იხილეთ წყარო გვერდისთვის ვახტანგ VI

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზების გამო:
ეს გვერდი დაბლოკილია რედაქტირებისთვის.
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis. The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
- Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
- Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20. გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე. წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.
{{რჩეული/2.0}}{{მმართველი
|ქვეყანა = [[ქართლის სამეფო|ქართლის]]
|ქვეყანა2 = [[ქართლის სამეფო|ქართლის]]
|თანამდებობა = მეფე
|თანამდებობა2 = [[ჯანიშინი]]
|სახელი = ვახტანგ VI
|ორიგინალური სახელი = 
|რიგი = 
|რიგი-მეუღლეების = 
|სურათი = Vakhtang VI in Iștvanovici's Sahareba, 1709.svg
|წარწერა = ვახტანგის 1709 წლის სტამბური მინიატურა
|მმართველობის დასაწყისი = [[1716]]
|მმართველობის დასაწყისი2 = [[1703]]
|მმართველობის დასასრული = [[1724]]
|მმართველობის დასასრული2 = [[1714]]
|კორონაცია = 
|წინამორბედი = [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]]
|წინამორბედი2 = [[ლევან ბატონიშვილი]]
|მემკვიდრე = [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]]
|მემკვიდრე2 = [[ბაქარი]]
|სხვა წოდებები = 
|ვიცე-პრეზიდენტი = 
|პარტია = 
|დაბადების თარიღი = [[15 სექტემბერი]], [[1675]]{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=6}}
|დაბადების ადგილი = 
|გარდაცვალების თარიღი = [[26 მარტი]], [[1737]]{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=43}}{{sfn-2|დიდი ქართველები|2008|გვ=174}}{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=203}}
|გარდაცვალების ადგილი = [[ასტრახანის ოლქი|ასტრახანი]], [[რუსეთის იმპერია]]{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=203}}
|ქორწინება = [[რუსუდან დედოფალი]]
|შვილები = [[ბაქარი]]<br />[[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტი]]<br />[[გიორგი ბატონიშვილი (ვახტანგ VI-ის ძე)|გიორგი]]<br />[[პაატა ბატონიშვილი|პაატა]]<br />[[თამარი (თეიმურაზ II-ის მეუღლე)|თამარი]]<br />[[ანა (ვახტანგ VI-ის ქალიშვილი)|ანუკა]]<br />[[თუთა (ქართლის დედოფალი)|თუთა]]<br />როსტომი<ref group="კ">ვახტანგს რუსუდან ჩერქეზთა მთავრის ასულისაგან ხუთი შვილი ჰყავდა: [[ბაქარი]], [[���ამარი (თეიმურაზ II-ის მეუღლე)|თამარი]], [[ანუკა (ვახუშტი აბაშიძის მეუღლე)|ანუკა]], [[თუთა (ქართლის დედოფალი)|თუთა]] და [[გიორგი ბატონიშვილი (ვახტანგ VI-ის ძე)|გიორგი]]. ამათ გარდა, ვახტანგს სამი ხარჭისაგან ჰყავდა სამი ვაჟი: [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტი]], [[პაატა ბატონიშვილი|პაატა]] და როსტომი.</ref>
|დინასტია = [[ბაგრატიონები]]
|მამა = [[ლევან ბატონიშვილი]]
|დედა = თუთა გურიელი
|ხელმოწერა = Vakhtang VI signature.svg
}}
'''ვახტანგ VI''' (დ. [[15 სექტემბერი]], [[1675]] ― გ. [[26 მარტი]], [[1737]], [[ასტრახანი]]{{sfn-2|100 ქართველი უცხოეთში|2011|გვ=120}}) — [[ქართლის სამეფო|ქართლის]] გამგებელი ([[ჯანიშინი]]) [[1703]]-[[1714]] წლებში,{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}}{{sfn-2|საქართველოს მეფეები და პატრიარქები|2010|გვ=112}} მეფე [[1716]]-[[1724]] წლებში,{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}}{{sfn-2|საქართველოს მეფეები და პატრიარქები|2010|გვ=112}} სახელმწიფო და საზოგადო მოღვაწე, პოეტი, მთარგმნელი, ისტორიკოსი, კოდიფიკატორი და მეცნიერი. [[გიორგი XI|გიორგი XI-ის]] ძმის, [[ლევან ბატონიშვილი|ლევანის]] ძე. დედა — თუთა, [[ქაიხოსრო I გურიელი]]ს ასული. [[ორბელიანი, სულხან-საბა|სულხან-საბა ორბელიანის]] აღზრდილი. ვახტანგ VI-ის მეფობის ხანა გამორჩეულია საქართველოს ლიტერატურული და ინტელექტუალური აღორძინების დაწყებით. მის მიერ გატარებული რეფორმების შედეგად ქვეყანამ მნიშვნელოვანი პროგრესი განიცადა. [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა ორბელიანსა]] და [[ანტონ I|ანტონ I კათოლიკოსთან]] ერთად ვახტანგი ითვლება ახალი ქართული ლიტერატურის სულისჩამდგმელად. მის სახელთანაა დაკავშირებული პირველი ქართული სტამბის დაარსება და [[რუსთველოლოგია|რუსთველოლოგიისათვის]], როგორც მეცნიერული დისციპლინისათვის საფუძვლის ჩაყრა.

ვახტანგ VI-ის მეორე საკანონმდებლო ძეგლია — „[[დასტურლამალი]]“, რომელიც სახელმწიფოს ძირითადი კანონის — კონსტიტუციის მთავარ იურიდიულ ძეგლს წარმოადგენდა. იგი აწესრიგებდა ქვეყნის მართვა-გამგეობის, სამეფო კარის ეტიკეტისა და სახელმწიფოებრივი ცხოვრების სხვა პრაქტიკულ მხარეებს.

ვახტანგის თაოსნობითა და უშუალო მონაწილეობით მრავალი ღონისძიება განხორცილედა კულტურის დარგშიც. [[1709]] წელს მან ვლახეთში (რუმინეთი) მოღვაწე ქართველის [[ანთიმოზ ივერიელი]]ს დახმარებით დააარსა [[საქართველო]]ში პირველი ქართული სტამბა, რითაც ხელი შეუწყო ქათული ეკლესიების წიგნით მომარაგებას.

[[1709]] წელს დაიბეჭდა „სახარება“, „დავითნი“ და „სამოციქულო“, ხოლო [[1712]] წელს, ვახტანგ VI-ის რედაქციითა და კომენტარებით, პირველად დაიბეჭდა „[[ვეფხისტყაოსანი]]“.

ვახტანგ VI იყო თავისი დროის ერთ-ერთი გამოჩენილი პოეტი, მეცნიერი, მთარგმნელი, კრიტიკოსი, რედაქტორი, კომენტატორი და საგანმანათლებლო საქმის ორგანიზატორი. მან თარგმნა და გადმოაკეთა დიდაქტიკური ლიტერატურის თვალსაჩინო ნიმუშები: „ქილილა და დამანა“, „ამირ-ნასარიანი“, „სიბრძნე მალაღობელი“ და სხვა. ძველ ქართულ მწერლობაში ერთ-ერთმა პირველმა შექმნა პატრიოტული ლირიკის ნიმუშები.

ჰუმანიტარული მეცნიერებების გარდა, ვახტანგი გატაცებული იყო [[ასტრონომია|ასტრონომიით]], [[მათემატიკა|მათემატიკით]], [[გეოგრაფია|გეოგრაფიით]], [[ქიმია|ქიმიით]] და [[მედიცინა|მედიცინით]]. მან თარგმნა „ზიჯის“ ანუ „ვარსკვლავთა კატალოგი“, რასაც დაურთო მის მიერვე შედგენილი სპარსულ–ქართული ასტრონომიულ-ასტროლოგიური ლექსიკონი. ვახტანგ VI-მ შეადგინა [[ქიმია|ქიმიის]] სახელმძღვანელო: „წიგნი ზეთების შეზავებისა და ქიმიის ქმნისა“. იგი დიდ ყურადღებას აქცევდა [[მედიცინა]]საც — შინაარსობრივად გამართა, შენიშვნები დაურთო და ყოველდღიურ გამოსაყენებელ სამედიცინო წიგნად აქცია „[[კარაბადინი]]“.

პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში საკმაოდ ახალგაზრდა ჩაება ბიძის, [[გიორგი XI]]-ის მხარდასაჭერად. [[1703]] წელს შაჰის მიერ გიორგის მეფედ დამტკიცების შემდეგ, ვახტანგი მის ნაცვლად ქართლის [[ჯანიშინი]] და ქვეყნის ფაქტობრივი მმართველი გახდა, [[1716]] წელს კი [[ისლამი]]ს ფორმალურად მიღების შემდეგ შაჰმა ქართლის მეფედ დაამტკიცა. [[1724]] წელს ქვეყანაში არსებული მძიმე მდგომარეობის გამო ვახტანგი იძულებული გახდა რუსეთში გამგზავრებულიყო, სადაც სიკვდილამდე ცხოვრობდა, თუმცა მას გადასახლებაშიც არ შეუწყვეტია აქტიური საზოგადოებრივი თუ კულტურულ-სამეცნიერო მოღვაწეობა. ვახტანგ VI გარდაიცვალა [[1737]] წლის [[26 მარტი|26 მარტს]] ქალაქ [[ასტრახანი|ასტრახანში]], დაკრძალულია ასტრახანის მიძინების ტაძარში.

== ოჯახი ==
ვახტანგ ბატონიშვილი დაიბადა [[1675]] წლის 15 სექტემბერს.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=6}} მამამისი – [[ლევან ბატონიშვილი]], ქართლის მეფის, [[ვახტანგ V]] შაჰნავაზის შვილი და [[გიორგი XI]]-ის ძმა, განათლებული მწიგნობარი იყო. მან თავისებური წვლილიც კი შეიტანა ძველ ქართულ მწერლობაში, კერძოდ, შეთხზა საყურადღებო საგალობლები. დედა – თუთა იყო ქაიხოსრო გურიელის ასული. იგი [[1678]] წელს გარდაიცვალა, როცა ვახტანგი მხოლოდ 3 წლის იყო.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=6}}{{sfn-2|დიდი ქართველები|2008|გვ=171}} შემდეგში ვახტანგს დედინაცვალი – თინათინ ავალიშვილი ზრდიდა.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}{{sfn-2|დიდი ქართველები|2008|გვ=171}}

მეფე ვახტანგს სულ ექვსი და-ძმა ჰყოლია. მათ შორის ღვიძლი – ერთი და და ორი ძმა (ხვარამზე, [[ქაიხოსრო (მეფე)|ქაიხოსრო]], დამიანე), სამი კი ნახევარძმა ([[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]], სვიმონი, თეიმურაზი).{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=7}} ისტორიულ წყაროებში ლევან ბატონიშვილის ხარჭებისაგან ნაშობი შვილებიც მოიხსენიებიან (ადარნასე, კონსტანტინე, ხორეშანი, როსტომი). ვახტანგის ძმებიდან [[ქაიხოსრო (მეფე)|ქაიხოსრო]] და [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]] ერთხანს მეფობდნენ კიდევაც ქართლში, დამიანე კათალიკოსი გახდა ([[დომენტი IV]]-ის სახელით) და დიდხანს უძღვებოდა ქართულ ეკლესიას ურთულეს პერიოდში. წყაროებიდან ისიცაა ცნობილი, რომ იგი ძმასთან, ვახტანგ VI-სთან, ერთად სამართლის წიგნისა და „[[დასტურლამალი]]ს“ შედგენაშიც მონაწილეობდა და სამეფო ტახტზეც აცხადებდა პრეტენზიას, თუმცა უშედეგოდ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=7}}

== აღზრდა და განათლება ==
ვახტანგმა უნივერსალური განათლება მიიღო, საფუძვლიანად გაიცნო და შეისწავლა ძველი ქართული სასულიერო-საეკლესიო მწერლობა და საერო-მხატვრული ლიტერატურა, ღრმად შეისწავლა აგრეთვე ღვთისმეტყველება და საეკლესიო ისტორია, გაიარა სათანადო რაინდული წვრთნა. შესაფერისად გაიწაფა იგი სამხედრო-პრაქტიკულ დისციპლინებშიც.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}

ვახტანგმა საკმაოდ კარგად შეისწავლა ენები, ლიტერატურა, ისტორია, ფილოსოფია, სამართალი, ასტრონომია, გეოგრაფია და ა. შ. თავისი ხალასი ნიჭით, ფხიზელი გონებით, მუყაითობითა და შრომისმოყვარეობით მან ადრევე მიიქცია საზოგადოების ყურადღება. პატრი რეჯინალდო, რომელიც ვახტანგს ასტრონომიას ასწავლიდა,{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=6}} რომში გაგზავნილ წერილში აღნიშნავდა: „''საკმაოდ მაღალნიჭიერი და სწავლისმოყვარეაო''“, იქვე კი დასძენდა – ასტრონომიას კარგად ითვისებს და ძალიან მოსწონსო. [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტის]] დახასიათებით ვახტანგი იყო „''ცნობისმოყვარე, ბრძენი, მხნე და ახოვანი, შვენიერ-ჰაეროვანი, მუშაკი, უხვი და მშვიდი''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}

ვახტანგს შესანიშნავი პირობები ჰქონდა სწავლისათვის. იგი სარგებლობდა სასახლის წიგნსაცავით, იყენებდა უძველეს ხელნაწერებს, ახლო ურთიერთობა ჰქონდა ცნობილ მწიგნობრებთან, იზრდებოდა მწერალთა და მეცნიერთა წრეში. მის აღზრდას ხელმძღვანელობდნენ გამოჩენილი პირები, ზედამხედველობას უწევდნენ განსწავლული მეფე-ბატონიშვილები. სასახლეში ყველა ცდილობდა დახმარება აღმოეჩინა ვახტანგისათვის. იგი ძალზე დაიახლოვა მეფე [[გიორგი XI]]-მ, მისი ლიტერატურული ინტერესის გაღვივებას ხელი შეუწყო [[არჩილ II|არჩილმა]]. მათ შორის მუდამ მტკიცე კავშირი და მეგობრული ნათესაური ურთიერთობა იყო. განსაკუთრებით აღსანიშნავია ის დიდი ამაგი, რომელიც ვახტანგისადმი მიუძღვის სახელოვან ქართველ მწერალსა და გამოჩენილ საზოგადო მოღვაწეს [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა ორბელიანს]].{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=14}}{{sfn-2|ყველა დროის 100 უდიდესი ქართველი|2014|გვ=120}}
[[ფაილი:Vaxtan VI sulxan saba. saidan.XVIII s. miniatura.jpg|275პქ|მინიატიურა|მარცხნივ|ვახტანგ VI და [[სულხან-საბა ორბელიანი]]; XVIII საუკუნის მინიატურა]]
სულხან ორბელიანი ძალზე ახლოს იყო სამეფო კართან, მეფე-ბატონიშვილებთან. სხვათა შორის, მისი აღზრდა-განათლების საქმეს მამამისთან (ვახტანგ მდივანბეგი) ერთად ქართლის უფლისწულებიც ხელმძღვანელობდნენ. გიორგი ბატონიშვილი მის საპატიო აღმზრდელად ითვლებოდა. საპასუხოდ ისიც თავდადებით ემსახურებოდა ვახტანგ V-ის შთამომავლობას. გიორგი მეფე და მისი ახლობლები ხშირად აღნიშნავდნენ სულხანის დამსახურებასა და ღვაწლს. ვახტანგის ცნობით, სულხანი მის „''მამა-ბიძათა ზედა დიდად ნამსახური და გარჯილი იყო''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=15}}

სამეფო კარმა სულხანს ვახტანგის აღზრდა დაავალა. მან ამ საქმეს ენერგიულად მოჰკიდა ხელი. მეფის შემდგომი კულტურულ-შემოქმედებითი საქმიანობა ცხდყოფს, რომ სულხანმა ეს დავალება პირნათლად შეასრულა, რითაც კიდევ უფრო მეტი სახელი და ავტორიტეტი მოიპოვა. მისიონერი რიშარი [[1713]] წელს საგანგებოდ აღნიშნავდა: „''ამ თავადმა აღზარდა ვახტანგი და მისი სახლობა. ამისთვის ისეთ პატივს სცემენ და ისე უყვართ, როგორც საკუთარი მამა; აგრეთვე მთელ საქართველოსაც მამად მიაჩნია.''“{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=15}}

სულხანის სიტყვით, ის იყო „''ვახტანგ მეფისა ბიძად და გამზრდელად წოდებული და დიდად საყვარელი'',“ ხოლო ვახტანგი „''ყოვლად საყვარელი ბატონი ბიძის უმდაბლეს ძმისწულს''“ უწოდებდა საკუთარ თავს.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=16}}

ორბელიანი არა მარტო პირადად ასწავლიდა ვახტანგს, არამედ საერთოდ ხელმძღვანელობდა მის აღზრდა-განათლებასა და შეძლებისდაგვარად ყოველი დისციპლინის შესწავლას თვალს ადევნებდა. მისი ყურადღების გარეშე არ დარჩენილა ისეთი დარგიც კი, როგორიც [[ასტრონომია]]ა. ჩვენამდე მოაღწია ვახტანგისათვის განკუთვნილმა კოსმოგრაფიის სახელმძღვანელომ აღმზრდელის მინაწერებით, შენიშვნებითა და განმარტებებით.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=16}}

ამრიგად, ვახტანგი განსაკუთრებულ პირობებში აღიზარდა და ენციკლოპედიური განათლება მიიღო. ბუნებრივია, ვახტანგის, როგორც მომავალი სახელმწიფო მოღვაწის, მწერლისა და მეცნიერის ჩამოყალიბებაზე, მისი თვისებებისა და ხასიათის ფორმირებაზე დიდი გავლენა მოახდინა როგორც ქართლის პოლიტიკურ-ეკონომიკურმა მდგომარეობამ, ისე მისმა კულტურულმა გარემომ.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=16}}

== ადრეული წლები ==
13 წლის ვახტანგი აქტიურად ჩაება პოლიტიკურ და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში. იგი გამოდის გიორგი XI-ის მომხრედ და იბრძვის ურჩი ფეოდალების წინააღმდეგ. [[1691]] წელს გიორგი XI-მ დაიწყო ბრძოლა ქართლში გასამეფებლად. ბრძოლა ოთხი წლის განმავლობაში მიმდინარეობდა. ვახტანგი აქაც მონაწილეობდა საბრძოლო შეტაკებებში. [[1692]] წელს [[თბილისი]]ს მისადგომებთან ვახტანგი მონაწილეობდა ირანელთა გარნიზონის წინააღმდეგ გამართულ ბრძოლაში. იგი სიკვდილს სასწაულებრივად გადაურჩა. მოწინააღმდეგის ნასროლი ისარი ვახტანგს ხოხონა ხერხეულიძის მარჯვედ ნახმარმა ფარმა ააცდინა. [[1695]] წელს 20 წლის ვახტანგმა, ხარაგაულში, მცირე ტაძარში ჯვარი დაიწერა ჩერქეზეთის ბატონის ასულზე,<ref group="კ">ვახტანგი, [[გიორგი XI]]-ის დავალებით, მოკავშირეებს ეძებდა საქართველოშიც და მის ფარგლებს გარეთაც. ყურადღება ამ მხრივ ჩერქეზებზე იყო მიპყრობილი. ჩერქეზეთთან ურთიერთობის განსამტკიცებლად [[გიორგი XI]]-მ თავისი ვაჟის, ბაგრატის, საცოლედ აირჩია ჩერქეზეთის ბატონის მშვენიერი ასული, მაგრამ, რადგანაც ბაგრატი ირანში გარდაიცვალა, გიორგიმ ძმისშვილს მიათხოვა სარძლო.</ref> რომლის თავდაპირველი სახელი უცნობია, შემდეგ კი რუსუდან დედოფლად იწოდება.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=9}} ეს ნაბიჯი ჩერქეზეთთან კავშირის განმტკიცებას ისახავდა მიზნად. ისტორიულ წყაროებში რუსუდანი სათნო და ღირსეულ დედოფლად მოიხსენიება, რომელიც ყოველთვის მხარში ედგა მეფეს. ხარაგაულში ვახტანგს რამდენიმეწლიანი იძულებითი ყოფნა მოუხდა, რადგანაც თავს არიდებდა [[ერეკლე I]]-სა და მისი მომხრეებისაგან მოსალოდნელ უსიამოვნებებს. ხარაგაულშივე შეეძინა ახალგაზრდა წყვილს უფლისწული [[ბაქარი]].{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=9}}

== ვახტანგი როგორც ქართლის ჯანიშინი ==
შაჰ სულთან ჰუსეინის ნების შესაბამისად, [[1703]] წელს გიორგი XI ქართლის მეფედ დამტკიცდა, თუმცა შაჰმა ის ქართლში არ გამოუშვა და მის ნაცვლად ქართლის მმართველად [[ჯანიშინი]]ს სტატუსით ვახტანგი დანიშნა.<ref group="კ">ჯანიშინის, ანუ მეფის მოადგილის პოსტზე ვახტანგმა შაჰის კარზე გაწვეული მამა – [[ლევან ბატონიშვილი|ლევანი]] შეცვალა, რომელმაც უფრო ადრე შაჰის სამსახურშივე დაღუპული ძმის ადგილი დაიკავა.</ref>

=== ვახტანგ VI-ის პირველი ნაბიჯები ქართლის სამეფოს სათავეში ===
ქართლის სათავეში ჩამდგარი 28 წლის ჯანიშინი იძულებული გახდა, უპირველეს ყოვლისა, [[ერეკლე I|ერეკლე-ნაზარალი ხანის]] მიერ სპარსულ ყაიდაზე გარდაქმნილი ქართლის სამეფოს მართვა-გამგეობა ისევ ქართულ სტილზე მოექცია.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=287}} თავდაპირველად, მან გადააყენა ნაზარალი-ხანის მხარდამჭერი სახელმწიფო მოხელეები და გააუქმა მის დროს დადგენილი უცხო ტრადიციაზე დაყრდნობილი წესები. ამასთან, სახელმწიფოს მართვის საქმეში თავისი პოლიტიკის მომხრე და ერთგული პირები ჩააბა,{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=287}} ერეკლე I-ის მიერ შერისხულ თავადებს კი წართმეული მამულები და ყმები დაუბრუნა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=12}}

ახალ მმართველს კარგად ესმოდა, რომ ქვეყნის ეკონომიკური სიძლიერის გარეშე იგი ვერავითარ შორს მიმავალ გეგმას ვერ განახორციელებდა. ამ მიზნის მისაღწევად კი პირველი რიგის ამოცანად სოციალური ურთიერთობის მოწესრიგება მიიჩნია.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=287}}

მწარმოებელი მოსახლეობის ბედზე დაფიქრება და მისი ინტერესების გათვალისწინება ახალმა ცხოვრებამ დააყენა დღის წესრიგში, ამაში მმართველმა ელიტამ საკუთარი კეთილდღეობის საფუძველი და გარანტი დაინახა („''რა ამოწყდეს გლეხი კაცი, საქართველო დაძაბუნდეს''“ — [[არჩილ II]]).{{sfn-2|საქართველოს ი��ტორია, ტ. III|2012|გვ=288}}

ქართლის ახალგაზრდა მმართველმა სწორად აუღო ალღო დროის მოთხოვნას და სოციალური საკითხების მოგვარება უპირველესად ბატონსა და გლეხს შორის ურთიერთობის მოგვარებით დაიწყო. ვახტანგმა შეზღუდა ფეოდალთა თვითნებობა და კანონმდებლობით მოაწესრიგა ბატონისა და ყმის ურთიერთდამოკიდებულება, მშრომელთა სამეურნეო და საოჯახო უფლებები, საკუთრების ფორმები, ბეითალმანი და ა. შ.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=288}}

იგი განსაკუთრებული სიმკაცრით მიუდგა ყმისათვის განსაზღვრული ბეგარა-გადასახადის გაზრდის ტენდენციას და კანონით „უდების დადება“ კაცის კვლის თანაბარ დანაშაულად იქნა აღიარებული.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=288}}

ვახტანგს თვალწინ ჰქონდა უახლესი მაგალითები, როდესაც გლეხკაცობა გაძლიერებულ [[ექსპლუატაცია]]ს გაქცევა-გადაკარგვით პასუხობდა, ამიტომ იგი კატეგორიულად აფრთხილებდა მებატონეებს „...ნურა კაცი თავის ყმას ძალას ნუ დაატანს, თორემ წავა“{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=288}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=13}} და ამ დებულებით გლეხთა სამართლიან კლასობრივ ბრძოლას საკანონმდებლო დასტური მისცა.

[[ერეკლე I|ერეკლე-ნაზარალი ხანის]] დროს ქართლში გამეფებულმა უმოწყალო ექსპლუატაციამ გლეხთა მნიშვნელოვანი ნაკადის კახეთისაკენ მიგრაცია გამოიწვია. ქართლის ახალი გამგებელი ენერგიულად შეუდგა ამ მოვლენის აღკვეთას და უკუპროცესის დაწყებას. გახიზნული გლეხთა ოჯახების უკან დაბრუნების ორგანიზება საკმაოდ რთული და შრომატევადი პროცესი იყო. ე. წ. „მყრელობის“ გატარებაში მან სპარსეთის ხელისუფლებაც დაიხმარა და მთელი რიგი წამახალისებელი ზომებიც გამოიყენა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=288}} მიუხედავად სირთულეებისა, ჩაფიქრებული ღონისძიება წარმატებით დასრულდა და შესაძლებელი გახდა მრავალი დიდი ხნის მიტოვებული სოფლის ხელახლა დასახლება.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=12}}

==== საეკლესიო კრება ====
ისტორიული გამოცდილებით, ქვეყანაში მნიშვნელოვან სახელმწიფოებრივ გარდაქმნათა განსახორციელებლად აუცილებელი იყო ეკლესიის მხარდაჭერა და თანადგომა. ვახტანგის თაოსნობით, [[1705]] წელს მოიწვიეს საეკლესიო კრება, რომელმაც მცხეთის კათოლიკოსად და ქართული ეკლესიის სულიერ მეთაურად აირჩია [[რუსეთი]]დან დაბრუნებული ვახტანგის ძმა – დამიანე, შემდგომში – კათოლიკოსი [[დომენტი IV]].{{sfn-2|ყველა დროის 100 უდიდესი ქართველი|2014|გვ=121}} დამიანე, რომელმაც საკათოლიკოსო ტახტზე ერეკლე I-ის ბიძა, [[ევდემოზ II|ევდემოზ დიასამიძე]] შეცვალა, შესაფერისი კანდიდატურა იყო, რადგანაც იგი ძმის თანამოაზრე და ერთგული მხარდამჭერი იყო. პირველი, რაც გაკეთდა მისი კათოლიკოსობისას, იყო ის, რომ ქართულმა ეკლესიამ დაიბრუნა თავნება თავადების მიერ მიტაცებული საეკლესიო მიწები. ძმებს დიდი ღვაწლი მიუძღვით ქართული ეკლესია-მონასტრების აღდგენა-აღმშენებლობის საქმეში. განახლდა და შეიმკო სვეტიცხოვლის, სადგერისქსოვრისის, ურბნისის, ანჩისხატის, მეტეხის ტაძრები; განადგურების პირას მყოფი თბილისის სიონის ტაძარი კი „ძირიდამ გუმბათითურთ“ აშენდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=12}}

=== სამართლებრივი მოღვაწეობა ===
{{მთავარი|ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებული|დასტურლამალი}}
[[ფაილი:Vakhtang VI law code MSS.jpg|255px|მინიატიურა|მარჯვნივ]]
{{ჩანართი
| გასწორება = left
| სიგანე = 30%
| სიმაღლე = 
| სათაური = 
| სათაური ქვევით = 
| შიგთავსი = „''დაცემული მართლმსაჯულების აღდგენისათვის ვახტანგ VI-მ თავდაპირველად შეკრიბა ქართული ძველი სასამართლოს წიგნები „ქათალიკოზისა და მეფის გიორგისა და ბექას განჩინებული სამართლები“. ზედ დაურთო „დაბადებისა მოსეს მიერ ქმნილი სამართალნი და კუალად ბერძენთა და სომეხთა წიგნთაგან გარდმოთარგმნული“. ამ შრომის შემდეგ მან დიდებული სამღვდელოებისა და მოხელეების თანდასწრებითა და „დარბაზის ერთა, ჭკუათა მყოფელთა და მოხუცებულთა კაცთა“ თანამშრომლობით ახალი წიგნი შეადგინა''“.
| წყვეტის გარეშე = 
| შრიფტის ზომა = 
| ხელმოწერა = [[ივანე ჯავახიშვილი]]{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=14}}
}}
[[ფაილი:ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებული (S-3683).PNG|255px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ვახტანგ VI-ის სამართლის წიგნთა კრებული]]
განსაკუთრებით დიდი და ნაყოფიერი შრომა გასწია ვახტანგმა ქართული სამართლის გამართვაში, ფაქტობრივად, ახალი, ევროპული დონის სამართლის შექმნაში.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}} მან შეაგროვა და საფუძვლიანად შეისწავლა ქართული და უცხოური (ებრაული, ბერძნული, სომხური) სამართლის ძეგლები.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}}{{sfn-2|საქართველოს მეფეები და პატრიარქები|2010|გვ=113}}{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=15}} მათი გაანალიზების საფუძველზე, იმდროინდელი ქართული ვითარების გათვალისწინებით, შეადგინა თავისი საკუთარი სამართლის კოდექსი და ყველაფერი ეს, ერთ წიგნად შეკრული დააფუძნა ქართულ სინამდვილეში.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}} არსებული ნაშრომი ასახავს იმ დროის საქართველოში არსებულ სოციალურ-ეკონომიკურ და კულტურულ ვითარებას და მისი განვითარების პერსპექტივებს ეხმიანება.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}} რაც მთავარია, ეს ნაშრომი არათუ უტოლდება მის თანამედროვე ევროპის იურიდიული მეცნიერების განვითარების დონეს, არამედ, ზოგჯერ წინაც უსწრებდა მას.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}} რუსი იურისტის, ფრენკელის, რწმუნებით XVIII საუკუნის დასაწყისში შედგენილი ვახტანგის სამართლის წიგნი გაცილებით უფრო ჰუმანური იყო, ვიდრე იმდროინდელი ევროპის სახელმწიფო სამართლის კოდექსები.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}} როგორც ჩანს, თანამედროვენი ვახტანგ VI-ის მრავალმხრივ წარმატებულ საქმიანობაში სამართლის წიგნის შექმნას მაინც გამორჩეულ მნიშვნელობას ანიჭებდნენ და სწორედ ამიტომ უწოდეს მას „რჯულმდებელი“.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}}{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=15}} ვახტანგის კანონთა წიგნი მთავარი იურიდიული კოდექსი იყო მთელ საქართველოში თითქმის ორი საუკუნის განმავლობაში.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}}

ერთ-ერთი პირველი რიგის ღონისძიებად ვახტანგმა აუცილებლად მიიჩნია ორიგინალური ქართული ადმინისტრაციული წესდების დამუშავება, რაც წარმატებით განახორციელა. „[[დასტურლამალი]]ს“ სახელით ცნობილმა ამ დოკუმენტმა, დიდი გავლენა მოახდინა სახელმწიფო ადმინისტრაციული წესრიგის დამყარებასა და მის შეუფერხებელ ფუნქციონირებაზე.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}} ფაქტობრივად, იგი სახელმწიფოს ძირითადი კანონის – კონსტიტუციის მთავარ იურიდიულ ძეგლს წარმოადგენდა.{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}}

=== სამხედრო და პოლიტიკური ღონისძიებები ===
ქვეყნის რეალური სამხედრო პოტენციალის დადგენასა და ხელისუფლების ე. წ. ფისკალური ამოცანების შესრულებას ემსახურებოდა მოსახლეობის აღწერის ღონისძიებები.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}}
[[ფაილი:ვახტანგ VI-ის მონეტა.JPG|255px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ვახტანგ VI-ის მიერ მოჭრილი მონეტა. 1708-1709 წწ.]]
ახალგაზრდა ჯანიშინი თავის მოღვაწეობაში მკვეთრად დაუპირისპირდა ���ეაქციონერ ფეოდალებს, რომლებმაც მისი სახით თავიანთი ტრადიციული უფლებების ხელყოფის საშიშროება დაინახეს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}} მტერი და არაკეთილისმსურველი მას ქვეყნის შიგნითაც ბევრი ჰყავდა და მის გარეთაც, ამდენად განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭებოდა რეგულარული სამხედრო შენაერთის, ე. წ. „მცველთა ჯარის“ ინსტიტუტის შემოღებას, რომლის უმთავრეს დანიშნულებასაც ცენტრალური ხელისუფლების გაძლიერება და ქვეყანაში წესრიგის აღდგენა წარმოადგენდა{{sfn-2|საქართველოს მეფეები|2007|გვ=200}} და რომელიც მის ერთგულ თავად-აზნაურთა და მსახურთაგან შედგებოდა და ხაზინიდან ფინანსდებოდა; გარდა ამისა, ამ რაზმის წევრები მთელი რიგი პრივილეგიებითაც სარგებლობდნენ.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}} „მცველთა ჯარის“ დახმარებით ვახტანგმა შეძლო ქართლის ჩრდილოეთი საზღვრის განმტკიცება. მან [[1707]] წელს დალაშქრა [[დვალეთი]] და ხარკი დააკისრა, რითაც ხელი შეუწყო ჩრდილოეთით მომთაბარე ტომებისაგან ქვეყნის თავდაცვას; ამასთან ერთად ალაგმა ქსნისა და არაგვის ურჩი ერისთავები.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=13}}

ვახტანგის ფართო პატრიოტული საქმიანობის გაშლა და მისი დიაპაზონი, რამდენამდმე, განპირობებული იყო შაჰის ხელისუფლების სისუსტითა და მის კარზე ქართული ლაშქრის დიდი ავტორიტეტით. შექმნილი გარემოება ქართლის მმართველმა მოხერხებულად გამოიყენა [[თბილისი]]ს სპარსული გარნიზონის უფლებების შესაზღუდად, რაც თავის მხრივ, საფუძვლად დაედო ტყვეთა სყიდვის აკრძალვისა და აღკვეთის საქმეს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}}
[[ფაილი:V6flag.JPG|220px|მინიატიურა|მარცხნივ|ვახტანგ VI-ის დროშა]]
ვახტანგს შესანიშნავად ესმოდა, რომ საკუთარი ფულის მოჭრა სახელმწიფოს არსებობის ერთ-ერთი ძირითადი ატრიბუტია, ამიტომ დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა მისი ინიციატივით გახსნილ [[ზარაფხანა]]ს, სადაც ქართული მონეტები იჭრებოდა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=290}} ამ საკითხის მოგვარებას მან საგანგებო კანონიც კი მიუძღვნა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=15}}

=== „ტყვეთა სყიდვის“ წინააღმდეგ ===
ვახტანგი ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც წინ აღუდგა იმ დროისათვის ქართლსა და მთლიანად საქართველოში გავრცელებულ უმძიმეს პრობლემას – „ტყვეთა სყიდვას“. ქართლ-კახეთში მოთარეშე ლეკები იტაცებდნენ მშვიდობიან მოსახლეობას და მათ ან გამოსასყიდის გადახდის შემდეგ უბრუნებდნენ პატრონს ან ტყვეებად ჰყიდდნენ. ამ მხრივ განთქმული იყო გონიოს, ანაკლიის, ყირიმის ბაზრები, საიდანაც „რჩეული ტყვეები“ სტამბოლის ცნობილ მონათა ბაზარზე გაჰყავდათ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=14}} ლეკების გარდა „ტყვეთა სყიდვას“ არც თავადები თაკილობდნენ. ქართველი ჭაბუკები [[ეგვიპტე]]ში – [[მამლუქები]]ს, [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთში]] – [[იანიჩარები]]ს, ხოლო [[ირანი|ირანში]] ყულის ჯარის რიგებს ავსებდნენ; ქართველი ქალები კი იძულებით ხდებოდნენ მუსლიმთა ცოლები თუ ხარჭები.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=14}}

ვახტანგის მიერ გამოცემული საგანგებო კანონით სასტიკად ისჯებოდნენ „ტყვეთა სყიდვაში“ შემჩნეულნი. ამან, მართალია, ბოლომდე ვერ ამოძირკვა ეს მავნე სენი, მაგრამ მნიშვნელოვნად შეამცირა ადამიანთა გატაცება-გაყიდვის შემთხვევები. ვახტანგი იმასაც ახერხებდა, რომ ირანის შაჰის მიერ ხარკად დაწესებული ქართველი გოგო-ბიჭების ნაცვლად, თავად ეყიდა სხვა ქვეყნებიდან წაყვანილი ტყვეები და ისინი გაეგზავნა შაჰთან.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=14}}

=== სამეურნეო და იფრანსტრუქტურულ-სამშენებლო ხასიათის ღონისძიებები ===
ქვეყნის ეკონომიკური დაწინაურების გეგმის განხორციელებით გატაცებული ვახტანგი განსაკუთრებით დიდ მნიშვნელობას ანიჭებდა მეურნეობის კულტურის ამაღლებასა და ახალი პროგრესული ფორმების დანერგვას. აღმოსავლეთ საქართველოს მშრალი კლიმატის ვითარებაში განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო მორწყვის პრობლემა, ამიტომ მისი განსაკუთრებული ზრუნვის საგანი ძველი, მივიწყებული სარწყავი სისტემების აღდგენა და ახლების მშენებლობა იყო.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=288}} მისი ინიციატივითა და მეთაურობით აიგო [[გარდაბნის არხი|ყარაიის არხი]], მოეწყო მთელი ქსელი [[ქცია|ქციის]], [[მაშავერა]]ს, ლისის, შოლის, სალთავისისა და სხვა სარწყავი არხებისა, რომლებმაც მნიშვნელოვნად შეუწყვეს ხელი მოსავლიანობის რეგულირებასა და ქვეყნის ეკონომიკის განმტკიცებას.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}}

ვახტანგმა ხელი შეუწყო ვაჭრობის განვითარებას. მოწესრიგდა გზები, ხიდები, ფუნდუკ-ქარვასლები. იგი თავად დადიოდა მხლებლებთან ერთად გზათა მშენებლობის დასახედად და მშენებელთა დასახმარებლად. თბილისში ააგო ძვირფასი სასახლე და მრავალი სხვა ნაგებობა, რომელთა ღირსებებსაც თვითმხილველები საგანგებოდ აღნიშნავდნენ.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=289}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=15}}

=== კულტურული მოღვაწეობა ===
XVIII საუკუნის დასაწყისს [[ივანე ჯავახიშვილი]] ქართული მწერლობის ენციკლოპედიურ ხანას უწოდებს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=293}} ამ ხანებში ქართლში მოღვაწეობდნენ კულტურის გამოჩენილი წარმომადგენლები: [[სულხან-საბა ორბელიანი]], [[ონანა მდივანი|ონანა ქობულაშვილი]], [[გივი თუმანიშვილი]], [[დომენტი IV|დომენტი ბაგრატიონი]] და სხვ.

ვახტანგ VI-ის სახელთანაა დაკავშირებული ენერგიული მოღვაწეობა მანამდე დამცრობილი სწავლა-განათლების საქმის ასაღორძინებლად. ამ საშვილიშვილო საქმის დიდი მოამაგე იყო [[სულხან-საბა ორბელიანი]].

ვახტანგის ძალისხმევით მნიშვნელოვნად, აღმოსავლეთ საქართველოში მნიშვნელოვნად გამრავლდა განათლების კერები, რასაც ხელს უწყობდა ქართული სტამბის მიერ სასწავლო სახელმძღვანელოების გამოცემა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=293}}

==== სტამბის დაარსება ====
{{მთავარი|ვახტანგ VI-ის სტამბა}}
[[ფაილი:1712 წელს დაბეჭდილი ვეფხისტყაოსნის თავფურცელი.jpg|მინიატიურა|მარჯვნივ|1712 წელს დაბეჭდილი ვეფხისტყაოსნის თავფურცელი]]
ვახტანგი გრძნობდა, რომ XVIII საუკუნის დასაწყისისათვის სტამბის დაარსება და წიგნის ბეჭდვა აუცილებელი იყო ქვეყნის კულტურული განვითარებისათვის. მან დახმარებისათვის იერუსალიმის პატრიარქს, ხრისანთესს მიმართა, მან კი [[ანთიმოზ ივერიელი|ანთიმოზ ივერიელს]] აცნობა. ანთიმოზმა თავისი მოწაფე, სასტამბო საქმის საუკეთესო სპეციალისტი, [[მიხაი იშტვანოვიჩი]] გამოგზავნა, რომელსაც ყველა სახის მოწყობილობა-დანადგარი გამოატანა. იგი თბილისში, სავარაუდოდ, [[1707]]-[[1708]] წლებში ჩამოვიდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=18}} სტამბისათვის სპეციალური შენობა [[მტკვარი|მტკვრის]] მარჯვენა სანაპიროზე, მეფის სასახლის სიახლოვეს ააგეს. იშტვანოვიჩმა ქართველთა დახმარებით შექმნა და ჩამოასხა პირველი ქართული შრიფტი და [[1709]] წელს თბილისში პირველი ქართული სტამბა ამოქმედდა.{{sfn-2|ყველა დროის 100 უდიდესი ქართველი|2014|გვ=121}}

[[1709]] წელს პირველ ქართულ სტამბაში პირველად სახარება დაიბეჭდა. სახარების ერთი ეგზემპლიარი ვახტანგმა ანთიმოზს გაუგზავნა ვლახეთში. [[ანთიმოზ ივერიელი|ანთიმოზ ივერიელმა]] სახარება ყდაში ჩასვა და ვლახეთის მმართველს, [[კონსტ��ნტინე ბრინკოვიანუ]]ს, მიართვა ქართველთა პატივისცემის ნიშნად.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=18}}

[[ვახტანგ VI-ის სტამბა]]ში [[1709]]-[[1722]] წლებში დაიბეჭდა: [[სახარება]], „[[დავითნი]]“, „[[სამოციქულო]]“ ([[1709]]); „კონდაკი“, „ჟამნი“, „ლოცვანი“, „[[ბიბლია]]“, „[[დავითნი]]“, „სწავლა თუ ვითარ მართებს მოძღვარსა სწავლება მოწაფისა“ ([[1710]]-[[1711]]); „[[ვეფხისტყაოსანი]]“, „[[დავითნი]]“ ([[1712]]); „კურთხევანი“ ([[1713]]); „[[დავითნი]]“ ([[1716]]); „ჟამნი“, „ლოცვანი“ ([[1717]]); „კურთხევა ეკლესიისა“ ([[1719]]-[[1720]]); „პარაკლიტონი“ ([[1720]]); „აიათი“ ანუ „ქმნულების ცოდნის წიგნი“ ([[1721]]); „ჟამნი“ ([[1722]]).{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=19}}

== ქართლის ტახტის დაკავების საკითხი ==
შაჰ სულთან ჰუსეინმა [[გიორგი XI]]-ის მკვლელობის შემდეგ, [[1709]] წელს, ქართლის მეფედ ვახტანგის ძმა, ირანში მყოფი [[ქაიხოსრო (მეფე)|ქაიხოსრო]] დანიშნა,{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=24}} მაგრამ მეფის რანგში ქართლში დაბრუნება არც მას ეღირსა — შაჰმა ისიც ავღანელთა წინააღმდეგ ბრძოლაში ჩააბა. ვახტანგმა ძმას 1500 ქართველი მეომარი გაუგზავნა ირანში. [[1709]] წელს ირანში გარდაიცვალა ვახტანგის მამაც — [[ლევან ბატონიშვილი]]. ორი წლის შემდეგ, [[1711]] წელს, ქაიხოსრო ავღანელთა წინააღმდეგ ბრძოლაში დაიღუპა. მისი გარდაცვალების ცნობასთან ერთად ვახტანგს შაჰისაგან ირანში „მიწვევის“ ამბავიც აუწყეს. ეს იმას ნიშნავდა, რომ [[ჯანიშინი]] ქართლის ტახტზე უნდა დაემტკიცებინათ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=24}} გამგზავრებამდე ვახტანგი [[კახეთის სამეფო|კახეთისა]] და [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის]] სამეფოებთან ურთიერთობის მოწესრიგებას შეეცადა. მან თავისი ასული, [[თამარი (თეიმურაზ II-ის მეუღლე)|თამარი]], [[ერეკლე I]]-ის ვაჟს, [[თეიმურაზ II|თეიმურაზს]] მიათხოვა, მეორე ასული – ანუკა კი იმერეთის თავადს, ვახუშტი აბაშიძეს. მასვე გადააბარა უძეოდ გადაგებული პაატა აბაშიძის მამული ქართლში. ამ ქორწინებით, იმერეთში არსებული ვახუშტის მამული (სოფელი [[ვახანი]] [[ვახანის ციხე|ციხით]]), ქართლის სამეფოში შევიდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=24}} სწორედ ვახანზე გადიოდა [[ახალციხე|ახალციხიდან]] ქართლისაკენ მიმავალი გზა და ამ გზის გაკონტროლებით შესაძლებელი იქნებოდა საზღვრის დაცვა ლეკი და ოსმალი მოთარეშეებისაგან. გამგზავრების წინ ვახტანგმა თავისი მეუღლე — რუსუდანი და ვაჟები — [[გიორგი ბატონიშვილი (ვახტანგ VI-ის ძე)|გიორგი]] და [[ბაქარი]] გორში დააბინავა;{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=42}} ქართლის გამგებლად კი თავისი ძმა, სვიმონი, დატოვა{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=42}} და თავის აღმზრდელ [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა ორბელიანთან]] ერთად 300 კაციანი ამალით [[ისპაანი|ისპაჰანში]] გაემგზავრა.

=== ისლამის მიღების მოთხოვნაზე უარის თქმა ===
[[1712]] წლის აპრილში ვახტანგი [[ისპაანი|ისპაჰანში]] ჩავიდა. ყველასათვის ცხადი იყო, რომ ვახტანგს, ქართლის მეფედ დამტკიცების სანაცვლოდ, გამაჰმადიანებას მოსთხოვდნენ, რადგანაც უკვე საუკუნე სრულდებოდა, რაც ქართლისა და კახეთის ტახტებზე გამაჰმადიანებული ბაგრატიონები ადიოდნენ. ასეც მოხდა და ჯანიშინმა ამ პირობის შესრულებაზე კატეგორიული უარი განაცხადა. არავითარმა ზემოქმედებამ არ გაჭრა. ვახტანგს ტახტის დაკარგვისა და ირანში სამუდამოდ ტყვედ დარჩენის ან კიდევ უფრო მძიმე სასჯელის საშიშროება დაემუქრა, მაგრამ ის კვლავ შეუპოვრად იდგა თავის პრინციპზე.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=296}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=25}}

არსებობს ცნობა, რომ შაჰი იმდენად დიდ ანგარიშს უწევდა ვახტანგის პიროვნებას, რომ მზად იყო ქრისტიანობის შენარჩუნებით დაემტკიცებინა ქართლის მეფედ, მაგრამ ამას კატეგორიულად აღუდგნენ წინ უმაღლესი სასულიერო პირები (ომარები) და ისედაც მდგომარეობაშერყეული ირანის მბრძანებელი მათ მოთხოვნას წინ ვერ აღუდგა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=25}}{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=296-297}}

ვახტანგის სიჯიუტე, ერთი შეხედვით, თითქოს გაუგებარი და გაუმართლებელი იყო ასეთი ჭკვიანი პოლიტიკოსისათვის. ძნელი წარმოსადგენია, რომ ვახტანგს არ შეეძლო მოჩვენებით შეეცვალა რჯული, მით უმეტეს, რომ მისი ოჯახის თითქმის ვერცერთმა წევრმა ვერ შეძლო ქრისტიანობის შენარჩუნება, თუმცა თუ გავითვალისწინებთ, რომ ისლამის აღიარება იმ დროს „გათათრებას“ უდრიდა, ვახტანგს არ შეეძლო მაჰმადიანი ჩასდგომოდა იმ პროგრესულ საქმიანობას, რომელიც მანვე წამოიწყო და მნიშვნელოვნად სწორედ ქრისტიანობას უკავშირდებოდა. ამდენად, ვახტანგის პოზიცია წმინდა რელიგიური რწმენის გარდა იმდროინდელი მდგომარეობითაც იყო განპირობებული.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=297}} ირანის ხელისუფლება დათმობას არ აპირებდა. ვახტანგი ტყვე იყო, საქართველოში კი მისი დაწყებული დიდი საქმე იშლებოდა. ასეთ ვითარებაში პროგრესულმა ძალებმა ევროპაში ელჩობის გაგზავნის გადაწყვეტილება მიიღეს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=297}}

=== სულხან-საბა ორბელიანის ელჩობა ევროპაში ===
საფიქრებელია, რომ ქვეყნის გათავისუფლებისა და გაერთიანების საქმეში გარეშე ძალის გამოყენების საკითხს ქართველი პატრიოტები ადრევე გეგმავდნენ და ამუშავებდნენ ორ შესაძლო ვარიანტს: რუსეთსა და ევროპას. პირველმა ქართველთა მოლოდინი რამდენიმეჯერ ვერ გაამართლა, ამჯერადაც იგი ჯერ საკმაოდ მოღონიერებული არ ჩანდა და მისი დახმარებაც მხოლოდ მორალური მხარდაჭერით შეიძლებოდა შემოფარგლულიყო.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=298}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=26}} რჩებოდა ევროპა, რომელიც დაინტერესებული იყო აღმოსავლეთიდან აბრეშუმის შეტანითა და მასზე გამავალი სავაჭრო გზების ძიებით. ამავდროულად, მისი ავტორიტეტი საკმაოდ მაღალი იყო ირანისა და ოსმალეთის სამეფო კარებზე.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=298}}

ვახტანგმა და მისმა მომხრეებმა, როგორც ჩანს, ელჩობის გამგზავრებამდე გაცილებით ადრე დაამყარეს კავშირი ევროპის მონარქებთან; ასევე ადრევე დაგეგმილი ჩანს თვით ელჩობის მომზადებაც, მაგრამ ეს რთული და საფრთხილო საქმე საგანგებო ორგანიზებასა და საერთაშორისო პოლიტიკური ამინდის დადგომას ელოდა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=298}}

შექმნილმა გამოუვალმა მდგომარეობამ, ქვეყნის მართვისაგან ვახტანგის ჩამოშორებამ და ფაქტობრივად, ტყვეობაში ყოფნამ, ელჩობის გამგზავრება დააჩქარა და შესაბამისად, მისი წარმატების შანსი შეამცირა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=298}}

ირანში ჩასვლიდან სამი თვის შემდეგ ვახტანგმა სულხან-საბა ორბელიანი, რომელიც თან ახლდა, ქართლში გამოისტუმრა ევროპაში გასამგზავრებლად, ხოლო უკვე [[1714]] წლის იანვარში საბა [[მარსელი|მარსელში]] ჩავიდა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=299}} თავისი მისიის განმავლობაში იგი შეხვდა რომის პაპ [[კლიმენტი XI]]-სა და [[საფრანგეთი]]ს მეფე [[ლუი XIV]]-ს. იგი მათ ვახტანგის ქართლის ტახტზე ქრისტიანად დასამტკიცებლად შაჰის წინაშე შუამდგომლობასა და ფულად დახმარებას სთხოვდა, რითაც მისივე თქმით ირანის გავლენიანი დიდებულები უნდა მოექრთამა, თუმცა მრავალი დაპირების მიუხედავად მათგან რეალური დახმარება ვერ მიიღო. დახმარების იმედი საბოლოოდ გააქარწყლა ლუი XIV-ის გარდაცვალებამ ([[1 სექტემ���ერი]], [[1715]]). სულხან-საბა იძულებული გახდა სამშობლოში დაბრუნებულიყო.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=300}}

=== ვახტანგის მიერ რჯულის ფორმალური შეცვლის პოლიტიკური მიზანი ===
ირანში ტყვეობაში მყოფმა ვახტანგმა, რომელიც, როგორც ჩანს, ევროპიდან ელჩობის მსვლელობის თაობაზე პერიოდულად იღებდა ინფორმაციას, წამოწყების მარცხი შეიტყო და ტაქტიკის შეცვლის აუცილებლობის წინაშე დადგა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=300}} მისი მდგომარეობა ერთბაშად უკიდურესად გართულდა.

რადგანაც ვახტანგი გამაჰმადიანებაზე ვერ დაიყოლია, [[1714]] წელს შაჰ სულთან ჰუსეინმა ქართლი მის გამაჰმადიანებულ ნახევარძმას – [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესეს (ალიყული-ხანი)]] უბოძა. იესე ვახტანგისადმი მტრულად იყო განწყობილი. მისი მოთხოვნით, შაჰმა ქართლის ყოფილი გამგებელი [[თეირანი]]დან [[ქირმანი|ქირმანში]] გადაიყვანა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=300}} აქ იგი თავისუფალ ცხოვრებას ეწეოდა და ლიტერატურული საქმიანობით იქცევდა თავს, მაგრამ ქართლში მდგომარეობა უკიდურესად გართულდა. ვახტანგის მიერ წამოწყებული აღმშენებლობითი საქმიანობა იესეს მმართველობისას მთლიანად შეწყდა. საჭირო იყო ვახტანგის სამშობლოში დაუყოვნებლივ დაბრუნება და მოხდა საქართველოს ისტორიაში უპრეცედენტო ფაქტი: ქართულმა ეკლესიამ, კათოლიკოსის მეთაურობით, ვახტანგს, რომელიც ქრისტიანობისადმი ერთგულებასა და თავდადებას იჩენდა და ტყვეობაში აღსასრული ელოდა, ქრისტიანობის დათმობა და მაჰმადიანობის მიღება ურჩია.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=28}} მან ეს რჩევა უყოყმანოდ მიიღო.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=300}}

ვახტანგმა [[1716]] წელს [[ისლამი]] აღიარა, „მხოლოდ სიტყვით და არა საქმით“ — წერდა მისი გამაჰმადიანების შესახებ [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]. ამ ღონისძიებამ თავისი შედეგი გამოიღო, რითაც კიდევ ერთხელ დამტკიცდა შაჰის კარზე ვახტანგის დიდი ავტორიტეტი: ვახტანგს მაჰმადიანური სახელი — ჰუსეინ ყული-ხანი დაარქვეს,{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=28}} ხოლო იესეს სასწრაფოდ ჩამოართვეს ქართლის ტახტი და იგი ვახტანგს დაუმტკიცეს, მის ნაცვლად კი ქვეყნის გამგებლობა ერთხანს მის ვაჟს — [[ბაქარი|ბაქარს]] დაავალეს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=300}} ამავდროულად, შაჰ სულთან ჰუსეინმა ვახტანგს სპასალარის წოდება უბოძა და ირანის ჯარების სარდლადაც დანიშნა.

ბაქარმა ენერგიულად დაიწყო ირანიდან მამის ნაკარნახევი პოლიტიკის გატარება. შერყეული საშინაო ვითარება თანდათან გამოსწორდა.

ვახტანგის მოთხოვნით იესე შეიპყრეს. მისი მომხრეები კი მკაცრად დასაჯეს.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=301}}

ევროპიდან მოსალოდნელ მხარდაჭერაზე იმედის გაცრუების შემდეგ ვახტანგი მიხვდა, რომ საჭირო იყო ახალი გზის ძიება.

=== საგარეო ორიენტაციის შეცვლა ===
აღნიშნულ ვითარებაში, წინა აზიის პოლიტიკურ ასპარეზზე ხელახლა გამოჩნდა მნიშვნელოვანი ძალა რუსეთის სახით, რომელიც ამ რეგიონში თავისი შორს გამიზნული პოლიტიკის გატარებას შეუდგა. ვახტანგ VI-სა და [[პეტრე I დიდი|პეტრე I-ს]] შორის კონტაქტები დამყარდა. ქართლის მეფე იმედოვნებდა, რომ რუსეთის დახმარებით საქართველოს გაერთიანებასა და გათავისუფლებას შეძლებდა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=301}}

[[1719]]-[[1720]] წლებში ვახტანგსა და პეტრე I-ის წარმომადგენელს, ვოლინსკის, შორის შეთანხმება გაფორმდა, რომელიც ირანში რუსეთის გავლენის დასამყარებლად ერთობლივი ლაშქრობის ორგანიზებას ითვალისწინებდა. [[1721]] წელს ვახტანგ VI და რუსეთის წარმომადგენელი ერთობლივი ლაშქრობის მოწყობაზე შეთანხმდნენ.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=301}}

== ვახტანგ VI-ის ღონისძიებები ქართლის ტახტის დაკავების შემდეგ ==
[[1719]] წელს ირანიდან გამაჰმადიანების წყალობით თავდახსნილ მეფე ვახტანგ VI-ს ქართლი სიხარულით შეეგება. ისტორიკოსი [[სეხნია ჩხეიძე (XVIII საუკუნე)|სეხნია ჩხეიძე]] ასე აღწერს მეფის სამშობლოში დაბრუნებას: {{ციტატა|წამობრძანდა ყაზმინიდამ მეფე ვახტანგ, მობრძანდა აიდარბეგსა სამზღუარსა ლორესასა, აქედამ მიეგება ძე თვისი, ბაქარ ჯარითა ქართველითა, იქით დადგა მეფე, აქეთ ძე მისი. მიესალმნენ წინათ საბარათაშვილოს დროშა, სარდალი ლუარსაბ, მეორე დროშა საამილახვროსი, გიორგი და ზემოქართველნი, მესამედ მუხრანის ბატონი, არაგვისა და ქსნის ერისთავი, მერმე სამღვდელო დასნი, კათალიკოზი, ბატონისშვილი, ძმა მეფისა [[დომენტი IV|დომენტი]] და სრულიად ეპისკოპოზნი და ბოლოსა ჟამსა ჩამოვიდა ზნესრული, მხნე შვენიერი [[ბაქარი|ბაქარ]]. გადაეხვია მამა. შექნეს სიხარული და განცხრომა. მობრძანდა ქალაქსა ტფილისისასა. შეიქმნა სიხარული და განცხრომა, დაჯდა სამეფოსა ტახტსა და დაისვა გვერდსა მნათობი, მზეებრ ბრწყინვალე დედოფალი რუსუდან. შექმნეს მილოცვა, აყრიდნენ ოქროსა და ვერცხლსა ქვიშისაებრ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=28}}}}

ქართლში დაბრუნებულმა ვახტანგმა საჯაროდ უარყო ისლამი და ქრისტიანობა აღიარა. ეს სპარსეთისადმი, რომლის ფორმალურ ქვეშევრდომად ის ჯერ კიდევ ითვლებოდა, გამოწვევას უდრიდა. დასუსტებულმა ირანის შაჰმა, ჰუსეინ I-მა, ეს გამოწვევა გადაყლაპა და იმჟამად არავითარი რეაგირება არ გამოუჩენია. თავად ვახტანგი ქრისტიანობის უარყოფას მის მიერ ჩადენილ უდიდეს ცოდვად მიიჩნევდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=29}}

მეფემ შერყეული მდგომარეობა მალევე განიმტკიცა: ურჩი თავადები დასაჯა, განსაკუთრებული სიმკაცრე გამოიჩინა მათდამი, ვინც მისი არყოფნის დროს იესეს მიუდგა და უერთგულა. ღალატისათვის მოაკვლევინა სომხეთის მელიქი ქამარ-ბეგი და რომ არა დომენტი კათალიკოსი, მოღალატეებს — პაპუნა ვეშაპისძესა და ბაგრატ ციციშვილსაც იგივე ბედი ელოდათ. კათალიკოსის შუამდგომლობით ისინი სიკვდილს გადაურჩნენ, თუმცა ოსეთში თხებზე გაცვალეს.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=29}} მნიშვნელოვნად გაიზარდა ვახტანგის გავლენა იმერეთში ფეოდალთა (ბეჟან დადიანი, შოშიტა III რაჭის ერისთავი, ზურაბ აბაშიძე, სიმონ აბაშიძე) მიერ იმერეთის მეფე [[გიორგი VI (იმერეთის მეფე)|გიორგის]] მკვლელობის შემდეგ. არანაკლებ ძლიერი იყო მისი გავლენა კახეთშიც.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=302}}

=== ლეკების წინააღმდეგ ბრძოლა ===
ლეკების თავდასხმები კავკასიის დანარჩენი ხალხების საერთო პრობლემად იქცა. მათი თარეში განსაკუთრებით გაძლიერდა [[1715]] წლიდან, როცა კახეთის სამეფო უკვე ვეღარ იგერიებდა მძარცველთა და თავდამსხმელთა გამუდმებულ შემოტევებს. [[1719]] წელს ირანიდან ქართლში დაბრუნებულ ვახტანგ VI-ს ლეკთა თარეშის ასალაგმავად გადამწყვეტი ზომების მიღება დასჭირდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=30}}

ვახტანგმა რამდენიმეჯერ გაილაშქრა ლეკების წინააღმდეგ არაგვის, ქსნის, ლიახვისა და მტკვრის ნაპირებზე. ქართლში ლეკთა ყაჩაღური თავდასხმები მნიშვნელოვნად შემცირდა, მაგრამ აუცილებელი გახდა მტრის განადგურება მისსავე ტერიტორიაზე — დაღესტანში თუ არა [[ჭარ-ბელაქანი|ჭარში]] მაინც.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=30}}

ვახტანგ VI ლეკი ფეოდალებისა და მოლაშქრეთა დამარცხების გზას კახეთთან ერთად ბრძოლაში ხედავდა. ვახტანგმა და კახეთის მეფე [[დავით II (კახეთის მეფე)|დავით II-მ]], ჯერ კიდევ [[1703]] წელს შეჰფიცეს ერთმანეთს მეგობრობა. [[1720]] წლის გაზაფხულზე ვახტანგ VI-მ საბარათიანოს ლაშქარი გაგზავნა კახეთში ლეკებთან საბრძოლველად, მაგრამ დავით II-მ ვერ გაბედა ბრძოლაში ჩაბმა და ქართლის ლაშქარი სამი თვის შემდეგ უკან გამობრუნდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=30}}

==== ბრძოლა ჭარ-ბელაქნის დასაკავებლად ====
ვახტანგ VI-მ განჯის სახანოს წინააღმდეგ გაილაშქრა, სადაც დაღესტნელთა დიდი ძალები იყო თავმოყრილი. ქართლელი მეომრები მტერს უტევდნენ შამქორში, ზეგამში, ჭარში, ბარდაში... ლეკებმა აზერბაიჯანული პროვინციებიდან ჭარ-ბელაქნისაკენ დაიხიეს და თავი დამარცხებულად გამოაცხადეს, მაგრამ ვახტანგს უშუალოდ ჭარის დაკავებაც სურდა. [[1721]] წელს ქართლელ მებრძოლებს კახელებიც შეუერთდნენ და საომრად მოემზადნენ. ირანის სამეფო კარი ყურადღებით ადევნებდა თვალს ვახტანგის ლაშქრობას. მისმა წარმატებებმა ისპაჰანში შეშფოთება გამოიწვია. ირანის მმართველ წრეებში ფიქრობდნენ, რომ ქართლელთა და კახელთა ერთობლივი ლაშქრობა საბოლოოდ ქართლისა და კახეთის გაერთიანებას გამოიწვევდა, ეს კი საქართველოს ირანის გავლენისაგან გათავისუფლების წინაპირობა იქნებოდა, ამიტომ გადამწყვეტი შეტევის წინ ვახტანგმა შაჰისაგან ბრძანება მიიღო, რომელიც ბრძოლის შეწყვეტასა და ჯარის დაშლას ავალებდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=30}} ქართლის მეფე დათანხმებას არ აპირებდა, მაგრამ სულ მალე მეორე ბრძანებაც მოვიდა, თანაც ძალზე კატეგორიული. ვახტანგი იძულებული გახდა ბრძოლა შეეწყვიტა, თუმცა მან მოიხმო შაჰის დესპანი, ამოიღო ქარქაშიდან ხმალი და დაიფიცა, რომ ამიერიდან შაჰისა და ირანის მხარდასაჭერად აღარ იბრძოლებდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=30}}

== რუსულ-ქართული ერთობლივი ლაშქრობის ჩაშლა ==
[[პეტრე I დიდი|პეტრე I-მა]] ვახტანგთან კავშირი ჯერ კიდევ ამ უკანასკნელის ირანში ყოფნისას დაამყარა. ვახტანგი იმედოვნებდა, რომ რუსეთის დახმარებით საქართველოს ირანელთა ბატონობისაგან გაათავისუფლებდა და თურქეთის მიერ მიტაცებულ სამხრეთ საქართველოს ტერიტორიებსაც დაიბრუნებდა. იგი თვლიდა, რომ რუსეთიდან 5000-იანი ჯარის შემოსვლა საერთო მტრის წინააღმდეგ ქართველთა გაერთიანებას ხელს შეუწყობდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=32}} [[1720]] წელს პეტრე I და ვახტანგ VI ირანის წინააღმდეგ ერთობლივ მოქმედებაზე შეთანხმდნენ. როგორც ჩანს, ვახტანგმა ადრევე დაიწყო სალაშქროდ მზადება და მოკავშირეების შეძენის მიზნით სომეხ მელიქებსაც დაუკავშირდა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=308}}

რუსეთის ქვეითი ჯარი, რომელსაც გენერალ-ადმირალი აპრაქსინი მეთაურობდა, 1722 წლის 18 ივლისს 274 გემით გამოემგზავრა [[ასტრახანი]]დან. გემებს სახმელეთო გზით გამოჰყვა ცხენოსანი ჯარი. მცირე ხნით ადრე, 2 ივლისს, რუსეთიდან საქართველოში მოავლინეს ბორის თურქისტანიშვილი, რომელმაც ქართლის მეფეს პეტრეს წერილი გადასცა, სადაც აღნიშნული იყო, რომ სულ მალე რუსეთის ჯარი კასპიისპირეთში შემოვიდოდა. ამით იმედმოცემული ვახტანგ VI რუსეთის იმპერატორს აღუთქვამდა, რომ 20 აგვისტოს განჯაში იქნებოდა თავისი ჯარით.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=32}} თითქმის ერთდროულად ქართლის მეფეს თურქეთის წინადადებაც მოუვიდა, რომლის მიხედვითაც ირანზე ლაშქრობაში მონაწილეობის სანაცვლოდ მთელ საქართველოში გამეფებას ჰპირდებოდნენ. ვახტანგმა ამ შეთავაზებაზე უარი თქვა და ყველაფერი პეტრეს შეატყობინა.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=308}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=33}}
[[ფაილი:Peter der-Grosse 1838.jpg|მინიატიურა|მარჯვნივ|რუსეთის პირველი იმპერატორი პეტრე I]]
ამავე ხანებში ვახტანგ VI-ს შაჰის ბრძანებაც მოსვლია შირვანში გალაშქრების თაობაზე, რომელსაც ლეკები დაჰპატრონებოდნენ; ამდენად, ვითარება თავისთავად დალაგდა: ვახტანგი განჯაზე ილაშქრებდა, შაჰის პირობის შესაბამისად – „ლეკების განდევნის“ მიზნით, ფაქტობრივად კი პეტრესთან შესახვედრად.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=308}}

1722 წლის აგვისტოს მიწურულს, ქართული ლაშქარი განჯისაკენ გაემართა, სადაც მას სომხებიც შეუერთდნენ, რომლებიც იმედოვნებდნენ, რომ ლაშქრობის წარმატებით დასრულების შემთხვევაში ისინიც განთავისუფლდებოდნენ ირანელთა ბატონობისაგან.{{sfn-2|საქართველოს ისტორია, ტ. III|2012|გვ=308}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=33}} წინასწარი გეგმის თანახმად, ქართულ-სომხური ლაშქარი რუსებს დარუბანდსა და ბაქოს შორის უნდა შეხვედროდა, ამიტომ მათ განჯასთან დაბანაკება არჩიეს.

23 აგვისტოს რუსებმა დარუბანდს მიაღწიეს. პეტრე I-მა აქ გარნიზონი ჩააყენა და მდინარე სოლახზე ციხესიმაგრის მშენებლობა დაიწყო, მაგრამ ლაშქრობის გაგრძელება გადაიფიქრა. ეს რამდენიმე გარემოებით იყო გამოწვეული: ძლიერი ქარის გამო კასპიის ზღვის სანაპიროზე გაჩერებულ გემებში წყალმა შეაღწია და ფქვილის თითქმის მთელი მარაგი დაასველა. ჯარში გავრცელდა ავადმყოფობები, დაეხოცათ ცხენებიც. ზღვაზე მორიგი ღელვის გამო კი დარუბანდისაკენ მომავალი რუსული გემები ჩაიძირა. ამ ყველაფერს თან დაერთო ურთიერთობის გამწვავება ოსმალეთთან. ყოველივე ამის გამო, პეტრე I 1722 წლის შემოდგომაზე ასტრახანში დაბრუნდა იმ იმედით, რომ გაზაფხულზე ლაშქრობას განაახლებდა, ხოლო ვახტანგთან მოსალაპარაკებლად პოდპორუჩიკი ივანე ტოლსტოი და ბორის თურქისტანიშვილი გამოგზავნა, რომლებიც თბილისში 27 ოქტომბერს ჩამოვიდნენ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=34}} პეტრეს დესპანები თბილისში მყოფმა ვახუშტი ბატონიშვილმა მიიღო, რომელიც ძალიან შეაშფოთა რუსეთის ჯარის უკან გაბრუნების ამბავმა, რადგანაც ადვილი შესაძლებელი იყო, ამას ოსმალთა შემოჭრა მოჰყოლოდა საქართველოში.

24 ნოემბერს უკვე თბილისში დაბრუნებული ვახტანგ VI შეხვდა პოდპორუჩიკ ტოლსტოის და დასთანხმდა რუსეთთან ერთობლივი სამხედრო მოქმედებების მომდევნო წელს გადატანაზე, მაგრამ, ამავე დროს, რუსეთის ჯარის ერთი დანაყოფის საქართველოში შემოყვანა მოითხოვა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=34}}

== ვახტანგის მდგომარეობის გართულება ==
როცა პეტრე I აცნობეს, რომ არზრუმის ფაშა ყარსში ჯარს აგროვებდა, რაც ქართლზე თურქეთის შესაძლო თავდასხმას ნიშნავდა, იმპერატორი დასთანხმდა საქართველოში ორიათასკაციანი ჯარი გამოეგზავნა. გამოემგზავრა კიდევაც ჯარი პეტერბურგიდან, მაგრამ სანამ ასტრახანამდე ჩამოაღწია, ქართლში მდგომარეობა კიდევ უფრო გართულდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=34}}

1722 წლის 12 ოქტომბერს, ალყაში მოქცეული ირანის შაჰი სულთან ჰუსეინი ავღანელებს დანებდა. ჩრდილოეთის პროვინციებს თავშეფარებულმა ირანის ტახტის მემკვიდრემ, თამაზ-მირზამ, ვახტანგს ჯარი სთხოვა. ქართლის მეფემ უარი შეუთვალა. ამავე დროს, ქართლის საზღვართან ოსმალები კვლავ აგრძელებდნენ სამზადისს საბრძოლო მოქმედებების დასაწყებად. განაწყენებულმა შაჰმა, თამაზმა (მან თვითონვე გამოაცხადა საკუთარი თავი შაჰ-თამაზ II-დ) ქართლი ვახტანგს ჩამოართვა და კახეთის მეფე [[კონსტანტინე II (კახეთის მეფე)|კონსტანტინე II-ს]] გადასცა. [[თბილისი]]ს შემოგარენში განლაგებულმა ირანის გარნიზონმა, შაჰ-თამაზის ბრძანებით, ქალაქზე შეტევა დაიწყო. დედაქალაქს კა���ეთის მხრიდან კონსტანტინე II-ც მოადგა თავისი ჯარითა და დაქირავებული ლეკებით. მას ეხმარებოდნენ განჯისა და ერევნის ხანები.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=35}} ვახტანგ VI-ის დასახმარებლად მხოლოდ დასავლეთ საქართველოდან ჩამოვიდა მცირერიცხოვანი ჯარი. სამ თვეს უძლებდა თბილისი გამუდმებულ შეტევებს, რასაც ღალატიც დაერთო და 1723 წლის 4 მაისს დედაქალაქი დანებდა. დამარცხებული ვახტანგი ჯერ გორში გაიხიზნა, იქიდან კი ცხინვალში გადავიდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=35}}

== რუსეთში გამგზავრება ==
ქართლიდან განდევნილ ვახტანგ VI-ს ისღა დარჩენოდა რუსეთში გამგზავრებულიყო და [[პეტრე I დიდი|პეტრე I-ის]] კარზე ეძებნა წართმეული სამეფოს დაბრუნების გზები. [[1724]] წლის ივლისში ვახტანგი რაჭიდან ჩრდილოეთ კავკასიაში გადავიდა. [[მამისონის უღელტეხილი|მამისონის უღელტეხილამდე]] რაჭის ერისთავმა შოშიტამ გააცილა. [[დიგორი|დიგორში]] სამშობლოდან აყრილ ქართლის მეფეს ცოლისძმა, ჩერქეზთა ბატონი მიეგება.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=37}}

ყაბარდოში ვახტანგს რუსეთის სამხედრო რაზმი დახვდა პოლკოვნიკ ლიცკინის მეთაურობით, რომელმაც მეფე და მისი ამალა წმინდა ჯვრის სიმაგრეში დააბანაკა. გადაწყდა, აქ დალოდებოდნენ რუსეთში გამგზავრების ნებართვას, რისთვისაც ვახტანგ ამილახვარი პეტერბურგში გაგზავნეს მოსალაპარაკებლად.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=37}}

=== ამალა ===
ვახტანგ VI-ის ამალას, პეტრე I-ის სამეფო კარზე გაგზავნილი სიის მიხედვით, შეადგენდა 1214 (ზოგი ვერსიით 1208) კაცი. პოლკოვნიკ ლიცკინის მოხსენების მიხედვით კი, რუსეთში ჩასულ ქართველთა რაოდენობა 1885 კაცს აღწევდა, რაც იმით აიხსნება, რომ ამალა ჩრდილოეთ კავკასიაში ადრე ჩასული ქართველებით შეივსო.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=37}} ამალაში იყვნენ მეფის ოჯახის წევრები: დედოფალი რუსუდანი, შვილები: [[ბაქარი]], [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტი]] და [[გიორგი ბატონიშვილი (ვახტანგ VI-ის ძე)|გიორგი]]; ძმები: სვიმონი, კონსტანტინე, ადარნასე; და — ხვარაშანი. მეფე [[ქაიხოსრო (მეფე)|ქაიხოსროს]] შვილები დავითი და ანა. სარდლები, სახლთუხუცესები, მღვდელმთავრები, დიდებულები თავიანთი ოჯახის წევრებითა და მსახურებით. ვახუშტის მეუღლეს, ორი ვაჟისა და ორი ასულის გარდა, თან ახლდა ერთი გამდელი, 13 მოახლე, 25 მსახური, 5 თავადი 7 ყმით და 19 აზნაური 17 ყმით. ვახტანგ მეფის პირადი ამალა 530 კაცს ითვლიდა, რუსუდან დედოფლისა — 101-ს, ბაქარისა — 242-ს, სვიმონისა — 83-ს და ა. შ. ამალაში, ასევე, იყვნენ მეცნიერები და მწერლები: [[მამუკა ბარათაშვილი]], [[ონანა მდივანი|ონანა ქობულაშვილი]], გაბრიელ გელოვანი და სხვ.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=37}}

== რუსეთში ცხოვრების წლები ==
ვახტანგ VI [[1725]] წლის 2 თებერვალს [[ასტრახანი]]დან 84 კაცით გაემგზავრა [[მოსკოვი|მოსკოვში]], რათა შემდეგ პეტერბურგში შეხვედროდა რუსეთის იმპერატორს. მეფეს თან ახლდნენ ვაჟი [[ბაქარი]] და ძმა სვიმონი.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=38}} დედოფალი რუსუდანი და [[ვახუშტი ბატონიშვილი]] ასტრახანში დარჩნენ მეფის მრავალრიცხოვან ამალასთან ერთად.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=38}} ვახტანგმა გზაში შეიტყო [[პეტრე I დიდი|პეტრე I-ის]] გარდაცვალების ამბავი.

რუსეთის სამეფო კარმა ვახტანგ VI-ს განუცხადა, რომ პეტრე I-ის სურვილის თანახმად, მათ ქართველების დაფუძნება წმინდა ჯვრის სიმაგრეში სურდათ. ქართველებს ასევე შესთავაზეს დარუბანდსა და [[ბაქო]]ში დასახლება, ხოლო როცა რუსეთი კასპიისპირეთში მდგომარეობას განიმტკიცებს, სამშობლოში დაბრუნებასაც შეძლებო, — არწმუნებდა ქართლის ლტოლვილ მეფეს [[ეკატერინე I]].{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=38}}

[[1726]] წლის თებერვალში, რუსეთის უმაღლესი საიდუმლო საბჭოს გადაწყვეტილებით, ვახტანგ VI-ს ირანში მოსალაპარაკებლად გამგზავრება დაევალა. გამგზავრების წინ [[ეკატერინე I]]-მა ვახტანგი ქართლის მეფედ ცნო, ირანთან ურთიერთობის მოწესრიგების შემთხვევაში კი ქართლის სამეფო ტახტზე დაბრუნება აღუთქვა და მატერიალურადაც უზრუნველყო.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=39}}

[[1726]] წლის 28 [[აგვისტო]]ს [[დერბენტი|დარუბანდში]] ჩასულ ვახტანგ VI-ს, ეკატერინე I-ის ბრძანებით, ყაზანის ღვთისმშობლის ეკლესიაში [[ანდრია პირველწოდებული]]ს ორდენი გადასცეს. 10 სექტემბერს ვახტანგი უკვე [[რეშთი|რეშთში]] ჩავიდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=39}}

ირანში მანამდე იყო დაწყებული მოლაპარაკება რუსეთის წარმომადგენლებსა და შაჰს შორის, მაგრამ წარუმატებლად. ვახტანგის ჩასვლის შემდეგ მდგომარეობა შეიცვალა, რადგან შაჰ-თამაზი მის მიმართ კეთილად იყო გამსჭვალული. შაჰმა თავისი წარმომადგენელი, სპასალარი მოჰამედ რეზა, შეახვედრა რუსეთის ქართველ დესპანს [[1726]] წლის 9 ოქტომბერს. წინასწარი შეთანხმების მიხედვით, რუსეთს უარი უნდა ეთქვა [[გილანის ოსტანი|გილანზე]], [[მაზანდარანის ოსტანი|მაზანდარანსა]] და ასტრაბადზე, შაჰი კი, ოსმალთა განდევნის შემდეგ, ვახტანგს კვლავ ქართლის მეფედ აღიარებდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=39}}

[[1727]] წლის მარტისათვის მდგომარეობას, თითქოს, სასიკეთო პირი უჩანდა, მაგრამ გენერალმა ვასილი ლევაშოვმა, რომელიც ვახტანგს ეჭვის თვალით უყურებდა, მოლაპარაკება ჯერ გააჭიანურა და შემდეგ ჩაშალა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=39}}

[[1727]] წლის 17 მაისს გარდაიცვალა [[ეკატერინე I]] და ტახტზე აიყვანეს პეტრე I-ის 12 წლის შვილიშვილი [[პეტრე II]]. უმაღლესმა საიდუმლო საბჭომ ვახტანგ VI რუსეთში გაიწვია. 1717 წლის 7 სექტემბერს ვახტანგი გაემგზავრა კიდეც, მაგრამ გზაში მრავალი დაბრკოლება (ზღვის ღელვა, ჟამიანობა) შეხვდა და ერთი წლის შემდეგ ძლივს ჩააღწია მოსკოვში.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=39}}

სამშობლოში დაბრუნებაზე ფიქრი ვახტანგ VI-ს არასოდეს შეუწყვეტია. საყურადღებოა 1727 წლის პირველი აპრილით დათარიღებული მისი ვრცელი წერილი რუსეთის სახელმწიფო კანცლერ გავრილ გოლოვკინისადმი, რომელსაც ირანში ჩაშლილი მოლაპარაკებების შემდეგ უგზავნიდა: „''თუ ამ წყალობას მიზამთ, რომ ჩემის ქვეყნისა კიდევ ამის უფრო წახდენასა და გაურჯულებას არ მაჩვენებთ და ამას საფლავში არ ჩამატანთ, რომ ის ჩემს შვილსა და შვილიშვილს დაეკარგოს, ხომ კაი წყალობა იქნება, თუ არა და ნება თქვენია''“, — წერდა ვახტანგი.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=40}}

1730 წელს, 14 წლის პეტრე II-ის გარდაცვალების შემდეგ, რუსეთის ტახტზე პეტრე I-ის ძმისშვილი [[ანა (რუსეთი)|ანა]] ავიდა. იგი მთელ დროს სადღესასწაულო ბალ-მასკარადების გამართვასა და გართობას ანდომებდა. ვახტანგისა და ქართველი დიდებულების აუდიენციები არაფრისმთქმელი დაპირებებით სრულდებოდა, თუმცა აღსანიშნავია, რომ მოხდენილ ქართველ ბატონიშვილებს გამორჩეული ადგილი ეკავათ იმპერატრიცის სადღესასწაულო ბალ-მასკარადებზე.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=41}}

ყველაფრის მიუხედავად, ვახტანგ VI კვლავ ცდილობდა დაერწმუნებინა რუსეთის ხელისუფლება, რომ კავკასიის ხალხთა მხარდაჭერა მათთვის მნიშვნელოვანი იყო. ამავე დროს, მას ურთიერთობა არ შეუწყვეტია სომეხ და ყაბარდოელ თავადებთან, ასევე ცდილობდა რუსეთიდან მოეხდინა გავლენა დაღესტნელ მებატონეებზე, რომელთა რაზმებიც ისევ აგრძელებდნე�� საქართველოში თარეშს.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=41}}

[[1734]] წელს ირანის შაჰმა [[ნადირ-შაჰი|ნადირმა]] ახალი ძალით წამოიწყო ოსმალთა წინააღმდეგ ბრძოლა და ეს დაპირისპირება სამხრეთ კავკასიის ტერიტორიაზე გადაიტანა. ნადირმა რუსეთთან ახალი ხელშეკრულების გაფორმების სურვილი გამოთქვა, თუმცა მხოლოდ მას შემდეგ, რაც რუსეთი ირანს კასპიისპირა პროვინციებს დაუბრუნებდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=43}}

[[1735]] წელს გაფორმებული [[განჯის ტრაქტატი]]ს მიხედვით, რუსეთი ირანს ბაქოსა და დარუბანდს უთმობდა. ოსმალთა ბატონობისაგან განთავისუფლების შემდეგ კი ირანს ქართლის სამეფო ვახტანგ VI-სათვის უნდა გადაეცა. [[ნადირ-შაჰი]] ვახტანგსა და [[ბაქარი|ბაქარს]] თავისთან იწვევდა მოსალაპარაკებლად, მაგრამ ვახტანგი რუსეთის განაწყენებას მოერიდა, ავადმყოფობა მოიმიზეზა და არ წავიდა, ბაქარი კი რუსეთის არმიაში არტილერიის გენერალ-ლეიტენანტი იყო და იმპერატორის ბრძანების გარეშე ირანის შაჰს ვერ ეახლებოდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=43}}

== გარდაცვალება ==
[[1736]]-[[1737]] წლისთვის ვახტანგისთვის ნათელი გახდა, რომ ქართლში მისი დაბრუნება შეუძლებელი იყო კახელი ბაგრატიონების გაძლიერების გამო. ისედაც გამწარებულ ვახტანგს რუსეთის ქვეშევრდომობის მიღება მოსთხოვეს, ეს კი საქართველოში დაბრუნებაზე უარის თქმასა და ჩრდილოეთში სამუდამო დამკვიდრებას ნიშნავდა.

ვახტანგმა არ მიიღო შეთავაზებული წინადადება, არ ისურვა სხვა ქვეყნის ქვეშევრდომობა, მან მოსკოვს წასვლა აღარ ისურვა, ასტრახანს დასახლდა, მხლებელთა ჯგუფი ბაქარს ჩააბარა და სრული თავისუფლება მიანიჭა ყველას, [[ბაქარი]] თავისი მხლებლებით [[მოსკოვი]]საკენ გაემართა. მალე მოსკოვიდან ასტრახანს ჩავიდა რუსუდან დედოფალიც.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=100}}
[[ფაილი:Vakhtang VI tomb.jpg|220px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ვახტანგ VI-ის საფლავი ასტრახანის მიძინების ტაძარში]]
ასტრახანში დასახლებული ვახტანგი მწვავედ განიცდიდა სამშობლოდან დაშორებას და მარცხს, რაც აისახა კიდევაც მის ლექსებში.

[[1737]] წლის 26 მარტს ვახტანგი გარდაიცვალა, იგი პატივით დაკრძალეს ასტრახანის მიძინების ტაძარში.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=101}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=43}}

ვახტანგის გარდაცვალება რუსეთში მყოფი ქართველებისათვის დიდი ტრაგედია იყო. მათ გულისტკივილს ნათლად გადმოსცემს [[დავით გურამიშვილი]]ს ლექსი, რომელიც მან მეფის გარდაცვალებას მიუძღვნა:<center>{{ციტატა|ვაი, რა ბოძი წაიქცა, სახლ-კარი თავს დაგვექცაო!<br />ლხინი, შვება და სიამე სულ ჭირად გარდაგვექცაო.<br />ჩვენ ყმანი დავრჩით, პატრონი წავიდა, შორს გაგვექცაო,<br />გაფრთხილდი, შენც არ დაგვექცე, ღვთის მაცა, მაგრა დექ, ცაო!<br /><br />მეფე მოგვიკვდა, ვიქმენით ჩვენ მწარედ ოხერ-ტიალი!<br />მით დაგვიბნელდა საწუთროს შუქთა ბრწყინვა და ჭყრტიალი;<br />მოგვწყდა წელ-გული, შევქმენით, ვით უმხროდ ჩიტმან ფრტიალი,<br />დავიწყეთ, ვითა წიწილთა უკრუხობითა, წკრტიალი.}}</center>

== მეცნიერული შრომები ==
ვახტანგის მწიგნობრულ-საგანმანათლებლო საქმიანობაში ერთობ დიდი ადგილი უკავია მეცნიერულ მოღვაწეობას, კვლევა-ძიებით მუშაობას. ვახტანგ VI იყო არა მხოლოდ ინტელექტუალური საქმიანობის აღიარებული ხელმძღვანელი და კულტურულ-შემოქმედებითი მუშაობის ნიჭიერი ორგანიზატორი, არამედ დაკვირვებული მკვლევარი და ნაყოფიერი მეცნიერი. თავისი ორიგინალური თუ თარგმნილ-გადმოკეთებული შრომებით მან შესამჩნევად შეუწყო ხელი ქართული მეცნიერების განვითარებას.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=168}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}

ვახტანგმა მრავალმხრივი მეცნიერული მუშაობა წამოიწყო სამშობლოში (ლექსიკოგრაფია, ისტორიოგრაფია, ლიტერატურათმცოდნეობა-რუსთველოლოგია), განაგრძო ირანელთა ტყვეობაში (ასტრონომია, ქიმია) და დაასრულა რუსეთში (ქიმია, ისტორიოგრაფია). მიუხედავად სახელმწიფოებრივ-პოლიტიკური საქმიანობით გადატვირთვისა, იგი ყველგან პოულობდა დროს მეცნიერული მუშაობისათვის.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=168}}

=== ასტრონომია ===
XVIII საუკუნის პირველ ნახევარში საქართველოში საგრძნობლად გაღვივდა ინტერესი ციური სამყაროსადმი, შესამჩნევლად გაიზარდა მოთხოვნილება კოსმოგრაფიული ძეგლებისადმი. ქართული ასტრონომიის განვითარებაში მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანა ვახტანგმაც. იგი ახალგაზრდობაშივე ინტერესით სწავლობდა ასტრონომიას; სამყაროს ეცნობოდა სპეციალური სახელმძღვანელოებით; გულდასმით კითხულობდა და სათანადო მინაწერებს ურთავდა XII-XIII საუკუნეების ხელნაწერებში შემონახულ ასტრონომიულ-კალენდრული ხასიათის თხზულებებს.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=168}} შემდეგ ხანებში ხელი მიჰყო სპეციალური ლიტერატურის თარგმნასაც. სახელდობრ, ირანში ყოფნის დროს სპარსული ენიდან თარგმნა ცნობილი მეცნიერის, [[ულუღ ბეგი]]ს (XV ს.) ასტრონომიული ტრაქტატი „ზიჯი“ – „ვარსკვლავთა კატალოგი“, „ვარსკვლავთმრიცხველობა“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=168}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}
[[ფაილი:ვახტანგ VI-ის ასტროლაბი.JPG|250პქ|მინიატიურა|მარჯვნივ|ვახტანგ VI-ის [[ასტროლაბი]]. თითბერი, 1716-1719 წწ. თანავარსკვლავედების, პლანეტებისა და სამყაროს მხარეების მაჩვენებელი წარწერები შესრულებულია ქართული [[მხედრული]]თ.]]
ულუღ ბეგმა თავისი ობსერვატორიითა და იქ ჩატარებული დაკვირვებებით საკმაოდ გაითქვა სახელი. მან მრავალწლოვანი და მრავალმხრივი მუშაობის შედეგად შექმნა ის შრომა, რომელმაც ირანელთა ტყვეობაში მყოფი ვახტანგის ყურადღება მიიპყრო. ვახტანგმა სათანადოდ შეაფასა ნაშრომის ღირსება, კატალოგის მნიშვნელობა და ქართველთა შორის ასტრონომიისადმი ინტერესის გაღვივების მიზნით იგი მშობლიურ ენაზე გადმოთარგმნა. ამასთანავე, მან ცდა არ დააკლო, რომ სამარყანდელი ასტრონომის ტრაქტატი ქართველი მკითხველისათვის ადვილად გასაგები გაეხადა. ამ მიზნით ზოგი უმნიშვნელო ადგილი გამოტოვა, ზოგი კი საგანგებოდ განმარტა.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=169}} ვახტანგ VI-ის მიერ ქართულად თარგმნილი „ზიჯი“ დღესაც აოცებს მეცნიერებს: გარდა იმისა, რომ მასში 244 ქალაქის გეოგრაფიული კოორდინატებია აღწერილი, ვახტანგის მიერ დამატებულია კიდევ 450 ადგილი, მათი გეოგრაფიული მდებარეობის აღმნიშვნელი გრძედითა და განედით. ამ პუნქტებს შორისაა ქალაქი [[გორი]]ც.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}} მასალები ვახტანგმა მოაგროვა ევროპული სამეცნიერო ლიტერატურიდან, თუმცა აღნიშნავდა, რომ წყაროებში ბევრ უზუსტობას გადააწყდა. ამ უზუსტობებს იგი თავადვე ასწორებდა. ისეთი გეოგრაფიული პუნქტები, როგორებიცაა [[ერზურუმი|არზრუმი]], [[ალეპო]], [[დამასკო]], [[ისპაანი]], [[მექა]], [[ქაშანი]], [[შირაზი]] და კიდევ სხვა ქალაქები, თარგმანში ვახტანგმა დედნისაგან განსხვავებულად აღწერა. გარდა ამისა, ამ თარგმანს დაურთო სპარსულ-ქართული ასტრონომიული განმარტებებისა და უცხო სიტყვების ლექსიკონი.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}
აღსანიშნავია ის მუშაობა, რომელიც ვახტანგმა ჩაატარა ხოჯა ნასირ ედ-დინ თუსის (XIII ს.) „თალი მასალის“ ქართული თარგმანის სრულყოფისათვის, მისი დავალებით თარგმნილი ტექსტის რედა���ტირებისათვის. აქვე აღსანიშნავია [[ვახტანგ VI-ის სტამბა|თბილისის სტამბაში]] დაბეჭდილი ([[1721]] წ.) ასტრონომიულ-კოსმოგრაფიული თხზულება „აიათი, რომელ არს ქმნულების ცოდნის წიგნი“, რომელიც სპარსულიდან ვახტანგმა თარგმნა, ხოლო სასტამბოდ ნ. ორბელიანმა გამართა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=169}} ცნობილია ვახტანგის კალენდრული ხასიათის ორიგინალური შრომებიც: „ხელთა“ და „კვინკლოსი“ ანუ „საძირკველი“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=169}}

=== ქიმია ===
[[ფაილი:Vakhtang VI chemistry book.jpg|255px|მინიატიურა|მარჯვნივ|ვახტანგ VI-ის ქიმიის სახელმძღვანელო]]
ვახტანგს საკმაოდ აინტერესებდა და იზიდავდა ქიმია. მან ჯერ კიდევ [[ისპაანი|ისპაანში]] დაიწყო და [[რუსეთი|რუსეთში]] დაასრულა ქიმიის სახელმძღვანელო, რომელიც ვახტანგის ხელნაწერში ასეა დასათაურებული: „წიგნი ზეთების შეზავებისა და ქიმიის ქმნის“.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=170}} აღნიშნული წიგნი არაა ორიგინალური ნაწარმოები, მაგრამ არც თარგმანია და არც რომელიმე უცხო წყაროს ქართული ვერსია. ვახტანგმა გამოიყენა აღმოსავლური ძეგლები, გამოკრიფა იქიდან საინტერესო მასალა, ჩაატარა ცდები და სცადა ზოგიერთი ქიმიური ნივთიერების მიღების წესის შემუშავებაც.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=170}} ზოგჯერ იგი ზეპირი ცნობებითაც სარგებლობდა, მაგრამ, შეძლებისდაგვარად, ამოწმებდა და აზუსტებდა მათ. გასაგებია, რომ ყველა ცდის ჩატარება და ყველა ცნობის შემოწმება ირანელთა ტყვეობაში მყოფი ვახტანგისათვის შეუძლებელი იყო, ამიტომ იგი, სურვილის წინააღმდეგ, ზოგჯერ შეუმოწმებელ მასალასაც ათავსებდა სახელმძღვანელოში, მაგრამ ამას მკითხველს არ უმალავდა და საგანგებოდ აფრთხილებდა კიდეც.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=170}}

=== მედიცინა ===
საყურადღებოა ვახტანგის წვლილი ქართული მედიცინის განვითარებაში. აქ, უპირველეს ყოვლისა, უნდა მოვიხსენიოთ მისი ზრუნვა ძველი ქართული მედიცინის ადრინდელი ძეგლების შემცველი ხელნაწერების დაცვა-შენარჩუნებაზე. საინტერესოა ის ფაქტი, რომ ორი უაღრესად საყურადღებო სამედიცინო ხასიათის თხზულების ხელნაწერები ვახტანგის სახელთანაა დაკავშირებული.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=171}}

XI საუკუნის „უსწორო კარაბადინის“ ხელნაწერის ანდერძში იკითხება: „''ჩვენ, საქართველოს გამგებელმა ბატონიშვილმან პატრონმან ვახტანგ, დავაწერინეთ კარაბადინი ესე საკითხავად სამყოფად დარბაზ სეფეთა ჩვენთა. ერთი ფურცელი აკლდა და მისი ვერსად ვიპოეთ რომ დაგვეწერა''“. როგორც ჩანს, ვახტანგმა გაითვალისწინა დასახელებული ძეგლის მნიშვნელობა და მისი ხელნაწერი საგანგებოდ დაამზადებინა. გულისტკივილი ერთი ფურცლის დაკლების გამო საკმაოდ ნათლად ამოწმებს მის დიდ ინტერესს ძველი ქართული მედიცინისადმი.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=22}}{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=171}}

კიდევ უფრო მეტი ამაგი დასდო ვახტანგმა [[ზაზა ფანასკერტელ-ციციშვილი]]ს (XV ს.) ცნობილი თხზულების „[[სამკურნალო წიგნი - კარაბადინი|სამკურნალო წიგნის]]“ შემცველ ხელნაწერს, რომელსაც ასეთი მინაწერი ამშვენებს: „''ჩვენ, საქართველოს გამგებელმა ბატონიშვილმან პატრონმან ვახტანგ, თვითოეულად ფურცლად მოშორებული კარაბადინი ესე შევაწყობინე და შევაკვრევინეთ სახმარად და სასარგებლოდ კაცთათვინ და სახმარისად ყოველთა''“. ცხადად ჩანს, რომ დაშლილი ხელნაწერის წესრიგში მოყვანა და აკინძვა ვახტანგის თაოსნობით მოხდა.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=171}}

ცალკე აღსანიშნავია ის გარემოება, რომ ვახტანგის ზემოთხსენებულ თხზულებაში – „წიგნი ზეთთა შეზავებისა და ქიმიის ქმნის“, საკმაოდ ჭარბადაა სამედიცინო ხასიათის პარაგრაფები, განხილულია სამკურნალო პრეპარატების შედგენილობა, აღწერილია ოპტიკური ხელსაწყოების დამზადების ტექნოლოგიური პროცესები და ა. შ. ეს კი კიდევ ერთხელ ადასტურებს ვახტანგის განსწავლულობას მედიცინაში.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=171}}

=== ლექსიკოგრაფია ===
ერთობ დიდია ვახტანგის დამსახურება ქართულ ლექსიკოგრაფიაში. მან ნაყოფიერი მუშაობა ჩაატარა როგორც [[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს „სიტყვის კონის“ სრულყოფისათვის, ისე ახალი ლექსიკონების შედგენისთვისაც.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=171}} 
[[ფაილი:სიტყვის კონა.jpg|255px|მინიატიურა|მარცხნივ|[[სულხან-საბა ორბელიანი]]ს „სიტყვის კონა“, რომლის შედგენაშიც ვახტანგ VI-ს მნიშვნელოვანი წვლილი მიუძღვის.]]
ვახტანგი ყურადღებით ადევნებდა თვალს მისი აღმზრდელის საქმიანობას და კარგად იცოდა, რომ სულხან-საბა წლების მანძილზე შეუნელებელი ინტერესითა და ენერგიის დაუზოგავად მუშაობდა ლექსიკონზე, ავსებდა, აზუსტებდა და ხვეწდა მას, ამიტომ იგი გულდასმით კითხულობდა ლექსიკონის ახალ ნუსხებს და განმარტება-დამატებებს ურთავდა. ვახტანგმა განმარტა სულხან-საბას მიერ დამოწმებული ზოგიერთი სიტყვა (''ასპალადი, ანჯმნი''{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}), ზოგი განუმარტავიც ახსნა (''მყაფი, სუნტაქსვა''{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}), განმარტებულს დაუმატა იმავე სიტყვის სხვა მნიშვნელობაც და ახალი წყაროს ჩვენებით დაადასტურა, წყაროების მიუთითებლად წარმოდგენილ სიტყვებს წყაროები მიაწერა (''ხალი, წული''{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}) და ა. შ. ზოგჯერ ეკამათებოდა და არ ეთანხმებოდა აღმზრდელს. მაგალითად, სულხან-საბა წერდა: „''ზაბაკი და ზამბაკი სადაფია''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}} ვახტანგმა ეჭვი გამოთქვა: „''ზამბაკი ვეჭობ სადაფი იყოს''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}

ლექსიკონის ადრეულ ნუსხებში ვახტანგის მიერ შეტანილ განმარტებათა ნაწილმა სათანადო ადგილი მოიპოვა მომდევნო ხანის ხელნაწერებში. [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბამ]] თუ სიტყვასიტყვით არ გაიმეორა ვახტანგის განმარტება, ანგარიში მაინც გაუწია მას. მაგალითად, სულხან-საბა წერდა: „''დაბალთვა-ბალთვა უყო''“, ვახტანგმა დამატებით განმარტა: „''დაკოდვა, დაჭრა მრავლად''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}} სულხან-საბამ, ჩანს, გაიზიარა აღზრდილის მინაწერის აზრი და უკანასკნელად „''დაბალთვა''“ ასე ახსნა: „''მეტად წვრილად დაკოდა''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}

ვახტანგის მიერ დამატებული ზოგიერთი სიტყვა და მისი ახსნა „სიტყვის კონის“ უკანასკნელ გამოცემებშიც გვხვდება (''ლაციცობა, მდივნე, ხლიჩი''{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}})
საგულისხმოა, რომ სულხან-საბას ნაშრომს ვახტანგმა მისცა სათანადო სახელი.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}}{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=23}} ადრეული რედაქციის ანდერძში [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა]] წერდა: „''ქართულთა ენათა ლექსიკონი აღარ იპოებოდა''“. სიტყვა „ლექსიკონთან“ ვახტანგმა მიაწერა „''რომელ არს ქართულად სიტყვის კონა''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}} როგორც ჩანს, სულხან-საბას მოეწონა ეს დამატება-განმარტება და თავის შრომას „სიტყვის კონა ქართული“ უწოდა,{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=172}} ხოლო ანდერძში ჩაწერა: „''ქართულთა ენათა ლექსიკონი აღარ იპოებოდა, რამეთუ ჟამთა ვითარებითა უჩინო ქმნილიყო, რომელსაც ვახტანგ მეფემ��ნ ქართულად სიტყვის კონა უწოდა''“.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=173}}

ვახტანგი მხოლოდ ლექსიკონის კითხვითა და ცალკეული შენიშვნებით არ დაკმაყოფილდა, მან აქტიური მონაწილეობა მიიღო ახალი ნუსხების დამზადებაშიც. ამ მხრივ აღსანიშნავია ის ლექსიკონები, რომლებიც მის მიერ სპარსულიდან თარგმნილ ასტრონომიულ თხზულებას დაურთო, მაგრამ განსაკუთრებით მნიშვნელოვანია [[1712]] წელს თბილისში დაბეჭდილი ვეფხისტყაოსნის ვახტანგისეული კომენტარები და თანდართული სიტყვათა განმარტებები. ვახტანგის ლექსიკონი თავისი დროისათვის შესანიშნავადაა განმარტებული. მასში დამაკმაყოფილებლადაა ახსნილი სიტყვები, მოცემულია ჯეროვანი განმარტებები.{{sfn-2|ლევან მენაბდე – ვახტანგ VI|2011|გვ=173}}

=== ისტორიოგრაფია ===
==== „ქართლის ცხოვრების“ რედაქტირება ====
ვახტანგმა, ქართლის ჯანიშინად ყოფნის წლებშივე, გამორჩეული ყურადღება დაუთმო ქართველი ხალხის ისტორიას. ვახტანგს, ქვეყნის პოლიტიკური და სოციალურ-კულტურული ვითარებიდან გამომდინარე, შეუმჩნეველი არ დარჩენია, რომ უმნიშვნელოვანესი ქართული ისტორიოგრაფიული ნაშრომის – „[[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრების]]“ შევსება-გაგრძელება, ფაქტობრივად, გაწყვეტილიყო. კერძოდ, მისი ბოლო თხზულება მხოლოდ XIV საუკუნის დასაწყისს მოიცავდა. შემდგომ იყო დიდი წყვეტა, ანუ XIV-XVII საუკუნეების ისტორიის ერთიანი, გაბმული თხრობა აღარ არსებობდა. აუცილებელი გახდა „ქართლის ცხოვრების“ აღნიშნული პერიოდის შევსება. ეს საპასუხისმგებლო საქმე სწორედ ქართული კულტურის რეფორმატორის, ვახტანგის დროს განხორციელდა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}}

===== „სწავლულ კაცთა კომისია“ =====
{{მთავარი|სწავლულ კაცთა კომისია}}
ვახტანგის ინიციატივით შეიქმნა „[[სწავლულ კაცთა კომისია]]“, რომელსაც დაევალა „[[ქართლის ცხოვრება|ქართლის ცხოვრების]]“ რედაქტირება, გამართვა და რაც მთავარია, მისი გაგრძელება. ამგვარად იქმნებოდა „[[ახალი ქართლის ცხოვრება]]“, რომელიც კოლექტიურ ნაშრომს წარმოადგენდა. ამის შესახებ ავტორები არაერთხელ მიუთითებენ, როდესაც მრავლობით რიცხვში ლაპარაკობენ — ჩვენ ვიპოვეთ, გვეუწყა, აღვწერეთ და ა. შ. [[ივანე ჯავახიშვილი]] აღნიშნავდა, რომ „ახალი ქართლის ცხოვრების“ ერთ-ერთ ავტორად [[ბერი ეგნატაშვილი]] შეიძლება მივიჩნიოთ. იგი „სწავლულ კაცთა კომისიის“ ხელმძღვანელი ან აღნიშნული კოლექტიური ნამუშევრის რედაქტორი უნდა ყოფილიყო.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}} კომისიამ, რომელსაც ზოგჯერ „მეცნიერ კაცთა კომისიასაც“ უწოდებენ, შეკრიბა „ქართლის ცხოვრების“ ხელნაწერები, მათგან აიღო ერთ-ერთი, შედარებით სრული და სხვათა დახმარებით შეავსო. კომისიამ „ქართლის ცხოვრება“ დაყო თავებად და ქვეთავებად, ასევე შეავსო ქართული და უცხოური წყაროებიდან მოპოვებული ცნობებით.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}}

===== „ახალი ქართლის ცხოვრება“ =====
{{მთავარი|ახალი ქართლის ცხოვრება}}
ვახტანგ VI-ის ინიციატივით შეიქმნა „ქართლის ცხოვრების“ ახალი, შევსებული და გაფართოებული ვერსია. კრებულის პირველ ნაწილს, რომელიც ანა და მარიამ დედოფლებისა და ჭალაშვილისეულ ხელნაწერებშია დაცული, „სწავლულ კაცთა კომისიის“ წევრები „ძველ ქართლის ცხოვრებას“ უწოდებდნენ, თავიანთ შედგენილ ნაშრომს კი — „ახალ ქართლის ცხოვრებას“.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}} [[ვახუშტი ბატონიშვილი|ვახუშტი ბატონიშვილსაც]] თავისი ნაშრომის — „[[აღწერა სამეფოსა საქართველოსა]]ს“ წყაროების სიაში მოყვანილი აქვს „ახალი ქართლის ცხოვრება“.

„სწავლულმა კაცებმა“ განიხილეს საქართველოს დაშლის საკითხი XV საუკუნის ბოლოს, ასევე – სათავადოების წარმოქმნის საკითხი, რუსეთთან ურთიერთობის ფურცლები.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}}

„[[ახალი ქართლის ცხოვრება]]“ XVIII საუკუნის 20-იან წლებში უნდა უნდა იყოს შედგენილი. თხზულების შემადგენელი ნაწილები მეფეთა ზეობის მიხედვითაა დასათაურებული, ხოლო ისტორიულ მოღვაწეთა სახელები წითელი მელნითაა გამოყოფილი.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}}

დღეისათვის შემორჩენილია „ახალი ქართლის ცხოვრების“ სამი ტექსტი. მათგან უმთავრესი ვერსია მოიცავს საქართველოს ისტორიის მონაკვეთს [[ბაგრატ V დიდი|ბაგრატ V-ის]] გამეფებიდან, ანუ [[1360]] წლიდან, [[ვახტანგ V]] შაჰნავაზის ([[1658]]-[[1675]]) მეფობამდე.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=20}}

== ლიტერატურულ-მთარგმნელობითი მოღვაწეობა ==
მეცნიერების სხვადასხვა დარგის განვითარებაში შეტანილი წვლილის გარდა, ცალკე აღნიშვნის ღირსია ვახტანგის ლიტერატურული მოღვაწეობა. მან დაუდო სათავე [[რუსთველოლოგია]]ს, როგორც მეცნიერებას.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=60}}{{sfn-2|100 ქართველი უცხოეთში|2011|გვ=120}} „[[ვეფხისტყაოსანი|ვეფხისტყაოსნის]]“ 600-მდე სტროფის ვახტანგისეულ კომენტარებში განხილულია რუსთველოლოგიის მნიშვნელოვანი საკითხები. მათგან უაღრესად საყურადღებოა „ვეფხისტყაოსნის“ ალეგორიული თარგმანების საკითხი. ვახტანგმა წამოაყენა დებულება, რომ რუსთაველის პოემა „საღმთოც იყო და საეროც“, ხოლო რუსთველური სიყვარული გულისხმობდა როგორც ღვთაებრივ, ისე ცოლ-ქმრულ სიყვარულს. ვახტანგის ეს თვალსაზრისი ენათესავება სიყვარულის კონცეფციის შუა საუკუნეებისათვის სპეციფიკურ გაგებასა და [[დანტე ალიგიერი|დანტეს]] „[[ღვთაებრივი კომედია|ღვთაებრივ კომედიასა]]“ და [[ფრანჩესკო პეტრარკა|პეტრარკას]] სონეტებში გატარებულ თვალთახედვას.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=60}} ვახტანგმა „ვეფხისტყაოსნის“ ფაბულის ორიგინალურობის საკითხიც აღძრა. მან დამაჯერებლად განაცხადა: „''სპარსშიდ ეს ამბავი არსად იპოება, ამბავიც თვითონ გააკეთა და ლექსადაც''“.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=60}} უაღრესად საყურადღებოა ტექსტის ზოგი ადგილის ვახტანგისეული გასწორება.
საგანგებოდ აღსანიშნავია ვახტანგ VI-ის მთარგმნელობითი მოღვაწეობა. „აღორძინების ხანის“ მწერლებს ღრმად სწამდათ, რომ ქვეყნის განადგურება და დაცემა განპირობებული იყო ერის ზნეობრივი გადაგვარებით. მათთვის პიროვნების მორალური სრულქმნა ერის კეთილდღეობის მტკიცე საწინდარი იყო, ამიტომაც მათ შემოქმედებაში მნიშვნელოვანი ადგილი ეჭირა დიდაქტიკურ მოძღვრებას.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=61}} ვახტანგმა არა მარტო საკუთარ პოეზიაში შემოიტანა დიდაქტიკური მოტივები, არამედ თარგმნა დიდაქტიკური ეპოსის ისეთი მნიშვნელოვანი ძეგლები, როგორებიცაა XI საუკუნის სპარსული ლიტერატურის შედევრი „[[ამირნასარიანი]]“ („ყაბუს-ნამე“)<ref group="კ">ვახტანგმა „ამირნასარიანი“ ჯერ პროზაულად თარგმნა, შემდეგ კი უკვე რუსეთში გადასახლებულმა გალექსა.</ref> და „[[ქილილა და დამანა]]“.

ვახტანგმა, ისპაჰანში ყოფნისას, კახეთის მეფის, დავითის, არასრულად ნათარგმნი ინდური კლასიკური ნაწარმოების, „[[ქილილა და დამანა]]ს“, თარგმნა ჯერ ერთ სპარს მწიგნობარს დაავალა, მერე — სომეხს, მაგრამ არც ერთი არ მოეწონა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=23}} როცა ქირმანში გაგზავნეს, [[1714]] წელს, იქ თავად გააგრძელა თარგმნა. ორი წლის შემდეგ შაჰმა ისევ ისპაჰანში გაიწვია და ხელნაწერი თავის კარის მდივანს, ონანას გამოუგზავნა. ონანამ „ქილილა და დამანაში“ ჩართული (ვახტანგის მიერ პროზაულად ნათარგმნი) სპარსული ლექსები ქართულად გალექსა, დანარჩენი ნაწილი კი უცვლელი დატოვა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=23}} საბოლოოდ, ნაწარმოების გადმოთარგმნა-რედაქტირება [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა ორბელიანმა]] დაასრულა [[1716]]-[[1719]] წლებში. ვახტანგმა, ასევე, ბევრი იმუშავა დიდაქტიკური ხასიათის ძეგლის, „სიბრძნე მალაღობელის“ თარგმანზე და მასში წარმოდგენილ [[სოკრატე]]ს, [[პლატონი]]სა და [[არისტოტელე]]ს ბრძნულ გამონათქვამებს საკუთარი დიდაქტიკურ-მორალური მოსაზრებანიც დაუმატა.{{sfn-2|ნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI|2015|გვ=23}}

ვახტანგ VI-ს შესამჩნევი ადგილი უკავია ქართული ლირიკის ისტორიაში. მისი ლირიკული ლექსების უმეტესობა დაწერილია უცხოეთში, დევნილობისა და გადახვეწილობის დროს, როდესაც დიდ სულიერ ძვრებს განიცდიდა.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=61}} მკვლევართა მოსაზრებით ვახტანგმა შემოიტანა ქართულ პოეზიაში სამშობლო-სატრფოს სახე. საკუთარი მიწა-წყლის ისეთი ცხოველი განცდა, როგორიც ვახტანგის პოეზიაშია მოცემული, მანამდე არც ერთი ქართველი პოეტის შემოქმედებაში არ გვხვდება.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=61}}

ვახტანგმა გარკვეული სიახლე შემოიტანა რელიგიური თემატიკის დამუშავებაში. კერძოდ, ქრისტიანული მწერლობისათვის კარგად ცნობილი თემები მან ლირიკულ ასპექტში გააშუქა და მათთვის განსაკუთრებული უშუალობის მინიჭებით მკითხველზე ემოციური ზემოქმედების ახალი გზები დასახა.{{sfn-2|დიდოსტატები|2010|გვ=61}}

== მოლაპარაკებები საქართველოში გადმოსასვენებლად ==
უკანასკნელ წლებში ქართულ საზოგადოებაში გაჩნდა აზრი ვახტანგ VI-ის (ასევე, [[თეიმურაზ II]]-ის) ცხედრების [[საქართველო]]ში გადმოსვენებასთან დაკავშირებით.<ref>{{Cite web |url=http://sangu.edu.ge/index.php?page=362&news_id=860&lang=geo |title=ვახტანგ VI-ისა და თეიმურაზ II-ის ცხედრების საქართველოში გადმოსვენების შესახებ — sangu.edu.ge |accessdate=2015-03-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304203934/http://sangu.edu.ge/index.php?page=362&news_id=860&lang=geo |archivedate=2016-03-04 }}</ref> ამ მხრივ აღსანიშნავია 2013 წლის იანვარში რუსეთში ვიზიტის ფარგლებში საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქის, [[ილია II (კათოლიკოს-პატრიარქი)|ილია II]]-ის, რუსეთის პრეზიდენტ [[ვლადიმერ პუტინი|ვლადიმერ პუტინსა]] და პატრიარქ [[კირილე I (მოსკოვის პატრიარქი)|კირილე I-თან]] შეხვედრა, რომლის ფარგლებშიც განხილვის ერთ-ერთი თემა ქართველი მეფეების ვახტანგ მეექვსისა და თეიმურაზ მეორის საქართველოში გადმოსვენების საკითხი იყო.<ref>{{Cite web |url=http://news.ge/ge/news/story/43652-ilia-ii-putins-shekhvda |title=„რუსეთის პატრიარქთან მთავარი სასაუბრო თემა ქართველი მეფეების ნეშთების საქართველოში გადმოსვენება იყო“ |accessdate=2015-03-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304220346/http://news.ge/ge/news/story/43652-ilia-ii-putins-shekhvda |archivedate=2016-03-04 }}</ref> პატრიარქმა კირილმა განაცხადა, რომ ამ საკითხის გადასაწყვეტად შექმნილია სპეციალური კომისია.<ref>{{Cite web |url=http://news.ge/ge/news/story/43370-patriarqi-kirili-qartveli-mefeebis-gadmosveneba-rusebis-gantsyobas-ukavshrdeba |title=„შექმნილია სპეციალური კომისია, რომელმაც უნდა მოაგვაროს რთული საკითხები და ასევე გაიგოს თუ რა განწყობა აქვს რუსეთის მოსახლეობას ამ თემაზე“. |accessdate=2015-03-25 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304220248/http://news.ge/ge/news/story/43370-patriarqi-kirili-qartveli-mefeebis-gadmosveneba-rusebis-gantsyobas-ukavshrdeba |archivedate=2016-03-04 }}</ref>

==ლიტერატურა==
* {{cite book |last=მენაბდე|first=ლევან |year=[[2011]] |title=ვახტანგ VI |publisher= |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-425-35-6|ref=CITEREFლევან მენაბდე – ვახტანგ VI2011}}
* {{cite book |last=შოშიტაშვილი|first=ნოდარ |year=[[2015]] |title=საქართველოს ილუსტრირებული ისტორია, ტ. 5 – ვახტანგ VI |publisher=პალიტრა L |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-21-754-8|ref=CITEREFნოდარ შოშიტაშვილი – ვახტანგ VI2015}}
* {{cite book |last=მარიამ ლორთქიფანიძე, როინ მეტრეველი|first= |year=[[2007]] |title=საქართველოს მეფეები |publisher=ნეკერი |location=[[თბილისი]] |isbn=99928-58-36-2|ref=CITEREFსაქართველოს მეფეები2007}}
* {{cite book |last=ზოზრაშვილი|first=ტარიელ |year=[[2008]] |title=დიდი ქართველები|publisher=პალიტრა L |location=[[თბილისი]] |isbn=978-99940-53-86-5|ref=CITEREFდიდი ქართველები2008}}
* {{cite book |last=მეტრეველი|first=როინ |year=[[2010]] |title= საქართველოს მეფეები და პატრიარქები|publisher=არტანუჯი |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-421-21-1|ref=CITEREFსაქართველოს მეფეები და პატრიარქები2010}}
{{ქსე|4|336-337|დუმბაძე მ., ცაიშვილი ს.}}
* {{cite book |last=ჯანაშია, სიმონ; ბერძენიშვილი, ნიკოლოზ|first= |year=[[1980]] |title= საქართველოს ისტორია|publisher=მეცნიერება |location=[[თბილისი]] |isbn=|ref=CITEREFსაქართველოს ისტორია1980}}
* {{cite book |last=მ. ლორთქიფანიძე, ო. ჯაფარიძე, დ. მუსხელიშვილი, რ. მეტრეველი|first= |year=[[2012]] |title=საქართველოს ისტორია ოთხ ტომად, ტ. III — საქართველოს ისტორია XIII საუკუნიდან XIX საუკუნემდე |publisher=პალიტრა L |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-19-586-0|ref=CITEREFსაქართველოს ისტორია, ტ. III2012}}
* {{cite book |last=დ. მუსხელიშვილი, მ. სამსონაძე, ა. დაუშვილი|first= |year=[[2012]] |title=საქართველოს ისტორია უძველესი დროიდან 2009 წლამდე|publisher=გამომცემლობა გუმბათი |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-0-4195-2|ref=CITEREFსაქართველოს ისტორია2012}}
* {{cite book |last=ხურცილავა|first=ჯულიეტა |year=[[2010]] |title=ქართველ მწერალთა ბიოგრაფიები|publisher= |location=[[თბილისი]] |isbn=99940-793-8-7|ref=CITEREFქართველ მწერალთა ბიოგრაფიები2010}}
* {{cite book |last=ავალიანი|first=ჯამბუ |year=[[2010]] |title=დიდოსტატები|publisher= |location=[[ქუთაისი]] |isbn=99940-52-18-7|ref=CITEREFდიდოსტატები2010}}
* {{cite book |last=ქართული ენციკლოპედიის ირაკლი აბაშიძის სახელობის მთავარი სამეცნიერო რედაქცია|first= |year=[[2011]] |title=100 ქართველი უცხოეთში|publisher= |location=[[თბილისი]] |isbn=978-99928-20-35-3|ref=CITEREF100 ქართველი უცხოეთში2011}}
* {{cite book |last=შუბითიძე|first=ვაჟა |year=[[2014]] |title=ყველა დროის 100 უდიდესი ქართველი|publisher=„გავაზი“ |location=[[თბილისი]] |isbn=978-9941-9276-6-9|ref=CITEREFყველა დროის 100 უდიდესი ქართველი2014}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{მინიდაფა
|პორტალი       = ბიოგრაფიები
|ვიქსიკონი  = 
|ვიკიწიგნები  = 
|ვიკიციტატა = ვახტანგ VI
|ვიკიწყარო     = 
|ვიკისახეობები     = 
|ვიკისიახლეები  = 
|ვიკისაწყობი    = Category:Vakhtang VI|ვახტანგ VI
|მეტავიკი     = 
}}
* [http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00000837/ ვახტანგ VI - ბიოგრაფიული ლექსიკონი]
* [http://www.ambioni.ge/erovnul-arqivsi-gamofena-vaxtang-vi-gaixsneba ვახტანგ VI — www.ambioni.ge]
* [http://www.georoyal.ge/?MTID=1&TID=25&id=2739 ვახტანგ VI — www.georoyal.ge]
* [http://www.bu.org.ge/x2227?lang=geo ვახტანგ VI — www.bu.org.ge] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304191725/http://www.bu.org.ge/x2227?lang=geo |date=2016-03-04 }}
* [http://www.allgeo.org/index.php/ka/2018-12-12-16-13-02/vi მეფე ვახტანგ VI ბაგრატიონის შემოქმედება]

== კომენტარები ==
<references group="კ"/>

== სქოლიო ==
{{სქოლიო|2}}
{{დაიწყე ყუთი}}
{{s-hou|[[ბაგრატიონები|ბაგრატიონთა დინასტია]]||[[15 სექტემბერი]], [[1675]]||[[26 მარტი]], [[1737]]}}
{{მემკვიდრეობის დაფა
| წინამორბედი = [[ლევან ბატონიშვილი]]
| ტიტული = &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[ქართლის სამეფო|ქართლის]] [[ჯანიშინი]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| წლები = [[1703]]–[[1714]]
| შემდეგი = [[ბაქარი]]
}}
{{მემკვიდრეობის დაფა
| წინამორბედი = [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]]
| ტიტული = &nbsp;&nbsp;&nbsp;[[ქართლის მეფეები|ქართლის მეფე]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;
| წლები = [[1716]]–[[1724]]
| შემდეგი = [[იესე (ალიყული-ხანი)|იესე]]
}}
{{დაასრულე ყუთი}}
{{საქართველოს მეფეები (1490-1810)}}



[[კატეგორია:ქართლის მეფეები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1675]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1737]]
[[კატეგორია:მუხრანელების სამეფო შტო]]
[[კატეგორია:ქართველი მეფე-პოეტები]]
[[კატეგორია:ქართველი ისტორიკოსები]]
[[კატეგორია:ქართველი მწერლები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 15 სექტემბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 26 მარტი]]
[[კატეგორია:საქართველოს რეგენტები]]
ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:
თარგი:2 cell table row (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite book (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Cite web (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Click (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Column-width (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Comment (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Comment/styles.css (რედაქტირება)
თარგი:ISBN (რედაქტირება)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:PAGENAMEBASE (რედაქტირება)
თარგი:Replace (რედაქტირება)
თარგი:S-aft (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:S-bef (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:S-hou (რედაქტირება)
თარგი:S-ttl (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Sfn-2 (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Str trim (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Tnavbar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Webarchive (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Wikidata (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ადგილის მითითება ბიბლიობმულებში (რედაქტირება)
თარგი:დაასრულე დაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დაასრულე ყუთი (რედაქტირება)
თარგი:დაიწყე დაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დაიწყე ყუთი (რედაქტირება)
თარგი:ვიკიმონაცემები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა/რიგი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა მმართველი (იხილე წყარო) (დაცულია)
თარგი:მემკვიდრეობის დაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მთავარი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მინიდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:მმართველი (რედაქტირება)
თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება/დიზაინი (რედაქტირება)
თარგი:მულტიპარამეტრი-ბმულით (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ნავდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:რჩეული (რედაქტირება)
თარგი:რჩეული/2.0 (რედაქტირება)
თარგი:საქართველოს მეფეები (1490-1810) (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიო (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ფერი (იხილე წყარო) (დაცულია)
თარგი:ქსე (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ჩანართი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ციტატა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:წიგნი (რედაქტირება)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Check isxn (რედაქტირება)
მოდული:Sources (რედაქტირება)
მოდული:Sources-utils (რედაქტირება)
მოდული:String (რედაქტირება)
მოდული:Webarchive (რედაქტირება)
მოდული:Wikidata (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:WikidataCache/Q878819 (რედაქტირება)
მოდული:WikidataSelectors (რედაქტირება)
ვახტანგ VI-ზე დაბრუნება.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ვახტანგ_VI“-დან