იხილეთ წყარო გვერდისთვის ზეგანის ეკლესია

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.

{{მმ*|ზეგანი (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
{{ინფოდაფა ტაძარი
| ტაძრის_სახელი         = ზეგანის (ზაქის) ეკლესია
| infobox_width         = 250px
| სურათი               = Ermakov. № 12481 Zaqi church ruins.jpg
| სურათი_ზომა          = 
| წარწერა               = ფოტოგრაფი ა. მამუჩაიშვილი (დ. ერმაკოვის კოლექცია), 1902 წ.
| რუკა_ტიპი             = თურქეთი
| რუკა_ზომა             = 250
| რუკა_წარწერა          =
| ადგილმდებარეობა      = 
| გეო                  = {{coord|41|15|58.1|N|43|05|14.8|E|}}
| რელიგიური_წევრობა  = [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია]]
| წესჩვეულება         =
| პროვინცია           =
| რაიონი              =
| კურთხევის_წელი     =
| სტატუსი            =
| ფუნქციური_სტატუსი = აფეთქებული
| მემკვიდრეობითი_ადგილმდებარეობა = [[ერუშეთის საეპისკოპოსო]]
| ხელმძღვანელობა        =
| ვებ-გვერდი             =
| ხუროთმოძღვრება        = დიახ
| ხუროთმოძღვარი         =
| ხუროთმოძღვრული_ტიპი =
| ხუროთმოძღვრული_სტილი =
| ფასადის_მიმართულება    =
| ნოვატორული        =
| თარიღდება      =
| მშენებლობის_ფასი     =
| დეტალები        =დიახ
| ტევადობა              =
| სიგრძე                =
| სიგანე                 =
| ნავის_სიგანე            =
| სიმაღლე_მაქსიმალური   =
| გუმბათის_რაოდენობა    =
| გუმბათის_სიმაღლე_გარე =
| გუმბათის_სიმაღლე_შიდა =
| გუმბათის_დიაგ_გარე    =
| გუმბათის_დიაგ_შიდა    =
| მინარეთი_რაოდენობა    =
| მინარეთის_სიმაღლე     =
| წვეტის_რაოდენობა      =
| წვეტის_სიმაღლე        =
| მასალა            =
| nrhp                  =
| added                 =
| refnum                =
| designated            =
| განედი = 41.266130
| გრძედი = 43.087435
| საერთო_მოიჯარე = 
| ქვეყანა = {{TUR}}
| გეგმა = Zaqi church plan.jpg
| გეგმა_ზომა = 
| გეგმა_წარწერა = ზეგანი. გეგმა. ს. კლდიაშვილის მიხედვით
}}
'''ზეგანის (ზაქის) ეკლესია''' ({{lang-tr|Zeg Manastir — Dirsekkaya}}) — ეკლესია, მდებარეობს საქართველოს ისტორიულ კუთხე — [[ერუშეთი|ერუშეთში]], ქალაქ [[პოსოფი|პოსოფთან]], სოფელ აკირაზის (ზარაბუკის) ზევით, პატარა მდინარის აყოლებაზე 2-კმ-ში, ქვაღორღიან გორაზე.

==ცნობები ძეგლის შესახებ==
ძეგლის შესახებ პირველი ცნობები [[ექვთიმე თაყაიშვილი]]ს 1902 წლის ექსპედიციის გამოქვეყნებული მასალების სახით მოგვეპოვება<ref>Е. Такаишвили, «Материалы по археологии Кавказа», XII, М. 1909, გვ. 64-68</ref>. ნაშრომში მოცემულია ძეგლის აღწერა, გეგმა და ჭრილი, შესრულებული არქიტექტორ [[სიმონ კლდიაშვილი]]ს მიერ და [[ალექსანდრე მამუჩაიშვილი]]ს რამდენიმე ფოტო. ზემოაღნიშნულ მასალებზე დაყრდნობით ძეგლის არქიტექტურა თავის მონოგრაფიებში განიხილეს [[ვახტანგ ბერიძე]]მ<ref>В. Беридзе, «Архитектура Тао-Кларджети», Тб.,1981, გვ. 148-149</ref> და [[პარმენ ზაქარაია]]მ<ref>П. Закараиа, «Зодчество Тао-Кларджети», Тб.,1992, გვ. 103-105</ref>. [[1995]] წელს [[ქართული ხელოვნების ისტორიის ინსტიტუტი]]ს ექსპედიციის წევრებს ზეგანი აფეთქებული დახვდათ. ეკლესიის ნანგრევები არქიტექტორ [[ნინო ბაგრატიონი|ნინო ბაგრატიონთან]] და [[ირინე გივიაშვილი|ირინე გივიაშვილთან]] ერთად ჯგუფმა მოინახულა [[1996]] წლის 18 სექტემბერს. ჩატარდა ნანგრევთა ხელახალი აზომვა, აღწერა და ფოტოფიქსაცია<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/27880/1/Dzeglis_Megobari_1996_N3.pdf ძეგლის მეგობარი, №. 94, გვ. ი. გივიაშვილი, „ისტორიული ტაო-კლარჯეთის ძეგლები“, გვ. 24-30, თბ., 1996 წელი]</ref>. ზეგანის შესახებ მნიშვნელოვანი მასალა მოიპოვება [[ხელნაწერთა ეროვნული ცენტრი|კ. კეკელიძის სახ. ხელნაწერთა ინსტიტუტში]] დაცულ ექვთიმე თაყაიშვილის არქივში, სადაც დაცულია კლდიაშვილისეული, ადგილზე შესრულებული ჩანახაზები, ჩანახატები და გამოუქვეყნებელი ფოტომასალა<ref>კ. კეკელიძის  სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტი, ე. თაყაიშვილის არქივი, საქაღალდეები №534, 2066, 2084, 2092</ref>. ძეგლის შესახებ ასევე არსებობს თურქულენოვანი გამოცემა [[ჩილდირი (რაიონი)|ჩილდირის მხარის]] არქიტექტურის შესახებ, სადაც ზეგნის რამდენიმე ფოტო და სრულიად პრიმიტიული გეგმაა წარმოდგენილი<ref>Hamza Gündoğdu, „Tarihi Kalıntıları İle Çıldır“ (Ekip ile birlikte), Ankara 2001, გვ. 111-120</ref>.
<gallery>
Image:Ermakov. № 12482 Zaqi church ruins.jpg|ხედი სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან. 1902 წ.
Image:Ermakov. № 13527 Zaqi church ruins.jpg|ტაძრის ინტერიერი. 1902 წ.
Image:Zaqi church barelief.jpg|ქტიტორული ბარელიეფი. 1902 წ.
</gallery>

==ძეგლის აღწერა==
ძეგლის ზომებია: 20 X 13,50 მ. სამხრეთი [[აფსიდი]]ს 3,65 X 2,80 მ.; [[კონქი]]ს სიმაღლე 2,19 მ; დასავლეთ მკლავის სიგრძე 16,60 მ; კედლის სისქე 1,30 მ; [[გუმბათი]]ს ყელის სისქე 0,75 მ.

დღესდღეობით ძეგლი სავალალო მდგომარეობაშია. დგას მხოლოდ ტრიკონქის სამხრეთი ფასადი კონქით, გუმბათქვეშა თაღითა და კაპიტელებით (სამხრეთ-აღმოსავლეთი და სამხრეთ დასავლეთი გუმბათქვეშა კუთხეები), სადაც ჯერ კიდევ შემორჩენილია პერანგის ქვები, ასევე აღმოსავლეთ აფსიდის კედლის ფრაგმენტი. გადარჩენილია სამხრეთ-აღმოსავლეთი [[პასტოფორუმი]]ც — მისი კამაროვანი გადახურვა, მცირე ზომის აფსიდი. ჩამოცვენილია სამხრეთი აფსიდის სარკმლის წირთხლების ნათალი ქვები. დარჩენილი კედლები მთლიანად გამურულია, საპირე ქვებისგან არის გაძარცვული სამხრეთი მკლავის გარე კედლები (სარკმლის თაღიღა არის შემორჩენილი). სამხრეთ-დასავლეთით არსებული გალერეის სამხრეთით, მცირე ზომის აფსიდის არსებობაზე მიუთითებს კონქის მოსაპირკეთებელი ქვების შერჩენილი ფრაგმენტები. ფრაგმენტულადაა შემორჩენილი გალერეის სამხრეთი კედელი, საპირეშემორღვეული დასავლეთი მკლავი, ჩრდილოეთი აფსიდის გადაწოლილი კედლები. ნაგებობის შუაგულში კედლების მთლიანი ნაფლეთები — გუმბათის ყელის, აფსიდების, კონქის ფრაგმენტები, — აქვე კონსტრუქციული ელემენტები და სხვადასხვა სახის დამუშავებული დეტალებია ჩაყრილი, მაგრამ არ ჩანს ფიგურული რელიეფები თუ წარწერები, გარდა ცალკეული ასომთავრული ასოებისა.

ტაძარი აგებულია ტრადიციული ტექნიკით, როდესაც შენობის გარე და შიდა პერანგი, ასევე კონსტრუქციული დეტალები, მთლიანად კარგად გათლილი ქვის კვადრებითაა გამოყვანილი, ხოლო კედლის სისქე ამოვსებულია ფლეთილი და რიყის ქვებით დუღაბზე. რუხი წითელი ქვის კვადრები სწორ რიგებად არის  ჩალაგებული, როგორც ჩანს ისინი ადგილობრივ კარიერებში არის მოჭრილი.

ზეგანის არქიტექტურა, პირველ ყოვლისა გეგმარებითაა მნიშვნელოვანი. ეს არის ტრიკონქის ტიპის ნაგებობა. სამი აფსიდი განლაგებულია ცენტრალური გუმბათქვეშა კვადრატის გარშემო აღმოსავლეთით, სამხრეთით და ჩრდილოეთით; დასავლეთით დაგრძელებული სწორკუთხა მკლავია. საკურთხევლის აფსიდი შვერილია. აღმოსავლეთით მკლავებს შუა პასტოფორიუმებია, ხოლო დასავლეთ მკლავს სამხრეთ-დასავლეთით გარშემოსავლელი აკრავს. შესასვლელი ორია, ორივე დასავლეთ მკლავში.

===რეკონსტრუქციის ცდა===
[[ტრიკონქი]]ს აფსიდებს ნალისებრი მოყვანილობა აქვთ და არა ნახევარწრიული, როგორც ამას ე. თაყაიშვილი მიუთითებდა. ისინი კონქებითაა დაგვირგვინებული, გეგმის ნალისებრი მოხაზულობისაგან განსხვავებით, კონქებსა და მათ წინ არსებულ თაღებს რომლებიც პილასტრებს ეყრდნობა, ოდნავ შეისრული ფორმა აქვთ. ფორმების ასეთივე შეხამებას ვხედავთ მეზობლად მდებარე გოგიუბაში. მზიდი შეისრული და საფასადო ნალისებრი მოხაზულობის თაღების ერთდროულ გამოყენებას ვხედავთ [[ოშკი|ოშკშიც]].

აფსიდის კედლები, პილასტრები, თაღი და კონქი კარგად გათლილი, სწორ რიგებად ჩასმული ქვის კვადრებითაა მოპირკეთებული. კონქის ძირითადი ნაწილი განივი ქვის კვადრების რიგებად ლაგდება, ხოლო ბოლო რიგი უკვე მარაოსებრ წყობას ქმნის, მის შესაყარზე კი წრიული ფორმის ქვაა ჩასმული. სარკმელი აფსიდის ცენტრში საკმაოდ მაღლა მდებარეობს, ისე, რომ მისი ნახევარწრიული დაგვირგვინება კონქის დონეზეა ასული და პილასტრების დაგვირგვინების დონეს შეესაბამება, ე. ი. როგორც კონქის თაღის, ისე სარკმლის თაღის წრიული მოხაზულობა ერთი დონიდან იწყება.

სამხრეთ აფსიდშია პასტფორიუმში შესასვლელი. ე. თაყაიშვილის მიხედვით „ეკლესიის შიგნით, მარჯვენა გვერდითა აფსიდის შესასვლელის თავზე კვეთილი ჯვარია წრეში, ჯვრის მკლავებს შუა — მტრედები“.

აღმოსავლეთი აფსიდი, როგორც საკურთხეველი, გვერდითი აფ��იდებისაგან განსხვავებით ერთი დამატებითი თაღით აღინიშნება, რომელიც ბემისებრ სივრცეს ქმნის. ე. თაყაიშვილის თანახმად, ისევე როგორც სამხრეთ აფსიდს, საკურთხეველსაც რელიეფური ქვა ამშვენებდა: „საკურთხევლის თაღში ჩანს ქვის კვეთილი ჯვარი“.

ჩრდილოეთი მკლავი სამხრეთის მაგვარია. ცენტრში აქაც სარკმელია და პოსტოფორიუმში გასასვლელიცაა მოწყობილი.

ყოველი პილასტრი სადა კარნიზით გვირგვინდება  და ჯვრის ოთხივე მკლავის წინა თაღს იჭერს. გუმბათქვეშა კვადრატიდან გუმბათის წრიულ მოხაზულობაზე გადასასვლელად აფრა-ტრომპებია გამოყენებული. როგორც ცნობილია, [[X საუკუნე|X საუკუნის]] მეორე ნახევრიდან თითქმის ერთი საუკუნის განმავლობაში, [[ტაო-კლარჯეთი]]ს არქიტექტურული სკოლა გუმბათქვეშა კონსტრუქციად მხოლოდ აფრა-ტრომპებს იყენებდა.

„გუმბათის ყელს შიგნითაქვს თაღედი, რომელიც შეწყვილებულ პილასტრებს ეყრდნობა. თავად გუმბათი სფერულია“. ს. კლდიაშვილის ანაზომზე გუმბათის ყელში 12 თაღია. მისივე ჩანახაზების მიხედვით, გუმბათის სფეროს მიუყვება თაღების შესაბამისი რაოდენობის ლილვები, რომლებიც ცენტრში ერთდება, რაც ზეგანის შემკულობის ერთ-ერთი ორიგინალური ელემენტია.

გუმბათის ყელში ოთხი სარკმელია გაჭრილი, ჩრდილოეთითა და სამხრეთით მრგვალი, აღმოსავლეთითა და დასავლეთით — თაღოვანი.

იქიდან გამომდინარე, რომ საკურთხეველს არ აქვს განვითარებული ბემა, ხოლო დასავლეთი მკავი საკმაოდ დაგრძელებულია, გუმბათქვეშა კვადრატი და, შესაბამისად, გუმბათი, ერთ მთლიანობად კრავს სამივე აფსიდს და ერთიან საკურთხევლისწინა სივრცედ აწესრიგებს მას.

დასავლეთი მკლავი წარმოადგენს წაგრძელებულ ერთნავიან სივრცეს. განივ კედლებზე განთავსებული საკმაოდ წინ გამოსული პილასტრების საშუალებით სივრცე ორ ნაწილად იყოფა; მათგან აღმოსავლეთისა დასავლეთისაზე დიდია. ჯერ კიდევ დგას დასავლეთი მკლავის ჩრდილოეთი კედლის პერანგშემოცლილი ფრაგმენტი, სადაც შეიძლება დავინახოთ, რომ კედლის ზედაპირი პილასტრებითა და მათზე გაყვანილი თაღებით შექმნილი შეღრმავებებითაა დანაწევრებული. ასევე არის გუმბათზეც (კედლის გამსუბუქების მსგავს ხერხს მრავალგან ვხედავთ, როგორც ინტერიერში, ისე ფასადებზეც; მაგ.: ოთხთა ეკლესიის ბაზილიკის შუა ნავის გარე თაღნარი, ჯალას დარბაზული ეკლესიის ფასადებზე და სხვ.).

ე. თაყაიშვილის მიხედვით, დასავლეთ ნაწილში „განთავსებულია პატრონიკე, რომელიც თაღით იხსნება ეკლესიაში. ნავის განივი კედლები შიგნით ქმნიან ორ ცრუ თაღს. [[პატრონიკე]]ს აგებულება ზუსტად იგივეა, როგორც ვაშლობის ეკლესიაში“. ვაშლობში დასავლეთით მიდგმული სათავსი ორ სართულად იყოფა. პირველი სართული ძალზედ დაბალია, ხოლო მეორე სართული პატრონიკეს სახით იხსნება ინტერიერში. თაყაიშვილის მოსაზრებით პატრონიკეზე ასასვლელი დასავლეთი მხრიდან იყო.

ე. თაყაიშვილის მიხედვით, ეკლესიაში მოხვედრა გალერეის გავლით ხდებოდა. ორივე კარი დასავლეთ მკლავშია გაჭრილი. სამხრეთი კედლის განიერი კარი, ტრადიციისამებრ, მთავარ შესასვლელს წარმოადგენს, მეორე კარი კი დასავლეთ კედელშია.

სამხრეთი ფასადის წონასწორობა გალერეის ხარჯზე უნდა დამყარებულიყო. საფიქრებელია რომ გალერეის სახურავი „ქოლგისებრი“ ყოფილიყო, რაც გუმბათის გადახურვის ლორფინების ფორმებიდან მომდინარეობდა. ამ თემის ბრწყინვალე განვითარებას ვხედავთ ოშკის მაგალითზე. თუმცა, შესაძლებელია, სახურავი ცალქანობა ყოფილიყო, დასავლეთი ნავის ქანობის პარალელური.

აღმოსავლეთი ფასადი უკვე 1902 წლისთვის ძლიერ დაზიანებული იყო. ე. თაყაიშვილმა და ს. კლდიაშვილმა ფაქტობრივად გეგმის მონაცემებით და ჩრდილო-აღმოსავლეთი ფასადის მცირე ფრაგმენტებით აღადგინეს მისი მოხაზულობა და ფომრები.

აღმოსავლეთი ფასადი ხუთწახნაგშია მოქცეული. გვერდითი აფსიდები პასტოფორიუმებითურთ სწორკუთხედში თავსდება, რომლებიც აღმოსავლეთით კედლის ზედმეტი მასისაგან განთავისუფლების მიზნით აღმოსავლეთი აფსიდის კუდის წახნაგებთან 45°-თაა ჩაჭრილი, რაც სამკუთხა ნიშებს წარმოქმნის, რომლებიც გარდა ამისა, ფასადის დეკორატიულ დანაწევრებას ქმნიან. ნიშებს სხვადასხვაგვარად მორთული მარაოსებრი დასრულება ჰქონდათ. თაყაიშვილი სწორედ ამ ფასადს მიაკუთვნებს ნანგრევებში ნანახ სხვადასხვა რელიეფურ ქვებს: ...განირჩევა ორი ქვა. ერთზე ოთხი ერთმანეთზე გადაჭდობილი ფიგურაა, მეორეზე თითქოს ლომის განმგმირავი სამსონის გამოსახულება; აქვეა რამდენიმე ქვა, ფრიზის ნაწილი, სოლომონის ბეჭედი, დიდი ქვა მშვენიერი კეთილი ჯვრით, როგორც ჩანს, აღმოსავლეთი სარკმლისა და სხვა.“

სამხრეთი ფასადი მოიცავს ფრონტონით დაგვირგვინებულ სამხრეთი მკლავისა და მასზე გადაბმული პასტოფორიუმის კედლებს. ამასთან, დასავლეთი მკლავის სამხრეთ გრძელ კედელს გარშემოსავლელითურთ. ე. თაყაიშვილის ფოტოს მიხედვით, სამხრეთი კარის გასწვრივ მას ერთი ან ორი თაღოვანი ღიობი უნდა ჰქონოდა.

აფსიდის სარკმელი შემკული იყო თავსართით კრონშტეინებზე, რომლის ორივე, ზედა და ქვედა ზედაპირები დაფარული იყო მცენარეული ორნამენტებით, ხოლო თაღს ქვევით, სარკმლის მონოლითურ ქვაზე მოტავსებული იყო რელიეფური კომპოზიცია [[წმინდა გიორგი]]ს გამოსახულებით.

სამხრეთი ტიმპანის ქვაზე საქტიტორო რელიეფი იყო მოტავსებული. საქტიტორო კომპოზიციები ფართოდ იყო გავრცელებული შუა საუკუნეების ქართულ რელიეფებსა და კედლის მხატვრობაში. გვხვდება ერთი, ორი ან მრავალფიგურიანი კომპოზიციები. დაახლოებით 20 რელიეფზე ქტიტორს ეკლესიის მოდელი უკავია. ტაო-კლარჯეთში ამ ტიპის რელიეფფების არსებობა ჩვენთვის ცნობილია ოპიზის, ოშკის, დოლისყანის, ტბეთის, კლარჯეთის წყაროსთვაის ეკლესიებზე. ზეგნის რელიეფური კომპოზიცია უნიკალურია როგორც იკონოგრაფიული თვალსაზრისით ისე ფიგურათა რაოდენობითა და მათი შემადგენლობით.

მარცხნიდან მარჯვნივ წარმოდგენილნი არიან: ოდიგიტრიის ტიპის ღვთისმშობელი ზომით დიდი ყრმა ქრისტეთი მუხლზე, ფრონტალურ პოზაში; ფეხმორთხმული მამაკაცი; მფრინავი ანგელოზი, ქტიტორი — ეკლესიით ხელში, კურდღელი და კიდევ ორი ფიგურა.

დასავლეთი მკლავის სამხრეთ ფასადზე, კარნიზს ქვევით, მოთავსებულია რელიეფური ქვა სამი ცხოველის ([[ხარი]], [[ლომი]] და [[მელია]] ან [[ცხენი]]) გამოსახულებით. რელიეფი ბრტყელია და ძალიან ახლო პარალელს წარმოადგენს ოშკის ��რდილოეთი ფასადის სარკმლის რელიეფისა, რომელზედაც ასევე ხარი და ლომია გამოსახული.

მხატვრულ დეკორული თვალსაზრისით ყველაზე მეტად გუმბათი არის დატვირთული. გუმბათის შემკულობა ორიგინალობით გამოირჩევა. სრულიად მრგვალი გუმბათის ყელს ზევით და ქვევით წნული კარნიზები ერტყმის, მათ შუა კი ნალისებრი უწყვეტი თაღნარია.

ზედა კარნიზი, მცენარეული ორნამენტით დაფარული, გუმბათის ყელის კონუსის ძირშია, ქვედა კი გუმბათის ყელის ფუძეს ქვების ერთი, საკმაოდ მარალი რიგითაა აცილებული. ლავგარდანი მორთულია ორნამენტის ორი ზოლით — ქვევით „გულების“ წნულია, ზევით — დიდი და პატარა წრეებისა. სწორედ ამ კარნიზს „ადგას“ გუმბათის შემამკობელი თაღნარი, რომელიც მონაცვლეობით ეყრდნობა შეწყვილებულ პილასტრებსა და კრონშტეინებს. გუმბათს თექვსმეტი თაღი აქვს, გადაყვანილი რვა ლილვოვან სვეტსა და რვა კრონშტეინზე.

გუმბათს დაბალი დონის საბურველი აქვს. ის გადახურულია ქვის ლორფინებით. საგულისხმოა რომ ლორფინები ქვევით დასრულებულია სამკუთხა წაწვეტებული წახნაგებით, ხოლო სახურავის ქვედა კიდე ზემოდან ეფინება კარნიზს და ზიგზაგისებრ მიუყვება გუმბათის მთელ წრეს.

ნანგრევებში უხვად არის  მიმობნეული დამუშავებული ორნამენტირრებული ქვის ფრაგმენტები. ძირითადად ეს უნდა იყოს იმპოსტებისა და გუმბათის კარნიზების წნულები. ერთ-ერთ მათგანზე განირჩევა ქართული ასომთავრული ასო „Ⴄ“. თავის დროზე ე. თაყაიშვილმა გუმბათის ფრიზზე  გაარჩია ასომთავრული ასოები „Ⴇ“, „Ⴓ“, „Ⴃ“, რაც ქვის მჭრელის ინიციალები უნდა იყოს.

==ლიტერატურა==
* [https://www.academia.edu/2106190/%E1%83%96%E1%83%94%E1%83%92%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%94_%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A5%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%AA%E1%83%93%E1%83%90_To_the_Reconstruction_of_the_Initial_forms_of_Zegani_Zaki_Church ირ. გივიაშვილი, „ზეგანის (იგივე ზაქის) ეკლესია“ (რეკონსტრუქციის ცდა) // „საქართველოს სიძველენი“ №3 (ივ. ჯავახიშვილის სახ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი), თბ. 2003, გვ. 41-58]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ტაო-კლარჯეთის ქართული ეკლესიები}}

[[კატეგორია:ქართული ეკლესია-მონასტრები ერუშეთში]]
[[კატეგორია:ქართული არქიტექტურული ძეგლები საზღვარგარეთ]]

ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:

თარგი:!- (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Coord (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country alias Turkey (რედაქტირება)
თარგი:Country flag alias Turkey (რედაქტირება)
თარგი:Country flagcountry (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Country shortname alias Turkey (რედაქტირება)
თარგი:Lang-tr (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:LangWithName (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:TUR (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Tnavbar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:· (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დროშა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა ტაძარი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მმ* (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება* (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება/დიზაინი (რედაქტირება)
თარგი:ნავდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:პოზრუკა (იხილე წყარო) (დაცულია)
თარგი:პოზრუკა თურქეთი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიო (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ტაო-კლარჯეთის ქართული ეკლესიები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქართული ეკლესია-მონასტრები თურქეთში (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის დროშა2 (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია (რედაქტირება)
მოდული:Arguments (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Coordinates (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Math (იხილე წყარო) (დაცულია)
მოდული:No globals (რედაქტირება)
მოდული:პოზრუკა (რედაქტირება)

ზეგანის ეკლესია-ზე დაბრუნება.

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ზეგანის_ეკლესია“-დან