Lîga Lezhë
Lîga Lezhë |
||||
|---|---|---|---|---|
|
||||
| Sirûd: |
||||
 |
||||
| Paytext |
| |||
| Zimanên tên bikaranîn | ||||
| Avakirin | ||||
| • | Dema avakirinê | 2 adar 1444  |
||
| • | Dema hilweşînê | 1479 (Julian) | ||
| • | Rûerd | |||
Lîga Lezhë (bi albanî: Lidhja e Lezhës) hevalbendiyeke leşkerî û dîplomatîk a arîstokratiya albanî bû, ku li bajarê Lezhë di 2ê adara 1444an de hate afirandin. Komela Lezhë di serdema navîn de wek yekem welatê albanî yê serbixwe yê yekbûyî tê hesibandin, ku Îskender Beg wek serokê serok û esilzadeyên herêmî yên albanî li dijî Împeratoriya Osmanî bûne yek.[1] Îskender Beg wekî "Serokê Komela gelên Albanî" hat îlankirin, lê Skanderbeg her tim xwe wekî Dominus Albaniae (bi albanî: Zot i Arbërisë, "Serokê Albanya") îmze dikir.[2][3]
Di meclîsa Lezhë de, endamên ji malbatên: Kastrioti, Arianiti, Zaharia, Muzaka, Spani, Thopia û endamên Balsha û Crnojević ku bi zikmakî an bi zewaca bi Kastrioti re hatine girêdan amade bûn. Endam bi mêr û drav beşdarî Komelê bûn, di heman demê de kontrola karûbarên navxweyî yên domên xwe diparêzin. Zû zû piştî damezrandina wê, Balšići û Crnojevići yên pro-Venetyan di bûyerên ku bûn sedema Şerê Alban-Wenîs (1447-48) de ji lîga derketin. Peymana aştiyê ya şerê Albanî-Wenesî ku di 4ê cotmeha 1448an de hat îmzekirin, yekem belgeya dîplomatîk e ku li ser lîga wekî saziyek serbixwe xuya dike. [4] Barleti civînê wekî generalis concilium an universum concilium ("civîna giştî" an "tevahiya meclîsê") binav kir; têgîna "League of Lezhë" ji hêla dîroknasên paşerojê ve hatî çêkirin.[5]
Avakirin
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Îskender Beg di 2ê adara 1444an de li bajarê Lezhê (bi Îtalî: Alessio) ku wê demê di bin desthilatdariya Wênîsî de bû, civînek ji mîrên herî girîng ên herêmê pêk anî. Biyografî behsa Komino Araniti û Andreas Thopia bi kurên wî Komino û Muzaki û biraziyê wî Tanush, xwediyên berê yên Krujas, niha axayên Petrela, dikin.[6] Albaniya Navîn ji aliyê çend axayên ji malbata Muzaka û ji aliyê Georg Strez Balšići ve hat temsîlkirin. Ji bakur Pal û Nikollê II Dukagjinî (bav û kur), axayên çiyayê rojhilatê Lezhayê; Peter Span bi kurên xwe Leš, Božidar, Uroš û Mirko re, axayên Kiritalê yên li nêzîkî Drîvasto, ku têkiliyên wan ên nêzîk bi Amselfeldê (li Kosovaya îroyîn) re hebûn, ku ew di xizmeta despotên sirb de bûn; û Lekê û Peter Duşmanî, xwedanên serdestiyek piçûk li bakurê navîna Drîna Reş. Her weha Lekë Zaharia, axayê Dagnum, ku hêza wî jî gundên derdorê dihewand, û Stefan Crnojević, hukumdarê Montenegro, bi kurên xwe Gojcin û Ivan re, amade bûn.
Li hev kirin ku di nav xwe de aşitiyê pêk bînin û bi hev re li dijî osmaniyan şer bikin. Serokê Mala Kastrioti Îskender wek generalê komelê hat hilbijartin. Lêbelê ji bo biryarên siyasî yên berfirehtir, wî hewceyê razîbûna hemî endamên hevalbendiyê bû.[7][8][9][10][11]
Fermandarên Îskender
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- Gjergj Arianiti
- Nikollë II Dukagjini, weqetî Osmanî salan 1457
- Pal III Dukagjini, weqetî Osmanî salan 1457
- Moisi Arianit Golemi, weqetî Osmanî salan 1457
- Hamza Kastrioti
- Vladan Jurica
- Vrana Konti
- Peter Perlati
- Marin Spani
- Andrea Thopia
- Karl Muzaka Thopia
- Tanush Thopia II
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Babinger, Franz (1992). Mehmed the Conqueror and His Time. Princeton University Press. r. 54. ISBN 0-691-01078-1. Ji orîjînalê di 18 gulan 2016 de hat arşîvkirin.
... a solid military alliance was concluded among all the Albanian chieftains along the Adriatic coast from southern Epirus to the Bosnian border.
- ^ Frazee, Charles A. (22 hezîran 2006). Catholics and Sultans: The Church and the Ottoman Empire 1453–1923. Cambridge University Press. r. 33.
- ^ Ednan Aslan; Ranja Ebrahim; Marcia Hermansen (2016). Islam, Religions, and Pluralism in Europe. Springer. r. 237.
- ^ Syla, 2019 & 10.
- ^ Biçoku, Kasem (2009). Kastriotët në Dardani. Prishtinë: Albanica. rr. 111–116. ISBN 978-9951-8735-4-3.
- ^ Îskender Beg, R. 55
- ^ Edwin E. Jacques, S. 179–180
- ^ Fan Noli, S. 36
- ^ Ivan Božić, S. 364
- ^ Oliver Jens Schmitt, S. 297
- ^ Hasan Kaleshi