} "Le décret du 8 pluviôse An II (...) ne prévoit pas d'envoyer des instituteurs dans la Wallonie romane (contre l'avis de Grégoire qui souhaitait une campagne linguistique couvrant tout le territoire). Les révolutionnaires eux-mêmes semblent donc considérer que la proximité entre le français et le wallon est suffisamment grande pour ne pas traiter la Wallonie comme la Bretagne, la Corse, l'Alsace ou la Flandre." {{fr}} Astrid Von Busekist, ''Politique des langues et construction de l'État'', Éd. Duculot, Gembloux, 1998, p.22-28</ref> По Втората светска војна, училиштата држеле настава на француски јазик, и се деградирала употребата на валонскиот јазик. Во 1952 година започнало да се воведуваат казни за употребата на јазикот во училиштата. Така, јазикот сè помалку се користел од луѓето во Валонија и тоа довело валонскиот јазик да стане скоро [[мртов јазик]]. Денес ретко се зборува на валонски, особено од страна на младите. Во 1996 година се проценило дека јазикот може да го зборуваат од 1 до 1,3 милиони луѓе.<ref>{{Наведена книга|title=Chapitre Evaluer la vitalité : variétés d'oil et autres langues|author=Jean-Michel Eloy|first=|date=30 November 1996|publisher=Centre d'études picardes|year=|isbn=|location=Amiens|pages=|language=fr}}</ref>

Поголем број невладини организации, особено театрите, работаат на зачувување на јазикот. На владино ниво, валонскиот е официјално признат како „регионален староседелски јазик“. Во 1990-те се основал единствен правопис.

== Класификација ==
Валонскиот е романски јазик, дел од групата на западноромански јазици, од подгрупата на оилски јазици. Францускиот јазик е исто така дел од оилските јазици. Поради тоа, некои јазичари го сметале валонскиот јазик како дијалект на францускиот (францускиот е далеку поголем јазик). Како и францускиот, така и валонскиот потекнува од [[латински]]от. Денес валонскиот се смета за скоро [[мртов јазик]], бидејќи бил заменет (насилно и ненасилно) од францускиот. Јазикот е признат како „регионален староседелски јазик“ во Валонија, Белгија.

==Азбука==
Валонскиот јазик ја користи стандардната латиница, но има и букви со надредни знаци. Буквите со надредни знаци не се сметаат за дел од азбуката.

{|class="wikitable" style="margin:0 auto; width:90%; border-collapse:collapse;"
|- 	 
|bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="26" | '''[[Голема буква|Големи букви]]'''
|-
|[[A]]||[[B]]||[[C]]||[[D]]||[[E]]||[[F]]||[[G]]||[[H]]||[[I]]||[[J]]||[[K]]||[[L]]||[[M]]||[[N]]||[[O]]||[[P]]||[[Q]]||[[R]]||[[S]]||[[T]]||[[U]]||[[V]]||[[W]]||[[X]]||[[Y]]||[[Z]]
|}

{|class="wikitable" style="margin:0 auto; width:90%; border-collapse:collapse;"
|- 	
|align="center" colspan="26" | '''[[Мала буква|Мали букви]]'''
|-
|a||b||c||d||e||f||g||h||i||j||k||l||m||n||o||p||q||r||s||t||u||v||w||x||y||z
|}

==Дијалекти==
[[File:Linguistic map of Wallonia.png|200px|thumb|Јазична карта на Валонија.]]
[[File:Wallonie-linguistique-wa.svg|thumb|200px|Главни валонски дијалекти.]]

Валонскиот јазик е поделен на четири главни дијалектни групи:<ref>Steven G. Kellman ''Switching languages: translingual writers reflect on their craft'', p.152.</ref>
* централновалонски - дијалектот се зборува во [[Намир]], [[Динан]] и [[Вавр]];
* источновалонски - овој е најконзервативен дијалект,  и се зборува во [[Лиеж]], [[Вервје]], [[Малмеди]], [[Иуи]] и [[Варем]];
* западновалонски - овој дијалект е најблизок до францускиот јазик, но и со [[Пикардски јазик|пикардскиот]]. Овој дијалект се зборува во [[Шарлероа]], [[Нивел]] и [[Филипвил]]; и
* јужновалонски - овој дијалект е близок со [[Лоренски јазик|лоренскиот јазик]], но и со [[Шампањски јазик|шампањскиот]]. Овој дијалект се зборува во регионот Арден.

==Примери==
{|
|- style="background:#ffd800;"
!валонски!! француски!! холандски!! македонски!! [[МФА]]
|-
| Walon || Wallon || Waals || валонски|| {{МФА|[walɔ̃]}}
|-
| Diè wåde || Adieu || Vaarwel || збогум || {{МФА|[djɛ woːt] / [djɛ wɔːt]}}
|-
| Bondjoû || Bonjour || Goedendag || добар ден|| {{МФА|[bɔ̃dʒuː]}}
|-
| A || Salut || Hoi || здраво || {{МФА|[a]}}
|-
| A rvey || Au revoir || Tot ziens || довидување || {{МФА|[arvɛj]}}
|-
| Cmint dit-st on || Comment dit-on || Hoe zegt men || Како се вели || {{МФА|[kmɛ̃ dɪstɔ̃]}}
|-
| Cmint daloz? || Comment allez-vous? || Hoe gaat het? || Како сте? || {{МФА|[kmɛ̃  dalɔ]}}
|-
| Dji n'&nbsp;sais nén || Je ne sais pas || Ik weet het niet || Не знам. || {{МФА|[dʒɪn sɛː nɛ̃ ] / [dʒɪn se nẽ]}}
|}

==Поврзано==
* [[Валонија]] 
* [[Валонци]] 
* [[Француски јазик]]

==Наводи==
{{Наводи}}
* Maurice Piron, ''Anthologie de la littérature wallonne'', Mardaga, Liège, 1978 (661 pages) ISBN 2-8021-0024-6.

==Надворешни врски==
{{рв|Walloon language}}

*[http://wa.wikipedia.org/wiki/Mwaisse_p%C3%A5dje Валонска Википедија]
*[http://rifondou.walon.org/index-engl.html Мрежна страница на пишан валонски]
*[http://users.skynet.be/lorint/croejh/ Граматика на валонскиот] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20051217235255/http://users.skynet.be/lorint/croejh/ |date=2005-12-17 }} - на француски
*[http://users.skynet.be/lorint/croejh/node8.html Фонетскиот систем на валонскиот] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20060427023811/http://users.skynet.be/lorint/croejh/node8.html |date=2006-04-27 }}
*[http://www.ucw.be.tf/ Валонски културен сојуз] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20070219170510/http://www.ucw.be.tf/ |date=2007-02-19 }}
*[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=wln Ethnologue за валонскиот]
*[http://www.dicts.info/2/english-walloon.php Валонски речник] {{Семарх|url=https://web.archive.org/web/20110522041550/http://www.dicts.info/2/english-walloon.php |date=2011-05-22 }}

{{Романски јазици}}
{{Јазици во Белгија}}

{{ИЕ-јазик-никулец}}

[[Категорија:Оилски јазици]]
[[Категорија:Јазици во Франција]]
[[Категорија:Јазици во Белгија]]
[[Категорија:Валонија]]

Предлошки на страницава:

Назад на Валонски јазик.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Валонски_јазик“