იხილეთ წყარო გვერდისთვის ვერმოში

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:

Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.

The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025

Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.

გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.

წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.

თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.

'''ვერმოში''' (განსაზღვრული ფორმა ''ვერმოში'' ) — [[ალბანეთი|ალბანეთის]] ყველაზე ჩრდილოეთი სოფელი, რომელიც მდებარეობს ყოფილ [[კელმენდი (მუნიციპალიტეტი)|კელმენდის]] მუნიციპალიტეტში. [[2015]] წლის ადგილობრივი თვითმმართველობის რეფორმით იგი გახდა მუნიციპალიტეტის [[Malësi e Madhe]] ნაწილი. <ref>{{Cite web|url=https://www.vendime.al/wp-content/uploads/2015/08/137-2014.pdf|title=Law nr. 115/2014|language=sq|pages=6374–6375|access-date=25 February 2022}}</ref> სოფელი მდებარეობს [[პროკლეტიე|ალბანეთის ალპების]] ხეობაში, ამავე სახელწოდების მდინარის გასწვრივ.

== გეოგრაფია ==
ვერმოში არის ''Bjeshkët e Namuna'' ("დაწყევლილი მთები") ან [[პროკლეტიე|ალბანური ალპების]] ნაწილი, მთა ჩრდილოეთ ალბანეთში, რომელიც ვრცელდება დასავლეთ [[კოსოვო|კოსოვოში]] და აღმოსავლეთ [[მონტენეგრო]]<nowiki/>ში და რომლის უმაღლესი წერტილი, ''[[Maja Jezerce|Maja Jezerca]]'', მდებარეობს სამხრეთით 18,8 კილომეტრში (12 მილი). ვერმოში, თეთისა და [[ვალბონის ველის ეროვნული პარკი|ვალბონას]] ეროვნულ პარკში.

ვერმოში მოიცავს პეტროჯას (ასევე ცნობილი როგორც ცენტრი, "ცენტრი"), ველანის, ბაშკიმის ("შეერთება", ლეპუშის ველის ჩათვლით), ველიპოჟისა და მალიაჟის კვარტლებს. როდესაც პირველად გამოიკვლიეს, მას ეწოდა ''Bjeshkët e Seljanave'' .

მის მთის საძოვრებს ეძახიან ''სეფერჩე'', ''სმუტიროღა'', ''ლუგუ ი დოლიტი'', ''პერბიცე'', ''გრებენი'' და სხვ.

ვერმოში არის [[მონტენეგრო|მონტენეგროსთან]] [[ალბანეთის სასაზღვრო გადასასვლელები|სასაზღვრო გადასასვლელი]] Vjeternik-ის მახლობლად, [[შკოდერი|შკოდერის]] გზაზე ( {{Convert|95|km}} მოშორებით) და [[კოპლიკი]] [[გუსინჟე|გუსინჯამდე]] და [[პლავი|პლავამდე]] მონტენეგროში.

=== მდინარე ვერმოში ===
ვერმოში ვრცელდება მდინარე ვერმოშის (ალბანურად ''Lumi i Vermoshit'' ) 100 კილომეტრზე (62 მილი), რომელიც ეკუთვნის ალბანეთს. მდინარე ვერმოში [[მონტენეგრული ენა|ჩერნოგორიული]] სახელწოდებით ''Vrmoša'' ჩნდება [[Maglič (mountain)|მაგლიჩის]] მწვერვალზე აღმოსავლეთ ჩერნოგორიის [[კუჩი|კუჩის]] რაიონში, ალბანეთში გაშვებამდე. ის ხელახლა შედის მონტენეგროში ვიტერნიკში ''გრნჩარის'' სახელით. [[გუსინჟე|გუშინიეში]] მარჯვნიდან ''ვრუჟეს'' ნაკადი აგრძელებს ''ლუჩას'' სახით კიდევ რამდენიმე კილომეტრს, სადაც ჩაედინება [[პლავის ტბა|პლავის ტბაში]] და ქმნის პატარა დელტას. იქ ის მიედინება ტბიდან ჩრდილოეთით, მთის ''[[ვიზიტორი მთა|Visitor-ის]]'' გვერდით, სახელწოდებით ''[[ლიმი (მდინარე)|Lim]]'', დარჩენილი 197 კილომეტრის მანძილზე (122 მილი) მონტენეგროში, სერბეთსა და [[ბოსნია და ჰერცეგოვინა|ბოსნია-ჰერცეგოვინაში]], სადაც უერთდება [[დრინა|დრინას]] [[ვიშეგრადი (ბოსნია და ჰერცეგოვინა)|ვიშეგრადის]] [[წყალსაცავი|წყალსაცავთან]] .

== ისტორია ==
ფოლკლორის თანახმად, სამი ძმა ყიდის, ვული და ნილი დააფუძნეს ვერმოში და ისინი სოფლებს სელკას, ვუკლის და ნიკის უწოდებენ.

საზღვარი [[1878]] წელს [[ბერლინის კონგრესი|ბერლინის კონგრესმა]] მიიღო, რომელმაც [[პლავი]], [[გუსინე]], [[ტუზი]] და [[ულცინი]] [[მონტენეგრო]]<nowiki/>ს სამთავროს [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] ხარჯზე გადასცა.

[[მალესია|მალესორის]] მაღალმთიანის ნაწილი, ადგილობრივი [[კელმენდის მთის ტომი]] ცნობილია თავისი მებრძოლი ტრადიციით, ძირითადად უცხოელი ოკუპანტების წინააღმდეგ. ტრადიციულად [[კათოლიციზმი|კათოლიკი]] იყო.

=== მონარქისტული მმართველობა ===
[[ალბანეთის სამთავრო]] დაარსდა [[1914]] წელს. [[1925]] წელს ალბანეთი [[ალბანეთი|გამოცხადდა რესპუბლიკად]] .

[[1914]] წლის 13 სექტემბერს მონტენეგროს ჯარები შევიდნენ კელმენდიში და იბრძოდნენ სამი საათის განმავლობაში, დალაგდნენ და დაწვეს სელჩე, ვუკელი, თამარი და ნიკი, მხოლოდ ვერმოშმა შეძლო თავის გადარჩენა. 90 კაცი დახვრიტეს და მონტენეგროს ჯარებმა მათთან ერთად 10 000 ცხვარი, თხა და მსხვილფეხა პირუტყვი წაიღეს.

[[1923]] წლის 23 მაისს იუგოსლავიამ უარი თქვა ვერმოშისა და წმინდა ნაუმის მონასტრის ადგილობრივობაზე, მიუხედავად დელიმიტაციის კომისიის გადაწყვეტილებისა. იუგოსლავიის მინისტრმა ამ საკითხთან დაკავშირებით პროტესტი განაახლა.

[[1925]] წლის 28 ივლისს [[წმინდა ნაუმის მონასტერი|წმინდა ნაუმისა და ვერმოშის მონასტრის]] ტერიტორიები იუგოსლავიას გადაეცა. ზოგ I-მა დათმო ტერიტორიები, როგორც მეგობრული ჟესტი და გადახდა იუგოსლავიის დახმარებისთვის ზოგის ტახტზე დაბრუნებაში და შეთანხმებით ალბანეთმა მიიღო [[პეშკოპი]] და სხვა მცირე დათმობები. <ref>Pearson 2004, p. 248</ref>

=== კომუნისტური მმართველობა ===
[[ფაილი:Vermosh_67.JPG|მინი|250x250პქ| ერთი კაცის ბუნკერები [[ენვერ ხოჯა|ხოჯას]] ეპოქიდან ვერმოშში]]
[[1985]] წელს ენვერ ხოჯას გარდაცვალების შემდეგ, ვერმოშელებმა ქვეყნიდან გაქცევა სცადეს. უმეტესობა [[კომუნიზმი|კომუნისტებმა]] დაიჭირეს და შკოდერში მიიყვანეს. აღსანიშნავი მოვლენა იყო 17 წლის პელუმ პელუმბაიის მკვლელობა, რომელიც ცდილობდა იუგოსლავიის საზღვრის გადაკვეთას [[ჰანი და ჰოტიტი|ჰანი ი ჰოტიტის]] გავლით, მაგრამ ალბანეთის სასაზღვრო პოლიციამ დაიჭირა და სატვირთო მანქანაზე მიბმული შკოდერში გაათრიეს. მოვლენამ გამოიწვია ბუნტი, რომლის დროსაც ადგილობრივი ხელისუფლება იძულებული გახდა დაკავშირებოდა [[რამიზ ალია|რამიზ ალიას]] და ხოჯას მეუღლეს [[ნეჯმიე ხოჯა|ნეჯმიჯე ხოჯას]] . იმავე წელს, [[ბაჟე|ბაჟედან]] ადამიანთა ჯგუფმა სცადა საზღვრის გადაკვეთა ვერმოშში, მაგრამ დაიჭირეს ალბანეთის სასაზღვრო პოლიციამ, რომელმაც კიდევ ერთხელ გადმოათრია მათი ცხედრები კელმენდის მუნიციპალიტეტში, შემდეგ კი შკოდერში. 

== ტურიზმი ==
ტურისტების უმეტესობა ვერმოშში მოდის მთის ხედებისთვის. ასევე არსებობს 30-ზე მეტი სახეობის [[მედიცინა|სამკურნალო]] და [[ენდემები|ენდემეური]] მცენარე.

ვერმოშში პოპულარული აქტივობები მოიცავს ლაშქრობას, თევზაობას, ცხენოსნობას და კონკურსს "მის ბჟეშკა" ("მის მთები"). 

== დემოგრაფია ==
[[ფაილი:Vermosh_21.JPG|მინი|250x250პქ| ვერმოშის ეკლესია]]
ვერმოშის დასახლება დაიწყო [[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] შუა წლებში, ჯერ გაზაფხულისა და ზაფხულის 4-6 თვის განმავლობაში მკაცრი ზამთრის გამო (რეგულარულად 3 ფუტამდე თოვლი).

იქ მცხოვრები ოჯახების უმეტესობა სათავეს იღებს [[სელცე|სელკადან]], ვერმოშის სამხრეთით 11 კილომეტრში (6,8 მილი). [[XIX საუკუნე]]<nowiki/>ში რამდენიმე მუსლიმი ალბანელი ოჯახი დასახლდა [[გუსინჟე|გუციდან]] და [[პეჩ|პეჯიდან]] .

რეგიონული ეკონომიკა ძირითადად აგებულია სოფლის მეურნეობაზე, იმიგრანტთა ფულადი გზავნილებზე და ტურიზმზე.

ვერმოშის ოჯახებს მიეკუთვნება: Vushaj, Beqi, Bujaj, Vukaj, Cali, Dukaj, Gjoni (Gjonaj), Hasanaj, Hysaj, Koçaj, Lekutanaj, Lelçaj, Lumaj, Maçaj, Mernaçaj, Mitaj, Nacaj, Pepaj, Peraj, Pllumaj, Preljocaj. რეჯაჯი, სელმანაჯი, სმაჯლაჯი, შკუტაჯი, სტაკა, თინაჯი, ვოლაი და ვუქტილაი

== გამორჩეული ხალხი ==

* [[პრეკ კალი]] (ფლ. [[1911]]–<nowiki/>[[1930]]), ვერმოშში დაბადებული პარტიზანი, რომელიც იბრძოდა [[დეჩიკის ბრძოლა|დეჩიკის ბრძოლაში]] [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] წინააღმდეგ, მოგვიანებით კი [[სერბეთის სამეფო|სერბეთის სამეფოსა]] და [[ენვერ ხოჯა|ენვერ ხოჯას]] მეთაურობით კომუნისტური ძალების წინააღმდეგ. ხოჯამ ის შეატყუა და მოკლა [[ბზობა|ბზობის კვირას]] .
* [[Gjeto Gjek Vushmaçaj]], ასევე ხშირად მოიხსენიება როგორც [[Gjeto Gjeku Vushaj]] იყო მაღალმთიანი [[კელმენდის რეგიონი|კელმენდის]] [[მთის ტომი|მთის ტომში]], რომელიც მდებარეობს ვერმოშში, რომელიც იბრძოდა [[სერბეთის სამეფო|სერბეთის სამეფოს]] წინააღმდეგ და ცნობილი იყო უცხო ოკუპანტების წინააღმდეგ საბრძოლო ტრადიციებით. ←
* [[ლეშ მარაში]]
* [[ფრენ ლეშ თინაჯი]]
* [[მემა სმაჯლაჯი]]
* [[მარტინ ჰასანი]]
* Gjon Çuni Hysaj
* [[ლუკ მარკ ჯელოშ ჰისაჯი]]
* Zek Çuni Hysaj
* [[ჯელოშ ჩუნი ჰისაჯი]]
* [[პიტერ ჯეკ ჰისაჯი]]
* [[მარაშ ვატა ლუმაჯი]], ებრძოდა კომუნისტურ რეჟიმს
* Gjon Prec Rexhaj
* [[დოდ პრეკი ნიკა ბუჯაჯი]], ებრძოდა კომუნისტურ რეჟიმს
* [[გჯერგჟ ნდუ]]
* [[დედ ლულაში]]
* [[ფრან მალი]]
* [[ნიკ მარკუ რეჯაი]]
* [[დედ მაკაი]]

== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}

=== წყაროები ===

* {{cite book|author=Pearson, Owen|title=Albania and King Zog: Independence, Republic And Monarchy 1908-1939|publisher=I.B. Tauris|year=2004|url=https://books.google.com/books?id=3_Sh3y9IMZAC}}

== გარე ბმულები ==

* [http://www.kelmend.info/ კელმენდის მუნიციპალიტეტის ოფიციალური ვებგვერდი]

[[კატეგორია:ალბანეთი]]

ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:

თარგი:Cite book (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite web (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Convert (რედაქტირება)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Convert (რედაქტირება)
მოდული:Convert/data (რედაქტირება)
მოდული:Convert/text (რედაქტირება)

ვერმოში-ზე დაბრუნება.

მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ვერმოში“-დან