იხილეთ წყარო გვერდისთვის საყოველთაო ეპისტოლე

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.

{{კურსივისახელი}}
'''„საყოველთაო ეპისტოლე“''' — [[სომხეთი]]ს [[სომხეთის სამოციქულო ეკლესია|სამოციქულო ეკლესიის]] [[სომხური სამოციქულო ეკლესიის მეთაურები|მეთაურის]] [[აბრაჰამ I ალბათანეცი|აბრაჰამ I-ის]] მიერ [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] დასაწყისში გამოცემული ეპისტოლე, რომლითაც სომხებს აუკრძალა ყოველგვარი ურთიერთობა [[ქართველები|ქართველებთან]] და [[კავკასიის ალბანეთი|ალბანელებთან]], გარდა ვაჭრობისა<ref name="ისტორია">საქართველოს ისტორია, ტ. I, თბ., 2008 წ. გვ., 159-160</ref>. 

== წინარე ისტორია ==
[[V საუკუნე]]ში  სამხრეთ კავკასიაში ჯერ კიდევ არ იდგა შიდაქრისტიანული პრობლემა, რადგან ამ დროს აქ [[მაზდეანობა|მაზდეანობის]] წინააღმდეგ ბრძოლის საკითხი იყო მთავარი. [[ბიზანტია]]ში, მიუხედავად იმისა, რომ [[451]] წელს [[ქალკედონის მსოფლიო საეკლესიო კრება]]მ მხარი დაუჭირა დიოფიზიტობას, ხელისუფლება კვლავ მერყეობდა  [[მონოფიზიტობა]]სა და [[დიოფიზიტობა]]ს შორის, ბიზანტიის იმპერატორები პრომონოფიზიტურ პოლიტიკას ატარებდნენ, მხოლოდ [[იუსტინე I (ბიზანტია)|იუსტინე I-ის]] ([[518]]-[[527]] წწ.) და განსაკუთრებით [[იუსტინიანე I (ბიზანტია)|იუსტინიანე I-ის]] ([[527]]-[[565]] წწ.) დროს ბიზანტიის ხელისუფლება მტკიცედ დადგა დიოფიზიტურ მრწამსს. 

სწორედ ამ ხანებში დადგა ეს საკითხი კავკასიის ხალხების წინაშე. [[დვინი]]ს [[506]] წლის კრებაზე მხარი დაუჭირეს ბიზანტიის შემრიგებლურ პოლიტიკას დიოფიზიტებსა და მონოფიზიტებს შორის. ამის შემდეგ სომხური ეკლესია იხრება მონოფიზიტობისაკენ, ხოლო ქართული - დიოფიზიტობისაკენ. [[551]] წელს დვინის საეკლესიო კრებაზე სომხეთის ეკლესიამ ოფიციალურად გამოაცხადა მონოფიზიტობა თავის მრწამსად. ასე ჩაისახა საფუძველი საეკლესიო განხეთქილებისა [[საქართველოს მართლმადიდებელი სამოციქულო ეკლესია|ქართულ]] და [[სომხური სამოციქულო ეკლესია|სომხურ ეკლესიებს]] შორის.

[[VI საუკუნე|VI საუკუნის]] 60-იან წლებში სომხეთის ეკლესიამ მოახერხა და გაავრცელა მონოფიზიტობა საქართველოსა და ალბანეთის ეთნიკურად შერეული თემების სომხურ მოსახლეობაში: [[ტაშირი|ტაშირში]], [[ძოროფორი|ძოროფორში]], [[გარდმანი|გარდმანში]] და [[არცახი|არცახში]]. ანალოგიური გაიმეორეს ამავე საუკუნის ბოლოს. მათი შემწეობით [[599]] წელს [[ბართლომე (კათოლიკოსი) |ბართლომე კათოლიკოსის]] გარდაცვალების შემდეგ [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები|ქართლის კათოლიკოსის]] ტახტი დაიკავა [[კირონ I (კათოლიკოსი)|კირონ I-მა]], რომელიც მანამდე სომხეთში ცხოვრობდა. სომხეთის კათალიკოსის ვარაუდით, ამას უნდა გაეძლიერებინა მონოფიზიტობის პოზიციები [[საქართველო]]ში. მაგრამ მოხდა პირიქით: კირიონი დიოფიზიტური მრწამსის ყველაზე ენერგიული პროპაგანდისტი გახდა. მისი რელიგიური პოლიტიკა მონოფიზიტობის სრულ აღმოფხვრას ითვალისწინებდა. კირიონის მკვეთრმა სარწმუნოებრივმა პოლიტიკამ რელიგიური კონფლიქტი ქართლსა და სომხეთს შორის მიიყვანა განხეთქილებამდე. ეს განხეთქილება საბოლოოდ გაფორმდა [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] დასაწყისში, სომეხთა კათალიკოსის საყოველთაო ეპისტოლის მიღების შედეგად<ref name="ისტორია" />.

==განხეთქილება==
კირიონის მიერ შევიწროებული [[ცურტავი]]ს სომეხი მონოფიზიტი [[ეპისკოპოსი]] მოსე [[605]] წელს გაიქცა სომხეთში და საჩივრის წერილით მიმართა სომეხთა კათალიკოსის მოადგილეს ვრთანეს ქერდოლს. ამას მოჰყვა მიმოწერა ორი ეკლესიის მესვეურებს შორის<ref>ეს მიმოწერა დაცულია სომხურ ენაზე ე. წ. „ეპისტოლეთა წიგნში“</ref>. პოლემიკა დასრულდა „საყოველთაო ეპისტოლის“ გამოცემით, რომლითაც სომხებს აეკრძალა ყოველგვარი ურთიერთობა ქართველებთან და ალბანელებთან, გარდა ვაჭრობისა.

==შედეგი==
ახლო აღმოსავლეთში (კერძოდ [[ირანი|ირანში]]) გაძლიერდა დიოფიზიტების დევნა. [[613]]-[[616]] წლებს შორის [[ქტეზიფონი|ქტეზიფონში]] მოწვეულმა კრებამ მიმართა ირანის ხელქვეით მყოფი ქვეყნების [[ქალკედონიტები|ქალკედონიტებს]] ან დაეტოვებინათ თავიანთი სამშობლო ან შეეცვალათ მრწამსი. ირანის მომძლავრებამ და ქართლზე შემოტევამ აიძულა კირიონ ქართლის კათალიკოსი, დაეტოვებინა ქართლი და თავი შეეფარებინა ბიზანტიისათვის. ქართლში დროებით ირანელების გავლენა დამყარდა. ვითარება შეიცვალა [[VII საუკუნე|VII საუკუნის]] 20-იან წლებში. [[ჰერაკლე (ბიზანტია)|ჰერაკლე კეისრის]] ლაშქრობამ შეარყია ირანელთა ძალა და მათი ბატონობა ქართლში. ამის შემდეგ კვლავ განმტკიცდა და საბოლოოდ დამყარდა დიოფიზიტური მრწამსი.

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[აბრაჰამ I ალბათანეცი]]

== ლიტერატურა==
* საქართველოს ისტორია, ტ. I, თბ., 2008
* ეპისტოლეთა წიგნი, თფლისი, 1901 (სომხურ ენაზე).
* ეპისტოლეთა წიგნი, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და კომენტარებით გამოსცა ზაზა ალექსიძემ, თბ., 1968
* უხტანესი “ისტორია გამოყოფისა ქართველთა სომეხთაგან”, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და კომენტარებით გამოსცა ზაზა ალექსიძემ, თბ.1975.
* უხტანესი, ისტორია ქართველთა და სომეხთა განყოფისა. ვაღარშაპატი, 1871 (სომხურ ენაზე).
* “სარწმუნოების ბეჭედი” (“კნიქ ჰავატო”) ქართული წყაროები სომხეთისა და სომხების შესახებ, ლ. მელიქსეთ-ბეგის გამოცემა, I, 1934 (სომხურ ენაზე).
* იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია მ. ემინის გამოცემა. მოსკოვი. 1853 (სომხურ ენაზე).
* სტეფანოს ტარონეცი (ასოღიკი). მსოფლიო ისტორია. ტფლისი, 1887, (სომხურ ენაზე).
* კირაკოზ განძაკეცი, სომხეთის ისტორია, კ. მელიქ-ოჰანჯანიანის გამოცემა. ერევანი, 1961 (სომხურ ენაზე).
* იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია, ი. აბულაძის თარგმანი საქართველოს ისტორიის ამსახველი მასალისა. თბილისი. 1937.
* იოანე დრასხანაკერტელი, სომხეთის ისტორია, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და საძიებლით გამოსცა ე. ცაგარეიშვილმა. თბილისი. 1965.
* ქართლის ცხოვრება, ტ. I ს. ყაუხჩიშვილის გამოცემა, თბილისი, 1955.
* ეპისტოლეთა წიგნი, სომხური ტექსტი ქართული თარგმანით, გამოკვლევითა და კომენტარებით გამოსცა ზაზა ალექსიძემ, თბილისი. 1968.
* ვახუშტი ბაგრატიონი, ტომობა და შთამომავლობა ქართველთა, ხელნაწერთა ინსტიტუტი. A-756.
* ქართლის ცხოვრების ძველი სომხური თარგმანი, გამოსცა ილია აბულაძემ, თბილისი. 1953.
* მ. თამარაშვილი, ისტორია კათალიკობისა ქართველთა შორის, თბილისი, 1902.
* სებეოსი, ისტორია, ერევანი, 1939 (სომხურ ენაზე).
* სტეფანოს ორბელიანი, სისაკანის სახლის ისტორია, თიფლისი, 1910 (სომხურ ენაზე).
* ვარდან აღმოსავლელი, მსოფლიო ისტორია, 1861 (სომხურ ენაზე).
* ნ. აკინიანი. ქართველთა კათალიკოსი კირიონი. ვენა. 1910.
* ივ. ჯავახიშვილი, ქართველი ერის ისტორია, I, თბილისი, 1960.
* Н. Адонц, Ампелий, епископ Херсонский (К критике армянской «Книги посланий»), Христианский Восток , II, 1913.
* И. Джавахов, История церковного разрыва между Грузией и Арменией в начале VII века. Известия Императорской Академии наук VI, №5, 1908.
* Ив. Джавахишвили, Государственный строй древней Грузии и Армении. С.Петербург. 1905.
* ივ. ჯავახიშვილი, ქართული სამართლის ისტორია, , თბილისი, 1928.
* პ. კარბელაშვილ, იერარქია საქართველოს ეკკლესიისა, კათალიკოსნი და მღვდელმთავარნი, თფილისი, 1900.
* ს. ჯანაშია. ფეოდალური რევოლუცია საქართველოში. თბილისი, 1935.
* ვ. კეკელიძე, ქართული ლიტერატურის ისტორია, I, თბილისი, 1960.
* ლეო. სომხეთის ისტორია. II. ერევანი. 1947 (სომხურ ენაზე).
* გ. ზარბანალიანი, ძველი სომხური მწერლობის ისტორია, ვენეცი, 1897 (სომხურ ენაზე).
* ილია აბულაძე, მხითარ გოშის ტრაქტატი “ქართველთათვის” და მისი ლიტერატურული წყაროები, თსუ შრომები. VII, 1938

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://qim.ge/kirion%20I.html კირიონ ( კირონ ) I, კათალიკოსი]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]]

ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:

თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:კურსივისახელი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიო (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Arguments (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:No globals (რედაქტირება)
მოდული:Yesno (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:კურსივისახელი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)

საყოველთაო ეპისტოლე-ზე დაბრუნება.

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/საყოველთაო_ეპისტოლე“-დან