ბურგუნდია

ისტორიული ოლქი და ყოფილი რეგიონი
ბურგუნდია ფრანგ. Bourgogne
დროშა გერბი
ქვეყანა	საფრანგეთი
ადმ. ცენტრი	დიჟონი
შიდა დაყოფა	კოტ-დ’ორი, ნიევრი, სონა და ლუარა და იონა
კოორდინატები	47°00′00″ ჩ. გ. 4°30′00″ ა. გ. / 47.00000° ჩ. გ. 4.50000° ა. გ. / 47.00000; 4.50000
დაარსდა	4 ივნისი, 1960[1]
ფართობი	31582 კვადრატული კილომეტრი
მოსახლეობა	1 642 687 (2013)
გაუქმდა	31 დეკემბერი, 2015
სასაათო სარტყელი	UTC+1 და UTC+2
ბურგუნდია ვიკისაწყობში

ბურგუნდია (ლათ. Burgundia), ბურგონი (ფრანგ. Bourgogne) — საფრანგეთის ისტორიული ოლქი და ყოფილი ადმინისტრაციული რეგიონი (2016 წლამდე). ადმინისტრაციულად მოიცავდა ოთხ დეპარტამენტის: კოტ-დ’ორი, ნიევრი, სონა და ლუარა, იონა. ფართობი — 31 582 კმ². მოსახლეობა —1 633 891 კაცი (2007). უდიდესი ქალაქები: დიჟონი და ნევერი. დედაქალაქი — დიჟონი.

ცნობილია თავისი ღვინოებით (შაბლი, ნიუი-სენ-ჟორჟი) და საქონლის სხვადასხვა ჯიშებით.

ბურგუნდია მოიცავს მდინარეების რონის, სონის, ლუარის აუზებში და სენის ზემო წელზე მდებარე მიწებს.^[2] ბურგუნდიის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში პარიზის აუზის ბორცვებიანი ვაკე თანდათან გადადის იურულ პლატოში (დაახლ. 200–145 მლნ. წ.), რომელიც ფართო რკალის სახითაა გადაჭიმული ნივერნეს პლატოდან (დასავლეთით) ლანგრის პლატომდე (აღმოსავლეთით). მათ შორის მოქცეულია მონანისა და შაროლეს მაღლობები. რელიეფის ეს ფორმები დასერილია ღრმულებითა და მდინარეთა ხეობებით; წარმოიქმნება მნიშვნელოვანი წყალგამყოფი: ლუარა და სენა მიედინება ჩრდილოეთით (ატლანტის ოკეანისკენ), სონა კი უერთდება რონას და მიედინება სამხრეთით (ხმელთაშუა ზღვისკენ).^[3]

ბურგუნდიის ტერიტორიაზე შუა საუკუნეებისა და ახალი დროის პერიოდში არსებობდა რამდენიმე სახელმწიფოებრივი, ადმინისტრაციული წარმონაქმნი და ფეოდალური სამფლობელო:^[2]

• ბურგუნდების სამეფო — ბურგუნდების გერმანული ტომების სახელმწიფო. წარმოიქმნა 457 წელს. ცენტრი იყო ქალაქი ლიონი. 535 წელს შეუერთდა ფრანკთა სახელმწიფოს (მის შემადგენლობაში ბურგუნდების განსახლების არეალს შეუნარჩუნდა სახელი „ბურგუნდია“).
• ორი სამეფო, რომელიც IX საუკუნეში ფრანკთა სახელმწიფოს დაშლის შემდეგ წარმოიქმნა ყოფილი ბურგუნდების სამეფოს ტერიტორიაზე: ზემო ბურგუნდია (წარმოიქმნა 888 წელს) და ქვემო ბურგუნდია ანუ არელატი (წარმოიქმნა 879 წელს); დაახლ. 933 წელს გაერთიანდნენ ერთიან ბურგუნდიის სამეფოდ (ცენტრი — ქ. არლი), რომელიც 1032–1033 წლებში შევიდა საღვთო რომის იმპერიის შემადგენლობაში.
• ბურგუნდიის საგრაფო ანუ ფრანშ-კონტე
• ბურგუნდიის საჰერცოგო (IX–XV სს.), რომელიც XIV–XV საუკუნეებში შემოერთებულ ტერიტორიებთან ერთად ევროპის ერთ-ერთი უძლიერესი სახელმწიფო გახდა.
• ბურგუნდიის პროვინცია საფრანგეთის სამეფოში. ძირითადად წარმოიქმნა 1477 წელს ბურგუნდიის საჰერცოგოდან შემოერთებული მიწებით. ცენტრი — ქ. დიჟონი. 1790 წელს დაიყო 4 დეპარტამენტად.

ბურგუნდია მცირედ დასახლებულია, განსაკუთრებით ურბანული რაიონების მიღმა. საფრანგეთში XIX საუკუნესა და XX საუკუნის დასაწყისში მიმდინარე სასოფლო რაიონების ��ოსახლეობის შემცირების პროცესი ძლიერ გამოვლინდა ბურგუნდიაში. აქ მოსახლეობა 1872–1946 წლებში თითქმის მეოთხედით შემცირდა. ომის შემდგომ მოსახლეობის ზრდა დაიწყო, თუმცა 1980-იანი წლებიდან მნიშვნელოვნად შენელდა, ძირითადად მეზობელ რეგიონებში მიგრაციის შედეგად. საერთო რაოდენობის შემცირების მიუხედავად, ჩრდილოეთ დეპარტამენტებში (იონა, კოტ-დ’ორი) შეიმჩნევა ზრდა, რაც გამოწვეულია დედაქალაქის რეგიონიდან მოსახლეობის მიგრაციით.^[3]

ბურგუნდიის სოფლის მეურნეობა მრავალფეროვანია. ნიევრის მთიან რაიონებში და სონა და ლუარის დასავლეთ ნაწილში მოშენებულია მსხვილი რქოსანი საქონლის მეხორცული ჯიშები. სონა და ლუარაშია გამოყვანილი შაროლეს ჯიში. აღმოსავლეთში მოშენებულია მერძეული საქონელი. იონასა და ჩრდილოეთ კოტ-დ’ორში მოჰყავთ დიდი რაოდენობით მარცვლეული. კოტ-დ’ორის სამხრეთში, სონის მარჯვენა ნაპირზე მდებარეობა ბურგუნდიის მთავარი მეღვინეობის რაიონი. ვენახების ორი მთავარი ჯგუფია ბონი და ნიუი. აქ იწარმოება ყველაზე ცნობილი ბურგუნდიული ღვინოები: კლო-ვუჟო, ჟევრე-შამბერტენი, ნიუი-სენ-ჟორჟი, პომარი. იონის ხეობა ასევე გამოირჩევა მეღვინეობით, განსაკუთრებით ცნობილია თეთრი ღვინო შაბლი.^[3]

დიდი ხანია ბურგუნდიის მრეწველობის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი დარგია მეტალურგია, განსაკუთრებით სონა და ლუარის დეპარტამენტში. სხვა დარგებია ელექტრომოწყობილობების წარმოება, ფარმაცევტიკა, ქიმიური და კვების მრეწველობა, რაც რეგიონის წარმოების დივერსიფიკაციას უზრუნველყოფს. დასაქმების მნიშვნელოვანი ნაწილი მომსახურების სფეროზე მოდის, თუმცა მისი ზრდა შენელებულია, ნაწილობრივ იმიტომ, რომ რეგიონში მსხვილი მეგაპოლისები არ არის.^[3]

ბურგუნდიაში გადის რამდენიმე მსხვილი სატრანსპორტო არტერია. დიჟონამდე, მაკონამდე და ლე-კრეზომდე დადის ჩქაროსნული მატარებელი. მდინარე სონა სანაოსნოა (დიდი ტევადობის ბარჟებისათვის) შალონ-სიურ-სონიდან სამხრეთით. სარკინიგზო და საავტომობილო წვდომის სიმარტივე ხელს უწყობს დედაქალაქის რეგიონიდან აქ მოსახლეობისა და საწარმოების გადმოსვლას.^[3]

• (ფრანგული) რეგიონული საკონსულოს გვერდი დაარქივებული 2016-01-13 საიტზე Wayback Machine.
• (ინგლისური) ბურგუნდიის მცირე გზამკვლევი ძირითადი ტურისტული ღირსშესანიშნაობებით

ხ • გ • რ საფრანგეთის ისტორიული პროვინციები პროვინციები 1789 წელს ელზასი • ანგუმუა • ანჟუ • არტუა • ონისი • ოვერნი • ქვემო ნავარა • ბეარნი • ბოჟოლე • ბერი • ბურბონია • ბურგუნდია • ბრიტანი • შამპანი • კორსიკა • დოფინე • ფლანდრია • ფუა • ფორესი • ფრანშ-კონტე • გასკონი • გიენი • ილ-დე-ფრანსი • ლანგედოკი • ლანდაუ • ლიმუზენი • ლოტარინგია • ლიონესი • მენი • მარში • ნივერნესი • ნორმანდია • ორლეანე • პერში • პიკარდია • პუატუ • პროვანსი • რუსილონი • სენტონჟი • ტურენი • ტროის-ევსიში რევოლუციის შემდეგ ავინიონი1 და კონტა-ვენესენი1 • მონბელიარი2 • მიულუზი3 • სავოია4 • ნიცა4 11791. 21793. 31798. 41860.

ხ • გ • რ   საფრანგეთის რეგიონები კონტინენტური ნაწილი აკვიტანია • ბრეტანი • ბურგუნდია • ელზასი • ზემო ნორმანდია • კორსიკა • ლანგედოკი-რუსილონი • ლიმუზენი • ლოთარინგია • ლუარის რეგიონი • ნორ-პა-დე-კალე • ოვერნი • ილ-დე-ფრანსი • პიკარდია • პროვანსი-ალპები-ლაჟვარდოვანი ნაპირი • პუატუ-შარანტი • რონა-ალპები • სამხრეთი პირენეები • ფრანშ-კონტე • ქვემო ნორმანდია • შამპან-არდენი • ცენტრი (საფრანგეთი) კონტინენტური ნაწილი 2016 ახალი აკვიტანია • ბრეტანი • ბურგუნდია-ფრანშ-კონტე • ელზასი-შამპან-არდენი-ლოთარინგია • კორსიკა • ლუარის რეგიონი • ნორ-პა-დე-კალე-პიკარდია • ნორმანდია • ოვერნი-რონა-ალპები • ილ-დე-ფრანსი • პროვანსი-ალპები-ლაჟვარდოვანი ნაპირი • სამხრეთი პირენეები-ლანგედოკი-რუსილონი • შამპან-არდენი • ცენტრი (საფრანგეთი) ზღვისიქითა დეპარტამენტები გვადელუპა • მაიოტა • მარტინიკა • რეიუნიონი • საფრანგეთის გვიანა