იხილეთ წყარო გვერდისთვის კრისტიან IV

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.

{{ინფოდაფა მმართველი
|სახელი = კრისტიან IV
|სურათი = Kristian IV av Danmark, malning av Pieter Isaacsz 1611-1616.jpg
|ქვეყანა = [[დანიის მონარქების სია|დანიისა]] და [[ნორვეგიის მონარქების სია|ნორვეგიის მეფე]]
|მმართველობის დასაწყისი = [[4 აპრილი]], [[1588]]
|მმართველობის დასასრული = [[28 თებერვალი]], [[1648]]
|კორონაცია = [[29 აგვისტო]], [[1596]], [[კოპენჰაგენი]]
|წინამორბედი = [[ფრედერიკ II]]
|მემკვიდრე = [[ფრედერიკ III]]
|დაბადების თარიღი = [[12 აპრილი]], [[1577]]
|გარდაცვალების თარიღი = [[28 თებერვალი]], [[1648]], (70 წლის)
|დაკრძალვის ადგილი = [[როსკილეს კათედრალი]], [[დანია]]
|ქორწინება = [[ანა კათარინა ბრანდენბურგელი]]<br/>(ქ. 1597 - გარდ. 1612)<br/>კრისტენ მიუნკი (მორგანიკული)<br/>(ქ. 1615)
|შვილები = '''I ცოლისგან''':<br/>[[კრისტიან დანიელი|კრისტიანი]]<br/>[[ფრედერიკ III|ფრედერიკ III, დანიის მეფე]]<br/>ულრიკი<br/>'''II ცოლისგან''':<br/>სოფია ელიზაბეთი<br/>ლეონორა კრისტინა<br/>ვალდემარი<br/>ელიზაბეთ ავგუსტა<br/>კრისტიანა<br/>ჰედვიგი<br/>დოროთეა ელიზაბეთი<br/>კრისტიან ულრიკი<br/>ჰანს ულრიკი<br/>ულრიკ კრისტიანი
|დინასტია = [[ოლდენბურგები]]
|მამა = [[ფრედერიკ II|ფრედერიკ II, დანიის მეფე]]
|დედა = [[სოფია მეკლენბურგ-გიუსტროველი]]
|რელიგია = [[ლუთერანიზმი]]
}}
'''კრისტი��ნ IV'''  ({{lang-da|Christian 4.}}; დ. [[12 აპრილი]], [[1577]] — გ. [[28 თებერვალი]], [[1648]] ) — [[დანია|დანიისა]] და [[ნორვეგია|ნორვეგიის]] მეფე 1588 წლის 4 აპრილიდან, [[ფრედერიკ II]]-ის ვაჟი.  

== ადრეული წლები ==
ჯერ კიდევ სამი წლის კრისტიანი ოფიციალურად სცნეს მემკვიდრედ. მეფემ პირადად შეადგინა ვაჟის აღზრდის გეგმა და განსაკუთრებული ყურადღება გაამახვილა ირგვლიმყოფთა ცუდი ზეგავლენისგან ბიჭის დასაცავად. მამის გარდაცვალებამ, 11 წლის კრისტიანის მომავალ აღზრდაზე ცუდად იმოქმედა.  მას სახელმწიფო საბჭოდან ოთხი მზრუნველი დაენიშნა. დანიის სამეფო კარის პარტიამ, უკმაყოფილომ იმით, რომ უფლისწულს გერმანელი ზრდიდა, მიაღწია თავისას და დანიელი დიდებულით შეაცვლევინა ეს უკანასკნელი. ამ ქმედებამ კი დედა-დედოფალ სოფია მეკლენბურგ-გიუსტროველთან ურთიერთობა გააფუჭა სახელმწიფო საბჭოსთან.

== მმართველობა ==
[[Image:Coronation of Christian IV in 1596.jpg|right|250px|thumb|left|მეფე კრისტიან  IV კორონაცია, მხატვარი [[ოტო ბაჩე]], 1887.]]
ამ ყოველივემ კრისტიან IV-ის გონებრივ განვითარებაზე უარყოფითი ზეგავლენა იქონია. მისი მდიდარი ბუნებრივი მონაცემების მიუხედავად, რაც სწავლისა და ახლის შექმნის დაუოკებელი სურვილით გამოიხატებოდა, ამით კი, რუსეთის იმპერატორ პეტრე დიდსაც შეიძლება შევადაროთ, კრისტიან IV მეფობის წლები შეიძლება დახასიათდეს როგორც ბოლომოუბმელობის გამოხატულება მონარქის მხრიდან, რადგან იგი ბევრ რამეს იწყებდა და აღარ ამთავრებდა.  

19 წლისამ ხელი კაპიტულაციას მოაწერა და გვირგვინიც დაადგეს 1596 წელს. მეფობის პირველ წლებში მან მკვეთრი სურვილი გამოხატა ნორვეგიის პოლიტიკური მდგომარეობის ასამაღლებლად, ასევე სახმელეთო და საზღვაო ჯარების გასაძლიერებლად და [[კალმარის უნია|კალმარის უნიის]] აღსადგენად. 

შვედეთთან პირველი ომის დროს, რაც სწორედ ხსენებული მიზეზით მოხდა, კრისტიან IV-მ არაერთხელ გამოავლინა გმირული ხასიათი, მაგრამ, მოწინააღმდეგის ძალები ვერ გათვალა და მარცხი განიცადა. მომდევნო პერიოდი, დანიის ოცდაათწლიან ომში მონაწილეობამდე, აღმშენებლობისა და დანიის დედაქალაქის გალამაზებით, ასევე ვაჭრობისა და ქვეყნის მრეწველობის განვითარების სუსტი მცდელობებით გამოირჩევა.

სამეფო კართან კრისტიან IV-ს კარგი ურთიერთობა ჰქონდა, მხოლოდ ერთხელ დაფიქსირდა აზრთა მკვეთრი სხვაობა სახელმწიფო საბჭოსთან როდესაც დანიის ოცდაათწლიან ომში ჩართვის საკითხი იყო გადასაწყვეტი. ეს ჩარევაც მისი რელიგიური გრძნობებით და განსაკუთრებით დიდი სურვილით იყო გაპირობებული, როგორმე განერღვია შვედეთისა და დასავლეთის სახელმწიფოების კავშირი და ჩრდილოეთ გერმანიაზე გაეძლიერებინა დანიის კონტროლი. მაგრამ მეფე კვლავ შეცდა გათვლებში.  ლუბეკში ზავის დადების შემდეგ (1629)  კრისტიან IV-მ არაერთი შიდარეფორმის გახორციელებას მიჰყო ხელი, თუმცა, ფინანსური სიძნელეების გამო, რეფორმების სრულად გატარება ვერ მოხერხდა.

იმის გამო, რომ ლუბეკის ზავით შვედეთმა [[პომერანია]]ზე ვერ დააწესა კონტროლი, ორ ქვეყანას შორის ახალი ომი დაიწყო და დანიისთვის არახელსაყრელი ბრიომსებოს ზავით დასრულდა 1654 წელს. ამ ომის დროსაც, ხანდაზმული ასაკის მიუხედავად, კრისტიან IV-მ არნახული სიმამაცე გამოიჩინა. 1644 წლის 1 ივლისს საზღვაო შეტაკებისას ჭურვის აფეთქების შედეგად თვალში დაჭრილი მეფე მაინც განაგრძობდა ჯარების სარდლობას, რამაც მისი სახელი უკვდაჰყო სიმღერებსა და თქმულებებში. 

შვედეთთან ზავის მძიმე პირობებმა და ოჯახურმა აშლილობამ მეფის ჯანმრთელობაზე უარყოფიდად იმოქმედა და სამი წლის შემდეგ კრისტიან IV გარდაიცვალა. 

წარუმატებელმა ომებმა კრისტიანის მიერ წამოწყებული ვაჭრობისა და მრეწველობის აღდგენა ამაო გახადა. მან გლეხების მდგომარეობის საგრძნობი გაუმჯობესება ვეღარ მოახერხა. განსაკუთთრებით მძიმე მდგომარეობა კუნძულ [[ზელანდია]]ზე სუფევდა, სადაც კრისტიან IV-ს ყველაზე მეტად სურდა თვალწარმტაცი ციხესიმაგრეების აგება. 

== პირადი ცხოვრება ==

კრისტიან IV ორჯერ იყო დაქორწინებული (მეორედ მორგანეტულად), შვილები კი ხუთი სხვადასხვა ქალისგან ჰყავდა; ეს კი საშინელ ოჯახურ ვითარებას აყალიბებდა. მისი მემკვიდრე მეორე ცოლისგან შეძენილი უფროსი ვაჟი ფრედერიკი გახდა, რომელიც ფრედერიკ III იწოდა, რადგან უკვე მემკვიდრედ გამოცხადებული სხვა ვაჟი თვით კრისტიან IV გარდაცვალებამდე წავიდა ამ ქვეყნიდან.

== ლიტერატურა ==
* Lockhart, Paul D. ''Denmark in the Thirty Years’ War, 1618-1648: King Christian IV and the Decline of the Oldenburg State'' (Susquehanna University Press, 1996) 
* Lockhart, Paul D. ''Denmark, 1513-1660: the rise and decline of a Renaissance monarchy'' ( Oxford University Press, 2007).
* Scocozza, Benito, ''Christian IV'', 2006 {{ISBN|978-87-567-7633-2}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Christian IV of Denmark}}
* [http://kongehuset.dk/english/the-monarchy-in-denmark/The-Royal-Lineage The Royal Lineage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150314224944/http://kongehuset.dk/english/the-monarchy-in-denmark/The-Royal-Lineage |date=2015-03-14 }}
* [http://www.kongernessamling.dk/en/rosenborg/person/christian-iv/ Christian IV] 

{{დანიის მონარქები}}{{ნორვეგიის მონარქები}}

[[კატეგორია:დანიის მეფეები]]
[[კატეგორია:ნორვეგიის მეფეები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1577]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1648]]
[[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპის მონარქები]]
[[კატეგორია:ოლდენბურგები]]
[[კატეგორია:XVII საუკუნის ევროპის მონარქები]]

ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:

თარგი:Commons (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Commons cat (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Commons category (რედაქტირება)
თარგი:ISBN (რედაქტირება)
თარგი:Lang-da (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:LangWithName (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:PAGENAMEBASE (რედაქტირება)
თარგი:Tnavbar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Webarchive (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Wikidata (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დანიის მონარქები (რედაქტირება)
თარგი:ვიკიმონაცემები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა/რიგი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა მმართველი (იხილე წყარო) (დაცულია)
თარგი:ნავდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ნორვეგიის მონარქები (რედაქტირება)
თარგი:ფერი (იხილე წყარო) (დაცულია)
მოდული:Check isxn (რედაქტირება)
მოდული:Sources (რედაქტირება)
მოდული:Sources-utils (რედაქტირება)
მოდული:String (რედაქტირება)
მოდული:Webarchive (რედაქტირება)
მოდული:Wikidata (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:WikidataCache/Q153586 (რედაქტირება)
მოდული:WikidataSelectors (რედაქტირება)

კრისტიან IV-ზე დაბრუნება.

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/კრისტიან_IV“-დან