dil

 Binêre herwiha: dîl

• IPA^(kilîd): /dɪl/
• Deng (Wan)^ⓘ
• Kîtekirin: dil

Di Wîkîpediyaya kurmancî de gotarek li ser dilê mirov heye.

dil nêr

1. (anatomî) Parçeya leşî ya ku li aliyê çepê yê sîngî ye û karê wî hilkişandina xwînê ye.
   • Dilê mirovan masûlkeyekî bi çar ode ye. Wazîfa dil ev e ku, xwînê bigêhejîne her derê bedena mirovan. Ango dil wek pompe dixebite îi di deqîqê da 70 caran lêdixê. — (Anatomiya Bedena Mirovan, Huseyin Bektaş, Weşanên Deng)
   • Dilê wî weke defê lêdixist, radibû û dadiket. — (Firat Cewerî, Girtî, Weşanên Nûdem, 1986)
   • Roja înî ji bo nexweşekê 57 salî li zanîngeha Maryland li Amerîkayê emeliyateka dilî hat kirin û dilê berazekî jê ra hat çandin. — (Azad Najar: Dilê berazî cihê dilên îstînaî nagire)
2. (mecazî) Cihê hestan û evînê.

   Dilê min wê dibijîne.

   Ma dilê te pê naşewite?!

   • Da çêbitin der dil tereb
     Turk û Ecem, Rom û Ereb — (Şêx Evdirehmanê Axtepî)
3. (mecazî) yar, berdilî

   Tu dilê min î! (Ez pirr ji te hez dikim.)

4. (mecazî) navend, merkez

   Di dilê Kurdistanê de.

5. samîmî
   • ...mirov ji awirên wî têderdixist ku çiqas ji dil û can kêfa wî ji Mr. Utterson re dihat. — (Robert Louis Stevenson, (wergêr Ciwanmerd Kulek), Meseleya Seyr a Dr. Jekyll û Mr. Hyde, Avesta, 2020, r. 15, ISBN 978-605-2246-80-1)

• kurdî-erebî: دل‎

• qelb

Ji proto-hindûewropî *kerd- ye ku herwiha serkaniya دڵ‎ (dił) ya soranî, دل‎ (dêl) ya farisî, zerre ya zazakî, دل (zirid) ya avestayî, [skrîpt hewce ye] (dird) ya farisiya kevin, dil ya farisiya navîn, zird ya partî, zird û dil (ji farisî) ya belûçî, sirt ya ermenî, cordis ya latînî, сердце (serdtse) ya rusî, hrdeye ya sanskrîtî, heart ya îngilîzî, hjärt ya swêdî û Herz ya almanî ye. Forma "dil" bixwe ji farisî ye ku di zimanên îranî ên din de jî dil'a farisî pirraniya peyvên resen daqurtandiye. Heke di kurmanciya îro de hebûya, bibûya *zil/zill an jî *zir/zirr. Di zimanên wek dimilkî, goranî, gîlekî, teberî û hwd'ên ku ji zimanê pehlewanî tên de maye ji ber ku ew îzolêt in û tesîra farisî li ser wan zêde nabe.

• Proto-hindûewropî: *kerd- ("dil")

• Proto-hindûaryanî:

Avestayî: zered- ("dil")

Farisiya navîn: dil ("dil")

Farisî: dil ("dil")

Belûçî: zirdē ("dil")

Osetî: zārdū ("dil") ^{alfabeya arî}

Kurmancî: dil ("dil")

Soranî: dił ("dil")

Hewramî: zil ("dil")

Zazakî: zerre ("dil")

Sanskrîtî: hṛd- ("dil")

Ermenî: sirt ("dil")

Yûnanî: kardiā ("dil")

Latînî: cord ("dil")

Almanî: Herz ("dil"

Îngilîzî: heart ("dil") ...

Çavkanî: Horn p.127, Watkins p.41, MacKenzie P.126, Etymonline

• Soranî: دڵ‎ (dił)
• Kurdiya başûrî: dił
• Lekî: dił
• Hewramî: zêll
• Zazakî: zerre, dil, qelb

• Deng^ⓘ

dil

1. ziman
   • (Nimûneyekê bide) (biguhêre)