Техас бетінің кодын көру

Бұл бетті өңдеуге рұқсатыңыз жоқ. Келесі себеппен:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 13:48, 2024 ж. шілденің 2
Expiry of block: 13:48, 2025 ж. шілденің 2
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
Please include all above details in any queries you make. If you believe you were blocked by mistake, you can find additional information and instructions in the No open proxies global policy.
Otherwise, to discuss the block please post a request for review on Meta-Wiki. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
Бұл беттің кодын көріп, көшіре аласыз.
{{АҚШ штаты
 |атауы = Техас
 |шынайы атауы = Texas
 |ту = Flag of Texas.svg{{!}} border
 |белгісі = State Seal of Texas.svg
 |карта = Map of USA TX.svg
 |лақап аты = «Жалғыз жұлдызды штат» (ағылшынша "The Lone Star State")
 |ұраны = «Достық» (ағылшынша "Friendship")
 |әні = «Texas, our Texas» (қазақша "Техас, біздің Техас")
 |астанасы = [[Остин]]
 |ірі қаласы = [[Хьюстон]]
 |ірі қалалары = [[Сан-Антонио]]<br />[[Даллас]]<br />Остин<br />[[Форт-Уэрт]]<br />[[Эль-Пасо]]
 |тұрғыны = {{gain}}25&nbsp;145&nbsp;561<ref>{{cite web|title=2010 Resident Population Data: Population Change|publisher=US Census|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|format=xls|accessdate=2010-Dec-21|archiveurl=http://www.webcitation.org/619lRoKht|archivedate=2011-10-27}}</ref>
 |санақ жылы = 2010
 |тығыздығы = 37,2
 |тұрғыны Орны = 2
 |ауданы = 696&nbsp;241
 |құрлық ауданы = 
 |су ауданы = 17&nbsp;406
 |су пайызы = 2,5
 |ауданыОрны = 2
 |ені = 1&nbsp;244
 |ұзындығы = 1&nbsp;270
 |ендік1 = 25°50'
 |ендік2 = 36°30'
 |бойлық1 = 93°31'
 |бойлық2 = 106°38'
 |максимал биіктігі = 2&nbsp;667,4
 |орташа биіктігі =  520
 |минимал биіктігі = 0
 |штат реті = 28
 |штат статусы = [[1845 жыл]] [[29 желтоқсан]]
 |штатқа дейін = [[Техас республикасы]]
 |губернаторы =  [[Грег Эбботт]]
 |вице губернаторы = [[Патрик Дэн]]
 |заң шығару органы = Техас легислатурасы<ref>Англияда және АҚШ-тың кейбір штаттарында заң шығаратын органдар атауы</ref>
 |жоғарғы палатасы = Техас сенаты
 |төменгі палатасы = Техас өкілдігінің палатасы
 |сенат мүшелері = [[Кей Бейли Хатчинсон]]<br />[[Джон Корнин]]
 |уақыт белдеуі = UTC−6,<br />[[Жазғы уақыт|жазда]] UTC−5
 |автомобиль коды = 
 |домені = .tx.us 
 |сайты = [http://www.texas.gov texas.gov]
 |ортаққордағы санаты = Texas
 |түсініктемелер = {{reflist}}
}}
'''Техас''' ({{lang-en|Texas}}, {{IPA|/ˈtɛksəs/}}) — [[АҚШ|АҚШ-тың]] оңтүстігіндегі, халық саны және жер көлемі бойынша екінші орындағы штат; құрлық штаттарының арасында ең үлкен жер аумағына ие. Атауы [[Каддо тілі]]ндегі «Tejas» — “''достар''” яки “''одақтастар''” деген сөзге негізделген.<ref>[http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/pft04 Texas, origin of name] ''Handbook of Texas Online''</ref> Техас Америка Құрама Штаттарының оңтүстік-орталығында  орналасқан, оңтүстігінен [[Мексика]]мен, батысынан Жаңа Мексикамен, солтүстігінде [[Оклахома]]мен, солтүстік-шығысында [[Арканзас (штат)|Арканзаспен]], шығысынан [[Луизиана]] штаттарымен шектеседі. Техастың жер көлемі 268,820 шаршы миль (696,200 шаршы километр), халқының саны 25,1 миллион адамды құрайды.<ref>{{cite web| title = U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President | work = Press Release| publisher = U.S. Census Bureau | date = желтоқсан 21, 2010 | url = http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | accessdate = February 7, 2011}}</ref>

== Штат туралы ==
[[Испания]]ның отаршылдық саясаты кезінде штат '''Nuevo Reino de Filipinas : La Provincia de Texas''' атауымен белгілі болды.<ref>{{cite web|last=Teja|first=Jesús de la|title=New Philippines|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/usn01|work=Handbook of Texas Online|publisher=Texas State Historical Association}}</ref> Бұл атауды бірінші қолданған адам  '''Antonio Margil de Jesús''' болып, ол 1716 жылы 20-шілдеде Мексика вице-короліне хат жазғанда осы атауды қолданады. Бұл атау күнделікті өмірде көп қолданыста болмағанымен, 1800 жылдардың аяқтарына дейінгі ресми құжаттарда көп кездесіп тұрады.

[[Хьюстон]] Техастағы ең үлкен және АҚШ-тағы төртінші үлкен қала болып есептеледі. Ал [[Сан-Антонио]] болса, штаттағы екінші және мемлекеттегі жетінші үлкен қала. Сол сияқты [[Даллас-Форт Уэрт]] және Үлкен Хьюстон АҚШ метрополитендік аймақтардағы төртінші және алтыншы орындарда тұрады. Одан басқа ірі қалалар [[Эл Пасо]] және [[Остин]] сияқты үлкен қалалар болса, штат орталық қалалары болып есептеледі. Техастың тәуелсіз Республика екендігінің және Мексикамен азаттық үшін күресуінің белгісі ретінде штатты “'''Жалғыз жұлдызды штат'''” деп атайды. Сондықтан "Жалғыз жұлдыз" бейнесін Техастың туында және штат таңбасында да кездестіруге болады.<ref>{{cite web|url=http://www.netstate.com/states/intro/tx_intro.htm |title=Introduction to Texas |publisher=Netstate.com |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref>

== Техас штатының ресми нышандары мен символдары ==
<center>
<gallery widths="140" heights="140px" perrow="5">
File:Bluebonnet1.jpg|Техас гүлі (bluebonnet) (1901 жылы белгіленген)
File:Flag of Texas.svg|Техас туы (1839 жылы)
File:Seal of the Republic of Texas (1836).svg|Техас Республикасы таңбасы (1839 жылы)
File:Seal_of_Texas.svg|Техас штаты таңбасы (1845 жылы)
File:Seal_of_Texas_(reverse).svg|Техас штаты таңбасының өзгеруі (1961 жылы)
File:Coat of arms of the Republic of Texas.svg|Техас Республикасы мемлекеттік ел таңбасы (1839 жылы)
File:State_Arms_of_Texas.svg|Техас штаты ел таңбасы (1993 жылы)
File:State military crest of Texas.svg|Ұлттық гвардия (1924 жылы) 
File:Carya illinoinensis.jpg|Штат талы ({{lang-en|Pecan}}) (1906 жылы)
File:Mimus-polyglottos-002 edit.jpg|Штат құсы ({{lang-en|Northern Mockingbird}})
File:Dasypus novemcinctus.jpg|Штаттың майда сүт қоректісі ({{lang-en|Nine-banded Armadillo}})
File:Texas_Longhorn_cow.jpg|Штаттың ірі сүт қоректісі({{lang-en|Texas longhorn}})
File:Blue_lacy_working.jpg|Штат иті({{lang-en|Blue Lacy}}) (2005 жылы)
File:Dutch_Oven_-McClures_Magazine.jpg|Штаттың аспаздық құралы ({{lang-en|Dutch oven}})
File:Bowl_of_Chili_No_Beans.jpg|Штаттың тағамы ({{lang-en|chili con carne}})
File:CottonPlant.JPG|Штат талшығы және тоқымасы ([[мақта]])
File:Citrus_paradisi_(Grapefruit,_pink)_white_bg.jpg|Штат жемісі Техастық [[грейпфрут]]
File:Bouteloua_curtipendula.jpg|Штат шөбі ({{lang-en|Sideoats grama}})
File:Monarch_In_May.jpg|Штат жәндігі ({{lang-en|monarch butterfly}})
File:Guitar_1.jpg|Штат музыкалық аспабы ([[гитара]])
File:C60a.png|Штат молекуласы({{lang-en|buckyball}})
File:Pecan-nuts-on-tree.jpg|Штат жаңғағы ({{lang-en|Native pecan}})
File:Chiltepin_mexico_sonora.jpg|Штат бұрышы ({{lang-en|chiltepin}})
File:Opuntia_littoralis_var_vaseyi_4.jpg|Штат өсімдігі ({{lang-en|prickly pear cactus}})
File:Welk2.jpg|Штат қабыршағы ({{lang-en|lightning whelk}})
File:USS_Texas_BB-35.jpg|Штат кемесі ({{lang-en|Battleship USS Texas (BB-35)}})
File:Bull-Riding2-Szmurlo.jpg|Штаттың жеке спорты ({{lang-en|rodeo}})
File:Titans_Texans.jpg|Штаттың командалық спорты ([[Америкалық футбол]] {{lang-en|American football}})
</gallery>
</center>

== География ==
[[Балконас Фолт]] сияқты аймақтық және геологиялық ерекшеліктеріне қарай Техаста мемлекеттің оңтүстігіндегі және батыс-оң��үстігіндегі жерлерге ұқсас әр түрлі [[ландшафт]]тар кездеседі.<ref>Sansom, Andrew: ''[http://books.google.com/books?id=LEHH7ovVVDgC Water in Texas: An Introduction]'', University of Texas Press, 2008, pg. 25</ref> Техас көбінесе оңтүстік-батыс құмды шөлдермен байланысып, штат жалпы аймағының 10%-дан азырақ бөлігін құмдықтар иелейді.<ref>Dingus, Anne: ''The dictionary of Texas misinformation'', Gulf Publishing Company, 1987</ref> Халық көп шоғырланған орталықтардың көбісі бұрынғы [[жайылма]], [[шалғын]], [[орман]], [[Жиектеме|жиектердің]] аймақтарында орналасқан. Штат бойлап шығыстан батысқа қарай саяхат қылсақ, жағалық батпақтармен қарағайлы ормандардан, жазықтармен биіктерден және соңында [[Биг Бэнд]] шөлдерімен тауларынан тұратын ландшафттарды байқауымызға болады.

[[Сурет:Guadalupe Mountains and El Capitan 2006.jpg|200px|right|thumb|Гвадалупе таулары]]
Техас 268,820 шаршы миль (696,200 километр) аумағымен АҚШ-та [[Аляска штаты|Аляскадан]] соң, екінші орында тұрады. Ол аймағы бойынша Франциядан 10% үлкенірек болса, ал [[Германия]] немесе [[Жапония]] сияқты елдерден дерлік екі есе артық. Егер Техас ел болғанында, [[Чили]] және [[Замбия]]дан соң 40-орында тұрар еді.

[[Сурет:Texas Hill Country 187N-2.JPG|200px|left|thumb|Хилл өлкесі]]
[[Сурет:Алан Генри(Хенри) көлі.jpg|200px|right|thumb|Генри(Хенри) көлі]]
Техас АҚШ-тың оңтүстік орталығында орналасқан. Штаттың үш шекарасы өзендермен тұтасқан. [[Рио-Гранд]] оңтүстікте Мексиканың [[Чиуауа]], [[Коауила]], [[Нуэво-Леон]] и [[Тамаулипас]] штаттарымен шекара жасайды. [[Қызыл өзен]] болса солтүстікте Оклахома және Арканзаспен шекара жасайды. [[Сабин өзені]] болса шығыста Луизиана штатымен шекара жасайды. 10 климаттық аймағы, 14 қыртыс аймағы және 11 ерекше экологиялық аймақтарымен регионалдық классификациялау әр түрлі қыртыс, топография, геология, шөгулер, өсімдік және жануарлар қауымдастығымен проблемаға айналады.<ref name="Tx eco regions">{{cite web|url= http://www.texasep.org/html/lnd/lnd_1reg.html|archiveurl= http://web.archive.org/web/20080603175718/http://www.texasep.org/html/lnd/lnd_1reg.html|archivedate= 2008-06-03|title= Tx Envionmental Profiles|accessdate= 2006-07-14}}</ref>

Техаста 3700 атаулы тасқындар және 15 ірі өзендер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.tpwd.state.tx.us/landwater/water/habitats/rivers/ |title=Rivers in Texas |publisher=Tpwd.state.tx.us |date=2007-11-16 |accessdate=2010-04-11}}</ref><ref>{{cite web|author=Hal P. Bybee |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/rnr07 |title=Handbook of Texas Rivers |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Осы өзендердің ең ірісі Рио-Гранд. Басқа да [[Пекос]], [[Брезос]], [[Колорадо]] және [[Ред-Ривер]] сияқты өзендер болса Оклахомамен шекарада орналасқан. Әйтседе Техаста табиғи көлдер болғанымен Техастықтар 100-ден аса жасанды [[су сақтағыш]]тар орнатты.<ref>{{cite web|url=http://www.tpwd.state.tx.us/fishboat/fish/recreational/lakes/lakelist.phtml |title=Alphabetical List of Texas Lakes |publisher=Tpwd.state.tx.us |date=2010-01-28 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Техастың аумағы және бірегей тарихы оның аймақтық жабдықтарын даулы етіп тұр. Құқық бойынша ол Оңтүстік немесе Оңтүстік-Батыс мемлекеттік  болуы керек не екеуі де бірден болуы мүмкін.

=== Геология ===
[[Сурет:LlanoEstacadoShadedRelief.jpg|right|thumb|Ллано Эстакоданың көленкеленген рельеф картасы]]
[[Сурет:Palo Duro 2002.jpg|left|thumb|Пало Дуро каньоны]]
Техас Мексиканың батысындағы [[Сьерра-Мадре]]ге қарама-қарсы оңтүстігінде аяқталатын Ұлы тегістердің ең оңтүстік бөлігі болып табылады. Континенттік қыртыс кең континенттік өлке және транзиттік қыртыс арқылы [[Мексика бұғазы]]ның мұхиттық қыртысқа айналатын тұрақты кратон Mesoproterozoic ды қалыптастырады. Техастағ ең ескі тау жоталары  Mesoproterozoicтан басталып, 1600 миллион жылды құрайды. Бұл [[Кембрия]]ға дейінгі магмалық және метафоралық тау жоталары мемлекеттің көп бөлігі негізінде жатыр және ол үш орында өз көрінісін тапқан:  Ллано өрі, [[Ван Хорн]] және Эл Пасоға жақын [[Франклин тауы|Франклин тауларында]]. Көптеген осы ескі таулар шөгінді тау жыныстарын құрайды.

== Климат ==
[[Сурет:Техас жауын-шашын картасы.jpg|right|thumb|Техастағы жылдық орташа жауын-шашын мөлшері]]
[[Сурет:Техастағы жылдық температура картасы.jpg|right|thumb|Техастағы жылдық орташа температура]]
Техас үлкен аймағы болғандықтан және көп зоналардың қиылысында орналасқандықтан климаты құбылмалы болып келеді. Мемлекеттің [[Панхендл]] бөлігінде Солтүстік Техасқа қарағанда қыс суығырақ келеді, ал бұғаз жағаларында болса қыс қоңыржай болып келеді. Техаста тұндырулар мысалында көп өзгерістер кездеседі. Штат батыс бөлігі Эл Пасода жылдық жауын мөлшері 8 дюймды (200 мм) құраса, ал оңтүстік-шығыс бөлігі Хьюстонда болса жылдық жауын мөлшері 54 дюймды (1400 мм) құрайды.<ref name="weather1">{{Handbook of Texas|id=msf01|name=Weather}}</ref>  Солтүстік орталық аумақ [[Даллас]]та жылына бір қалыпты 37 дюйм (940 мм) болып есептеледі.

Қар жылына Техастың батыс жағындағы Панхендл және таулы аймақтарда көп мәрте жауса, Солтүстік Техаста жылына бірнеше мәрте, ал Орталық және Шығыс Техаста болса бірнеше жылда бір-ақ рет жауады. Кездейсоқ жағдайлардан тысқары Сан-Антонионың оңтүстігінде және жағалауларда қар сирек жауады. 2004 жылы Жаңа жыл қарсаңында боран болғанда Кингсвиллдің оңтүстігіне қар жауғанда, желтоқсандағы орташа температура - 65° градусты құрады.<ref>{{cite web|url=http://www.wunderground.com/history/airport/KNQI/2008/12/24/DailyHistory.html?req_city=NA&req_state=NA&req_statename=NA |title=History : Weather Underground |publisher=Wunderground.com |date=2008-12-24 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Максималдық температура жазғы кезде орташа есеппен Батыс Техас тауларында 80&nbsp;°F(26&nbsp;°C) градус болса, Рио Гранд алабындағы [[Галвестон аралы]]нда 100&nbsp;°F(38&nbsp;°C) градусқа дейін көтеріледі. Бірақ Техастың көпшілік аймақтарында бірізді жазғы жоғары температура 90&nbsp;°F (32&nbsp;°C) диапазонында болады. Түнгі жазғы температура 50&nbsp;°F(14&nbsp;°C) градустан (Батыс Техас тауларында)<ref name="weather2">{{cite web | title = Monthly Averages for Marfa, Texas | publisher = The Weather Channel | url =http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/wxclimatology/monthly/graph/USTX0830?from=search | accessdate = 2008-10-15}}</ref> 80&nbsp;°F(26&nbsp;°C) градусқа дейін (Галвестонда)<ref name="weather3">{{cite web | title = Monthly Averages for Galveston, Texas | publisher = The Weather Channel | url = http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/wxclimatology/monthly/graph/USTX0499?from=search | accessdate = 2008-10-15}}</ref> болады.

[[Найзағай]] Техаста жиі ойнайды, әсіресе, шығыс және солтүстік бөлігінде. Штаттың солтүстік аудандарын [[Торнадо]] шайып кетеді. АҚШ-тағы Торнадолардың басым бөлігі осы Техас аймағында болып, ол жылына орташа есеппен 139 рет. Олар көбінесе Техастың солтүстік бөлігіне және Панхендлге көбірек соғады.<ref name="Annual average number of tornadoes">[http://www.ncdc.noaa.gov/img/climate/research/tornado/small/avgt5304.gif NOOA.gov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111016174155/http://www.ncdc.noaa.gov/img/climate/research/tornado/small/avgt5304.gif |date=2011-10-16 }} National Climatic Data Center. Тексерілген 24 қазан 2006.</ref> Торнадо негізінен штатта сәуір, мамыр және маусым айларында жүз береді.<ref name="TexasWeather">{{Handbook of Texas|id=yzw01|name=Weather}} Accessed 2008-07-22</ref>
 
[[Сурет:Galveston Hurricane 1915 wrecked home.jpg|300px|left|thumb|1915 жылдағы Галвестондағы дауылдың зияны]]

Америка тарихындағы ең күшті қиратушы дауылдардың бірнешесі осы Техасқа қарай келген. 1875 жылы [[Индианоле]]дегі дауыл 400 адамды өмірден алып кеткен болса, 1886 жылдағы дауыл болса бүкіл бір қаланы қырып жіберді. Бұл оқиғалар Галвестонға негізгі порт қала болуына мүмкіндік берді. 1900 жылдағы Галвестон дауылы бір қаланы тазалап шамамен 8000 адамды қырып (мүмкін толық 12000 адам), АҚШ тарихындағы ең үлкен өлім апаты болып есте қалды. Техастағы басқа да дауылдар 1915 жылы [[Галвестон дауылы]], 1957 жылы 600-ден астам адам өлген [[Одри дауылы]], 1961 жылы [[Карла дауылы]], 1967 жылы [[Беула дауылы]], 1983 жылы [[Алисия дауылы]], 2005 жылы [[Рита дауылы]] және 2008 жылы [[Дауылды Иконоскоп]].<ref name="deadhurr">{{cite web| last = Blake| first = Eric S.| coauthors = Rappaport, Edward N., Landsea, Christopher W.| title = The Deadliest, Costliest, and Most Intense United States Tropical Cyclones From 1851 to 2006| publisher = National Weather Service: National Hurricane Center| date = 2007-04-15| url = http://www.nhc.noaa.gov/pdf/NWS-TPC-5.pdf| format = PDF| accessdate = 2008-10-02}}</ref>

Техас АҚШ-та көптеген [[парник]]те өндірілетін газдарды шығарады.<ref name="GH1">{{cite news|title=Blame Coal: Texas Leads in Overall Emissions|author=Borenstein, Seth|publisher=USA Today|date=2007-06-04|url=http://www.usatoday.com/tech/news/2007-06-04-state-emissions_N.htm|accessdate=2007-06-06}}</ref><ref name="GH2">{{cite news |title=Texas No. 1 producer of greenhouse gases |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/news/texassouthwest/stories/060307dnnatemissions.3c1df3a.html |agency=Associated Press |publisher=Dallas Morning News |date=2007-06-03|accessdate=2008-06-11}}</ref><ref name="GH3">{{cite news |title=Texas Is No. 1 Carbon Polluter In U.S.|agency=Associated Press|date=2008-01-16|url=http://www.cbsnews.com/stories/2008/01/16/tech/main3720823.shtml?source=RSSattr=SciTech_3720823 | work=CBS News}}</ref> Штат жылына дерлік 1.5 триллион фунт (680 миллиард кг) [[көмірқышқыл газ]]ын шығарады. Тәуелсіз ел ретінде Техас дүние жүзі бойынша парникте өндірілетін газ көлемі бойынша жетінші орынды алған болар еді.<ref name="GH2"/> Мемлекеттің осындай газды шығаруының себебі көмір электростанцияларының көптігінен  және тазалаушы, өңдеуші өндіріс орындарының көп болуынан болып табылады.<ref name="GH2"/>

== Тарихы ==
«Техастағы алты ту» атауы штат аумағындағы басшылық еткен халықтарды білдіреді. Испания Техас аймағында басшылық еткен алғашқы [[Еуропа]]лық ел. [[Франция]] Техаста қысқа мерзімді отаршылдық саясатын жүргізеді. Мексика болса бұл өңірді 1836 жылға дейін, яғни Техас Республика ретінде тәуелсіздік алғанша өз бақылауында ұстайды. 1845 жылы штат АҚШ-қа 28-штат ретінде қосылады. Мемлекет [[аннексия]]сы 1846 жылы [[Мексика-Америка соғысы]]ның басталуына себепші болды. 1861 жылы Техас АҚШ құрамынан шығып, Америкадағы [[Азаматтық соғыс]] кезінде [[Америка штаттары конфедерациясы]]на кіруін жариялады. Соғыстан соң Одақ аяқ тұруына дейінгі  ұзақ мерзімде штат экономикалық құлдырау кезеңін бастан кешірді.

Азаматтық соғыстан соң Техаста дамыған бірден-бір өндіріс [[мал шаруашылығы]] еді. Штат көп жылдар бойы шаруашылықтың  орталығы болған соң, Техасты көбінесе [[ковбой]]мен байланыстырады.

=== Еуропаға дейінгі уақыт ===
Техас [[Солтүстік Америка]]да Колумбқа дей��нгі екі ірі мәдениет ортасында болды: олар оңтүстік-батыс және жазық аймақтар. [[Археологтар]] осы аймақтарда үш ірі жергілікті мәдениеттің болғандығын және олар Еуропамен қарым-қатынастарға дейін жоғары дәрежеде дамығанын анықтаған. Олар:<ref name="Richardson">Richardson (2005), p. 9.</ref>
*[[Пуэбло]] Рио Грандтың жоғары бөлігіндегі аумақ болып, Техастың батысында орналасқан;
*[[Миссисипи мәдениеті]], [[Оба құрылысшылары]] деп те аталады. Ол Техастың шығыс бөлігіндегі [[Миссисипи (өзен)|Миссисипи өзені]] аңғары бойында жайылған.
*Техас оңтүстігінде [[Мезоамерика өркениеті]] орналасқан. Теотиуаканың ықпалы Солтүстік Мексикаға 500 жылда өз шыңына жетіп, тек ғана 8-10 ғасырларда бәсеңдей түсті.

Қазіргі таңда Техас аумағында еш бір мәдениет басыңқы болмағандықтан, көптеген адамдар осы штатқа қоныстанып жатыр.<ref name="Richardson">Richardson (2005), p. 9.</ref> Техаста өмір сүрген америкалық тайпаларға [[Алабама]], [[Апаче]], [[Атакапан]], [[Бидай]], [[Каддо]], [[Коавильтектер]], [[Команчи]], [[Чокто]], [[Коасати]], [[Хасинай]], [[Хумано]], [[Каранкава]], [[кикапу]], [[Киова]], [[Тонкава]] және [[Уичито]].<ref>Richardson (2005), pp 10–16</ref><ref name="nativeamericans">{{Handbook of Texas|id=bzi04|name=Native Americans}}</ref>

Техас сөзі Хасинай тайпасының Каддо тіліндегі '''“táyshaʔ”''' сөзінен келіп шығып, “'''достар'''” және ”'''одақтастар'''” дегенді білдіреді.<ref name="facts">{{cite web |year=2008 |title=Facts |edition =2008–2009 |publisher=[[Texas Almanac]] |url=http://www.texasalmanac.com/facts/ |accessdate=2008-04-29}}</ref><ref name="TribesofTexas">{{cite web |last=Fry |first=Phillip L. |title=Handbook of Texas Online, s.v. ","
|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/pft04
|accessdate=2007–07–24}}</ref><ref>Richardson, p 1</ref><ref name="etymology">{{cite web |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Texas |title=Texas |accessdate=2007-02-25 |publisher=Online Etymology Dictionary}}</ref><ref name="WChafe">Wallace Chafe, p.c.</ref> Америкалық тайпалар жаңадан келушілерге достық қарым-қатынаста болып, ал  жауынгерлері болса, штатқа келген Еуропалық зерттеушілермен көшіп келушілер тағдырына қарсы болды.<ref>Richardson, p 10</ref> Тату тайпалар жаңадан келгендерге байырғы дән мәдениетін қалай өсіруді, тамақ жасауды және аңға қалай шығуды үйретті. Ал жауынгер тайпалар болса, өздерінің шабуылдары және қарама-қайшылықтарымен Еуропалықтардың өмірін өте мүшкіл және аса қауіпті халге жеткізді.<ref>Rupert N. Richardson, Adrian Anderson, Cary D. Wintz & Ernest Wallace, ''Texas: the Lone Star State'', 9th edition, New Jersey: Prentice Hall, 0131835505, pp.10–16</ref>

=== Отаршылдық саясаты ===
[[Сурет:Six Flags over Texas.jpg|300px|left|thumb|Техас аумағында басшылық еткен елдер тулары]]
Техасқа байланысты ең алғашқы тарихи құжат Мексика бұғазы жағасының картасы болып, ол карта 1519 жылы Испания зертеушісі [[Алонсо Альварес де Пинада]] жасаған.<ref name="chipman243">Chipman (1992), p. 243.</ref><ref name="weber34">Weber (1992), p. 34.</ref> Тоғыз жылдан соң кемеде апатқа ұшыраған испан зерттеушісі [[Альвар Нуньес Кабеса де Вака]] және оның жолдасы штатқа алғашқы аяқ басқан еуропалықтары болды.<ref name="SpanishT">{{Handbook of Texas|id=nps01|name=Spanish Texas}}</ref> Еуропалық күштер 1685 жылы кездейсоқ штатқа келмейінше Техасты елемеген болатын. [[Рене Роберо Кавелье де ла Сале]]нің жаңылыс есептеуінің себебінен ол отарды Миссисипи аумағында емес, [[Матагорда бұғазы]]ндағы [[Сент-Люис форты]]нда орнатты.<ref name="weber149">Weber (1992), p. 149.</ref> Отаршылдық саясаты қиын жағдайдан және жергілікті халықтардың қолынан өлгенге дейін төрт жыл ғана жалғасты.<ref name="chipman83">Chipman (1992), p. 83.</ref>

1690 жылы Францияның Шығыс Техаста бірнеше миссиялар атқаруы арқылы бәсекелестік танытуы Испанияға қатер салды.<ref name=chipman89>Chipman (1992), p. 89.</ref> After Native American resistance, the Spanish missionaries returned to Mexico.<ref name="weber155">Weber (1992), p. 155.</ref> Америкалық индейстердің қарсылығынан соң, испандықтар Мексикаға қайтуына мәжбүр болды. Франция Луизиана штатының көпшілік оңтүстік бөлігіне көшіп келгенде, 1716 жылы Испания үкіметі Шығыс Техаста жаңа миссиялар орындаумен Франция еліне жауап қайтарды.<ref name=chipman111and2>Chipman (1992), pp. 111–112.</ref><ref name="weber160">Weber (1992), p. 160.</ref> Екі жыл өтіп бірінші испандық азаматтық қоныс ретінде Сан-Антониоға негіз салды.<ref name="weber163">Weber (1992), p. 163.</ref>

Дұшпан жергілікті тайпалар және Испания отарларына дейінгі қашықтық көшіп келушілердің Техасқа көшу ойынан айнытты. Сондықтан ол Жаңа Испанияның ең аз халық шоғырланған аумағы болды.<ref name=chipman205>Chipman (1992), p. 205.</ref>
[[Сурет:Map of Texas 1718.jpg|300px|right|thumb|1718 жылғы Техас картасы]]
1749 жылы Липан апачилерімен<ref name="weber193">Weber (1992), p. 193.</ref> бейбітшілік келісім-шартына отырған Испания көпшілік тайпалардың Команчи, Тонкава, Хасинайлардың ызасын келтірді.<ref name="weber189">Weber (1992), p. 189.</ref> 1785 жылы Команчи Испаниямен келісімге қол қойып, Липан апачилерімен<ref name="weddle163">Weddle (1995), p. 163.</ref> Каранкава тайпаларының жеңіске жетуіне көмектесті.<ref name="weddle164">Weddle (1995), p. 164.</ref><ref name=chipman200>Chipman (1992), p. 200.</ref> Көптеген миссиялармен дін қызметкерлері жақсы өзгерістер алып келді. 18 ғасырдың соңына қарай кейбір тайпалар ғана христиан дінін қабылдаған жоқ.<ref name=chipman202>Chipman (1992), p. 202.</ref>

1803 жылы АҚШ Луизиананы Франциядан сатып алғанда, келісім шартқа Техас та кіретіндігін айтып тұрып алды. 1819 жылы Жаңа Испаниямен АҚШ ортасындағы шекара ретінде Сабина өзені болып табылды.<ref name="weber291to9">Weber (1992), pp. 291–299.</ref> Жаңа жерге ұмтылған АҚШ-тан көшіп келушілер келісім-шартты мойындаудан бас тартты. Бірнеше теңіз қарақшылары армияны Техасқа қарсы қайрады.<ref name=davis46>Davis (2006), p. 46.</ref> 
[[Сурет:Stephen f austin.jpg|200px|left|thumb|Стефен Ф. Остин]]
1821 жылы азаттық үшін Мексика соғысы Мексиканың бір бөлігі болған Техас аумағында болып өтті.<ref name="weber300">Weber (1992), p. 300.</ref> Халқының аздығы үшін Мексика бұл аймақты Коахила және Техас мемлекетінің бір бөлігіне айналдырды.<ref name=manchaca162>Manchaca (2001), p. 162.</ref>

Команчилердің шабуылын жоқ қылу үмітінде Техас Мексика және Испания сыртынан көшіп келетін халықтарының кіруіне рұқсат беріп, иммигрант саясатын босатты.<ref name=manchaca164>Manchaca (2001), p. 164.</ref> Мексикалық көшіп-қону жүйесі кезінде көпшілік жерлер эмресиоларға, яғни АҚШ, Еуропа және Мексикадан көшіп келушілерге жұмыс беретін адамдарға бөліп берілді. Бірінші грант Моисей Остинға берілді, ал ол өлген соң баласы Стивен Остинға қалды.

1822 жылы Остиннің көшіп келушілері, Ескі үш жүз мың, Бразос өзенінің бойларын мекендеді.<ref name=manchaca198>Manchaca (2001), p. 198.</ref> Қалған жиырма үш эмпресиорлар көшіп келушілерді штатқа алып кірді. Олардың көпшілігі АҚШ мемлекетінен болды.<ref name=manchaca198/><ref>Manchaca (2001), p. 199.</ref> Техас халқы қарқынмен өсті. 1825 жылы Техас халқы шамамен көпшілік мексикан текті адамдармен қоса 3.500 адамды құрады.<ref name=edmondson75>Edmondson (2000), p. 75.</ref> 1834 жылға келіп Техас халқы шамамен 37,800 адамға жетті, олардың тек ғана 7,800 халқы мексикан текті болды.<ref name=manchaca201and172>Manchaca (2001), pp. 172, 201.</ref>

Көпшілік иммигранттар Мексикалық заңдарын жақтырмады, әсіресе құлшылыққа қарсы болған заңды құптамады. АҚШ-тың Техасты сатып алуымен тіркесіп, Мексика үкіметі АҚШ-тан көшіп келушілерге тыйым салуды шешті.<ref name="edmondson78">Edmondson (2000), p. 78.</ref> Баж салығы туралы жаңа заңдар түпкілікті Мексика азаматтарының және жақында көшіп келген иммигранттардың да наразылығына ұшырады.<ref name=davis77>Davis (2006), p. 77.</ref>

1832 жылы ұйымдастырылған Анауак Бұзылыстар атты Мексика заңдарына қарсы ашық көтеріліс болып, ол Мексикадағы ұлт президентіне қарсы көтеріліске ұқсады.<ref name=davis85>Davis (2006), p. 85.</ref> Техастықтар федералистер жағында ағымдағы үкіметке қарсы тұрып, Шығыс Техастан барлық Мексикалық әскерлерді қуып шықты.<ref name=davis86to89>Davis (2006), pp. 86–9.</ref> Олар бақылаудың жоқтығынан пайдаланып, көбірек саяси тәуелсіздікті насихаттады. 1832 жылы Конвенцияда Техастықтар кездесіп, басқа проблемалардың ішінде тәуелсіздік алуды талап етуді талқылады.<ref name=davis92>Davis (2006), p. 92.</ref> Техастықтар келесі жылы 1833 жылғы Конвенцияда да өз әрекеттерін қайталады.

=== Республика ===
[[Сурет:SantaAnnaSurrender.jpg|left|thumb|Мексикалық генерал Санта Аннаның Сан Хасинто шайқасында берілуі]]
[[Сурет:Wpdms republic of texas.svg|right|thumb|1836-1845 жылдары Техас Республикасы]]
Мексика төңірегінде шиеленісушілік федералистермен централистер арасында жалғаса берді. 1835 жылдың басында сергек Техастықтар Корреспонденция және Қауіпсіздік Комитеттерін құрды.<ref name=huson4>Huson (1974), p. 4.</ref> 1835 жылдың соңындағы тәртіпсіздіктер Гонсалес жанындағы соғыста қарулы қақтығысқа алып келді.<ref name="hardin12">Hardin (1994), p. 12.</ref> Бұл Техас төңкерісі болуына алып келді және келесі екі айда Техастықтар аймақта Мексика жасақтарын сәттілікпен жеңді.<ref name=barr64>Barr (1990), p. 64.</ref> Техастықтар уақытша үкіметті құратын Кеңеске делегаттарды сайлады.<ref name=winders72>Winders (2004), p. 72.</ref> Уақытша үкімет тез арада күрестерден тарқалып кетіп, 1836 жылдың бастапқы екі айында Техас ешқандай басқарусыз қалды.<ref name=winders90and92>Winders (2004), pp. 90, 92.</ref><ref name=hardin109>Hardin (1994), p. 109.</ref>

[[Сурет:Texas proposed boundaries.svg|right|thumb|1850 жылы Техас солтүстік-батыс шекарасының жобасы]]
Осы саяси бытыраңқылық кезінде Мексика президенті [[Антонио Лопес де Санта-Анна]] көтерілісті тоқтату үшін жеке өзі армияны аяққа тұрғызды.<ref name="hardin102">Hardin (1994), p. 102.</ref> Мексикалық экспедиция басында сәтті өтті. Генерал Хосе де Юрреа Голида қырғынында Техастықтардың барлық қарсылықтарын жеңді.<ref name=Handbook>{{Cite book |last=Roell|first=Craig|title=Battle of Coleto|publisher=Handbook of Texas|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/qec01}}</ref> [[Санта Анна]] күші он үш күндік қоршаудан соң Аламо жанындағы шайқаста Техас әскерлерін қырып тастады. Жеңіліс туралы жаңалық Техас штатына көшіп келушілер арасында байбалам туғызды.<ref name=todish68/> 1836 жылында болған Кеңесте сайланға�� делегаттар тез 2-наурызда '''Техас Республикасы болу туралы Тәуелсіздік Декларациясы'''на қол қойды. Уақытша шенеуніктер сайланған соң, Кеңесті тарқатып жіберді.<ref name=roberts144>Roberts and Olson (2001), p. 144.</ref> Жаңа үкімет Мексика армиясынан қашып келген Техастық көшіп келушілерге '''Ранэуей Скрейп''' ('''Тізгінсіз Сызат''') деген жерде қосылады.<ref name=todish68>Todish ''et al.'' (1998), p. 68.</ref> Бірнеше апталық шегінуден соң '''Сэм Хьюстон''' басшылығындағы Техас Армиясы шабуыл жасап, Сан-Хасинго жанындағы соғыста Санта Анна күштерін жеңді.<ref name=todish69>Todish ''et al.'' (1998), p. 69.</ref> Санта Анна тұтқынға түсіп, соғыс аяқталғаны туралы [[Веласко келісімі]]не қол қоюға мәжбүр болды.<ref name=todish70>Todish ''et al.'' (1998), p. 70.</ref>

Техас тәуелсіздігін алған кезде, жаңа Республикадағы екі фракция арасындағы арасындағы саяси күрестер өршелене түсті. Б. Мирабо Ламар басшылығындағы Ұлттық фракция Техас тәуелсіздігінің жалғасуын, тұрғылықты америкалықтарды қуып шығуды және Республиканы [[Тынық мұхиты]]на дейін кеңейтуді қолдап қуаттады. Сэм Хьюстон басқарған олардың қарсыластары Техасты АҚШ-қа аннексия қылуға және жергілікті америкалықтармен бейбітшілікті амал асыруды қалады. Фракциялап арасындағы қарсылықтар Техас Архив соғысы деген атпен сипатталады.<ref name="archivewar">{{cite web | title = The Archives War | work = Texas Treasures- The Republic| publisher = The Texas State Library and Archives Commission | date = 2005-11-02 | url = http://www.tsl.state.tx.us/treasures/republic/archwar/archwar.html | accessdate = 2009-01-03}}</ref> Мексика 1842 жылы Техасқа екі кіші экспедиция жіберді. Сан-Антонио қаласы екі рет қамалға алынып, Техастықтар Доусон қырғыны шайқасында жеңіске жетті. Осындай сәттіліктерге қарамай Мексика Техастағы өз күшін көрсете алмады, ал Республика өмір сүруін жалғастыра берді.<ref name="Calvert">{{Cite document |surname1=Calvert |given1=R. |surname2=De Léon |given2=A. |surname3=Cantrell |given3=G. |title=The History of Texas |publisher=Harlan Davidson |place=Wheeling, Illinois |year=2002 |postscript=<!--None-->}}</ref> Республиканың өзін қорғай алмауы АҚШ-қа Техасты басып алу мүмкіндігін берді.

=== Мемлекетшілік ===
1837 жылдың басында Республика АҚШ-пен аннексия орнатуға келісімге келу үшін бірнеше мәрте тырысып көрді.<ref>Richard Bruce Winders, [http://books.google.com/books?id=mcc9EciebFYC&printsec=frontcover ''Crisis in the Southwest: The United States, Mexico, and the Struggle over Texas''] (Lanham: Rowman & Littlefield, 2002), p. 41.</ref> Республикадағы Ұлттық фракция оппозиционерлері мен АҚШ-тағы аболиционистік оппозиционерлер Техастың одаққа кіруін бәсеңдетті. Ақырында 1844 жылы сайлауда Жеймс К. Полк жеңген кезде, Техас Одаққа қосылды.<ref>Buescher, John. [http://www.teachinghistory.org/history-content/ask-a-historian/23927 "Senatorial Division"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201101055351/https://teachinghistory.org/history-content/ask-a-historian/23927 |date=2020-11-01 }}, [http://www.teachinghistory.org Teachinghistory.org] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180926205612/https://teachinghistory.org/history-content/ask-a-historian/24484 |date=2018-09-26 }}, accessed тамыз 21, 2011.</ref> 29-желтоқсан 1845 жылы Конгресс Техасты АҚШ-қа қүрамдық бөлігі штат ретінде қабылдады.<ref name="TAnnexation">{{Handbook of Texas|id=mga02|name=Annexation}}</ref>

Техас АҚШ құрамына кіргеннен соң, Мексика АҚШ-пен дипломатиялық қарым-қатынастар орнатты. АҚШ Техастың шекарасы Рио Грандқа созылатынын талап етсе, Мексика өз кезегінде [[Нуесес өзені]]не дейін созылатынын айтты. Алдыңғы Техас Республикасы өз шекарасын кеңейтуді кұшейтпесе де, АҚШ-тың бұлай жасауға әскери күші де, саяси көз-қарастары да жетерлі еді. 13-қаңтарда, 1846 жылы президент [[Полк]] Рио Грандтің оңтүстік бөлігіне генерал [[Зачари Тейлор]]ды тағайындады. Бірнеше ай өткен соң, Мексика әскерлері Торнтон қорғанысы деп аталатын тартысты жердегі АҚШ атты әскерлеріне қарсы бет алып, [[Мексикан-Американ соғысы]]ның басталуына себепші болды. Алғашқы шайқастар Техас аймағында болып өтті: олар [[Техас форты қамалы]], [[Пало Алто соғысы]] және [[Ресака де ла Палма соғысы]].

Бірнеше сериялы жеңістерден соң, [[Гвадалупе Хидалго келісімі]] екі жылдық соғысы аяқтап берді. Келісім бойынша АҚШ Мексикаға 18,250,000 АҚШ долларын беріп, есесіне Техасқа даусыз басқару құқығын алды. Сонымен бірге 1848 жылы қазіргі уақытта көпшілік Американың оңтүстік-батысы есептелетін Мексикан мүлкін де алып, Техас шекаралары Рио Грандта орнатылды.<ref name="Mwar">{{Handbook of Texas|id=qdm02|name=Mexican War}}</ref>

1850 жылғы келісім Техасты қазіргі қалпына келтірді. Ескі Республиканың 1,000,000 $ қарызы орнына Техас жерлерін федерал мемлекетке берді, бұл жерлер кейінірек қазіргі уақыттағы Жаңа Мексиканың жартысын, Колорадоның үштен бірін, және де Оклахоманың, Канзастың, [[Вайоминг]]тың кейбір бөліктерін құрады.<ref name="comp1850">{{Handbook of Texas|id=nbc02|name=Compromise of 1850}}</ref> Соғыстан соң Техастың мақталы жерлеріне мигранттар ағылып келді.<ref name="CCulture">{{Handbook of Texas|id=afc03|name=Cotton Culture}}</ref>

=== Азаматтық соғыс және қайта құру ===
[[Сурет:Glory to the defeated - dignified resignation.jpg|left|thumb|Азаматтық соғыс ескерткіші. Галвестон. Техас]]
1860 жылғы сайлаудан соң, Техаста қайтадан соғыс басталды. [[Авраам Линколн]]ның сайлауы бес Төменгі Оңтүстік штаттар мақұлдаған Одақтан шығу туралы [[Оңтүстік Каролина декларациясы|Оңтүстік Каролина Декларациясының]] пайда болуына алып келді. 28-қаңтарда 1861 жылы Остинда Одақтан шығу туралы Штат Конвенциясы ашылды. 1-ақпанда 166-8 дауыс нәтижесінде Конвенция АҚШ-тан шығу туралы Заңды қабылдады. 23-ақпанда 1861 жылы Техас дауыс берушілері бұл Заңды ресмилестірді. 23-наурызда 1861 жылы Конфедерациялық Штаттар Конституциясын ратификациялап, Техас Конфедерациялық Штаттар құрамына кірді.<ref name="facts"/><ref name="SecessionConvention">{{Handbook of Texas|id=mjs01|name=Secession Convention}}</ref> Бастапқыда Одақтан шығуды барлық Техастықтар қолдамады, бірақ соған қарамастан Оңтүстіктегі жағдайды олар қолдады. Техастың ең күшті юнионисті [[Губернатор]] Сэм Хьюстон болды. Ол жағдайды шиеленістіріп алмау үшін президент Линколнның Одақ әскерлерін қызметте қалдыру жайлы екі ұсынысын бекер қылды. Хьюстон Конфедерацияға адалдық танытатындығын айтып ант бермегені үшін Губернатор лауазымынан алып тасталды.<ref name="SamHoustonHB">{{Handbook of Texas | id=fho73| name=Sam Houston}} Accessed қаңтар 14, 2009</ref>
 
Америка Азамат соғысының ірі соғыс майдандарынан алыста Техас Конфедерация үшін көптеген ер-азаматтарын және құрал-жабдықтарын құрбан қылды.<ref name="CivilwarHB">{{Handbook of Texas | id=qdc02 | name=Civil War}} Accessed қаңтар 14, 2009</ref> Одақ әскерлері штаттың негізгі порты есептелетін Галвестонды басып алды. Техастың Мексикамен шекарасы '''“Конфедерацияның сырлы есігі”''' деп аталды, себебі сауда-сатық Одақ блокадасын айналып өтіп осы шекарада болушы еді.<ref name="FederalWriter">{{cite book | last = Federal Writers' Project | title = Texas, A Guide to the Lone Star State: Brownsville | publisher = Native American Books Distributor | date = желтоқсан, 1997 | page = 206 | url = http://books.google.com/?id=zUI26u0B_VEC&pg=PA206&lpg=PA206&dq=texas+back+door+confederacy | isbn = 0403021928}}</ref> Конфедерация Одақтың бұл жолды жабуды көздеген барлық ұрыныстарын жоққа шығарды.<ref name="CivilwarHB"/> 1863 жылдың ортасында Одақ Миссисипи өзенін қолға алған соң, Техастың ресурс қоры ретіндегі штат дәрежесі төмендеп [[Броунсвилл]] жанында Техаста [[Палмито Ранч шайқасы]]нда Конфедерация жеңісімен аяқталды.<ref name="BattlePR">{{Handbook of Texas|id=qfp01|name=Battle of Palmito Ranch}}</ref>

Техас екі ай бойы [[Солтүстік Виргиния]] Армиясының берілуімен және басқаруды қолға алған Одақ генералы [[Гордон Грангер]] ортасында [[анархия]]да қалды. Қайта құрудың бастапқы айларында келеңсіздіктер болды.<ref name="CivilwarHB"/> Ақиқи жариялаудан соң екі жарым жыл өтіп, генерал Гордон Грангер қол қойған Азаттық Декларациясының жариялануының құрметіне [[Жунтин]] болды.<ref name="BarriersVoting">{{cite web |title=Historical Barriers to Voting |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/6_5_3.html|accessdate=2008-10-13}}</ref><ref name="Juneteenth">{{Handbook of Texas|id=lkj01|name=Juneteenth}}</ref> 1866 жылы президент [[Линдон Жонсон|Жонсон]] Техаста штаттық мемлекет қайта сақталатынын жариялады.<ref name="readmission">{{cite web |last=Johnson |first=Andrew |authorlink =Andrew Johnson |date=1866-08-20 |title=Proclamation Declaring the Insurrection at an End |series =American Historical Documents |publisher=[[President of the United States]] |url=http://www.bartleby.com/43/42.html |accessdate=2008-04-28}}</ref> Қайта құру талаптарына қарамай 1870 жылы Конгресс Техасты Одаққа қайта қабылдады. Ауыл-шаруашылық және еңбек қиындықтарымен штат күресетін қоғамдық өзгерістер жалғаса берді.<ref name="restoration">{{Handbook of Texas|id=mzr01|name=Restoration}}</ref>

=== 20 ғасырдан қазірге дейінгі уақыт ===
[[Сурет:Lucas gusher.jpg|right|thumb|Спиндлтоп]]
10-қаңтар, 1901 жылы Техаста алғашқы ірі мұнай байлығы [[Спиндлтоп]] [[Бомонт]]тың оңтүстігінде табылды. Қалғандары Шығыс Техас, Батыс Техас және Мексика бұғазы жандарынан табылды. Ақырында Техаста '''“Ойл Бум”''' істелінді.<ref name="Spindletop">{{Handbook of Texas|id=dos03|name=Spindletop Oilfield}}</ref> Сөйтіп 1972 жылы мұнай өндірісі өз шыңына жетіп, оның күндік орташа есебі 3,000,000 баррелді құрады.<ref name="Oil_Gas">{{Handbook of Texas|id=doogz|name=Oil and Gas Industry}}</ref>

[[Ұлы дағдарыс|Ұлы Депрессия]] және Далт Боул Азамат соғысына дейін қарқынмен көтерілген штат экономикасына жаман әсерін тигізді. Даст Боул жылдарында Тезастың қорқынышты соққы тиген жерлерінен мигранттар қашып кетті. Әсіресе осы кезеңде Техастағы Ұлы көшу кезінде қара нәсілділер штатты тастап, жұмыс табу мақсатында Солтүстік Америка және [[Калифорния]]ға қарай бет алды.

[[Сурет:WomanFactory1940s.jpg|left|thumb|1942 жылы Техастағы зауыт жұмысшысы]]
[[Екінші дүниежүзілік соғыс]] Техасқа жаман әсерін тигізіп, ақша әскери базалар құруға, [[снаряд]] жасайтын заводтарға, әскери тұтқындар сақтайтын түрмелерге және армия ауруханаларын салуға жұмсалды. Сондай-ақ, 750 000 жас жігіттер қызметке кетті, қалалар жаңа өндіріспен жоқ болды, коллеждер басқа қызметтерді атқарды және жүздеген, мыңдаған кедей фермерлер ауыл-шаруашылығына қайтпау үшін соғыстың көп жалақы төлейтін жұмыстарына кетіп қалды.<ref>{{cite book|first=James|last=Ward Lee|coauthors=et al.|title=Texas Goes to War: 1941|year=1991}}</ref><ref>{{cite book|first=Louis|last=Fairchild|first2=Thomas L.|last2=Charlton|title=They Called It the War Effort: Oral Histories from World War II Orange, Texas|year=1993}}</ref>

1960 жылдары Техас жоғары білім жүйесін заманға сай кеңейтіп дамытты. Штат жоғары білімге жан-жақты жоспар жасап, оның көпшілігі мұнай табысынан алынды және штаттағы институттарды тиімді басқару үшін штаттың орталық басқару бөлімі салынды. Осындай өзгерістер Техас университеттерінің мемлекеттік зерттеу қорларын ұтып алуына көп көмектесті.<ref name="Blanton">{{cite journal|last=Blanton|first=Carlos Kevin|title=The Campus and the Capitol: John B. Connally and the Struggle over Texas Higher Education Policy, 1950–1970|journal=Southwestern Historical Quarterly|year=2005|volume=108|number=4|pages=468&ndash;497|issn=0038–478X}}</ref> 
22-қараша, 1963 жылы [[Даллас]]та Президент Жон. Ф. Кеннедиге [[қастандық]] жасалынды.<ref>{{cite book|first=William L.|last=Rivers|first2=B.|last2=Greenberg|title=Kennedy Assassination and the American Public: Social Communication in Crisis|year=1977|page=187}}</ref>

== Мемлекет және саясат ==
Қазіргі [[Техас констиуциясы]] 1876 жылы қабылданған. Басқа көп штаттарға ұқсап, бұл өз кезегінде билікті дұрыс ұйымдастыруға көмектеседі. Штаттың Билл құқықтары атты заңы мемлекеттік заңға қарағанда үлкенірек және Техас үшін жеке қосымшалар бар еді.<ref name="BillofRights">{{cite web |title=Bill of Rights (Article 1) |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/7_4_2.html|accessdate=2008-10-13}}</ref>

=== Штат үкіметі ===
[[Сурет:Texas Capitol night.jpg|300px|right|thumb|Техас штаты Капитолы түнгі көрінісі]]

Техас Губернаторының кейбір қызметтерін шектейтін көптеген атқарушы органдар жүйесі қалыптасқан. Штат басшысынан (министрінен) басқа сайлаушылар кандидаттары Губернатордан тәуелсіз халыққа жауапты болатын атқарушы шенеуніктерді сайлайды.<ref name="pluralexec">{{cite web |year=2005|title=The Plural Executive|work=Texas Politics| publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/1_9_0.html |accessdate=2008-05-07}}</ref> Бұндай сайлау жүйесі партиялар арасында атқарушы органдарды бөліп тастады. Ресубликан партиясынан Ж. Буш Техас Губернаторы болып қызмет еткенде, Техаста Демократ Лейтенант Губернатор [[Боб Баллок]] болды. Атқарушы органдағы лауазымдар мыналар: [[Губернатор]], Лейтенат Губернатор, Халық бюджеті басшысы, Жер комиссары, Бас прокурор, Ауыл-шаруашылық комиссары, Техас Темір жол Комиссиясының үш мүшелері, Білім бойынша штат Кеңесі және Штат басшысы (министрі).<ref name="pluralexec"/>

[[Сурет:Texas Capitol Flags.jpg|left|thumb|Штат Капитолындағы Техас және АҚШ тулары]]
[[Сурет:Капитол.Техас.jpg|300px|right|thumb|Техас штаты Капитолы күндізгі көрінісі]]
Екі палаталы Техас заңшылық үкіметі 150 мүшесі бар [[Өкілдер палатасы|Өкілдер Палатасынан]] және 31 мүшесі бар [[Сенат]]тан тұрады. Палата [[спикер]]і Өкілдер палатасын басқарса, Лейтенант Губернатор Сенатты басқарады.<ref name="Legislature Members">{{cite web|year=2005|title=Membership|work=Texas Politics |publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/2_2_4.html |accessdate=2008-06-17}}</ref> Заңшылық үкіметінде екі жылда бір мәрте сессия шақырылады, бірақ штат Губернатор арнайы сессияларды қалаған уақытында шақыру құқығына ие.<ref name="Special Sessions">{{cite web|year=2005|title=Special Sessions|work=Texas Politics |publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/2_2_2.html |accessdate=2008-06-17}}</ref> Штаттың бір қаржы жылы календарьда өткен жылдың 1-қыркүйегінен сол жылдың 31-тамызына дейін созылады. Сөйтіп, 2012 жылдың қаржылық жылы 2011 жылдың 1-қыркүйегінен 2012 жылдың 31-тамызына дейін созылады.

Техастың сот жұйесі АҚШ-тағы ең қиын кешен болып, ол көптеген бөлімдерден және аралас құқық қорғаушылар тізімінен тұрады. Техаста екі сотқа жүгінуге болады: олар азамат актілер үшін Жоғары суд және Қылмыстық істер бойынша Техас суды. Қалалық сот орындарын басқа да сайлаушылар басқа салалардағы сот процестеріне судьялар сайлап, оларды Губернатор бос орындарға тағайындайды.<ref name="Judiciary">{{Handbook of Texas|id=msf01|name=Judiciary}}</ref> 2009 жылы қазанда Техас елдің 442 атқаруында көшбасшы болды.
	
Мемлекет қауіпсіздігі Техас бөлімінің Техас Рейнджерс Дивизиясы штат аймағында құқық қорғаушы заңды күш агенттігі болып есептеледі. Жылдар өте Техас Рейнджерс адам өлтіруден бастап саяси коррупцияға дейінгі қылмастырды ашты. Олар басып келуші полициялар және детективтер сияқты қызмет етіп, Губернатор қауіпсіздігін сақтады, және қашқындарды ұстап Республика үшін де, штат үшін де қарулы күш ретінде аянбай қызмет етті. Техас Рейнджерсті 1823 жылы бейресми түрде Стефен Ф. Остин ұйымдастырған болып, 1835 жылға келіп ресми түрде өз қызметін бастады. Техас Рейнджерс Техас тарихындағы көптеген маңызды оқиғалардың және Ескі Батыс (Old West) тарихындағы көп қылмысты жағдайлардың қатысушы болды.<ref name="TexasRangers">{{Handbook of Texas|id=met04|name=Texas Rangers}}. Retrieved қаңтар 14, 2009.</ref>

=== Саясат ===
{| class="wikitable"  style="float:right; font-size:79%; margin:10px"
|+ '''Техастағы президенттік сайлау нәтижелері'''
|- style="background:lightgrey;"
! Жыл
! [[Республикашылар партиясы]]
! [[Демократтар партиясы]]
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2008|2008]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''55.48%''' ''4,467,748
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.72% ''3,521,164
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2004|2004]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''61.09%''' ''4,526,917
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|38.30% ''2,832,704
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2000|2000]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''59.30%''' ''3,799,639
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|38.11% ''2,433,746
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1996|1996]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''48.80%''' ''2,736,166
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.81% ''2,459,683
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1992|1992]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''40.61%''' ''2,496,071
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|37.11% ''2,281,815
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1988|1988]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''56.01%''' ''3,036,829
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.41% ''2,352,748
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1984|1984]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''63.58%''' ''3,433,428
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|36.18% ''1,949,276
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1980|1980]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''55.30%''' ''2,510,705
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|41.51% ''1,881,148
|}

Басқа оңтүстіктегі штаттардағы сияқты ақ нәсілділер Азамат соғысынан кейін Республикан партиясын жақтырмады және Демократтар партиясы Техас саясатын Қайта құру кезеңінің аяғынан 20-ғасырдың соңына дейін басқарып келді. Штат Республикашылар партиясының қорғанына айналды.<ref name="SouthWon">{{cite news |last=Risen |first=Clay |date =2006-03-05 |title=How the South was won |publisher=The Boston Globe |url=http://www.boston.com/news/globe/ideas/articles/2006/03/05/how_the_south_was_won/ |accessdate=2008-04-29}}</ref>

[[Сурет:Lbj2.jpg|right|thumb|Линдон Б. Жонсон Техастық саясатшы және АҚШ-тың 36-президенті]]
Техастағы саяси атмосфера қаржылық және қоғамдық [[консерватизм]] кесірінен ақсап қалды.<ref name="TPoliticalCulture1">{{cite web |title=Texas Political Culture – Introduction |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/10_1_0.html |accessdate=2008-05-29}}</ref><ref name="TPoliticalCulture2">{{cite web |title=Texas Political Culture – Low Taxes, Low Services Political Culture |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/10_2_1.html |accessdate=2008-10-13}}</ref> 1980 жылдан бері Техастық сайлаушылар Республикашылар партиясынан шыққан Президенттікке кандидаттарды қолдап қуаттады. 2000 және 2004 жылдары [[Джордж Уокер Буш|Джордж У. Буш]] Техасты 60,1% дауысымен жеңді,  бұл жерде өзінің “'''сүйікті ұлы'''”ның кезінде Техас Губернаторы болғаны да көмектесті. 2008 жылы МакКейн штатты Бушқа қарағанда азырақ дауыспен, яғни 55% дауыспен жеңіске жетті. Остин да осылай Демократтарды жергілікті және штаттағы сайлауларда әлсіретіп жіберді. Техастың ауылдық және қала шетіндегі аймақтары Республикашыларға дауыс беріп жатқан бір сәтте, Рио Гранд жанындағы графтықтар Демократтарды қолдап дауыс берді.<ref name="2000electionresults">{{cite web |url=http://uselectionatlas.org/RESULTS/state.php?year=2000&fips=48&f=1&off=0&elect=0 |title=2000 Presidential General Election Results – Texas |publisher=www.uselectionatlas.org |accessdate=2008-07-22}}</ref><ref name="2004electionresults">{{cite web |url=http://uselectionatlas.org/RESULTS/state.php?year=2004&fips=48&f=1&off=0&elect=0 |title=2004 Presidential General Election Results – Texas |publisher=www.uselectionatlas.org |accessdate=2007-07-22}}</ref>

[[Сурет:George-W-Bush.jpeg|160px|left|thumb|[[Джордж Уокер Буш|Джордж Буш]]. Техастың 46-губернаторы (1995-2000 жылдары) және АҚШ 43-президенті (2001-2009 жылдары)]]
2003 жылы Республикашы [[Том Дэлей]] Конгресс облыстарының Техастағы сайлау округтарының шекараларын қайта қарауды басқарып, бұл жерлерді Нью-Йорк Тайм газетасы нағыз сайлау махинацияларының өш алған жері деп атады.<ref name="NYTGerry">{{cite news | title = The Texas Gerrymander| publisher = New York Times| date = 2006-03-01| url = http://www.nytimes.com/2006/03/01/opinion/01wed2.html| accessdate = 2009-01-07}}</ref> “'''Техастық он бір'''” атты бір топ Демократтардың заң шығарушылары штатты осындай қиын жағдайдан алып шықты.<ref name="Tex11">{{cite news | last = Ridder| first = Knight | title = 11 Texas Senate Democrats Take Cue from House, Bolt to Avoid Redistricting | publisher = Houston Chronicle | date = 2003-07-29 | url = http://www.allbusiness.com/government/elections-politics-politics-political-parties/10366221-1.html| accessdate = 2009-01-07}}</ref> Осындай қиыншылықтарға қарамай заң шығарушы үкімет картаны Республикашылар алып барды. Сайлау округтерін қай қару протестанттары ұлттық Жоғары сотқа Біріккен Латын Америкасы азаматтары және Перри істері бойынша жүгінді, бірақ іс Республикашылар пайдасына шешілді.<ref>{{cite news|author = The Associated Press
 |url = http://www.nytimes.com/2006/06/28/washington/28cnd-scotus.html|title =Justices Back Most G.O.P. Changes to Texas Districts |work = New York Times|date= 2006-06-28|accessdate = 2006-06-28}}</ref>

2010 жылғы жалпы сайлауларда Палатадағы және Сенаттағы Делегациясындағы Республикашылардың көпшілігі Техас мүшелерінен болды. 111-АҚШ Конгрессіндегі 32 Техас Конгресстік штаттарының 23 Республикашылардын болса, қалған 9 Демократтардан болды. Техастың сенаторлары [[Кей Бейли Хэтчисон]] және [[Жон Корнин]]. 1994 жылдан бері еш бір Демократ штаттағы жоғары лауазымға отырған жоқ. Техастық Демократтардың қатысуы Шығыс және Солтүстік жақтағы [[Бомонт]], Эл Пасо, Остин, Сан-Антонио, Даллас және Хьюстон сияқты қалалардағы азшылықты құрайтын топтардан тұрады.

== Әкімшілік бөліністер ==
Техаста көпшілігі жалпыұлттық 254 [[Графтық (феодалдық иелік)|графтық]]тар бар. Әр бір графтық төрт сайланған [[комиссар]]лардан тұратын Комиссарлардың Сот жүйесімен жұмыс істейді және графтық судьясы графтық аймағынан сайланады. Графтық үкіметі әлсіз қалалық кеңес сияқты жұмыс алып барып, себебі графтық судьясында вето билік жоқ, бірақ басқа комиссарлармен бірге дауыс бере алады.

Сонда да Техас қызметтерді бөлісу  үшін жергілікті келісім-шарттарға отыруға қалаларға және графтықтарға рұқсат береді. Графтықтар ішкі заңдарымен шағымдана алмайды, олардың барлық заңдары қатаң түрде штатта жасап беріледі. Штатта графтықтарға біріккен немесе бөлектенген аймақтар, райондар жоқ. Графтық бөлектенген жерлерге шектеулі қызметтер көрсетеді. [[Муниципалитет]]тер жалпы заңға немесе ішкі заңға бойсынуына қарай классификацияланады.<ref name="homerule">McDonald, John V., "An Analysis of Texas' Municipal Home Rule Charters Since 1994" (2000). Applied Research Projects. Paper 124. [http://ecommons.txstate.edu/arp/124/ Txstate.edu] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120304010149/http://ecommons.txstate.edu/arp/124/ |date=2012-03-04 }}</ref> Муниципалитет ішкі заңын қаланың 5000 артық адамы заңға келіскен жағдайда ғана қабылдай алады. Муниципалитеттер партиялардан тыс болып,<ref name="reqvote">{{cite web |title=Run for Party Nomination to Public Office |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/4_6_2.html|accessdate=2008-10-12}}</ref> сайлаулар мектеп басшылығы үшін және колледж аймақтары қоғамдастықтары үшін арналады.

==Экономика==
Штаттағы экономикалық жағдай XX ғасыр басында [[мұнай]] кені ашылған кезде күрт өзгерді. Университеттердегі [[инвестиция]] көмегімен XX ғасыр орталарында Техастағы әртараптандырылған [[экономика]] және жоғары технология ��амыды. 2010 жылдан ол керегелі 500 компаниялардың жоғары бөлімінде өзінің өсіп бара жатқан өндірісімен, ауыл шаруашылық, мұнай-химия, [[энергетика]], [[компьютер]], [[электроника]], аэрокосмос, биомедициналық ғылымдар сияқты салалармен [[Калифорния]] екеуі 57-сатыны иелеп тұр.<ref>''[http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/TX.html CNN.com]'', Retrieved қараша 2010.</ref> Бұл көрсеткіш 2002 жылдан бері ұлтты өнім экспорты бойынша көшбасшыға айналдырып, мемлекет жалпы өнімі бойынша екінші орынға шығады.

[[Сурет:NASA Neutral Buoyancy Laboratory Astronaut Training.jpg|left|thumb|Астронавт Техастағы ''Джонсон Космос Орталығы''нда дайындалу үстінде]]
[[Сурет:Кітап Техас.jpg|right|thumb|2010 жыл шыққан экономика жайлы кітап]]
2010 жылы Техас Жалпы ішкі өнімі 1,207 триллион АҚШ долларын құрап, АҚШ-та екінші жоғары көрсеткішке ие болды.<ref>{{cite web|title=GDP by State|url=http://greyhill.com/gdp-by-state|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=7 September 2011}}</ref> Бұл көрсеткіш дүние экономикасында 11 және 12-орындарда [[Үндістан]] және [[Канада]] сияқты елдердің GDP-мен тең. Техас экономикасы дүние бойынша бөліністер арасында [[Англия]]дан (Біріккен Королдіктің бөлінісі), Калифорниядан және [[Токио]]дан соң 4-орында тұрады. Техас көп халқы, мол табиғи байлығы, гүлденген қалалары және  жоғары білімнен көшбастаушы орталықтарының көмегімен жоғары және күшті экономикаға жетісті. Штат аймағында мұнай табылған соң, Техаста мұнай өндірісі күшейді. Соңғы кездерді қала орталықтары көбейіп, 2005 жылда халықтың 2/3 бөлігі сол жерлерде тұрды.<ref name="economy1">{{cite web |title=Economic Geography |work=Texas Politics |publisher=University of Texas| url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/9_3_2.html|accessdate=2008-10-13}}</ref>

2011 жылы шілдеде штат жұмыссыздық көрсеткіші 8,4% шықты.<ref>{{cite web|title=Local Area Unemployment Statistics|url=http://www.bls.gov/web/laus/laumstch.htm|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=7 September 2011}}</ref>

Техаста “'''төмен салықтар, төмен қызметтер'''” репутациясы бар.

Салық қорының мәліметі бойынша Техастың салығы жалпы ұлттық салықтар арасында төменгі орында тұрады, мемлекеттік және жергілікті салық бағасы жан басына шаққанда 3,580 АҚШ долларын құраса, ол резиденттер пайдасының 8,4% болып есептеліп, салық төмен ұлттар үшін жетінші орында тұрады. Техас алған пайдаға салық төлемейтін жеті штат қатарына жатады.<ref name="incometax">{{cite web | title = State Individual Income Taxes | publisher = Federation of Tax Administrators | url = http://www.taxadmin.org/fta/rate/ind_inc.html | accessdate = 2008-10-12}}</ref> Оның орнына 6,25% мөлшерлемемен штат мүлкімен табыс салығынан кіріс алып отырады,<ref>{{cite web|author= |url=http://alltaxtips.com/why-does-texas-taxus-have-the-highest-property-taxes-and-3rd-highest-sales-tax/ |title=Why does Texas (Taxus) have the highest property taxes and 3rd highest sales tax? |publisher=Alltaxtips.com |date=2011-05-09 |accessdate=2011-08-15}}</ref> бірақ жергілікті салық юрисдикциялары (қала, округ, арнайы тағайындалған райондар және билік транзиттері) саудаға қойып, салықты максималды мөлшерлемеге дейін 2% көтеріп, 8,25% қылуы  мүмкін.<ref>{{cite web|url=http://www.window.state.tx.us/taxinfo/sales/faq_collect.html |title=FAQ: Texas Sales Tax |publisher=Window.state.tx.us |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref> Техас мемлекеттің салық доноры есептеліп, әр бір доллар үшін Техастықтар федералды үкіметке федералды кіріс салығын төлеп, мемлекет жалпы шамамен пайдадан 0,94% АҚШ долларын алып отырды.2010 жылы Таңдау журналы Техас Кәсіпорын Қорындағы 3 миллиард АҚШ доллары үшін бұл штатты мемлекеттегі бизнес үшін ең жақсы орын ретінде атады.<ref name="1businessclimate">{{cite web|title=Site Selection Rankings |url=http://greyhill.com/site-selection-rankings/ |accessdate=2011-10-10}}</ref> Техаспен Калифорнияда '''Фортуна 500'''-дегі ең көп компаниялардың штаб пәтерлері орналасқан.<ref>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/TX.html |title=Fortune 500 2010: States: Texas Companies - FORTUNE on CNNMoney.com |publisher=Money.cnn.com |date=2010-05-03 |accessdate=2011-08-15}}</ref><ref>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/CA.html |title=Fortune 500 2010: States: California Companies - FORTUNE on CNNMoney.com |publisher=Money.cnn.com |date=2010-05-03 |accessdate=2011-08-15}}</ref>

2010 жылы Техаста 346,000 [[миллионер]] болып, мемлекеттегі миллионерлер саны бойынша штаттар ішінде екінші орында тұрады.<ref>Second to California</ref><ref>{{Cite news | first=Walter | last=Scott | title=Personality Parade | url=| work= | publisher=Parade Magazine | location= | page= 2 | date=2 May 2010 | id= | accessdate=}}</ref>

=== Ауыл-шаруашылық және тау-кен өнеркәсібі ===
[[Сурет:Техас мақтасы.jpg|right|thumb|Батыс Техастағы өнімнен соң мақта егістігі]]
Техаста АҚШ-тағы ең көп шаруашылық орындары және ең үлкен жер аудандары бар. Техас үй малдарын өсіру өндірісі бойынша мемлекетте көш бастап келе жатыр. Ірі қара мал штаттың ең бағалы ауыл-шаруашылық өндірісі болып, штат мемлекетте [[қой]] мен [[ешкі]] өнімдерін өсіру бойынша жоғары орындарда тұрады. Штат дән өнімдерін шығаруда едәуір өсіп келе жатыр. Техастың үлкен коммерциялық балық өнеркәсібі бар. [[Цемент]], жарықшақталған тас, [[әк]], [[тұз]], [[құм]] және [[қиыршық тас]] сияқты пайдалы қазбалар өндірісі бойынша Техас көш бастап келеді.<ref name="netstateecon">{{cite web |title=The Texas Economy |publisher=netstate.com |date =2007-06-05 |url=http://www.netstate.com/economy/tx_economy.htm |accessdate=2008-04-29}}</ref>

=== Энергия ===
[[Сурет:Oil well.jpg|right|thumb|Мұнай ұңғысы]]
[[Сурет:GreenMountainWindFarm Fluvanna 2004.jpg|right|thumb|Батыс Техастағы Бразос жел фермасы]]
Спиндлтопта мұнай ашылған соң, энергия саяси және экономикалық салада басқарушы күшке ие болды.<ref name="AlmanacOil">{{cite web| url = http://www.texasalmanac.com/history/highlights/oil/ | title = Oil and Texas: A Cultural History| accessdate = 2009-02-03| last = Ramos| first = Mary G.| work = Texas Almanac 2008–2009| publisher = The Texas State Historical Association}}</ref> Энергия Ақпарат Әкімшілігінің хабарлауынша Техас мемлекеттегі жан басына және жалпы энергияны ең көп пайдаланатын штат болды.<ref name="Petrol">{{cite web |title=Texas Quick Facts |publisher=Energy Information Administration |date =|url=http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX|title=Petroleum Profile: Texas|accessdate=2008-12-13}}</ref> Мемлекеттің басқа бөліктеріне қарағанда Техастың көпшілік аймақтары өздерінің айнымалы токтарының энергия жүйесін пайдаланады. Техас электроэнергия жабдықтарын реттейді. 
	
Техас Темір жол комиссиясы өз атына қарамастан штаттағы мұнай-газ өнеркәсібін, газ жабдықтарын, құбыр қауіпсіздігін, сұйытылған газ өнеркәсібіндегі қауіпсіздікті, тау-кен өнеркәсібіндегі көмір және уранды реттеп отырады. Комиссия Техас мұнай қорын тәртіпке салу қабілітіне ие болғандықтан 1970 жылға дейін мұнай бағасын қадағалап отырды. [[ОПЕК]] негізін салушылар мұнай бағаларын реттеуші модулдердің бірі ретінде Техас агенттігін пайдаланды.<ref name="RRcommission">{{Handbook of Texas |id=mdr01 |name=Railroad Commission}}</ref>
	
Техас 5 миллиард (790 000 000 метр куб) баррель мұнай қорына ие болып, бұл мұнай АҚШ жалпы мұнай қорының төрттен бірін құрайды.<ref name="Petrol"/> Штаттың тазалағыш зауыттары күніне 4.6 миллион баррель (730 000 метр куб) мұнай өңдеп шығарады.<ref name="Petrol"/> Хьюстон аймағындағы Бейтоун тазалағыш зауыты АҚШ-тағы ең үлкен тазалағыш зауыт болып табылады.<ref name="Petrol"/> Техас жасанды газ өндіруден көш бастап, мемлекет жасанды газының төрттен бірін құрайды.<ref name="Petrol"/> Бірнеше мұнай компаниялары осы Техаста орналасқан: олар Коноко-Филипс, Эксон-Мобил, Халлибуртон, Валеро, и Марафон Ойл компаниялары. 
	
Штат жаңартылған энергия көзі бойынша көшбасшы болып, ол мемлекеттегі ең көп жел энергиясын шығарады.<ref name="Petrol"/><ref name="wind2">{{cite web |last=Souder |first=Elizabeth |title=Texas leads nation in wind power capacity |work=Dallas Morning News |year=2007 |date =01/08 |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/dn/latestnews/stories/011808dnbuswindpower.30c78959.html}}</ref> [[Роскоу]]дағы, Техас штатында, Роскоу жел электрстанциясы 781.5 мегаватт күшімен 2009 жылы қазанда дүнидегі ең үлкен электростанция болып табылды.<ref name="RoscoeWind">{{cite news|last=O'Grady|first=Eileen|title=E.ON completes world's largest wind farm in Texas|url=http://www.reuters.com/article/idUSN3023624320091001|accessdate=26 тамыз 2010|newspaper=Reuters|date=2009-10-01}}</ref> Энергия Ақпарат Әкімшілігі хабарлауынша, штаттың ірі ауыл шаруашылығы мен орман өнеркәсібі Техасқа отындарды пайдалану үшін ірі көлемдегі биомасса беруі м��мкін. Штатта тағы да мемлекет дамуы үшін күн сәулесі энергиясынан пайдалану мүмкіншілігі бар.<ref>[https://www.luminsmart.com/blog/are-solar-panels-worth-it-in-texas-2265 Are solar panels worth it in Texas?]. ''luminsmart.com''{{ref-en}}</ref>

=== Технология ===
[[Сурет:GodPod.jpg|right|thumb|Платодағы Электроник Дата Системс штаб пәтері]]
Техаста үлкен университет жүйелерімен қоса бастамашы Техас кәсіпорын қоры, Техас Эмеджинг қоры және көптеген алуан түрлі өнеркәсіптің жоғары технологиялы салалары дамып жатыр. Остин аймағы “Кремний белестері” деген лақап атпен аталса, солтүстік Даллас “'''Кремний жайылмасы'''” деп аталады. [[Техаста Dell, Inc.]], [[Texas Instruments]], [[Perot Systems]], и [[AT&T]] сияқты жоғары технология компанияларының штаб-пәтерлері бар.
	
Ұлттық аэронавтика және Космос әкімшілігінің [[Линдон Б. Жонсон Космос орталығы]] оңтүстік-шығыс Хьюстонда орналасып, Техастағы аэронавтика өндірісінің асыл тәжі болып тұр. Форт-Уэрт Локхид Мартин аэронавтикасының дивизиясы мен Бэлл Хеликоптер Текстрон екеуін қабылдайды.<ref name="LM1">{{cite web |title=Locations |publisher=Lockheed Martin |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.lockheedmartin.com/aeronautics/about/Locations.html}}</ref><ref name="Bell">{{cite web |title=About Bell Helicopter |publisher=Bell Helicopter |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.bellhelicopter.com/en/company/}}</ref> Форт-Уэртта Локхид ең үлкен батыстық бағдарлама есептелетін  [[F-16 Күресуші Сұңқары]]н және оның ізбасары [[F-35 Жасындары]]н істеп шығарады.<ref name="Downside">{{cite news |last=Rosenwald |first=Michael S. |date=2007-12-17 |title=Downside of Dominance? |publisher=The Washington Post |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/12/16/AR2007121601522.html |accessdate=2008-05-22}}</ref>

=== Сауда ===
Техас байлығы көтерме және бөлшек саудадан тұратын үлкен коммерциялық секторды, банк ісін, сақтандыруды және құрылыс өнеркәсібін ынталандырды. Fortune 500 компанияларының мысалдары Техас өнеркәсіп салаларына AT & T, Men's Warehouse, Landry's Restaurants, Kimberly-Clark, Blockbuster, Whole Foods Market, және Tenet HealthCare ке арналмаған.<ref name="fortune500_2">{{cite news |title=Texas |publisher=[[Fortune (magazine)|Fortune Magazine]] |date=2007-04-30 |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2007/states/TX.html |accessdate=2008-05-03}}</ref> Даллас-Форт-Уэрт АҚШ-тағы басқа штаттарға қарағанда жан басына ең көп сауда орталықтары тиісті болатын мекен есептеледі.<ref name="VisitDallas_Shopping">{{cite web | title = Dallas Shopping | publisher = Dallas Convention & Visitors Bureau | url = http://www.visitdallas.com/downloads/1224091342.02416300_679fbde386/DallasShopping.pdf | format = PDF | accessdate = 2008-02-20}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> Мексика штаттың ең ірі сауда әріптесі болып, [[НАФТА]] арқылы штат экспортының үштен бір бөлігін қабылдайды. НАФТА Техас-Мексика шекарасындағы тартысты макиладоралардың құрылысын көтермеледі.<ref name="economy2">{{cite web|title=Recent Economic Transformations |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/9_3_3.html|accessdate=2008-10-13}}</ref>

== Демография ==
{| class="wikitable"  style="float:right; font-size:79%; margin:10px"
|+ '''Тарихтағы халық сандары'''
|- style="background:lightgrey;"
! Санақтар
! Халық саны
! % +, - көрсеткіші
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1850]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|212,592
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"| - 
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1860]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|604,215
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|184.2%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1870]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|818,579	
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|35.5%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1880]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|1,591,749
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|94.5%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1890]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|2,235,527
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|40.4%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1900]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|3,048,710	
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|36.4%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1910]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|3,896,542
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|27.8%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1920]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|4,663,228
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|19.7%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1930]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|5,824,715
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|24.9%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1940]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|6,414,824		
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|10.1%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1950]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|7,711,194
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|20.2%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1960]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|9,579,677
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|24.2%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1970]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|11,196,730		
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|16.9%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1980]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|14,229,191
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|27.1%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1990]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|16,986,510
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|19.4%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[2000]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|20,851,820
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|22.8%
|-
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[2010]]
|  style="text-align:center; background:#fff3f3;"|25,145,561
|  style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|20.6%
|}

[[Сурет:Texas population map.png|300px|left|thumb|Техас халқы тығыздығының картасы]]
2009 жылы штат халқы күтілгендей 24,782,406 адамды құрап, алдыңғы жылға қарағанда 1,97% өскен болса, 2000 жылдан бері 16,1% өсті.<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/states/states.html|title=Population Estimates|date=желтоқсан 23, 2009|work=Population Estimates Program|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-12-30}}</ref> Соңғы санақтан бері штат халқының табиғи өсуі көрсеткіші 1,389,275 адамға жеткен болса, олардың 801,576 адамы иммиграциямен АҚШ сыртынан келсе, ал 451,910 адамы миграциямен мемлекет ішінен келген. 2004 жылда штатта 3,5 миллион шет елде туған резиденттер болып, олардың 1,2 миллионы күтілгендей заңсыз шет елдіктер болды. 2000-2006 жылдар аралығында Техаста мемлекеттегі ең көп шет елден көшіп келу, яғни иммиграция жүз берді. 2010 жылы заңсыз шет елдіктердің саны жалпы халықтың 6,0% бөлігін құрады. Бұл көрсеткіш мемлекеттегі штаттар арасындағы бесінші көрсеткіш болып табылады.<ref>{{Cite news | first=Peter | last=Slevin | title=New Arizona law puts police in 'tenuous' spot | url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/29/AR2010042904970.html?sid=ST2010042905051| work= | publisher=Washington Post | location=Washington, DC | pages= A4 | date=30 сәуір 2010 | id= | accessdate=}}</ref><!---as often happens, the box score figures listed in Wikipedia article are from print edition and did not appear in the online article---><ref>behind Nevada, Arizona, California, and New Jersey</ref> 
	
Техас халқының тығыздығы 34,8 адам бір шаршы километрге тиісті болып, АҚШ тығыздығынан (31 адам/км) кішкене көбірек. Керісінше Техас жер көлемі бойынша Франциямен тең болса да, Еуропалық елдің аймағының тығыздығы 116 адам/км.
	
Техастықтардың үштен екісі Хьюстон сияқты үлкен қалаларда өмір сүреді. Даллас-Форт Уэрт Техастың үлкен қалаларынан есептеледі. Ал Хьюстон Техастағы ең үлкен қалалардың бірі болып, АҚШ-та төртінші орынды иелесе де, Даллас-Форт Уэрт одан едәуір үлкенірек.

=== Нәсілдік және этникалық құрамы ===
2010 жылғы АҚШ санағы бойынша Техастағы нәсілдік және этникалық топтардың қатынасы мынадай:

* Ақ нәсілділер: 70.4% ([[Испандар|Испаниялық]] емес ақ нәсілділер: 45.3%)
* Қара нәсілді немесе Афро-Америкалықтар: 11.8%
* Жергілікті [[Америкалықтар]]: 0.7%
* [[Азиялықтар]]: 3.8% <small>(1.0% [[Үндістан]]лықтар, 0.8% [[Вьетнам]]дықтар, 0.6% [[Қытай]]лықтар, 0.4% [[Филиппиндер|Филиппиндіктер]], 0.3% [[Корейлер]], 0.2% [[Пәкістан]]дықтар, 0.07% [[Жапондар]], 0.05% [[Латын Америкасы|Латын Америкалықтар]], 0.05% [[Камбоджа]]лықтар)</small>
* Тынық Мұхиттағы аралдықтар: 0.1% <small>(0.02% [[Гуамания]]лықтар, 0.01% [[Самоалықтар]], 0.01% [[Тонга]]лықтар, 0.01% [[Гавайи]]лықтар)</small>
* Басқа расалар: 10.5%
* Екі немесе одан да көп расалар: 2.7%
* Испандар немесе Латын Америкалықтар: 37.6% <small>(31.6% [[Мексика]]лықтар, 0.5% [[Пуэрто-Рико]]лықтар, 0.2% [[Куба]]лықтар</small>

Техаста ақ Америкалықтар нәсілдік азшылықты құрайды. Бірақ Испандық емес ақтар халықтың шамамен 48% бөлігін құрайды, сондықтан Техас азшылық және көпшілік штат болып есептеледі. 17,020,000 Техастықтар ақтар болып, шамамен 11,4 миллион халық Испандық емес ақтар. [[Германия]]лық, [[Ирландия]]лық және [[Англия]]лық Американдар Техастағы ең көп таралған Еуропалық ежелгі топтар. Германиялық Американдар халықтың 11,3% құрап, олардың саны 2,7 миллионнан асады. Ирландиялық Американдар халықтың 8,2% құрап, олардың саны 1,9 миллион. Техаста шамамен 600,000 Франциялық Американдар және 472,000 [[Италия]]лық Американдар бар. Бұл этникалық топтар өз кезегінде халықтың 2,5% және 2,0% құрайды. 1980 жылдағы АҚШ-тағы санақ бойынша Техас аймағындағы ең көп таралған ежелгі халықтар 3,083,323 адаммен ағылшындар екен, олар сол кезде штат халқының 27% бөлігін құраған.<ref>http://www.census.gov/population/www/censusdata/files/pc80-s1-10/tab03.pdf</ref> Алғашында олардың ата-бабалары он үш отарға кірген және кейінірек оларды Американдықтар деп атап кетеді, ал негізі олар ағылшындардың тұқымынан шыққан. 
	
Қара нәсілді Американдықтар Техаста азшылықты құрайды. Испандық және Испандық емес қара нәсілділер халықтың 11,5% құрап, Испандық емес текті қара нәсілділер қарапайым халықтың 11,3% құрайды. Испандық және Испандық емес қара нәсілділер саны шамамен 2,7 миллион. 
	
Текті Американдықтар да Техаста азшылықты құрап, олар штат халқының бар-жоғы 0,5% және олардың саны 118,000 адам. Испандық емес текті Американдықтар 0,3% құрап, олардың саны 75,000 адам. Чероки индеецтері 0,1% құрап, олардың саны 19,400 адам. Керісінше, 583 адам ғана [[Чиппева]] ретінде анықталған.

Азиялық Американдар да Техаста азшылық топты құрайды. [[Азия]]дан шыққан Американдар халықтың 3,4% құраса, ал Испандық еместер 3,3% құрайды. Олардың біргелкі саны 808,000 адамнан асады. Испандық емес Азиялықтар саны 795,000 адамнан артады. 200,000 астам [[Үндістан]]лықтар Техасты Отаны етіп алған. Техасты сондай-ақ 187,000 [[Вьетнам]]дықтар,136,000 [[Қытай]]лықтар, 92,000 [[Филиппиндер|Филиппиндықтар]], 62,000 [[Корея]]лықтар және 18,000 [[Жапония]]лық Американдықтар мекендеген. Тағы да 111,000 артық адам Азиялық тектен шыққан олар: [[Камбоджа]], [[Таиланд]] және [[Хмонг]].
	
[[Тынық мұхиты]]нан шыққан Американдар да Техаста азшылықты құрайды. Сауалнама бойынша, тек ғана 18,000 адам Тынық мұхиты аралдарынан және 16,400 Испандық емес тектен шыққан.  Сондай-ақ, 5,400 текті [[Гавайи]]лықтар, 5,300 [[Гвамания]]лықтар және 6,400 халық басқа тектерден шыққан. [[Самао]] Американдары өте шектеулі болып, олардың саны 941 адам ғана. 
	
Көпрасалы адамдар да Техаста азшылықты құрайды. Көпнәсілді адамдардың мұрагерлері халықтың санының 1,9% құрап, олар 448,000 адамды құрайды. Дерлік 80,000 адам Еуропа және [[Африка]]лықтардың мұрагерлері болып, олар халықтың 0,3% құрайды. Еуропа және текті Американдықтардың мұрагерлері саны 108,000 болып, олар халықтың 0,5% құрайды. Еуропа және Азиялықтардың мұрагерлері саны 57,600 болып, олар халықтың 0,2% құрайды. Ал Африкалық және текті Американдықтардың мұрагерлері саны өте аз 15,300 болып, олар халықтың 0,1% құрайды.
	
Испандармен латындар Техаста Испандық емес Еуропалық Американдардан соң саны бойынша екінші орында тұрады. 8,5 миллионнан көп халық испан және латын этникалық бірлестігіне жатады. Бұл топ Техас халқының 36% құрайды. Мексикан текті халық саны 7.3 миллионнан асып, штат халқының 30.7% құрайды. 104,000 артық Пуэрто-Риколықтар штат аймағында жасайды. Шамамен 38,000 Кубалықтар осы штатта мекендейді. 1,1 миллионнан астам адам (халық санының 4.7% құрайды) Коста-Рикалықтар, Венесуэлалықтар және Аргентиналықтар.<ref>{{cite web|author= |url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US48&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR5&-ds_name=ACS_2008_3YR_G00_&-_lang=en&-redoLog=false&-_sse=on |title=Texas – ACS Demographic and Housing Estimates: 2006–2008 |publisher=Factfinder.census.gov |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref><ref>{{cite web|author=|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US48&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-_lang=en&-redoLog=false |title=Texas – Selected Social Characteristics in the United States: 2006–2008 |publisher=Factfinder.census.gov |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref>
	
Техастың орталық және оңтүстік-шығыс орталық бөлімінде Германиядан шыққандар өмір сүреді. Техастың үштен бір бөлігінен көбі Испандық тектен шыққан,<ref name="Census2">{{cite web |year=2006 |title=Texas QuickFacts from the US Census Bureau |location =US Census
|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&geo_id=04000US48&_geoContext=01000US%7C04000US48&_street=&_county=&_cityTown=&_state=04000US48&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=040&_submenuId=factsheet_1&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry= |accessdate=2007-04-28}}</ref> олардың көбісі соңғы уақыттарда келген, кейбір Теханолар Техасқа 18-ғасырда байланысы болған. Бұрынғы құл халықтан шыққан тектілерден кейінгі уақытта коллеж бітірген Афро-Американдар Жаңа Ұлы Көшу кезінде көптеп жұмыс жасауға келеді.<ref name="blackmigration">[https://web.archive.org/web/20040702085924/http://www.brookings.edu/urban/pubs/20040524_Frey.pdf William H. Frey, "The New Great Migration: Black Americans' Return to the South, 1965–2000", May 2004, The Brookings Institution, p.1]. Retrieved наурыз 19, 2008.</ref> Соңғы кезде Техаста, әсіресе Хьюстонмен Далласта Азиялықтардың саны өсіп кетті. Азиялық Американдар өсіп бара жатқан Техастағы басқа аймақтар Остин, [[Корпус Кристи]], [[Шерилэнд]] және [[МакАллен]]. Қазіргі уақытта үш халық мойындаған тайпалар жасап жатыр олар: Алабама-Коушатта тайпасы, Кикапу дәстүрлі тайпасы және Ислета [[Дел Сур Пуэбло]] тайпалары.
	
2011 жылы ақпанның ортасында болған санақ бюросының айтуынша, Техастың ақ нәсілді халқы 50% төмен екен, яғни 45% екен, ал Испандықтар болса 38% дейін көтеріліпті. 2000-2010 жылдары аралығында жалпы халық саны 20,6% дейін көтерілді, бірақ Испандықтар 65% дейін көтеріліпті, ал Испандық емес ақ нәсілділер болса тек ғана 4,2% дейін көтеріліпті.<ref>Majority of Texas' population growth is Hispanic http://www.usatoday.com/news/nation/census/2011-02-17-texas-census_N.htm?csp=34news&utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+usatoday-NewsTopStories+%28News+-+Top+Stories%29</ref>

=== Дін ===
{| class="wikitable" style="float:right; margin:10px"
|-
!Religion<ref>[http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm#StateFaith American Religious Identification Survey] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051024031359/http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm#StateFaith |date=2005-10-24 }}, 2001</ref>
!
|-
|[[Роман Католиктер]]
|28%
|-
|[[Баптистер]]
|21%
|-
|[[Атеист|Дін ұстанбайтындар]]
|11%
|-
|[[Методистер]]
|8%
|-
|[[Христиан]] – Басқалар
|7%
|-
|[[Лютерандар]]
|3%
|-
|[[Pentecostal]]
|3%
|-
|[[Presbyterian]]
|2%
|-
|[[Деноминация еместер]]
|2%
|-
|[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints|Мормон]]
|2%
|-
|[[Episcopal Church (United States)|Эпископтықтар]]
|1%
|-
|[[Ислам діні]]
|1%
|-
|[[Йегова куәгерлері]]
|1%
|-
|[[Assemblies of God USA|Құдай ассамблеясы]]
|1%
|-
|Құдай шіркеуі
|1%
|-
|Басқалар
|2%
|}
	
[[Сурет:Lakewood1.jpg|left|thumb|Лейкуд шіркеуі ішкі көрінісі]]
2000 жылда ең үлкен деноминация саны жақтаушылары [[Роман Католик шіркеуі]] 4,368,969 адам; Оңтүстік Баптист Конвенция 3,519,459 адам және [[Біріккен Методист шіркеуі]] 1,022,342 адамнан тұрады.<ref name="religion">{{cite web |url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/48_2000.asp |title=State Membership Report – Texas|publisher=Association of Religion Data Archives|accessdate=2008-02-12}}</ref>
	
Даллас-Форт-Уэрт болса үш үлкен эвангелие семинарлары үйі және монастырлер қожайыны. Хьюстондағы [[Лейкуд шіркеуі]]не аптасына орташа 43,000 адам келуімен мақтанады.<ref>{{cite web|url=http://www.sermoncentral.com/articleb.asp?article=Top-100-Largest-Churches |title=Top 100 Largest Churches in America |publisher=SermonCentral.com |date=2009-04-13 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Лаббокта біліміне байланысты мемлекетте жан басына шіркеу ең көп аймақ болып есептеледі.	 	
	
[[Христиан Діні|Христианнан]] басқа діннің жақтаушылары негізінен қалалық жерлерге көшіп барады. 1990 жылда мұсылмандар 140,000 адам болса, қазіргі уақытқа келіп, мұсылман халықтар саны 350,000 – 400,000 аралағында болды.<ref>[http://www.texanonline.net/special-reports/muslim-growth-adds-to-texas-diversity Texas Online: Muslim growth adds to Texas diversity] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326150126/http://www.texanonline.net/special-reports/muslim-growth-adds-to-texas-diversity |date=2012-03-26 }}</ref> Еврей дінінде 128,000 адам. Шамамен 146,000 [[Иудаизм]] және [[Сикхизм]] діндерінің жақтаушылары Техаста өмір сүреді.<ref>{{cite book|title=Twentieth-century Texas: a social and cultural history|author=Storey, John Woodrow; Kelley; Mary L.|publisher=University of North Texas Press|year=2008|page=145}}</ref><ref>Lindsey, William D.; Silk, Mark : ''[http://books.google.com/books?id=NjdrZ4m_BK8C Religion and public life in the southern crossroads: showdown states]'', Altamira Press, 2004, pg. 48</ref>

=== Қалалар мен қалашықтар ===
Штаттың халқы миллионнан асатын үш қаласы бар олар: Хьюстон, Сан-Антонио және Даллас. Осы үш қала АҚШ-тың ең көп халқы бар он қаласының ішінде тұр.<ref name=PopEstBigCities>{{cite web |url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2006–01.csv |title=Table 1: Annual Estimates of the Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by шілде 1, 2006 Population: сәуір 1, 2000 to шілде 1, 2006 |format=[[comma-separated values|CSV]] |work=2005 Population Estimates |publisher=АҚШ халық санағы бюросы|date=2008-06-10 |accessdate=2008-06-10}} {{Dead link|date= 2010|bot=H3llBot}}</ref> 2000 жылы Техастың алты қаласының халық саны 500,000 адамнан асып тұрды. Остин, Форт-Уэрт және Эл Пасо АҚШ-тың ең халқы көп 25 қаласының ішінде болды. Техаста халық саны миллионнан асатын төрт метрополитан аймақ бар олар: [[Даллас-Форт Уэрт-Арлингтон]], [[Хьюстон-Шугэр Ленд-Бейтоун]], [[Сан Антонио-Нью Бронфельс]] және [[Остин-Раунд Рок-Сан Макрос]]. Даллас Форт-Уэрт және Хьюстон метрополитан аймақтарының халқының саны 6,3 миллион және 5,7 миллион тұрғынды құрайды. Үш штатаралық үлкен жолдар бар: I-35 батысқа (Даллас – Форт-Уэрттан Сан-Антониоға дейін, ортасында Остинға), I-45 шығықа (Далластан Хьюстонға дейін), және I-10 оңтүстікке (Сан-Антониодан Хьюстонға дейін) бұлар [[Техас Урбан Үшбұрышы аймағы]] деп аталады. Бұл аймақ 60,000 шаршы миль (160,000 шаршы километр) болып, көптеген үлкен қалалармен метрополитан аймақтар осыған кіріп, бұл жерде 17,000 миллион тұрғын жасап, ол Техас жалпы халық санының 75% құрайды.<ref name="urbantriangle">{{cite web | last = Neuman | first = Michael | title = The Texas Urban Triangle: Framework for Future Growth | publisher = Southwest Region University Transportation Center (SWUTC) | url = http://swutc.tamu.edu/projectdescriptions/167166.htm | accessdate = 2008-10-14}}</ref> Даллас және Хьюстондар дүние қалаларының ішінде екінші қала болып танылған.<ref name="worldcities">{{cite web| title = GaWC – The World According to GaWC 2008| work = Globalization and World Cities Research Network| accessdate = 2009-03-01| url = http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html}}</ref> Бұл қалалар штат ішінде таралған. Техаста штаттардың ішінде ең көп графтық 254 графтық бар.<ref>{{cite web|url=http://www.spiritus-temporis.com/counties-of-the-united-states/number-of-counties-per-state.html |title=Counties of the U.S |publisher=Spiritus-temporis.com |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref>
	
Қалалардан тысқары ауылдық жерлердегі аймақтар колонияларда жиі инфрақұрылымдар жетіспейді, сондықтан кедейшілік өмір сүріп жатыр.<ref name="Colonias">{{cite web| url= http://www.sos.state.tx.us/border/colonias/faqs.shtml| title= Colonias FAQ's (Frequently Asked Questions)| accessdate = 2008-10-12| author = Federal Reserve Bank of Dallas Office of Community Affairs| publisher= Texas Secretary of State}}</ref> 2007 жылы аз дегенде 2,294  колония болып Техаста, штаттың Мексикамен шекарасындағы 1,248 миль (2,008&nbsp;km) жерде орналасқан.<ref name="Colonias"/> Техаста шамамен 400,000 адам колонияларда жұмыс жасайды.

<center>
<gallery widths="140" heights="140px" perrow="5">
Image:Panoramic Houston skyline.jpg|[[Хьюстон]]
Image:AustinWikiPic2.jpg|[[Остин]]
Image:Xvixionx 29 April 2006 Dallas Skyline.jpg|[[Даллас]]
File:FortWorthTexasSkylineW.jpg|[[Форт Уэрт]]
Image:Downtown-san-antonio.jpeg|[[Сан-Антонио]]
File:El Paso Skyline.jpg|[[Эл Пасо]]
</gallery>
</center>

==Мәдениет==
[[Сурет:Mission San Antonio aka Alamo.jpg|right|thumb|Аламо Техастың атақты символдарының бірі]]	
Тарихта Техастың барлық мәдениеті оңтүстік, батыс және оңтүстік-батыс жақтардың әсерінен штаттар арасында бір-біріне көшіп жүріп өзгеріске ұшыраған. Ең атақты тағамы таңғы астағы [[пуррито]] үш нәрседен оралған ұннан жасалған [[шелпек]]тен, [[бекон]] және қуырылған [[жұмыртқа]]дан тұрады. Техас дәстүрлі мәдениеті 18-19 ғасырларда әр түрлі иммигранттардың көшіп келуі себебінен аралас мәдениеттердің ошағына айналды.

=== Өнер ===
[[Сурет:Big Tex.JPG|left|thumb|Биг Текс 1952 жылдан бастап барлық Техас штаты жәрмеңкелерінде қатысып келеді]]
Хьюстон – АҚШ-тағы әрдайым кәсіби резидентті компаниялармен өнердің барлық түрлерінде болатын бес қаланың біреуі. Өнер орындары: [[Хьюстон Гранд Опера]], [[Хьюстон симфониялық оркестрі]], [[Хьюстон Балеті]] және [[Аллей театр]].<ref name="houstontheater">{{cite web |title=About Houston Theater District |publisher=[[Houston Theater District]] |url=http://www.houstontheaterdistrict.org/en/cms/?68 |accessdate=2008-04-28 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080229033851/http://www.houstontheaterdistrict.org/en/cms/?68 |archivedate = February 29, 2008}}</ref> Оның бейнелі өнері және атқарушы өнер түр��еріне тербеліс болған Хьюстон Театр районы болып табылады. Ол Хьюстон орталығының жүрегінде орналасқан 17 блокты аймақ болып, 12 948 орын жанды шығуларға және 1 480 кино орындарға арналып, бұл жер мемлекетте театр орындары бойынша екінші орынды алады.<ref name="houstontheater"/> 
	
[[Сурет:Техастағы театр.jpg|right|thumb|Театр орталығы]]
1892 жылда негізі қаланған Форт-Уэрттағы [[Техас Қазіргі Көркемөнер мұражайы]] штаттағы ең ескі көркемөнер мұражайы болып табылады. Форт-Уэртта тағы да [[Кимбелл көркемөнер мұражайы]], [[Амон Картер мұражайы]], [[Ұлттық малшы әйел мұражайы]] және [[Даңқ Залы]], [[Уилл Роджерс Мемориэл орталығы]] және  орталықта [[Бас Атқарушы Залы]] бар. Даллас қаласы орталығындағы өнер орталығында мынадай өнер орындары бар: [[Даллас Көркемөнер мұражайы]], [[Мортон Х. Мейерсон Симфониялық мұражайы]], [[Марго және Билл Винспир Опералық театры]], [[Азия өнерінің Траммелл & Маргарет Кроу коллекциясы]] және [[Нэйшер мүсін орталығы]].<ref name="Dallasarts">{{cite web |title=Dallas Arts District |publisher=Dallas Convention & Visitors Bureau |accessdate=2008-05-29 |url=http://www.visitdallas.com/visitors/listing-details?id=492}}</ref>

Далластағы [[Дип Эллум]] ауданы оңтүстік АҚШ-та 1920-1930 жылдары басты джаз және қайнаған блюзымен даңқы шықты. Дип Эллум сөзі жергілікті халықтың “'''Дип Элм'''” сөзін “'''Дип Эллум'''” деп дауыстағынан пайда болған.<ref name="DeepElm">{{Handbook of Texas|id=hpd01|name=Deep Ellum}}</ref> [[Соқыр Лимон Джефферсон]], [[Роберт Джонсон]], [[Худди "Ледбелли" Ледбеттер]] және  [[Бесси Смит]] сияқты әншілер Дип Эллум клубтарында өз өнерлерін көрсеткен.<ref name="DeepElm2">{{cite web |title=Dallas History Items: Deep Ellum |publisher=Dallas Historical Society |url=http://www.dallashistory.org/history/dallas/deep_ellum.htm |accessdate=2008-07-25}}</ref>

Остин дүниенің жанды музыкасы орталығы болып, адамның жан басына шаққанда көп өлең айтылатын мынадай ордалары бар: [[Нашвилл]], [[Мемфис]], [[Лос-Анджелес]], [[Лас Вегас]] және [[Нью-Йорк]].<ref name="livemusic">{{cite web|url=http://www.cityofaustin.org/music/|title=Live Music Capital of the World|accessdate=2007-06-12|publisher=City of Austin}}</ref> Қала музыкалары Алтыншы көшедегі түнгі клубтарда болып өтеді, [[фильм]], [[музыка]] және мультимедиа сияқты оқиғалар оңтүстіктен оңтүстік-батысқа дейін болса, көп жалғасатын музыкалық бағдарламалар Американ ТВ, Остин Сити Лимитста көрсетіледі және [[Остин Сити Лимитс Музыка фестивалі]] [[Цилкер саябағы]]нда боып өтеді.<ref name="AustinCL">{{cite web | last = Bernardini | first = Deb | authorlink =Deb Bernardini | title = Television's longest running concert series begins season 33 Tapings with performances by Norah Fones, Wilco, Femi Kuti, Arcade Fire and more | url = http://dbmpr.com/pressroom/acl/ACLFinalPR.doc.pdf | format = PDF | accessdate = 2008-10-15|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081028193024/http://dbmpr.com/pressroom/acl/ACLFinalPR.doc.pdf|archivedate=2008-10-28}}</ref>

1980 жылдан бастап Сан-Антонио "'''Дүние Техано музыка орталығы'''"нда өркендеді.<ref name="TTMA">{{cite web|url=http://www.tejanomusicawards.com/about.html|title=About The Texas Talent Musicians Association (TTMA)|accessdate=2009-08-02|publisher=Texas Talent Musicians Association}}</ref> [[Техано Музыка марапаты]] Техано музыкасын және мәдениетін бағалайтын, түсінетін форум құрған.<ref name="TejanoMA">{{cite web |title=Tejano Music Awards |publisher=Texas Talent Musicians Association |year =2008 |url=http://www.tejanomusicawards.com/ |accessdate=2008-05-12}}</ref>

== Білім ==
[[Сурет:Техас білім агенттігі.jpg|right|thumb|[[Техас білім агенттігі]]]]
[[Сурет:TravisStateOfficeBuilding.JPG|right|thumb|Техас білім агенттігінің [[Остин]]дағы басты кеңселері]]
[[Техас Республикасы]] екінші президенті [[Мирабо Б. Ламар]] Техас білімінің атасы есептеледі. Оның басқару жылдарында штат әр бір [[Графтық (феодалдық иелік)|графтыққа]] мектептер салынуы үшін үш лигадан жер берілді. Тағы қосымша 50 лига жер екі университетті қолдау үшін қойылды, кейінірек бұл жерлер [[Тұрақты университетте қоры]]ның негізіне айналды.<ref name="PUF">{{cite web|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/khp02|title=Permanent University Fund |accessdate= қаңтар 13, 2008|first=Vivian Elizabeth|last= Smyrl|publisher=TSHA Online}}</ref> Ламардың қызметі бүкіл Техас бойынша мемлекеттік мектептер жүйесінің негізін салу еді.<ref name=hen37>Hendrickson (1995), p. 37.</ref> АҚШ білім саласында Америка заңнама ауысу Кеңесінің есеп беру бланкісінде Техас штаты 29-орында тұрған. Техас студенттері орташа есеппен математика пәнінен жоғарылау орынды иелеген, бірақ әдебиеттен (оқудан) төмен нәтиже көрсеткен. 2006–2007 жылдар аралығында, Техас әр бір оқушы үшін $7,275 жұмсап, мемлекеттегі $9,389 көрсеткішке қарағанда төменірек. Оқушы және мұғалім ара-қатынасы 14.9 құрап, мемлекеттік көрсеткіштен 15.3 төмендеу. Техас мұғалімдерге 41 744$ төлеген болса, бұл көрсеткіш мемлекеттікінен 46 593$ сомадан төмен. Штат білім қорының 88% ақшасын төлесе, ал федералды штат қалған 12% төлейді.<ref name="reportcard">{{cite web| title = Texas| work = Report Card on American Education: A State By State Analysis 15th Edition| publisher = American Legislative Exchange Council| year = 2008| url = http://www.alec.org/am/pdf/states/texas08.pdf|accessdate=2010-08-26| format = PDF}} {{Dead link|date=2010|bot=H3llBot}}</ref>

[[Сурет:Мектеп.jpg|left|thumb]]
[[Техас білім агенттігі]] штаттағы мемлекеттік білім жүйесін қадағалайды. Техаста [[Стаффорд муниципалды мектеп районы]]нан басқа мыңнан аса мектеп райондары муниципалды райондардан тәуелсіз болып, қала шекараларынан кесіп өтеді.<ref name="Stafford">{{cite press release|title=Comptroller Strayhorn to Review Stafford Municipal School District|publisher=Texas Comptroller Carole Keeton Strayhorn|date=2003-09-16|url=http://www.cpa.state.tx.us/news/30916stafford.html|accessdate=2008-06-28}}</ref> Мектеп райондары өздерінің азаматтарына салық салу құқықына ие және өз мүлкіне өзі иелік ететін егеменді аймақ ретінде бекітеді. Мектеп аудандардағы үшін мектептерді әділ қаржыландыру мандатымен сот болғандықтан,  штаттың “'''Робин Гуд жобасы'''” деп аталушы қайта бөлетін тартысты сот жүйесі бар. Бұл жоба бай мектеп аудандарынан алынған мүлік салығы түсімін кедей мектеп аудандарына береді.<ref name="robinhood">{{cite web| last=Saghaye-Biria| first=Hakimeh| title=Robin Hood Plan is Working|date=2001-04-22|publisher= World Internet News Cooperative| url= http://soc.hfac.uh.edu/artman/publish/article_137.shtml| accessdate=2008-06-23}}</ref> Техас Білім Агенттігінің мектептің жеке немес ішкі істеріне араласу құқығы жоқ.<ref name="homeschool">{{cite web | publication-date =2007-11-01|title=Home School Information Letter|publisher=Texas Education Agency |url=http://www.tea.state.tx.us/home.school/homeltr.html|accessdate=2008-06-24}}</ref>

Бастауыш және орта мектептердегі оқушылар '''TAKS''' ('''Texas Assessment of Knowledge and Skills''') тестін тапсырады. TAKS оқушылардың Техас білім стандарттары және '''No Child Left Behind Act''' талаптары бойынша оқу, жазу, математика, ғылым және қоғамдық дағдыларын бағалайды. 2007 жылы Техас заң шығарушылары 2011-2012 жылдағы бірінші курс студенттеріне және мектептің соңғы класс оқушыларына TAKS-ты ауыстырды.<ref name="TAKS">{{cite news|url=http://www.tea.state.tx.us/student.assessment/admin/eoc/index.html|title=End-of-Course (EOC) Assessments: Implementation |last=Texas Education Agency|first= |work=Assessment Division|date=2007-10-22|accessdate=2007-10-22}}</ref>

=== Коллеждер және университеттер ===
[[Сурет:The University of Texas at Austin - Littlefield Fountain and Main Building.jpg|right|thumb|Остиндағы Техас университеті]]
Техастың 1997 жылда қабылданған “'''Техас Хау�� Билл 588'''” деп аталатын тартысты алтернативті жағымды әрекет жобасы бойынша Техастың орта мектеп жоғары сыныпты жақсы бітірген оқушыларының 10% бөлігін мемлекет қаржыландырушы университеттерге автомат қабылдануына кепілдік береді.

[[Сурет:TAMUcampus.jpg|left|thumb|Техас A&M университеті]]
Техаста 6 мемлекеттік мектептер және 4 жеке меншік мектептер жұмыс жасайды.<ref name="UniSystems">{{cite web | last = Heath | first = Ben | publisher = Daily Texan | date = 2003-07-07 | url = http://www.utsystem.edu/news/clips/dailyclips/2003/0706-0712/UTSystem-DT-BillRequires-070703.pdf | format = PDF | accessdate =2007-10-12|title=Bill requires review of university systems|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090205011655/http://www.utsystem.edu/news/clips/dailyclips/2003/0706-0712/UTSystem-DT-BillRequires-070703.pdf|archivedate=2009-02-05}}</ref><ref name="unisystems2">{{cite web | title = Senate Subcommittee on Higher Education Testimony Regarding the Benefits of a Stand Alone Institution | publisher = Sam Houston State University | date = 2008-06-25 | url =http://www.senate.state.tx.us/75r/Senate/commit/c535/20080625/062508_SFA_Testimony_Dr_Pattillo.pdf | format = PDF | accessdate =2008-10-12}}</ref> Тұрақты университетте қорының жерінде табылған кендер штаттың [[Техас университтеті]] және Техас [[A&M]] сияқты ең үлкен университеттер жүйесін қаржыландыруға үлкен көмегін тигізді. [[PUF]] 2005 жылы күзде 15$ миллиард қаржы жұмсап, [[Гарвард университеті|Гарвард]] қаржыландыруынан кейін екінші орында тұрады. Басқа төрт университет жүйелері олар: [[Хьюстон университеті]], [[Солтүстік Техас университеті]], [[Техас штаты]] және [[Техас техникалық университеті]] болып есептеледі.

[[Сурет:Ezekiel W. Cullen Building (Alternate).JPG|right|thumb|Хьюстон университеті]]
Техаста халық мойындаған мемлекет көшбасшы 3 зерттеу университеті бар: олар Остиндағы Техас университеті, Техас A&M университеті және Хьюстон университеті. Остиндағы Техас университеті және Техас A&M университеттері штаттағы ең жетекші университеттер болып есептеледі. Екеуі де Техас Конституциясында бекітіліп, Тұрақты университет қоры қорында өз үлесін сақтайды. Техас штаттағы жетекші университеттердің қатарын кеңейту үшін жеті оқу орнын “көрініп келе жатқан зерттеу университеттері” деп белгіледі. Техастың 82-ші Заң шығарушы ұйымының талқылауы бойынша олардың бірінші пайда болатын екеуі олар: Хьюстон университеті және Техас Технология университеті.<ref>{{cite web |title=Tier-One Prize Money Tentatively Passes House |accessdate=2011-04-27 |url=http://www.texastribune.org/texas-education/higher-education/tier-one-prize-money-tentatively-passes-house-/}}</ref>

[[Сурет:Lovett Hall.jpg|left|thumb|Райс университеті]]
Техас гуманитарлы университеттерден бастап халық мойындаған жетекші университеттерге дейінгі жеке оқу орындарының Отаны есептеледі. [[U.S. News & World Report]] сараптамасы бойынша [[Райс университеті]] мемлекеттегі білім деңгейі және зерттеу істері бойынша жоғары орындағы оқу орны болып, ол жетекші университеттер арасында 17-орында тұр.<ref>{{cite web | title = Rice University, Best Colleges 2009 | work = – US News and World Report | accessdate = 2009-03-27 | url = http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/college/items/3604}}</ref> Бұрынғы Республика жариялаған жеке университеттер: олар [[Бэйлор университеті]], [[Мария Хардин-Бэйлор университеті]] және [[Оңтүстік-батыс университеті]].<ref name="privateuni">{{cite web |title=About Baylor |publisher=Baylor University |accessdate=2008-05-21 |url=http://www.baylor.edu/about/}}</ref><ref name="southwestern">{{cite web |title=Southwestern History |publisher=Southwestern University |accessdate=2008-10-12 |url=http://www.southwestern.edu/about/about-history.html |archiveurl = http://web.archive.org/web/20071024123018/http://www.southwestern.edu/about/about-history.html |archivedate = 24 қазан 2007}}</ref>

Техас қазіргі уақытта екі президенттік кітапханаға иелік етеді, олар: Техас A&M университетіндегі [[Джордж Буш Президенттік кітапханасы]] және Остиндағы Техас университетіндегі [[Линдон Бэйнс Джонсон кітапханасы және мұражайы]]. [[Техас Методист университеті]]нде үшінші Джордж Буш президенттік кітапханасын құру келісімі орнатылды.

=== Техас штатының білім ордалары ===

<center>
<gallery widths="140" heights="140px" perrow="5">
File:The Willis Library.jpg|[[Солтүстік Техас университеті]]
File:OldMainTxState.JPG|[[Техас штаты университеті]] - [[Сан Маркос]]
File:TTU_English_Philosophy_Building.jpg|[[Техас техникалық университеті]]
File:Dallas_Hall1.JPG|[[Оңтүстік Методист университеті]]

</gallery>
</center>

== Денсаулық сақтау ==

[[Сурет:Logo3.jpg|300px|right|thumb]]
[[Достастық қоры]] Техас денсаулық сақтау саласын мемлекеттегі үшінші ең жаман деп бағалайды.<ref name="insurancenet">{{cite web |last=Perotin |first=Maria M. |title=Texas is Near Bottom of Healthcare Rankings |work =[[Fort Worth Star-Telegram]] |date=2007-06-13 |url=http://www.insurancenewsnet.com/article.asp?a=top_lh&id=80824 |accessdate=2008-04-22}}</ref> Техас [[Денсаулық сақтау|денсаулықты сақтау қызметі]]не қол жеткізу, медициналық қызметтің сапасы және ауруханаларға жұмсаған қаржы бойынша төменгі орындардың бірінде тұрады. Штаттың төменгі рейтингті көрсетуінің себебі саясат, жоғары деңдейдегі кедейшілік және ең бастысы штаттағы заңсыз [[иммигрант]]тар санының көбеюі болып есептеледі. ”Штаттың 25,1% халқы медициналық кепілдіксіз қалып, мемлекеттегі ең жоғары көрсеткіш болып есептеледі” деген есептемесіне жауап ретінде Техас штаты 2006 жылы мамырда [[“'''Code Red'''” бағдарламасы]]н жасады.<ref name="codered">{{cite web |title=Code Red: The Critical Condition of Health in Texas |url=http://www.coderedtexas.org/ |accessdate=2008-04-28}}</ref> Техаста сондай-ақ дәрігерлер қателері үшін сот процесстері үшін экономикалық емес ең басты шығындар бар болып, олар 250,000 [[АҚШ доллары]] ретінде бағаланып, бұл қаржы өз қызметін асыра пайдалануды тоқтату және денсаулықты сақтау саласындағы өсіп бара жатқан қаржыларды бақылау мақсатында жұмсалады.<ref name="tort">{{cite book |last=Odom |first=Lamar |last2 =Garcia |first2 =Anthony |last3 =Milburn |first3 =Pamela |year=2005 |title=The Ethicality of Capping Non-Economic Damages to Control Rising Healthcare Costs: Panacea or False and Misleading Practice? |edition =1 |volume=3 |publisher=The Internet Journal of Healthcare Administration |issn=1366-0756|url=http://www.ispub.com/ostia/index.php?xmlFilePath=journals/ijhca/vol3n1/capping.xml|doi=10.1108/13660750510611170|accessdate=2008-04-28}}</ref>

[[Trust for America's Health денсаулық ұйымы]]ның зерттеуі бойынша Техас жасөспірімдер семіздігі бойынша 15-орында тұрады және штаттың 27.2% халқы осы ауруға шалдыққан.<ref name="healthyamericans">{{cite web| title = Texas| work = State Data| publisher = Trust for America's Health| year = 2008| url= http://healthyamericans.org/states/states.php?measure=highschooloverweight&sort=data| accessdate = 2008-10-14}}</ref> 2008 жылы [[Men's Health журналы]] зерттеуі бойынша Техастың төрт қаласын АҚШ-тың семіздік бойынша жоғары 25 қаласының қатарында көрсетті, яғни Хьюстон 6-орында, Даллас 7-орында, Эл-Пасо 8-орында және Арлингтон 14-орындағы рейтингте көрсетілді.<ref name="obese2">
{{cite web |title=America's Fittest Cities 2007 |work =Men's Health |year=2008 |url=http://www.mensfitness.com/city_rankings/462 |accessdate=2008-04-21}}</ref> Техаста тек ғана бір қала Остин АҚШ-тағы “жоғары 25 жағдайлы қалалар”дың 21-орынын иеледі. Сол сияқты тағы бір зерттеу штаттың семіздік көрсеткішін “'''B+'''” жағымды бағасымен белгіледі. Штат тұрақты спортпен айналысатын халық үлесі бойынша рейтингде 42-орынды тұрады.<ref>[http://www.statemaster.com/graph/hea_phy_exe-health-physical-exercise Statemaster.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513182949/http://www.statemaster.com/graph/hea_phy_exe-health-physical-exercise |date=2013-05-13 }}, Accessed May 16, 2007</ref>

=== Медициналық зерттеу ===
[[Сурет:FlightHoustontoDallas086.jpg|300px|right|thumb|Хьюстондағы Техас медициналық орталығы]]
Көптеген элиталық медициналық зерттеу орталықтары Техаста орналасқан. Штатта 9 медициналық оқу орындары,<ref name="MedicalSchools">{{cite web |title=Texas Medical Schools and Hospitals |publisher=Texas Medical Association |date =2006-08-03 |url=http://www.texmed.org/Template.aspx?id=86 |accessdate=2008-04-28}}</ref> 3 стоматологиялық мектеп<ref name="dentalschool">{{cite web |url=http://www.dentist.net/dentalschools.asp |title=Dental Schools in the United States |accessdate=2008-10-31 |publisher=Dentist.net}}</ref> және бір [[оптометрия]] мектебі<ref name="optometry">{{cite web |url=http://healthguideusa.org/optometry/texas_optometry_schools.htm |title=Texas Optometry Schools |accessdate=2008-10-31 |publisher=Health Guide USA}}</ref> бар. Техаста екі [[Biosafety Level 4 (BSL-4) лабораториялары]] бар: олардың біреуі Галвестондағы [[Техас Медициналық бөлім университеті]]<ref name="biosafety4">{{cite web|url=http://www.bioscrypt.com/news/press/item-728/|date=14 қазан 2004|title=University Selects Bioscrypt for Biosafety Level 4 Lab|publisher=Bioscrypt|accessdate=2006-04-29|archiveurl = http://web.archive.org/web/20071117074008/http%3A//www.bioscrypt.com/news/press/item-728/ |archivedate = қараша 17, 2007|deadurl=yes}}</ref> және Сан-Антониодағы [[Биомедицина зерттеулерінің оңтүстік-батыс қоры]]. Бұл Биомедицина зерттеулерінің оңтүстік-батыс қоры АҚШ-тағы бірінші BSL-4 деңгейдегі лаборатория болып есептеледі.<ref name="biosafety4_2">{{cite web|url=http://www.sfbr.org/pages/about_resources2.php|title=Biosafety Level 4 (BSL-4) Laboratory|publisher=Southwest Foundation for Biomedical Research|accessdate=2006-04-29}}</ref>
	
Хьюстондағы Техас медициналық орталығы өзінің 47 институт-мүшесімен зерттеу және институттарды шоғырлау бойынша дүниедегі жоғары нәтижеге ие.<ref name="TexasMC">
{{cite web | title = About the Texas Medical Center | publisher = The Texas Medical Center | accessdate = 2009-04-11 | url = http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/AboutTMC/About+the+TMC.htm}}</ref> Техас медициналық орталығы дүниеде ең көп жүрек [[трансплатация]]ларын орындайды.<ref name="HeartTransplants">{{cite web |title=Background Statistics > People and Politics (most recent) by state |publisher=State Master |date =2008-05-08 |url=http://www.statemaster.com/graph/bac_bac-background-people-and-politics |accessdate=2008-05-08}}</ref>
Хьюстондағы [[Техас Андерсен обыр орталығы университеті]] обыр ауруына шалдыққан пациенттерге қамқорлық көрсету, зерттеу, білім беру және профилактика істері бойынша жоғары деңгейдегі академиялық институты болып есептеледі.<ref name="MDAnderson">{{cite web |title=About MD Anderson |publisher=[[The University of Texas M. D. Anderson Cancer Center]] |url=http://www.mdanderson.org/about_mda/ |accessdate=2008-04-28}}</ref> 
	
АҚШ-тағы клиникалық медициналық зерттеу бойынша Сан-Антониодағы Оңтүстік Техас медициналық орталығы 6-орынды иеледі.<ref name="UTSAFactsheet">{{cite journal |date=2007-04-03 |title=Health Science Center ranks sixth in clinical medicine |edition =7 |volume=XL |publisher=University of Texas Health Science Center |url=http://www.uthscsa.edu/hscnews/singleformat.asp?newID=2353 |accessdate=2008-04-28}}</ref> Сан-Антониодағы Техас денсаулық және ғылым орталығы университеті де жоғары деңгейдегі зерттеу және білім беру институты есептеледі.<ref name="DentalSchool">{{cite web |title=International report gives Dental School high marks |publisher=HSC NEWS |accessdate=2008-05-15 |url=http://www.uthscsa.edu/hscnews/singleformat.asp?newID=1742}}</ref><ref name="Tmedicialcenter2">{{cite web |title=Medical center's research ranks high |publisher=San Antonio Express-News |accessdate=2008-05-15 |url=http://www.mysanantonio.com/news/MYSA040407_medical_center_EN_2dc65c3e_html751.html}}</ref> 
	
[[Америка жүрек ассоциациясы]] және Техас оңтүстік-батыс медициналық орталығы университеті екеуі де Далласты отаны деп біледі. Оңтүстік-батыс медициналық орталығы дүниедегі жоғары деңгейлі акалемиялық медициналық орталықтары арасында жоғары орынды иелейді.<ref name="UTSWAboutUs">{{cite web |title=About UT Southwestern |publisher=University of Texas Southwestern Medical Center |url=http://www8.utsouthwestern.edu/home/about/index.html |accessdate=2008-04-28}}</ref> Институттың медициналық мектебі дүниеде медицина саласында көптеген [[Нобель сыйлығы]]н алған.<ref name="UTSWAboutUs"/><ref name="UTSWFactsheet">{{cite web |title=UT Southwestern Fact Sheet |publisher=University of Texas Southwestern Medical Center |year =2008 |url=http://www8.utsouthwestern.edu/vgn/images/portal/cit_56417/43/32/2800592006_Fact_Sheet.pdf |format=PDF |accessdate=2008-04-28|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060707171035/http://www8.utsouthwestern.edu/vgn/images/portal/cit_56417/43/32/2800592006_Fact_Sheet.pdf|archivedate=2006-07-07}}</ref>

== Қоршаған орта ==
Техас басқа штаттарға қарағанда ең көп парник газын шығарып, Порт-Артурда АҚШ-тағы ең лас ауаның бір бөлігі бар. 2010 жылы Техаста 2 553 зиянды заттарды шығару оқиғалары амалға асырылып, Техас аспанына 44.6 миллион фунт зиянды заттар жіберілді.<ref>{{cite web |url=http://www.rawstory.com/rs/2011/11/10/living-and-coughing-downwind-of-texas-smoke-stacks/ |title=Living, and coughing, downwind of Texas smoke stacks |date=қараша 10, 2011}}</ref>

== Транспорт ==
[[Сурет:METRORail 5.jpg|right|thumb|[[Метро]] жол]]
Техастағы үлкен көлемдегі және ойлы-қырлы ландшафт жерлері себебінен Техастықтар көптеген қиыншылықтарды бастан кешірді. Техас АҚШ-тағы ең ұзын тас жолы және [[темір жол]]ы, сонымен қоса көптеген [[әуежай]]лар құрылысын қаржыландырды.<ref name="AdvaTransport">{{cite web |title=Texas-Transportation |publisher=Advamag, Inc. |year =2007 |url=http://www.city-data.com/states/Texas-Transportation.html |accessdate=2006-05-04}}</ref> [[Техас Көлік басқармасы]] бақылаушы орган ретінде көп жүйелі тас жолдарын қолдайды, [[авиация]]ны<ref name="texdotaviation">{{cite web |title=Aviation Division |publisher=Texas Department of Transportation |url=http://www.txdot.gov/business/aviation/default.htm |accessdate=2009-07-22}}</ref> және қоғамдық көлік жүйесін тәртіпке салады.<ref name="texdottransport">{{cite web |title=Transportation Division |publisher=Texas Department of Transportation |url=http://www.dot.state.tx.us/services/public_transportation/default.htm |accessdate=2008-04-29}}</ref> [[Солтүстік Америка]] құрлығы орталығында орналасқандықтан, штат көлік қатынастары саласында ең маңызды орталық болып есептеледі. Даллас / Форт-Уэрт аймағынан жүк машиналар 48 сағат ішінде мемлекет халқының 93% бөлігін және 24 сағат ішінде мемлекет халқыны 37% бөлігін тасымалдайды.<ref name="JDFTransport">{{cite web |title=5 Reasons To Choose the Dallas/Fort Worth Metroplex As A Distribution Hub |publisher=JDF Distribution |url=http://jdfdistribution.com/pdf/dallas-for-distribution.pdf?doc=dfd.pdf |format=PDF|accessdate=2008-10-14|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081028193024/http://jdfdistribution.com/pdf/dallas-for-distribution.pdf?doc=dfd.pdf|archivedate=2008-10-28}}</ref> Техаста мемлекеттегі ең жоғары 33 ерекше экономикалық аумақ бар.<ref name="FTZ1">{{cite web | publication-date = тамыз 2007 |title=Texas and General Foreign Trade Zones Information |publisher=Office of the Governor of Texas |url=http://www.texasone.us/site/DocServer/Texas_FTZs_Document_2007.pdf?docID=2221 |accessdate=2008-06-21}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> 2004 жылы Техас ЕЭА арқылы жалпы саны $298 миллиард тауар алып өтілді.<ref name="FTZ1"/>

=== Тас жолдар ===
[[Сурет:High Five.jpg|right|thumb|Далластағы High Five Interchange]]
1948 жылы Хьюстонда [[Авиация|Галф автожолы]] ашылуымен Техастықтар көп автожолдарын саяхат қылды.<ref name="txfwy">
{{cite web | title = Interstate 45 South, the Gulf Freeway | publisher = TexasFreeway.com | date=2001-05-28 | url = http://www.texasfreeway.com/Houston/photos/45s/i45s.shtml | accessdate = 2008-10-15}}</ref> 2005 жылдан Техаста 79,535 миль (127,999 км) ұзындықтағы тас жолдар қиылысты.<ref name="highwaymiles">{{cite web |title=LoneStarRoads – Highways of Texas |publisher=AARoads |date=2008-02-09 |url=http://www.aaroads.com/texas/ |doi= |accessdate=2008-04-20}}</ref> Тас жолдарындарын кеңейтуді қаржыландыру үшін Техас штатында 17 төлемді жолдар және қосымша төлемді жолдар бар.<ref name="tollways2">{{cite web |title=Global List of Toll Facilities – United States |publisher=International Bridge, Tunnel and Turnpike Association |year =2005 |url=http://www.ibtta.org/Information/content.cfm?ItemNumber=2530 |accessdate=2008-04-20}}</ref> Батыс Техастағы I-10 және I-20 ірі тас жолдарында жүру 80 миль сағатына (130 км/сағ) жылдамдықпен шектеліп, бұл АҚШ-тағы ең жоғары жылдамдық көрсеткіші.<ref name="speedlimit">{{cite news |title=Texas Raises Rural Speed Limits to 80 MPH{{ndash}} |publisher=FOXNews.com / Associated Press |date=2006-05-08 |url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,197072,00.html |accessdate=2008-05-12}}</ref>   
	
2011 жылы наурызда [[Ұлттық Әкімшілік қоғамдық конференциясы Америкалық қоғамдастығының Америка штаттары қоқыстары протолы]]ның нәтижесі бойынша Техас штаты ең төменгі он штаттың қатарында көрінді. Жалғыз жұлдызды штаттағы қоғамдық тас жолдар төмен жағдайдағы айнала тазалығынан, тиімсіз жасалған жол ернеулерінен және қоқысты көмуге байланысты мүліктік стандарттардан зардап шегіп келеді.<ref>S. Spacek, 2011 American State Litter Scorecard: New Rankings for an Increasingly Environmentally Concerned Populace.</ref>

=== Әуе жолдар ===
[[Сурет:Boeing 757-223.jpg|left|thumb|Даллас-Форт-Уэрт әуежайы 757 Американ авиалайнері]]
Техаста мемлекеттегі штаттардың ішінде ең көп әуежайлар бар. Техаста аумағы және жолаушы тасымалдауы бойынша ең үлкен Даллас-Форт-Уэрт әуежайы қызмет етіп, ол аумағы бойынша АҚШ-та екінші орында болып, 18 076 [[акр]] (73.15 шаршы км) ауданымен дүниеде төртінші орында тұрады.<ref name="DFWAir">{{cite web |url=http://www.dfwairport.com/visitor/index.php?ctnid=24254 |title=Facts about DFW |accessdate=2008-10-14 |work=Dallas/Fort Worth International Airport}}</ref> Жол жүру бойынша Даллас-Форт-Уэрт әуежайы штаттағы ең бірінші бос емесі, АҚШ-та төртіншісі<ref name="GreatPlacesAvi">{{cite web|title=10 Great Places for Aviation and Aerospace|author=Jennifer LeClaire|work=Southern Business and Development|url=http://www.sb-d.com/archivesite/www.sb-d.com/issues/spring2007/features/10GreatPlacesForAviationAndAerospace.html|accessdate=2008-04-28}}</ref> және ал дүниеде алтыншы орында тұрады.<ref name="DFWAir2">{{cite news|title=Dallas-Fort Worth International Airport |work=USAToday| url=http://destinations.usatoday.com/dallas/| accessdate=2008-04-28}}</ref> Америкалық [[AMR Корпорациясы]]ның [[American Eagle]] дүниедегі толық жолаушыларды тасымалдау бойынша 2-орындағы авиалайнер (Delta Airs авиалайнерінен соң) болып, Даллас-Форт-Уэртты ең үлкен және негізгі орталық ретінде пайдаланады.<ref name="AMR">{{cite web |title=American airlines information pictures and facts |publisher=aviationexplorer.com |date=2008-04-11 |url=http://www.aviationexplorer.com/american_airlines.htm |accessdate=2008-04-28}}</ref> [[Southwest Airlines авиалайнері]] де Далласта орналасып, [[Dallas Love Field әуежайы]] арқылы қозғалады.<ref name="SW1">{{cite web |url=http://www.southwest.com/about_swa/airborne.html |title=We Weren't Just Airborne Yesterday |date=2007-05-02|publisher=Southwest Airlines |accessdate=2007-06-09}}</ref> Ол АҚШ ішінде бір жылда ең көп жолаушы тасымалдайтын авиалайнер болып, дүниеде ең көп жолаушы тасымалдайтын авиалайнерлер қатарында тұрады.<ref name="IATA">{{cite web |url=http://www.iata.org/pressroom/wats/wats_passengers_carried.htm |title=Scheduled Passengers Carried |author=International Air Transport Association |accessdate=2007-06-10|archiveurl = http://web.archive.org/web/20070928064050/http%3A//www.iata.org/pressroom/wats/wats_passengers_carried.htm |archivedate = September 28, 2007|deadurl=yes |authorlink= International Air Transport Association}}</ref> 
	
Техастағы екінші авилайнер Хьюстондағы [[Джорж Буш Континентаралық әуежайы]] ('''IAH''') болып, Хьюстондағы [[Continental Airlines әуе жолы]]н орталық ретінде пайдаланады. IAH АҚШ-тың қалаған әуежайынан Мексиканың барлық жеріне ұшады.<ref name="GBAir1">{{cite web|title=About George Bush Intercontinental Airport|publisher=Houston Airport System|url=http://www.houstonairportsystem.org/iahAbout|accessdate=2008-06-28}}</ref><ref name="GBAir2">{{cite press release|title=Houston Emerges As The Premier Gateway In The U.S. For Travelers To Mexico|publisher=Houston Airport System|date=2005-04-12|url=http://www.fly2houston.com/0/8178/0/1906D1940/|accessdate=2006-12-30}}</ref> Келесі жыл сайын 4 миллионнан артық жолаушы тасымалдайтын ең үлкен төрт әуежай бұлар: [[Остин-Бергстром Халықаралық әуежайы]], [[Уильям П. Хобби әуежайы]], [[Сан-Антонио Халықаралық әуежайы]] және [[Dallas Love Field әуежайы]]. Штаттағы халықаралық әуежай болып есептелетін ең кіші әуежай бұл – [[Дел Рио Халықаралық әуежайы]].

=== Порттар ===
[[Сурет:Houston Ship Channel.jpg|right|thumb|Хьюстон порты]]
Шамамен 1 150 шақты теңіз порттары 1 000 мильден (1 600 км) көбірек каналдармен Техасты қаптап тұрады.<ref name="ports1">{{cite web |title=About Texas Ports |publisher=Texas Ports Association |url=http://www.texasports.org/ |accessdate=2008-05-07}}</ref> Порттар дерлік бір миллион адамды қабылдап, 317 миллион метр тонна айналыста болады.<ref name="portbenefits">{{cite web |title=Benefits of Texas Ports |publisher=Texas Ports Association |url=http://www.texasports.org/benefits/ |accessdate=2008-05-07}}</ref> Техас порттары Атлантика басқа жағалауларымен Галф Ішкіжағалық Су жолдары арқылы байланысады. Хьюстон порты АҚШ-тағы шетелдік тоннаж бойынша ең қызған порт болып, жалпы тоннаж бойынша екінші және дүние жүзінде тоннаж бойынша онынша орынды иелейді.<ref name="porthouston">{{cite web |date=2008-03-31 |title=General Information |publisher=The Port of Houston Authority |url=http://www.portofhouston.com/geninfo/overview1.html |accessdate=2008-05-07}}</ref> Техас [[Шип каналы]] қазіргі таңда 530 фут (160 м) кеңдікке 45 фут (14 м) тереңдікті және 50 миль (80 км) ұзындықты иелеген.<ref name="HGnav">"Welcome to the Houston-Galveston Navigation Channel Project Online Resource Center" (description), [[United States Army Corps of Engineers]], желтоқсан 2005, [http://www.swg.usace.army.mil/items/hgnc/ United States Army Corps of Engineers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090109052637/http://www.swg.usace.army.mil/items/hgnc/|date=2009-01-09}}</ref>

=== Темір жолдар ===
[[Сурет:METRORail 5.jpg|left|thumb|Метро рельсі]]
[[Канзас]] штатында даукестердің үй малдарын темір жолға салуы және оның күшін пайдалануы дәстүрлің бір бөлігі болып табылады. Техастағы ең бірінші темір жол 1853 жылы тамызда ашылған [[Баффало Бейоу]], [[Брезос]] және [[Колорадо]] темір жолы.<ref>{{cite web|author=George C. Werner |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/eqb16 |title=Handbook of Texas Online – Buffalo Bayou, Brazos and Colorado Railway |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Техасқа солтүстіктен бірінші келген темір жол 1872 жылы келіп, ол [[Миссури–Канзас–Техас темір жолы]] еді.<ref>{{cite web|author=Donovan L. Hofsommer |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/eqm08 |title=Handbook of Texas Online – Missouri-Kansas-Texas railroad |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> 1911 жылға дейін Техас мемлекетте темір жол ұзындығы бойынша көш бастады. 1932 жылға дейін Техас темір жол ұзындығы шыңына жетіп, ол 17 078 мильді (27 484 км) құрады, бірақ 2000 жылға дейін 14 006 мильге (22 540 км) дейін қысқарды. Техас темір жол комиссиясы басынан штаттық темір жолды тәртіпке салған кезде, 2005 жылда штат осы қызметке Техас Көлік басқармасын қайта тағайындады.<ref name="RRCMove">{{cite web |title=Former Rail Division|publisher=Texas Railroad Commission |date=2005-10-01 |url=http://www.rrc.state.tx.us/divisions/rail_moved/index.html?/rail.html |accessdate=2008-05-04|archiveurl = http://web.archive.org/web/20080506073304/http%3A//www.rrc.state.tx.us/divisions/rail_moved/index.html%3F/rail.html |archivedate = May 6, 2008|deadurl=yes}}</ref>

Даллас және Хьюстон екеуі жылдам трамвай жүйесін қалыптастырды. [[Dallas Area Rapid Transit]] (DART) Оңтүстік-Батыс АҚШ-та ең бірінші болып, осы жылдам трамвай жүйесін іске қосты.<ref name="DARTLightRail">{{cite news |last=Myerson |first=Allen R. |date =1996-06-14 |title=Dallas Opening Southwest's First Rail Transit |publisher=New York Times |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D01EFD81739F937A25755C0A960958260 |accessdate=2008-05-11}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> [[Trinity Railway Express]] (TRE) Форт-Уэрт және Далласты байланыстыратын қала сырты темір жол қызметі болып, оны Форт-Уэрт транспорт әкімшілігі және DART амалға асырады.<ref name="TRE">{{cite web |title=Trinity Railroad Express |url=http://www.trinityrailwayexpress.org/ |accessdate=2008-06-11}}</ref> Остиндағы [[Capital Metropolitan Transportation Authority “Capital MetroRail”]] деп аталатын қала сырты темір жол қызметін солтүстік-батыс қала сыртына жөнелтеді. [[Metropolitan Transit Authority of Harris County]], Texas (METRO) Хьюстон аймағында жылдам трамвай жолдарын бағыттайды.

[[AMTRAK корпориясы]] Техастың темір жол жолаушыларға қалааралық қызметін жасауды мөлшерде және жиілікте шектеу белгілейтіндігін өамтамасыз етеді. Штатта жоспарланған үш бағытта қызмет көрсетеді: күнделікті Texas Eagle (Чикаго-Сан-Антонио); үш апталық Sunset Limited (Нью-Орлеан-Лос-Анджелес), Техастағы аялдамаларымен; күнделікті Heartland Flyer (Форт-Уэрт-Оклахома-Сити) бағыттары.

== Спорт ==
[[Сурет:Spurs vs Lakers.jpg|right|thumb|2007 жылғы [[Сан Антонио Сперс]] пен [[Лос Анджелес Лэйкерс]] ортасында Плейофф ойыны]]
Америкалық футбол штатта көп уақыт бойы “'''король'''” саналып келді және Техастықтар спорттың алуан түрлілігінен рахаттанды.<ref name="FBKing">{{cite news|last=Brady |first=Erik |title=Football still king, but hoops teams in Texas grab attention |publisher=[[USA TODAY]] |date=2003-04-04 |url=http://www.usatoday.com/sports/college/2003-04-03-texas-double_x.htm |accessdate=2008-04-11}}</ref> 
Техастықтар көпшілік кәсіби командалық [[спорт|спорт ойындарын]] қарсы алады. "'''Үлкен төрттік'''" кәсіби лигада Техастың екі НФЛ ([[Даллас Ковбойз]] және [[Хьюстон Тексанс]]), екі команда [[бейсбол]] негізгі лигасында ([[Техас Рэйнджерс]] және [[Хьюстон Астрос]]), үш команда NBA ([[Хьюстон Рокетс]], [[Сан Антонио Сперс]] және [[Даллас Маверикс]]), және бір Лиганың [[Ұлттық Хоккей командасы]] ([[Даллас Старз]]) бар. Даллас – Форт-Уэрт "Үлкен төрттік" кәсіби лигада барлық төрт спорттық командалары бар 13 аймақтың бірі есептеледі. "Үлкен төрттік" лигасынан тысқары Техастың бір [[WNBA командасы]] ([[Сан Антонио Силвер Старз]]) және екі [[Жоғары Лига]] [[футбол]] командалары ([[Хьюстон Динамо]] және [[Даллас ФК]]) бар.

Техас мәдениетінде университеттік жеңіл атлетиканың маңызы зор, әсіресе [[америкалық футбол]]дың. Штатта мемлекеттегі ең көп оқу орындары арасында 10 I-FBS дивизия бар. Штаттың төрт университеттері [[Бейлор Беерз]], [[Техас Лонгхорнз]], [[Texaс A&M Аггиез]] және [[Texaс Teх Ред Рейдерс]], [[Big 12 Conference]] та қатысады. Сондай-ақ төрт мектеп командалары Техас Лонгхорнз, [[Texaс A&M Аггиез]], [[TCU Хорнед Фрогз]] және [[SMU Мустангз]] бір спорт чемпионатында болса да өз құқықтарын қорғап келе жатыр.

[[Сурет:Ballpark in Arlington May 2009.jpg|left|thumb|Арлингтондағы стадионда Texas Rangers ашылу күні]]
I-A дивизиясындағы сауалнама бойынша [[Оклахома университеті]] және Техас университеті ортасында бәсекелістік болады, ал мемлекетте үшінші орынға [[Ред Ривер Шутоут]] қол жеткізеді.<ref name="RRShootout">{{cite news |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/spt/colleges/redrivershootout/texas/stories/100705dnspofbwnewrivalrylede.1c8619ce.html |title=UT-OU : Best Rivalry? |work=Dallas Morning News |last=Davis |first=Brian |date=2005-10-07 |accessdate=2006-07-11}}</ref> [[Lone Star Showdown]]да тартысты бәсекелістік Техастың екі университеттері арасында өтеді: олар Texaс A&M университеті және Texas университеттері. 
[[Battle for the Iron Skillet]] күресі әр жылы екі команда TCU Хорнед Фрогз және SMU Мустангз арасында болып өтеді.
[[University Interscholastic League]] ([[UIL]]) көбінесе бастауыш және орта мектеп арасында жарыстар ұйымдастырады.<ref name="UIL">{{cite web| title = University Interscholastic League| publisher = University of Texas| url = http://www.uil.utexas.edu/| accessdate = 2008-09-28}}</ref> UIL ұйымдастырған спорт жарыстары ол жеңіл атлетика (ең атақтысы мектептер арасындағы америкалық футбол жарыстары), сондай-ақ пәндерден көркемдік және академиялық жарыстар.

[[Сурет:Lone Star Showdown 2006 McGee on goal-line.jpg|right|thumb|2006 жылғы Lone Star Showdown футбол ойыны]]
Техастықтар тағы да [[родео]]ны жақсы көреді. Дүниедегі ең бірінші родео Техаста [[Пекос]]та қабылданған.<ref>{{cite web|url=http://atlas.thc.state.tx.us/viewform.asp?atlas_num=5389005909&site_name=World's+First+Rodeo&class=5000 |title=View Atlas Data |publisher=Atlas.thc.state.tx.us |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Жыл сайын өтетін [[Livestock Show]] және [[Rodeo]] дүниедегі ең үлкен родео шоуы болып есептеледі. Даллас әр жылы [[Fair саябағы]]нда Техастың штаттық жәрмеңкесін өткізеді.<ref name="statefair">{{cite web |title=Fair Park, Texas |publisher=City of Dallas |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.dallascityhall.com/FairPark/art_architectural.html}}</ref>

2012 жылдан бастап Остин [[Формула-1]] Дүние чемпионатының<ref name="f1">{{cite web |title=Formula One returns to the United States |publisher=Formula 1 Administration Ltd |accessdate=2010-05-25 |url=http://www.formula1.com/news/headlines/2010/5/10824.html}}</ref> раундын қабылдайды 1980 жылғы [[Watkins Glen International]]дағы Гран Приден бергі АҚШ-тағы тұрақты жол айналымы болады.

=== Техас штаты спорт командалары ===
<center>
<gallery widths="140" heights="140" perrow="5" mode="slideshow">
Сурет:Texas-Rangers.jpg|[[Техас Рейнджерс]]
Сурет:San Antonio Spurs.jpg|[[Сан Антонио Сперс]]
Сурет:San Antonio Silver Stars.jpg|[[Сан Антонио Силвер Старз]]
Сурет:Houston-texans.jpg|[[Хьюстон Тексанс]]
Сурет:Houston rockets.png|[[Хьюстон Рокетс]]
Сурет:FC Dallas.jpg|[[Даллас футбол клубы]]
Сурет:Houston Dynamo.jpg|[[Хьюстон Динамо]]
Сурет:Houston astros.jpg|[[Хьюстон Астрос]]
Сурет:Dallas-cowboys.jpg|[[Даллас Ковбойз]]
Сурет:Dallas Stars.jpg|[[Даллас Старз]]
Сурет:Dallas Mavericks.jpg|[[Даллас Маверикс]]
</gallery>
</center>

== Дереккөздер ==
{{reflist|3}}

== Сілтемелер ==
{{Refbegin}}
* {{Cite book|last=Chipman|first=Donald E.|title=Spanish Texas, 1519–1821|publisher=[[University of Texas Press]]|location=[[Austin, Texas]]|year=1992|isbn=0292776594}}
* {{Cite book|last=Davis|first=William C.|title=Lone Star Rising|year=2006|publisher=Texas A&M University Press|location=College Station, TX|isbn=9781585445325}} originally published 2004 by New York: Free Press
* {{Cite book|last=Edmondson|first=J.R.|title=The Alamo Story-From History to Current Conflicts|publisher=Republic of Texas Press|place=[[Plano, Texas]]|isbn=1-55622-678-0|year=2000}}
* {{Cite book|last=Hendrickson|first=Kenneth E., Jr.|title=The Chief of Executives of Texas: From Stephen F. Austin to John B. Connally, Jr.|publisher=[[Texas A&M University Press]]|location=[[College Station, Texas]]|year=1995|isbn=0890966419}}
* {{Cite book|last=Hardin|first=Stephen L.|title=Texian Iliad|location=Austin, Texas|publisher=University of Texas Press|year=1994|isbn=0-292-73086-1}}
* {{Cite book|last=Huson|first=Hobart|title=Captain Phillip Dimmitt's Commandancy of Goliad, 1835–1836: An Episode of the Mexican Federalist War in Texas, Usually Referred to as the Texian Revolution|location=Austin, Texas|publisher=Von Boeckmann-Jones Co.|year=1974}}
* {{Cite book|last=Lack|first=Paul D.|title=The Texas Revolutionary Experience: A Political and Social History 1835–1836|publisher=Texas A&M University Press|location=College Station, TX|year=1992|isbn=0-89096-497-1}}
* {{Cite book|last=Manchaca|first=Martha|title=Recovering History, Constructing Race: The Indian, Black, and White Roots of Mexican Americans|series=The Joe R. and Teresa Lozano Long Series in Latin American and Latino Art and Culture|publisher=University of Texas Press|location=Austin, TX|year=2001|isbn=0292752539}}
* {{Cite book|last=Todish|first=Timothy J.|last2=Todish|first2=Terry|last3=Spring|first3=Ted|title=Alamo Sourcebook, 1836: A Comprehensive Guide to the Battle of the Alamo and the Texas Revolution|publisher=Eakin Press|year=1998|location=Austin, Texas|isbn=9781571681522}}
* {{Cite book| title =The Warren Commission Report| volume = IV| series =Warren Commission Hearings| publisher =National Archives| isbn =0-31208-257-6| url =http://www.jfk-assassination.de/warren/index.php| author =report of President's Commission on the assassination of President John F. Kennedy.| year =1992}}
* {{Cite book|last=Weber|first=David J.|title=The Spanish Frontier in North America|publisher=[[Yale University Press]]|location=[[New Haven, Connecticut]]|series=Yale Western Americana Series|year=1992|isbn=0300051980}}
* {{Cite book|last=Weddle|first=Robert S.|title=Changing Tides: Twilight and Dawn in the Spanish Sea, 1763–1803|series=Centennial Series of the Association of Former Students Number 58|publisher=[[Texas A&M University Press]]|location=[[College Station, Texas]]|year=1995|isbn=0890966613}}
* {{Cite book|last=Winders|first=Richard Bruce|title=Sacrificed at the Alamo: Tragedy and Triumph in the Texas Revolution|publisher=State House Press|location=Abilene, TX|year=2004|isbn=1880510804|series=Military History of Texas Series: Number Three}}
{{Refend}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{Commons category|Texas}}

;Штат Үкіметі
* [http://www.texasonline.com/portal/tol The State of Texas]
* [http://wikis.ala.org/godort/index.php/Texas Texas State Databases] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515221125/http://wikis.ala.org/godort/index.php/Texas |date=2008-05-15 }} – Annotated list of searchable databases produced by Texas state agencies and compiled by the ''Government Documents Roundtable of the American Library Association''.
* [http://texaspolitics.laits.utexas.edu/ Texas Politics]. An online textbook from the College of Liberal Arts, The University of Texas.
;АҚШ Үкіметі
* [http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX Energy Profile for Texas- Economic, environmental, and energy data] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110204233946/http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX |date=2011-02-04 }}
* [http://www.usgs.gov/state/state.asp?State=TX USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Texas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161209115548/https://www2.usgs.gov/state/state.asp?State=TX |date=2016-12-09 }}
* [http://www.ers.usda.gov/statefacts/TX.htm Texas State Facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090815113643/http://www.ers.usda.gov/statefacts/TX.HTM |date=2009-08-15 }}
* [http://www.nps.gov/history/nr/travel/tx/ South and West Texas, a National Park Service ''Discover Our Shared Heritage'' Travel Itinerary]
;Басқалар
* {{dmoz|Regional/North_America/United_States/Texas}}
* [http://www.thestoryoftexas.com/ The Texas State History Museum]
* [http://www.tshaonline.org/handbook/online/ The Handbook of Texas Online]{{ndash}} Published by the ''Texas State Historical Association''
* [http://texinfo.library.unt.edu/texasregister/default.htm ''Texas Register''], hosted by the ''University of North Texas Libraries''
* {{Wikitravel}}
* [http://www.nps.gov/history/nr/travel/tx/ South and West Texas: A National Register of Historic Places Travel Itinerary]
* [http://texasheritagesociety/ Texas Heritage Society]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{osmrelation-inline|114690}}
* [http://digital.lib.uh.edu/ View historical photographs at the University of Houston Digital Library.]

{{АҚШ әкімшілік бөлінуі}}
{{таңдаулы мақала}}

[[Санат:АҚШ штаттары]]
[[Санат:Техас]]
Бұл бетте қолданылған үлгілер:
Үлгі:!- (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:1 cell table row (өңдеу)
Үлгі:Ambox (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Basepage subpage (өңдеу)
Үлгі:Cat handler (өңдеу)
Үлгі:Cat handler/blacklist (өңдеу)
Үлгі:Cat handler/numbered (өңдеу)
Үлгі:Citation/core (өңдеу)
Үлгі:Citation/identifier (өңдеу)
Үлгі:Citation/make link (өңдеу)
Үлгі:Cite book (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Cite document (өңдеу)
Үлгі:Cite journal (өңдеу)
Үлгі:Cite news (өңдеу)
Үлгі:Cite press release (өңдеу)
Үлгі:Cite web (өңдеу)
Үлгі:Commons (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Commons category (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Commonscat (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Dead link (өңдеу)
Үлгі:Deadlink (өңдеу)
Үлгі:Dmoz (өңдеу)
Үлгі:Fix (өңдеу)
Үлгі:Gain (өңдеу)
Үлгі:Handbook of Texas (өңдеу)
Үлгі:Hide in print (өңдеу)
Үлгі:HumanizeDate (өңдеу)
Үлгі:IPA (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:If pagename (өңдеу)
Үлгі:Lang (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Lang-en (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:LangWithName (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Namespace detect (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Ndash (өңдеу)
Үлгі:Nobr (өңдеу)
Үлгі:Nowrap (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Only in print (өңдеу)
Үлгі:Osmrelation-inline (өңдеу)
Үлгі:Ref-en (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Ref-info (өңдеу)
Үлгі:Ref-lang (өңдеу)
Үлгі:Refbegin (өңдеу)
Үлгі:Refend (өңдеу)
Үлгі:Reflist (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Sec link/normal link (өңдеу)
Үлгі:Sec link/text (өңдеу)
Үлгі:Sec link auto (өңдеу)
Үлгі:Side box (өңдеу)
Үлгі:Sister (өңдеу)
Үлгі:Str left (өңдеу)
Үлгі:Str ≠ len (өңдеу)
Үлгі:TranslateDate (өңдеу)
Үлгі:TranslateDate/kk (өңдеу)
Үлгі:Webarchive (өңдеу)
Үлгі:Wikitravel (өңдеу)
Үлгі:АҚШ штаты (өңдеу)
Үлгі:АҚШ әкімшілік бөлінуі (өңдеу)
Үлгі:Дереккөздер (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Кітап (өңдеу)
Үлгі:Мақала бойынша санаттар (өңдеу)
Үлгі:Навигациялық кесте (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:ТМ есептегіші/trigger (өңдеу)
Үлгі:Таңдаулы мақала (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Түс (кодын көру) (қорғалған)
Үлгі:Түс/АҚШ (өңдеу)
Үлгі:Өсім (кодын көру) (жартылай қорғалған)
Module:Arguments (кодын көру) (қорғалған)
Module:Category handler (кодын көру) (қорғалған)
Module:HtmlBuilder (кодын көру) (қорғалған)
Module:Message box (кодын көру) (қорғалған)
Module:Message box/configuration (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/config (кодын көру) (қорғалған)
Module:Namespace detect/data (кодын көру) (қорғалған)
Module:Navbox (кодын көру) (қорғалған)
Module:Yesno (кодын көру) (қорғалған)
Техас бетіне қайту.
«https://kk.wikipedia.org/wiki/Техас» бетінен алынған