იხილეთ წყარო გვერდისთვის ბორის პაიჭაძე

თქვენ არ გაქვთ ამ მოქმედების - „ამ გვერდის რედაქტირება“ განხორციელების ნებართვა შემდეგი მიზეზის გამო:
Your IP address is in a range that has been blocked on all Wikimedia Foundation wikis.
The block was made by ‪EPIC‬. The reason given is Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Start of block: 08:48, 2 ივლისი 2024
Expiry of block: 08:48, 2 ივლისი 2025
Your current IP address is 206.189.44.186. The blocked range is 206.189.32.0/20.
გთხოვთ, შეიყვანოთ ყველა ზემოთ ჩამოთვლილი დეტალი თქვენს მიერ დასმულ ნებისმიერ შეკითხვაში. თუ თვლით, რომ შეცდომით დაიბლოკეთ, ამის შესახებ დამატებითი ინფორმაცია და ინსტუქცია შეგიძლიათ იხილოთ ღია პროქსი-სერვერების გამოყენების დაუშვებლობის გლობალური წესების გვერდზე.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, ბლოკირების გასაჩივრებისათვის, გთხოვთ მიმართოთ მეტაზე. You could also send an email to the stewards VRT queue at stewards@wikimedia.org including all above details.
თქვენ შეგიძლიათ ნახოთ ამ გვერდის საწყისი ფაილი და მისი ასლი შექმნათ.
{{ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია
|სახელი = ბორის პაიჭაძე
|სურათი = Boris Paichadze (1915–1990).png
|სურათის ზომა =
|წარწერა =
|სრული სახელი = ბორის სოლომონის ძე პაიჭაძე
|დაბადების თარიღი = {{დაბადების თარიღი|1915|2|3}}<ref>[https://mygoals.ge/kaci-romelic-gulma-dainaxa/ კაცი, რომელიც გულმა დაინახა]. ''mygoals.ge''</ref>
|დაბადების ადგილი = [[ონჭიქეთი]]<br/>[[ოზურგეთის მაზრა]],<br/>[[ქუთაისის გუბერნია]],<br/>[[რუსეთის იმპერია]]
|გარდაცვალების თარიღი = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1990|10|9|1915|2|3}}
|გარდაცვალების ადგილი = [[თბილისი]],<br/>[[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]],<br/>[[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|სსრ კავშირი]]
|სიმაღლე = 170 [[სანტიმეტრი|სმ]]
|პოზიცია = [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]
|ახალგაზრდული წელი1 = 1934–1935
|ახალგაზრდული კლუბი1 = ზიი თბილისი 
|ეროვნული ნაკრები = 
|წელი1 = 1936–1951
|კლუბი1 = [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბ.]]
|მატჩი1 = 195
|გოლი1 = 111
|სულ მატჩი =
|სულ გოლი =
|მედლის თარგები = 
|გაწვრთნის წელი1 = 1953–1954
|გაწვრთნილი კლუბი1 = [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]]
}}
'''ბორის პაიჭაძე''' (დ. [[3 თებერვალი]], [[1915]], [[ონჭიქეთი]], [[ჩოხატაური]], [[რუსეთის იმპერია]] — გ. [[9 ოქტომბერი]], [[1990]], [[თბილისი]], [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა|საქართველოს სსრ]], [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა კავშირი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] და [[საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი|საბჭოთა]] [[ფეხბურთელი]], [[თავდამსხმელი (ფეხბურთი)|თავდამსხმელი]]. [[საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი]], საქართველოს ფიზკულტურისა და სპორტის დამსახურებული მოღვაწე, [[თბილისის საპატიო მოქალაქეები|თბილისის საპატიო მოქალაქე]], [[საპატიო ნიშანი|საპატიო ნიშნის]], [[შრომის წითელი დროშის ორდენი|შრომის წითელი დროშისა]] და [[ვახტანგ გორგასლის ორდენი|ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენის]] კავალერი.{{sfn-2|Винокуров В. И.|1972|გვ=334}}{{sfn-2|Соскин А. М.|1972|გვ=334.}}{{sfn-2|ბერიშვილი, ე.|2013|გვ=186.}}{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=4–19.}}

== ბიოგრაფია ==
===ადრეული წლები===
ბორის პაიჭაძე 1915 წლის 3 თებერვალს, სოფელ ონჭიქეთში, სოლომონ პაიჭაძისა და ოლღა ტუღუშის მრავალშვილიან ოჯახში დაიბადა.{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=13–14.}}<ref group="კომ.">სოლომონ პაიჭაძეს და ოლღა ტუღუშს 6 შვილი ჰყავდათ — ოთხი ქალიშვილი და ორი ვაჟი. ბორისი 5 წლის იყო, მისი ოჯახი ფოთში რომ დასახლდა. სოლომონი პორტში მტვირთავთა ბრიგადირად მუშაობდა.</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180710101934/http://www.sazogadoeba.ge/index.php?post_id=1006 ბორის პაიჭაძე — ფეხბურთის კარუზო]. ''sazogadoeba.ge''</ref><ref group="კომ.">თბილისის „დინამოს“ პირველი თაობის თვალსაჩინო წარმომადგენელი ბორის სოლომონის ძე პაიჭაძე დაიბადა 1915 წლის 3 თებერვალს ჩოხატაურის რაიონის სოფელ ონჭიკეთში და არა, როგორც ამბობენ, ფოთში (ინფორმაციას ამის შესახებ სპორტული ჟურნალისტი ოთარ გაგუა ავრცელებს). მომავალი ფეხბურთელი ქალაქ ფოთში 5 წლის ასაკში ექვს და-ძმასთან ერთად გადასახლდა.</ref> რამდენიმე წლის შემდეგ ოჯახი საცხოვრებლად ონჭიქეთიდან [[ფოთი|ფოთში]] გადადის, სადაც 7 წლის ბორისი ფოთის ოთხკლასიან სკოლაში შეყავთ სასწავლებლად. იმ პერიოდის საქართველოს დანარჩენი კუთხეებისგან განსხვავებით ფოთში ფეხბურთი უკვე საკმაოდ დიდი პოპულარობით სარგებლობს, რადგან სპორტის ეს სახეობა [[ინგლისელები|ინგლისელ]] მეზღვაურებს პირველად სწორედ აქ შემოაქვთ და [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|„დინამოს“]] მომავალი კაპიტნის საფეხბურთო ოდისეაც ამ ზღვისპირა ქალაქიდან იწყება. ფეხბურთისადმი ადგილობრივი მოსახლეობის განსაკუთრებული ინტერესი თანდათან შეუქცევად ხასიათს იღებს და მალევე არღვევს სათამაშო აზარტისა თუ სიახლისადმი ცნობისმოყვარეობის პირობით საზღვრებს. ტყავის ბურთის წინ და უკან თუ აქეთ-იქით გორება მოკლე დროში სპორტული საქმიანობის იერსახეს იძენს და ქალაქში ერთიმეორის მიყოლებით იქმნება სამოყვარულო საფეხბურთო გუნდები, მათ შორის: ნავსადგურის მუშათა გუნდი, გემთშემკეთებელი ქარხნის გუნდი, რკინიგზელთა გუნდი, „რემედასი“, „ურანი“, მოგვიანებით — ფოთის პირველი და მეორე საფეხბურთო ნაკრები, რომელთა რიგებშიც იმ დროის კვალობაზე საკმაოდ კარგი მონაცემების ახალგაზრდა, ძლიერი და ტექნიკური მოთამაშეები გამოდიან და თვითმხილველებისა და ფეხბურთის ისტორიკოსების გადმოცემით ხშირად ტოლს არ უდებენ „საერთაშორისო ამხანაგურ შეხვედრებში“ მათზე ბევრად გამოცდილ [[ბრიტანელები|ბრიტანელ]] თუ სხვა უცხოელ „კოლეგებს“.{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=15–16.}}<ref group="კომ.">ქალაქის პირველ ნაკრებში თამაშობდნენ: მეკარე შალვა დარჩია, რუბენ ალხაზოვი, გიორგი ღოღობერიძე, შალიკო პაიჭაძე, ვანია მიქაძე, ჯორჯი ნიკოლაიშვილი, ძმები გოგი და კოლია გოგინავები, ეფრემ ლაითაძე, იონა ყურუა, გრიშა ხორავა და სხვები. მეორე ნაკრების შემადგენლობაში იყვნენ: დუშა ვეკუა, მიტრო ასათიანი (მაკტარელას განთქმული ოსტატი), პანაი კურჩიდი, კაკო აფხაზავა, კოტე გუნია, ფედია სეროპინასი, ფანტი კვანტალიანი, მაყა ხორავა და სხვები. „ურანის“ გუნდში თამაშობდნენ: ედვარდ ნიკოლაიშვილი, ცაგუ ჭითანავა, მიშა ანთაძე, აკაკი ჟღენტი, ვალოდია შუბლაძე, მიშა ზიმლიცკი, ვასიკო შუბლაძე, საშა ალიმონაკი, გიგა ლეჟავა, გრიშა იმნაძე, ანდრო გაბუნია, ვალია პაიჭაძე და სხვები.</ref> 

ბორის პაიჭაძეს სხვადასხვა ინტერვიუსა თუ საუბარში არაერთხელ აღუნიშნავს, რომ ის და მისი თანატოლები თითქმის არცერთ თამაშს არ აცდენდნენ და მისივე სიტყვებით — ერთად იზიარებდნენ ადგილობრივი საფეხბურთო ციებ-ცხელებით გამოწვეულ ემოციებსა თუ შთაბეჭდილებებს.{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=17–20.}} 

16 წლის ბორის პაიჭაძე ფოთის გემთშემკეთებელი ქარხნის გუნდში იწყებს თამაშს, სადაც 1934 წლამდე გამოდის. ამის შემდეგ, მომდევნო ორი წელი ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტის<ref group="კომ.">ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტი ({{lang-ru|Закавказский индустриальный институт}}).</ref>  გუნდის რიგებშია, რომელიც სასწავლებლის რუსული სახელწოდების აბრევიატურის მიხედვით თბილისის ზიი-ს<ref group="კომ.">თბილისის ზიი ({{lang-ru|ЗИИ Тбилиси}}).</ref> სახელით ასპარეზობს.<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/77954 ამიერკავკასიის ინდუსტრიული ინსტიტუტის საფეხბურთო გუნდი (ЗИИ)]</ref><ref group="კომ.">დგანან (მარცხნიდან მარჯვნივ): ნ. ლარიონოვი (არბიტრი), მიხეილ მინაევი, აკაკი ყალიჩავა, [[გიორგი ჭუმბურიძე (ფეხბურთელი)|გიორგი ჭუმბურიძე]], იური კასრაძე, ვალენტინ (ვალია) კოძისი, გერმან კირილოვი, ბორის პაიჭაძე, ვახტანგ რამიშვილი, სერგო სიხარულიძე, მიხეილ ბოლოტინი, [[ვლადიმერ ჯორბენაძე]], [[არჩილ კიკნაძე (ფეხბურთელი)|არჩილ კიკნაძე]], ვალიკო არსენიშვილი, ა. ქოიავა.</ref> 

თავიდან ინსტიტუტის მეორე გუნდში იწყებს თამაშს, სადაც მასთან ერთად [[არჩილ კიკნაძე (ფეხბურთელი)|არჩილ კიკნაძე]], მიშა ცენტერაძე, ვალიკო არსენიშვილი, ლევან ღუდუშაური და სხვები გამოდიოდნენ. მომდევნო 1935 წლიდან უკვე ინსტიტუტის პირველ გუნდშია, რომელიც ერთ-ერთ უძლიერეს გუნდად ითვლებოდა საქართველოში. მასთან ერთად პირველ გუნდში თამაშობდნენ: იურა კასრაძე, [[ვლადიმერ ჯორბენაძე|გვაჩი ჯორბენაძე]], [[გიორგი ჭუმბურიძე (ფეხბურთელი)|გიორგი ჭუმბურიძე]], მიშა მინაევი, ვალია კოძისი, გერმან კირილოვი, მიშა ბოლოტინი, სერგო სიხარულიძე, კაკო ყალიჩავა, ვახტანგ (დუკა) რამიშვილი და სხვები.{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=38.}} ინსტიტუტის პირველ გუნდში თამაშის ამ პერიოდს თავად ბორის პაიჭაძე ასე იხსენებს: {{ციტატა|...მე, როგორც მარცხენა შუამარბს, კვლავაც ჩემს ადგილზე თამაში მაძლევდა ხელს, მაგრამ მაშინ სერგო სიხარულიძეს უნდა დაეთმო თავისი მაისური, რაზედაც მან კატეგორიული უარი განაცხადა. სხვა რა გზა იყო, იძულებული ვიყავი შემეცვალა როლი. ასე გავხდი ცენტრალური თავდამსხმელი.}}

იმ წელს თბილისის პირველობაზე ოთხი გუნდი მონაწილეობდა: „დინამო“, ზიი, ტსპო და ცეკავშირი: დინამოელთა რიგები ასე გამოიყურებოდა: ნ. ანიკინი, მ. ასლამაზოვი, ბ. ბერძენიშვილი, მ. ბერძენიშვილი, ვ. ბერძენიშვილი, გ. გაგუა, ა. დოროხოვი, ლ. კინწურაშვილი, ე. ნიკოლაიშვილი, ა. პანინი, ნ. სომოვი, შ. შავგულიძე. ტსპო-ს გუნდში გამოდიოდნენ: გ. აფრიდონიძე, ბ. ვორონინი, ბ. კიკვაძე, ს. შუდრა, ნ. ჩხატარაშვილი, შ. ჩხატარაშვილი და სხვები. თბილისის ჩემპიონის წოდება ზიი-მ მას შემდეგ მოიპოვა, რაც ქალაქის პირველობის ბოლო შეხვედრაში „დინამო“ ანგარიშით 4–2 დაამარცხა.{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=39.}}

===თბილისის „დინამო“===
გამორჩეული საფეხბურთო მონაცემების ახალგაზრდა შეუმჩნეველი არ რჩებათ დედაქალაქის მთავარი გუნდის მესვეურებს და 1936 წელს მას [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამოში“]] იწვევენ. [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამოელები]] იმ დროს საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის მეორე ანუ „ბ“ ჯგუფში გამოდიან. [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისელთა]] მაისურით ბორის პაიჭაძე პირველად იმავე წლის 6 ივნისს — დნეპროპეტროვსკის „დინამოს“ წინააღმდეგ გამოდის მოედანზე და პირველივე შეხვედრაში ახერხებს მეტოქის კარის აღებას. მატჩი, რომელსაც 7 ათასი მაყურებელი დაესწრო,<ref group="კომ.">სხვა წყაროების მიხედვით შეხვედრას 15 ათასი მაყურებელი დაესწრო. ''ციტატა:'' „...შეხვედრამ დიდი სპორტული ინტერესი გამოიწვია. სტადიონზე თავი მოიყარა 15 000 მაყურებელმა.“ იხ. სტატია „ორი „დინამოს“ ფეხბურთელების შეხვედრა“ // [[კომუნისტი (გაზეთი)|„კომუნისტი“]], 08.06.1936, № 131 (4590), გვ. 4.</ref>  თბილისში, „დინამოს“ სტადიონზე გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით (5–0) დასრულდა. თბილისელთა გუნდის ღირსებას იცავდნენ: [[ალექსანდრე დოროხოვი]], [[შოთა შავგულიძე]], ედუარდ ნიკოლაიშვილი, ნიკოლოზ ანიკინი, ბუკა ბერძენიშვილი, [[გრიგოლ გაგუა]], ილია პანინი, [[მიხეილ ბერძენიშვილი]], ბორის პაიჭაძე, [[მიხეილ ასლამაზოვი]] და ნიკოლოზ სომოვი.<ref>«Динамо» Тифлис 5–0 «Динамо» Днепропетровск / [https://footballfacts.ru/match/36449-dinamotiflisdinamodnepropetrovsk50 Группа «Б». 06.06.1936].</ref><ref>«Динамо» Тифлис 5–0 «Динамо» Днепропетровск / [https://fc-dynamo.ru/1d/prot.php?id=19360110 ''fc-dynamo.ru'']</ref><ref group="კომ.">პაიჭაძის გარდა {{გოლი|57}} ბურთები გაიტანეს მიხეილ ასლამაზოვმა {{გოლი|48}}, ვლადიმერ ბერძენიშვილმა {{გოლი|78}} და მიხეილ ბერძენიშვილმა {{გოლი|75}}, {{გოლი|81}}.</ref><ref>[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/337935/1/Komunisti_1936_N131.pdf ორი „დინამოს“ ფეხბურთელების შეხვედრა] // [[კომუნისტი (გაზეთი)|„კომ.“]], 08.06.1936, № 131, გვ. 4.</ref><ref>[https://fc-dynamo.ru/1d/rezult.php?gd=1936%E2&vk=%C4%E8%ED%E0%EC%EE%20(%D2%E1%E8%EB%E8%F1%E8) Протоколы чемпионата 1936в Динамо (Тбилиси)]. ''fc-dynamo.ru''</ref> 

1936 წლის შემოდგომაზე [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამო“]] [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საკავშირო პირველობის]] „ა“ ჯგუფში ანუ უმაღლეს ლიგაში ინაცვლებს. თბილისის „დინამოში“ თამაშის ამ პერიოდს ბორის პაიჭაძე ასე იხსენებს: {{ციტატა|...ჩემპიონატი „დინამომ“ უჩემოდ დაიწყო. პირველი შეხვედრა მოსკოვის „სტალინეცთან“ გვქონდა და ფრედ 1:1 დავამთავრეთ. დასაწყისისათვის ცუდი შედეგი როდი გახლდათ, მაგრამ ტურნირში მონაწილე გუნდების რიცხვი და გათამაშების ფორმულა, რის მიხედვითაც უმაღლეს საფეხურზე ასვლა მხოლოდ პირველ ადგილზე გამოსულ კოლექტივს შეეძლო, ართულებდა მდგომარეობას. საჭირო იყო ქულათა მაქსიმალური რაოდენობის დაგროვება, თორემ თამაშგარე მდგომარეობაში აღმოვჩნდებოდით. მეორე მატჩში დნეპროპეტროვსკელები დიდი ანგარიშით — 5:0 დავამარცხეთ. ამჯერად დინამოელთა რიგებში ცენტრალური თავდამსხმელის ფუნქციას მე ვასრულებდი. დამაჯერებლად მოვიგეთ დანარჩენი 4 შეხვერდრა და, როგორც ქვეჯგუფში გამარჯვებულებმა, სხვა 7 გუნდთან ერთად სსრ კავშირის უმაღლესი საფეხბურთო ტიტულისათვის ბრძოლის უფლება მოვიპოვეთ.}}

თბილისის „დინამოს“ ისტორიაში [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საკავშირო პირველობის]] უმაღლესი ლიგის პირველ შეხვედრას 1936 წლის 7 სექტემბერს,{{sfn-2|მამულაშვილი, ვ.|1957|გვ=16–18.}} თბილისის „დინამოს“ სტადიონი მასპინძლობს. თბილისელები [[დინამო კიევი (საფეხბურთო კლუბი)|კიევის „დინამოს“]] უპირისპირდებიან. შეხვედრას 10 ათასი მაყურებელი ესწრება. ამ ისტორიულ მატჩში თბილისელთა გუნდის ღირსებას იცავდნენ: [[ალექსანდრე დოროხოვი]], [[შოთა შავგულიძე]],<ref group="კომ.">შეხვედრის მეოთხე წუთზე შოთა შავგულიძე ედუარდ ნიკოლაიშვილმა შეცვალა.</ref> ბუკა ბერძენიშვილი, ნიკოლოზ ანიკინი, [[ვლადიმერ ჯორბენაძე]], [[გრიგოლ გაგუა]], ილია პანინი, [[მიხეილ ბერძენიშვილი]], ბორის პაიჭაძე, [[მიხეილ ასლამაზოვი]] და ნიკოლოზ სომოვი. ანგარიშს მატჩის მე-3 წუთზე სტუმრები ხსნიან, ბურთი შჩეგოცკის გააქვს (0–1). მე-17 წუთზე თბილისელთა თავდამსხმელი ნიკოლაი სომოვი ანგარიშის გაქვითვას ახერხებს (1–1).<ref>[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/219011/1/Lelo_1996_N54.pdf ზუსტად 60 წლის წინ] // „ლელო“, 7 სექტემბერი, 1996, № 54 (11014), გვ. 1, 4.</ref> პირველი ტაიმის მიწურულს პაიჭაძე კვლავ აწინაურებს თავის გუნდს (2–1). შეხვედრის მეორე ნახევარი გარდამავალი უპირატესობით აღინიშნა. თუმცა მატჩის დამთავრებამდე სამიოდე წუთით ადრე მსაჯი ვასილიევი თბილისელთა კარში ნიშნავს [[პენალტი (ფეხბურთი)|თერთმეტმეტრიანს]], კიეველთა ნახევარმცველი ვლადიმერ გრებერი ზუსტი დარტყმით ანგარიშს ათანაბრებს და შეხვედრაც ფრედ (2–2) მთავრდება. ამ ისტორიული მატჩის შემდეგ ბორის პაიჭაძე საბოლოოდ იმკვიდრებს თავის ადგილს [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამოს“]] ძირითად შემადგენლობაში.<ref>«Динамо» Тб. 2–2 «Динамо» Киев / [http://footballfacts.ru/matches/220213-2-2 Чемпионат СССР 1936 (о). Группа «А»]</ref><ref>{{cite web
 |url = https://fc-dynamo.ru/champ/prot.php?id=2400
 |title = Динамо (Тб.) 2–2 Динамо (Киев)
 |work = fc-dynamo.ru
}}</ref><ref>Динамо (Тб.) 2–2 Динамо (Киев) / [https://footballfacts.ru/match/21014-dinamotbilisidinamokiev22 07.09.1936. Тбилиси. Стадион «Динамо»]</ref><ref group="კომ.">სხვა წყაროების მიხედვით [[პენალტი (ფეხბურთი)|პენალტი]] თბილისელთა კარში გაიტანა არა ვლადიმერ გრებერმა, არამედ კონსტანტინე შჩეგოცკიმ. იხ. გაზ. „ფიზკულტურელი“, 07.09.1936 // ''ციტატა:''„... За три минуты до конца игры судья тов. Васильев назначает штрафной удар пенальти в ворота Тбилиси, успешно реализованный Щегодским. Счет 2–2 не меняется до конца игры. Таким образом, свой первый матч по группе «А» тбилисцы закончили вничью получив 2 очка из 3 возможных.“.</ref>

თბილისის „დინამოს“ მაისურით [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის]] ფარგლებში ბოლოჯერ 1951 წლის 31 აგვისტოს, საკავშირო ჩემპიონატის 26-ე ტურის კალენდარულ მატჩში, [[სპარტაკი მოსკოვი (საფეხბურთო კლუბი)|მოსკოვის „სპარტაკის“]] წინააღმდეგ ითამაშა. თბილისელთა შემადგენლობაში თამაშობდნენ: [[ვლადიმერ მარღანია]], ჯუმბერ რუსაძე, [[ვიქტორ პანიუკოვი]], [[ვლადიმერ ელოშვილი]], გივი ჯავახაძე, არჩილ კილაძე, კონსტანტინე გაგნიძე, [[გიორგი ანთაძე|გოგი ანთაძე]], ბორის პაიჭაძე,<ref group="კომ.">მატჩის მსვლელობისას ბორის პაიჭაძე [[იური ვარდიმიადი]]მ შეცვალა.</ref> [[ავთანდილ ღოღობერიძე]] და [[ავთანდილ ჭკუასელი]]. მატჩი, რომელსაც 70 ათასი მაყურებელი დაესწრო, მოსკოვში, „დინამოს“ ცენტრალურ სტადიონზე გაიმართა და მასპინძელთა გამარჯვებით (4–2) დასრულდა. თბილისელთაგან ბურთები ჭკუასელმა და ღოღობერიძემ გაიტანეს.<ref>«Спартак» Москва 4–2 «Динамо» Тбилиси / [https://footballfacts.ru/match/9260-spartakmoskvadinamotbilisi42 26-й тур. 31.08.1951. Москва]</ref>

იყო [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა კავშირის]] ორგზის ვიცე-ჩემპიონი (1939, 1940), ოთხგზის ბრინჯაოს პრიზიორი (1936, 1946, 1947, 1950) და [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო თასი|საბჭოთა კავშირის თასის]] სამგზის ფინალისტი.

== თამაშის სტილი და შეფასებები ==
ქართველ ფეხბურთელებზე მრავალი სტატიისა და ნარკვევის ავტორის, საქართველოს სსრ ხელოვნების დამსახურებული მოღვაწის, პროფესორ [[გულბათ ტორაძე|გულბათ ტორაძის]] ერთ-ერთ ნარკვევში წარმოდგენილია როგორც ფეხბურთელებისა და ფეხბურთის მწვრთნელების, ასევე ბორის პაიჭაძის თამაშის თვითმხილველთა და გულშემატკივართა შეფასებები მისი თამაშის სტილსა და თავისებურებებზე, როგორც სპეციალისტთა ექსპერტული ანალიზის, ასევე ემოციურ შთაბეჭდილებათა თვალსაზრისით. ცნობილი საბჭოთა ფეხბურთელი და ფეხბურთის მწვრთნელი ბორის არკადიევი (1899–1986) გაზეთ „ფუტბოლ-ჰოკეიში“ 1975 წელს გამოქვეყნებულ სტატიაში ასე აფასებდა ბორის პაიჭაძეს: „იგი სწრაფი და ამტანი იყო, ფლობდა ბურთის დამუშავების მაღალ ტექნიკას, მისი დარტყმა ძლიერი და ზუსტი იყო, ხოლო მუდამ წინ წარმართული ფინტების ხელოვნება, ტრიბუნების აღტაცებას და ერთსულოვან მოწონებას იწვევდა.“{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=5.}}<ref name="Lelo_2010_N26" />
[[ფაილი:Boris Paichadze (1915–1990) FC Dinamo Tbilisi Forward (1936–1951).jpg|thumb|left|200პქ|ბორის პაიჭაძე]]
ფეხბურთის ცნობილი თეორეტიკოსისა და ჟურნალისტის მარტინ მერჟანოვის თქმით, ბორის პაიჭაძემ საბჭოთა კავშირში პირველმა დაარღვია ინგლისელთა მიერ დადგენილი საფეხბურთო სქემა (ე. წ. „დუბლვე“)<ref group="კომ.">იმ პერიოდში ინგლისელების მიერ დამკვიდრებული „დუბლვეს“ სისტემა მკაცრად განსაზღვრავდა მოედანზე თავდამსხმელთა სათამაშო პოზიციას და მაგალითად, ცენტრფორვარდს გარემარბის ადგილზე თამაშს უკრძალავდა და პირიქით.</ref> და ადგილის სისტემური მონაცვლეობით მთელი თავდასხმის მანევრულ თამაშს მისცა დასაბამი: „უკანასკნელ წლებში შემთხვევა მომეცა მენახა დასავლეთ ევროპის ფეხბურთელთა გუნდების უძლიერესი თავდამსხმელების თამაში. ვნახე უნგრელი ჰიდეგკუტი, ავსტრიელი დინსტი, რუმინელი ენე, შვედი ნორდალი, გერმანელი ვალტერი, ინგლისელი კევანი, დაბოლოს, სახელგანთქმული ფრანგი კოპა. მათგან მხოლოდ ერთმა — [[რაიმონ კოპა]]მ მომაგონა პაიჭაძის თამაში. სანამ იარსებებს ფეხბურთი, თაობიდან თაობას გადაეცემა ლეგენდა „მოხეტიალე ფორვარდის“ — ბორის პაიჭაძის შესახებ.“

ანდრეი სტაროსტინი: „არის სახელები, რომელთა გარეშეც წარმოუდგენელია საბჭოთა ფეხბურთის კორიფეთა სია. ასეთი სახელების რიგს განეკუთვნება ბორის პაიჭაძე.“{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=5.}}

[[ანდრო ჟორდანია]]: „ეს იყო ისეთი თანდაყოლილი ნიჭით დაჯილდოებული ფეხბურთელი, იმდენი რამის გაკეთება შეეძლო, რომ თითქმის არ სჭირდებოდა ეგრეთ წოდებული საფეხბურთო ეშმაკობანი. მას ყველაფერი ჰქონდა მომადლებული: განსაცვიფრებელი ტექნიკა, ზუსტი და ძლიერი დარტყმა, ფიზიკური ძალა, გემოვნება, პლასტიკა, უმდიდრესი ფანტაზია. ერთი სიტყვით, ეს იყო უდიდესი ფეხბურთელი.{{sfn-2|გოგელია, არჩილ|1986|გვ=136–137.}} ჩვენს დროში იგი არანაკლებ დიდებას მოიმკიდა, ვიდრე [[ალფრედო დი სტეფანო|დი სტეფანო]] ან [[პელე]].“<ref name="Lelo_2010_N26" />

ლევ კასილი: „თუ კაცს ფეხბურთი უყვარს და მწვანე მოედანზე ერთხელ მაინც ჰყავს ნანახი ბორის პაიჭაძე, იგი ვეღარ დაივიწყებს ამ ფეხბურთელს. პაიჭაძე არა მარტო იწყებდა კომბინაციებს, არამედ თვითონაც სწრაფად იცვლიდა ადგილს, ზედმიწევნით ზუსტად ირჩევდა ხელსაყრელ პოზიციას და ყოველთვის იქ აღმოჩნდებოდა ხოლმე, საიდანაც „კვანძის გახსნა“ — მოწინააღმდეგის კარის აღება იყო მოსალოდნელი. დაუცხრომელი ენერგია, ტექნიკურ საშუალებათა მდიდარი არსენალი, ბურთის დამუშავებისა და ტარების უბადლო ოსტატობა, თამაშის ღრმად თავისებური სტილი და საკუთარი მოქმედების მკაცრად დაქვემდებარება, ორიგინალურად შერწყმა გუნდის მთელ თამაშთან, რომლის ჩანაფიქრსაც ხშირად თვითონვე ახორციელებდა მოედანზე — აი, თვისებები, რომელთაც მწვანე მინდორზე საყოველთაო აღიარება და ერთსულოვანი სიმპათია მოუპოვეს ამ საუცხოო ფეხბურთელს. ბორის პაიჭაძეები არ მეორდებიან. მათი ყოველი ნაბიჯი ისტორიის კუთვნილებაა.“{{sfn-2|გაგუა, ო.|1975|გვ=3–4.}}<ref name="Lelo_2010_N26" />

გულბათ ტორაძე: „ჩემთვის, ბორის პაიჭაძე ქართველი ფეხბურთელების თანავარსკვლავედში უცილობელ ლიდერს, ფლაგმანსა და სიმბოლოს წარმოადგენს. მეტსაც ვიტყვი — იგი ქართული ფეხბურთის [[გენერალისიმუსი]]ა. მთელი თავისი კარიერის განმავლობაში ბორის პაიჭაძემ ქართველ ხალხს უდიდესი სპორტული, ფსიქოლოგიური და ესთეტიკური სიხარული მიანიჭა. თაობათა გმირი იყო, სათაყვანებელი კერპი, — აღტაცებულ სტრიქონებს არა მხოლოდ სპორტული ჟურნალისტები, პოეტებიც რომ უძღვნიდნენ. დღეს, როცა საშუალება გვაქვს დამშვიდებით გავაანალიზოთ ჩვენი დაკვირვებები და შთაბეჭდილებები, იმ დასკვნამდე მივდივართ, რომ ბორის პაიჭაძე არაფრით ჩამოუვარდებოდა ტყავის ბურთის აღიარებულ დიდოსტატებს და ბევრ მათგანზე მაღლაც კი იდგა თავისი ხალასი სპორტული ინდივიდუალობით.“<ref name="Lelo_2010_N26" />{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=4.}}

ცნობილი საბჭოთა ფეხბურთელი, [[საბჭოთა კავშირის ეროვნული საფეხბურთო ნაკრები|საბჭოთა კავშირის ნაკრების]] შემადგენლობაში [[ევროპის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1960|1960 წლის ევროპის თასის]] მფლობელი, ამასთან ფინალში გამარჯვების მომტანი „ოქროს გოლის“ ავტორი ვიქტორ პონედელნიკი მიიჩნევდა, რომ სწორედ ბორის პაიჭაძემ განსაზღვრა ქართული ფეხბურთის სტილი: „პაიჭაძე ჩემთვის გამორჩეული, დიდი ფეხბურთელის ეტალონად იქცა. რა გვიზიდავდა მის თამაშში, — უპირველესად ის, რომ იგი იყო ორგანიზატორი, მიუძღვოდა მთელ გუნდს როგორც კაპიტანი, და ასეთად დარჩა მეხსიერებაში — ელვარე ნიჭისა და დაუოკებელი ენერგიის მქონე ფეხბურთელად, რომელიც უმაღლეს საფეხბურთო ტექნიკას ფლობდა.“

==მიღწევები==
===საკლუბო===
; {{დროშანიშანი|საქართველოს სსრ}} [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|დინამო თბილისი]]
; [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი|საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი]]
* {{Silver2}} ვიცე-ჩემპიონი: [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1939|1939]], [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1940|1940]]
* {{Bronze3}} ბრინჯაოს პრიზიორი: [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1936 (შემოდგომა)|1936 (შ.)]], [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1946|1946]], [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1947|1947]], [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1950|1950]]

; [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო თასი|საბჭოთა კავშირის თასი]]
* [[File:Cup Finalist.png]] ფინალისტი: 1936, 1937, 1946<ref>«Спартак» Москва 3–2 «Динамо» Тбилиси / [http://footballfacts.ru/matches/162399-spartak-moskva-dinamo-tbilisi-3-2 Кубок СССР 1946]</ref>

===ინდივიდუალური===
* საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირი: [[საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატი 1937 (ჯგუფი „А“)|1937]]<ref group="კომ.">ვასილი სმირნოვთან („დინამო“ მოსკოვი) და ლეონიდ რუმიანცევთან („სპარტაკი“ მოსკოვი) ერთად.</ref>
* გრიგორი ფედოტოვის სახელობის „ასიანთა კლუბის“ წევრი: 136 გოლი{{sfn-2|Черневич Г. Л.; Школьников Е. А.|2003|გვ=335}}<ref>[http://klubfedotova.ru/tablica/ Борис Пайчадзе – Клуб Григория Федотова]. ''klubfedotova.ru''</ref>
* საქართველოს XX საუკუნის სიმბოლური ნაკრების წევრი: 1998<ref>[http://msy.gov.ge/index.php?sec_id=571&lang_id=GEO საქართველოს XX საუკუნის ნაკრები]. ''msy.gov.ge''</ref>

==ფაქტები==
[[ფაილი:Stamps of Georgia, 2004-12.jpg|thumb|left|200პქ|ბორის პაიჭაძე [[საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი#სპორტის დამსახურებული ოსტატები ფეხბურთში|№ 253]] <br /> {{ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენი}} {{შრომის წითელი დროშის ორდენი|1957}} {{წითელი ვარსკვლავის ორდენი|1946}} {{საპატიო ნიშნის ორდენი|1941}}]]
[[1937]] წლის [[24 ივლისი|24 ივლისს]] მონაწილეობა მიიღო თბილისის „დ���ნამოს“ პირველ საერთაშორისო შეხვედრაში ბასკეთის საფეხბურთო ნაკრების წინააღმდეგ.<ref>[https://archive.today/20220402132011/https://www.madatovi.com.ge/2020/08/Tbilisis-dinamos-pirveli-saerTaSoriso-matCi.html თბილისის „დინამოს“ პირველი საერთაშორისო მატჩი]. ''madatovi.com.ge''</ref>

1941 წლის 24 თებერვალს დაჯილდოვდა [[საპატიო ნიშანი|საპატიო ნიშნის]] ორდენით.

1944 წლის 14 ივლისს მიენიჭა [[საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი#სპორტის დამსახურებული ოსტატები ფეხბურთში|საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატის]] წოდება.

„ფეხბურთის კარუზო“ — ბორის პაიჭაძეს ეს სახელი [[რუმინეთი|რუმინეთში]], 1945 წლის დეკემბერში თბილისის „დინამოს“ საერთაშორისო ამხანაგური მატჩების ფარგლებში გამართული ტურნეს დროს ადგილობრივმა პრესამ უწოდა.{{sfn-2|გოგელია, არჩილ.|1986|გვ=134.}}<ref>[https://web.archive.org/web/20211105212541/http://www.dinamo-tbilisi.ru/statistika/mezhdunarodnye-tovarishheskie/turne-v-rumyniyu-v-1945-godu/ Турне в Румынию в 1945 году]. ''dinamo-tbilisi.ru''</ref>

1947 წლის 2 მაისს საკავშირო პირველობის პირველი ტურის მატჩში მოსკოვის „კრილია სოვეტოვის“ წინააღმდეგ თბილისის „დინამოს“ სტადიონზე სტუმართა კარში დინამოელთა ისტორიაში<ref group="კომ.">იგულისხმება საკავშირო ჩემპიონატების უმაღლესი ლიგის ფარგლებში ჩატარებულ შეხვედრებში გატანილი გოლები.</ref>მესამასე საიუბილეო გოლი გაიტანა.<ref>[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/362515/1/Sarbieli_1996_N130.pdf „დინამოს“ საიუბილეო გოლები] // „[[სარბიელი]]“, 07.12.1996, № 130 (355), გვ. 6.</ref><ref>[http://www.dinamo-tbilisi.ru/statistika/chempionat-sssr/chempionat-sssr-1947-goda/1947-dinamo-tbilisi-krylya-sovetov-moskva-21-21/ «Динамо» (Тбилиси) 2–1 «Крылья Советов» (Москва)]. ''dinamo-tbilisi.ru''</ref>

[[1950]] წლის 18 ივნისს საკავშირო პირველობის მე-15 ტურის მატჩში თბილისის „დინამო“ [[სპარტაკი თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „სპარტაკს“]] დაუპირისპირდა. შეხვედრა დინამოელთა გამარჯვებით 3–1 დამთავრდა. ოთხივე ბურთი ძმებმა პაიჭაძეებმა გაიტანეს — დინამოელთაგან სამივე ბორისმა შეაგდო, ხოლო სპარტაკელთაგან — ავთო პაიჭაძემ.<ref>«Спартак» Тбилиси 3–1 «Динамо» Тбилиси / [https://footballfacts.ru/match/8683-spartaktbilisidinamotbilisi13 Класс «А». 18.06.1950]</ref><ref name="Lelo_2010_N26">[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/275636/1/Lelo_2010_N26.pdf „ლელო“, 3 თებერვალი, 2010, № 26 (13014), გვ. 5.]</ref>

ამ დრომდე არსებული სტატისტიკური მონაცემების მიხედვით სათამაშო კარიერის განმავლობაში ჩატარებულ ოფიციალურ შეხვედრებში ბორის პაიჭაძეს მსაჯთაგან არცერთი გაფრთხილება არ მიუღია.<ref>[https://footballfacts.ru/person/games/31948-paychadzeborissolomonovich Пайчадзе Борис Соломонович. Игры]. ''footballfacts.ru''</ref>{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=10.}}<ref name="Lelo_2010_N26" />

ბორის პაიჭაძემ სათამაშო კარიერის განმავლობაში სულ 8 ჰეთ-თრიკი შეასრულა და საბჭოთა ფეხბურთის ისტორიაში ამ მაჩვენებლით, უკრაინელ ოლეგ პროტასოვთან ერთად, მეოთხე-მეხუთე ადგილებს იყოფს. მას მხოლოდ გრიგორი ფედოტოვი (12 ჰეთ-თრიქი), ალექსანდრე პონომარიოვი (10) და [[ნიკიტა სიმონიანი]] (9) უსწრებენ.<ref name="fexburti">[https://sportall.ge/fexburti/qarthuli-fekhburthi/skhvadaskhva/74632-ratom-ithamasha-boris-paitcadzem-thurqethis-nakrebshi.html რატომ ითამაშა ბორის პაიჭაძემ თურქეთის ნაკრებში?]</ref>

[[1956]] წლის დეკემბერში ფოთის „ვოდნიკის“ სტადიონზე გაიმართა მატჩი ადგილობრივ ნაკრებ გუნდსა და ქალაქის ვეტერან ფეხბურთელებს შორის, რომლებიც წინათ რესპუბლიკის წამყვან გუნდებში თამაშობდნენ. შეხვედრამ დიდი ინტერესი გამოწვია. გულშემატკივართა შორის იყვნენ ძველი ფეხბურთელები, რომლებიც თავის დროზე ფოთის სპორტულ პრესტიჟს იცავდნენ ინგლისელ მეზღვაურებთან შეხვედრებში.<ref group="კომ.">ი. ყურუა, ძმები გოგინავები, ა. თურქიანი, გ. ხორავა, მ. გვალია და სხვ.</ref>მატჩის სანახავად მოვიდა ფეხბურთის გულშემატკივარი 1908 წლიდან ლ. განგია. ვეტერანთა შემადგენლობაში იყვნენ [[ვლადიმერ ჯორბენაძე]], ვ. კინწურაშვილი, ოთარ კინწურეიშვილი, ლუარსაბ ლოლაძე, ბორის პაიჭაძე, ავთანდილ პაიჭაძე, აკაკი ყალიჩავა, [[გიორგი ანთაძე]] და სხვები.<ref group="კომ.">სხვადასხვა მიზეზების გამო თამაშზე ვერ ჩამოვიდნენ ცნობილი ფოთელი ფეხბურთელები — გრიგოლ გაგუა, ასლან ხარბედია, აკაკი ელიავა, ვლადიმერ ბერძენიშვილი, ჯანსუღ კინწურეიშვილი და ტიტე ჯორჯიკია.</ref> თამაში დამთავრდა ანგარიშით 5–2 ვეტერანთა სასარგებლოდ.<ref>[https://archive.today/20220402125640/https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEj6FsasMFyYwYLb_xA3rj2e6aTzq3lMQRxi-4syzDgcOmmwlkjbKp_UUY_ynoUmgQXYp5qEqTW2IRZrsYlIlOtcZCue93sr1ORHoPUj6iq9tnrc8VkImO1OCDgjC9T_euop-OnvfCpO3vJ6xxzbDiPoLdHAJ1ooMeqImeKOkTYc7kbTiLzeYIa-7_ov/s1600/Lelo_1956_N101-2B.jpg თამაშობენ „მოხუცები“] // „ლელო“, 16 დეკემბერი, 1956, № 101 (1011), გვ. 4.</ref><ref>[https://archive.today/20220402121300/https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhVzMh46fT-GsvIZW9QJEmGoypXZMp310PIS1fVxOmKc6_NkTKlfQSBUfQFAPb8d6qormhswFFpmb_Kb1Q-oDZ2IG0bpfkZIwg1NFq9K4r5OB52BHatNwap1TTUmHh3fGSu18fP2ISvyaww7Tzh7iSo0Z7X4dBW7qv6fIgUP6mwrVyjzgHFP_sK4sza/s1600/Lelo_1956_N101-2.jpg თამაშობენ „მოხუცები“] // „ლელო“, 16 დეკემბერი, 1956, № 101 (1011), გვ. 4.</ref> 

1957 წელს დაჯილდოვდა [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]]თ.

1963–1985 წლებში იყო თბილისის [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|„დინამოს“ სტადიონის]] დირექტორი. 

[[1968]] წელს თბილისის „დინამოს“ სტადიონის რადიორედაქციამ გამოაცხადა კონკურსი-კითხვარი, რომელსაც უნდა გამოევლინა საქართველოს ფეხბურთელთა სიმბოლური ნაკრები 1921 წლიდან 1968 წლამდე. რადიორედაქციამ მიიღო 780 საკონსკურსო წერილი. მიღებული წერილების საფუძველზე ბორის პაიჭაძე 765 ხმით აღნიშნული სიმბოლური ნაკრების შემადგენლობაში მოხვდა. გამოკითხვის შედეგად, საქართველოს 1921–1968 წლების სიმბოლურ ნაკრებში შევიდნენ: მეკარე: [[ვლადიმერ მარღანია]]; მცველები: [[ვლადიმერ ელოშვილი]], [[ნიაზ ძიაპშიპა]], [[მურთაზ ხურცილავა]], [[გივი ჩოხელი]]; ნახევარმცველები: [[გიორგი სიჭინავა]], [[შოთა იამანიძე]]; თავდამსხმელები: [[სლავა მეტრეველი]], ბორის პაიჭაძე, [[ავთანდილ ღოღობერიძე]], [[მიხეილ მესხი]].<ref>{{სტატია
 |სათაური = პაიჭაძე და ძმანი მისნი...
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/182266/1/Lelo_1968_N95.pdf
 |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]] 
 |წელი = 16 მაისი, 1968
 |ნომერი = 95 (3579)
 |გვერდები = 2–3
}}</ref><ref>{{cite web
 |url = https://mygoals.ge/1921-1968-saqartvelos-nakrebi/
 |title = 1921–1968: საქართველოს ნაკრები
 |work = mygoals.ge
 |accessdate = 2022-04-11
 |archiveurl = https://archive.today/20220301124537/https://mygoals.ge/1921-1968-saqartvelos-nakrebi/
 |archivedate = 2022-03-01
 }}</ref> 

1974 წელს მიენიჭა საქართველოს ფიზკულტურისა და სპორტის დამსახურებული მოღვაწის წოდება.

1975 წელს კინოეკრანებზე გამოვიდა კინოსტუდია „[[ქართული ფილმი]]ს“ ნაწარმოები, რეჟისორ [[ნანა მჭედლიძე|ნანა მჭედლიძის]] კომედიური ჟანრის მხატვრული ფილმი „[[პირველი მერცხალი]]“, რომელიც საქართველოში ფეხბურთის პირველ ენთუზიასტებზე მოგვითხრობს. ფილმში ერთ-ერთ ეპიზოდურ როლს [[ვასილ ჩხაიძე]]სთან (ელიზბარი) ერთად ბორის პაიჭაძე (ბორისი) ასრულებს.<ref>[https://georgian-cinema.ge/index.php/ge/2015-03-27-12-14-46/493-1975-3 პირველი მერცხალი (1975)]. ''georgian-cinema.ge''</ref><ref group="კომ.">ცნობილმა ქართველმა ფეხბურთელმა ბორის პაიჭაძემ ერთ-ერთი დასამახსოვრებელი როლი შეასრულა მხატვრულ ფილმში „პირველი მერცხალი“. მის შესახებ მსახიობი [[დიმიტრი ჯაიანი|დიმა ჯაიანი]] შემდეგს იხსენებდა: „ბორის პაიჭაძე ძალიან არტისტული ადამიანი იყო. მთელი ევროპა „კარუზოს“ ეძახდა. მის თამაშს სამწუხაროდ ვერ მოვესწარი. აბა, მოუყევი ბიჭებს რამეო — ეტყოდა [[დოდო აბაშიძე]] და ისიც გვიამბობდა საინტერესო ეპიზოდებს. ჩვენც გატრუნულნი ვუსმენდით. მაშინ ამბობდნენ, ბორის პაიჭაძეს მარჯვენა ფეხი „დალუქული“ ჰქონდა, ამ ფეხით ვერ დაარტყამდა კარშიო. ნეტავ ვინ იგონებს ამგვარ ამბებსო, — იცინოდა. — ერთადერთი, რუმინეთში იყო, ბურთს დავარტყი და კარის ძელი გავტეხეო. ეს მომენტი ფილმში შეიტანა ქალბატონმა ნანამ. როცა ტელევიზიით ფეხბურთს ვუყურებდით, ხმას ჩაუწევდა ხოლმე. კომენტატორი ან [[ეროსი მანჯგალაძე|ეროსი]] უნდა ყოფილიყო, ან [[კოტე მახარაძე]], რომ ხმა არ ჩაეწია. სულით და გულით გვავარჯიშებდა ფეხბურთში. ყველას ჰგონია, ფილმში ჩვენი ფ���ხები არ არის და პროფესიონალი ფეხბურთელებია გადაღებული. ასე არ არის, ჩვენ ვართ. ამის მისაღწევად არაადამიანურად გვაშრომებდა ბატონი ბორისი. დილის რვა საათზე გვაღვიძებდა და რამდენიმე საათის განმავლობაში მინდორზე გვარბენინებდა. ყველაზე მონდომებული ბატონი დოდო აბაშიძე იყო, გვჯობდა კიდეც სირბილში“.</ref><ref>[https://fortuna.ge/fortuna/post/pirveli-merckhali-rogor-iqca-ubralo-sportuli-ambavi-eris-istoriuli-ckhovrebis-alegoriad პირველი მერცხალი: ერის ისტორიული ცხოვრების ალეგორია]. ''fortuna.ge''</ref> 

[[1988]] წელს თბილისის წინაშე გაწეული განსაკუთრებული დამსახურებისათვის, ქვეყნის აღმშენებლობის საქმეში ხანგრძლივი და უმწიკვლო სამსახურისა და მაღალი პროფესიული ოსტატობისათვის ბორის პაიჭაძეს [[თბილისის საპატიო მოქალაქეები|თბილისის საპატიო მოქალაქის]] წოდება მიენიჭა.<ref group="კომ.">მასთან ერთად ამავე წელს თბილისის საპატიო მოქალაქის წოდება მიენიჭათ: [[ვიქტორ გოცირიძე]]ს, [[ალექსანდრე დათაშვილი|ალექსანდრე დათაშვილს]], [[მარიამ ლორთქიფანიძე]]ს, [[მელორ სტურუა]]ს და [[მედეა ჯაფარიძე]]ს.</ref><ref>[https://tbilisi.gov.ge/page/3187 თბილისის საპატიო მოქალაქეები. 1988 წელი]. tbilisi.gov.ge.</ref><ref>[https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/9092 საპატიო თბილისელები]. ''ეროვნული ფოტომატიანე''</ref>

1995 წლის 29 მარტს [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|ბორის პაიჭაძის სახელობის სტადიონზე]] საზეიმოდ გაიხსნა ლეგენდარული ფეხბურთელის ძეგლი.<ref name="Lelo_2010_N26" />

გაზეთ „[[სარბიელი]]ს“ ინიციატივით, [[1998]] წელს გულშემატკივრებმა<ref group="კომ.">გამოკითხვაში მონაწილეობა მიიღო 837-მა მკითხველმა.</ref> საქართველოს [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] საუკეთესო ფეხბურთელი, მწვრთნელი და სიმბოლური ნაკრები დაასახელეს. გამოკითხვის შედეგად ბორის პაიჭაძე საქართველოს XX საუკუნის მეორე საუკეთესო ფეხბურთელად დასახელდა.<ref name="XX საუკუნის რჩეულები">{{cite web
| title = XX საუკუნის რჩეულები
| url = https://mygoals.ge/xx-saukunis-rcheulebi/
| work = mygoals.ge
| accessdate = 2022-04-11
| archiveurl = https://archive.today/20211121023227/https://mygoals.ge/xx-saukunis-rcheulebi/
| archivedate = 2021-11-21
}}</ref><ref>{{სტატია
 |სათაური = საუკეთესონი
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/365270/1/Sarbieli_1998_N238.pdf
 |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ 
 |წელი = 26 დეკემბერი, 1998
 |ნომერი = 238 (773)
 |გვერდები = 6–7
}}</ref>

მის სახელს ატარებს მთავარი და ყველაზე დიდი [[ბორის პაიჭაძის ეროვნული სტადიონი|საფეხბურთო სტადიონი]] [[საქართველო]]ში, რომელიც [[დინამო თბილისი (საფეხბურთო კლუბი)|თბილისის „დინამოს“]] საშინაო მოედანია.<ref>[http://fcdinamo.ge/ge/club/stadium ბორის პაიჭაძის სახელობის დინამო არენა — ისტორია]. ''fcdinamo.ge''</ref><ref group="კომ.">არქიტექტორები: გია ქურდიანი, არჩილ ქურდიანი; ტევადობა: 54 139; საფარი: ბუნებრივსაფარიანი მოედანი; ფაქტები: გახსნა — 1936, რეკონსტრუქცია — 1976, რეკონსტრუქცია — 2006, რეკონსტრუქცია — 2015. 2011 წლიდან მოიხსენიება როგორც ბორის პაიჭაძის სახელობის დინამო არენა.</ref>

[[2001]] წლის 26 მარტს სპეციალურმა კომისიამ ბორის პაიჭაძე XX საუკუნის საქართველოს საუკეთესო ფეხბურთელად აღიარა.<ref name="uyidA" /><ref group="კომ.">2001 წლის 26 მარტს, სპეციალურმა კომისიამ (ფეხბურთის სპეციალისტები, ჟურნალისტები, ვეტერანები) თბილისის ფილარმონიაში გამართულ საზეიმო გალა-დაჯილდოებაზე ბორის პაიჭაძე საქართველოს XX საუკუნის საუკეთესო ფეხბურთელად აღიარა.</ref><ref>{{Cite web |url=https://reportiori.ge/old/?menuid=41&id=77990 |title=„ფეხბურთის კარუზო“ — ბორის პაიჭაძე 9 ოქტომბერს გარდაიცვალა |accessdate=2022-04-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230604033522/https://reportiori.ge/old/?menuid=41&id=77990 |archivedate=2023-06-04 }}</ref>

[[2015]] წლის 3 თებერვალს რუსთავში, ბორის პაიჭაძის ასი წლის იუბილესთან დაკავშირებით, საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის საფეხბურთო აკადემიაში ბორის პაიჭაძის მემორიალური დაფა გაიხსნა, ხოლო აკადემიას ბორის პაიჭაძის სახელი მიენიჭა.<ref group="კომ.">ფეხბურთის ფედერაციის გადაწყვეტილებით, აკადემიას ბორის პაიჭაძის სახელი ეწოდა. ფედერაციის პრეზიდენტმა და რუსთავის მერმა მემორიალური დაფა გახსნეს, რომელიც ამიერიდან ყველას აუწყებს, რომ საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის საფეხბურთო აკადემია ლეგენდარული ბორის პაიჭაძის სახელს ატარებს. ღონისძებას ესწრებოდნენ: სფფ-ის ხელმძღვანელები, აკადემიის კურატორი უეფადან – ჟან-ფრანსუა დომერგი, ქალაქ რუსთავის მერი – დავით ჯიქია, საქართველოს ეროვნული ნაკრების მთავარი მწვრთნელი – კახა ცხადაძე, ვეტერანი ფეხბურთელები, სფფ-ის საფეხბურთო აკადემიის ფეხბურთელები და მათი მწვრთნელები, ბორის პაიჭაძის ოჯახის წევრები.</ref> იუბილესადმი მიძღვნილი ღონისძიებები [[მერაბ ბერძენიშვილი]]ს კულტურის საერთაშორისო ცენტრ „მუზაში“ გაგრძელდა, სადაც დემიკო ლოლაძისა და ოთარ გაგუას ავტორობით შექმნილი წიგნის — „ბორის პაიჭაძე“ პრეზენტაცია და ფოტოგამოფენა გაიმართა. ღონისძიებას დაესწრნენ ბორის პაიჭაძის ოჯახის წევრები, სფფ-ის ხელმძღვანელები, ვეტერანი ფეხბურთელები და გულშემატკივრები, ოლიმპიური კომიტეტის ხელმძღვანელები, პარლამენტის სპორტის კომიტეტისა და სპორტის სამინისტროს წარმომადგენლები.<ref name="uyidA">[https://archive.today/20220429154235/https://www.gff.ge/ge/media/news/7687 სფფ-ის საფეხბურთო აკადემიას ბორის პაიჭაძის სახელი ეწოდა]</ref>

[[2015]] წლის 3 თებერვალს თბილისში, [[რუსთაველის თეატრი|შოთა რუსთაველის თეატრის]] მცირე დარბაზში, ბორის პაიჭაძის ასი წლისთავისადმი მიძღვნილი საიუბილეო საღამო გაიმართა. საიუბილეო საღამოს ბორის პაიჭაძის ოჯახის წევრები, ვეტერანი ფეხბურთელები, ოფიციალური პირები, სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა მინისტრი ლევან ყიფიანი, თბილისის და ფოთის მერიისა და საკრებულოს წარმომადგენლები დაესწრნენ.<ref>[https://old.newposts.ge/?newsid=63951-პაიჭაძე,იუბილე დღეს ბორის პაიჭაძის 100 წლის იუბილე აღინიშნება]. ''old.newposts.ge''</ref><ref>{{Cite web |url=https://sputnik-georgia.ru/20150203/217340561.html |title=В Тбилиси отметят юбилей легендарного Бориса Пайчадзе |accessdate=2022-05-15 |archiveurl=https://archive.today/20220427120150/https://sputnik-georgia.ru/20150203/217340561.html |archivedate=2022-04-27 }}</ref><ref>[https://mygoals.ge/boris-paichadze-100-iubile-rustavelis-teatrshi/ ბორის პაიჭაძე — 100: იუბილე რუსთაველის თეატრში]. ''mygoals.ge''</ref>

[[2015]] წლის 3 თებერვალს [[საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია|საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის]] ინიციატივით დაწესდა ბორის პაიჭაძის სახელობის პრიზი [[ეროვნული ლიგა|ეროვნული ჩემპიონატის]] საუკეთესო ბომბარდირისათვის.<ref>[http://old.1tv.ge/ge/news/view/85011.html ბორის პაიჭაძის საიუბილეო ღონისძიებები თბილისსა და რუსთავში]</ref><ref group="კომ.">გასული საუკუნის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელის სახელი დღეიდან ფეხბურთის ფედერაციის აკადემიას ოფიციალურად მიენიჭა. მაისში კი ეროვნული ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირს ბორის პაიჭაძის სახელობის სპეციალური პრიზი გადაეცემა.</ref><ref>[http://worldsport.ge/ge/page/111860_sauketeso-bombardiristvis-paichadzis-saxelobis-prizi-dawesda საუკეთესო ბომბარდირისთვის პაიჭაძის სახ. პრიზი დაწესდა]</ref><ref group="კომ.">მიმდინარე სეზონიდან (2015) საქართველოს საფეხბურთო ეროვნული ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირს ბორის პაიჭაძის სახელობის პრიზი გადაეცემა.</ref><ref group="კომ.">საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის ინიციატივით დაინერგება – ბორის პაიჭაძის სახელობის პრიზი. ამიერიდან, საქართველოს ეროვნული ჩემპიონატის ბომბარდირს, ყველა სეზონის ბოლოს, ფეხბურთის ფედერაციისგან გადაეცემა ლეგენდარული ქართველი ფეხბურთელის სახელობის პრიზი.</ref>

2015 წელს ბორის პაიჭაძის ასი წლის იუბილესთან დაკავშირებით, საქართველოს სპორტულ ჟურნალისტთა ასოციაციამ, საგამომცემლო პროექტის — „ქართული სპორტის დიდი სახელები“ — ფარგლებში (პროექტის ავტ. და რედ. გიორგი გორგოძე) გამოსცა წიგნი ���ახელწოდებით — „ბორის პაიჭაძე 100“. წიგნზე მუშაობდნენ: ზაზა ასანიშვილი, ილია ბაბუნაშვილი, თამაზ მიგრიაული. წიგნში გამოყენებულია ბორის პაიჭაძის საარქივო ფოტოები.<ref>[https://archive.today/20220501193316/http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&sf=simple&qs%5B0%5D%5Bf%5D=700&qs%5B0%5D%5Bq%5D=&qs%5B1%5D%5Bf%5D=200&qs%5B1%5D%5Bq%5D=%E1%83%91%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1+%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%98%E1%83%AD%E1%83%90%E1%83%AB%E1%83%94+100&qs%5B2%5D%5Bf%5D=212&qs%5B2%5D%5Bq%5D=&qs%5B3%5D%5Bf%5D=213&qs%5B3%5D%5Bq%5D=&qs%5B4%5D%5Bf%5D=606&qs%5B4%5D%5Bq%5D=&pft=biblio&rnum=10&kbd=en&submit_btn=Search ბორის პაიჭაძე 100]. ''საქართველოს ეროვნული ბიბლიოგრაფია''</ref> 

„ქართული ფეხბურთის ბერმუხა“ — [[ანდრო ჟორდანია]]ს მსგავსად, ამ სახელით დარჩა ქართული სპორტის ისტორიაში ბორის პაიჭაძეც. ათეულობით წლების განმავლობაში ფეხბურთის, თბილისის „დინამოსა“ თუ ბორის პაიჭაძისადმი მიძღვნილ მრავალრიცხოვან სტატიებში, ნარკვევებსა თუ წიგნებში, მისი თანამედროვე თუ მომდევნო თაობების ჟურნალისტები, პუბლიცისტები და ფეხბურთის მკვლევარები მას ყველა დროის უპირველეს ქართველ ფეხბურთელად მიიჩნევენ და ერთსულოვნად აღნიშნავენ მის განსაკუთრებულ დამსახურებას ქართული ფეხბურთის წინაშე.<ref group="კომ.">''ციტატა:'' „...მართალი გითხრათ, ჯერ არ შემხვედრია ფეხბურთის პატივისმცემელი და გათვითცნობიერებული კაცი, რომელსაც პაიჭაძის პირველობაში ეჭვი შეჰპარვოდეს. პირველი ადგილი ჩვენი ფეხბურთის ისტორიაში ყველა თაობამ მას მიაკუთვნა. ასეთივეა თვით ფეხბურთელების, სპეციალისტების აზრიც.“ იხ. ''გოგელია, არჩილ.,'' ასეთია სპორტული ცხოვრება // 1986. — გვ. 134.</ref>{{sfn-2|გოგელია, არჩილ.|1986|გვ=134.}}  

საყოველთაოდ აღიარებულია ყველა დროის ერთ-ერთ უდიდეს ქართველ ფეხბურთელად.{{sfn-2|ტორაძე, გ.|1987|გვ=4–19.}}<ref name="ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი">[https://archive.today/20200102045511/https://goal.ge/news/82073-top-20-yvela-drois-sauketeso-qartveli-fexburteli.html ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი]. ''goal.ge''</ref><ref>[https://archive.today/20191220122000/https://www.worldsport.ge/ge/page/111839_boris-paichadze-bermuxa-karuzo-raindi-moxetiale-forvardi ბორის პაიჭაძე — „ბერმუხა“, „კარუზო“, „რაინდი“, „მოხეტიალე ფორვარდი“]</ref><ref group="კომ.">ჩვენი ფეხბურთის განვითარებაში შეტანილი წვლილისთვის, ბორის პაიჭაძეს, რომლის დაბადებიდან 3 თებერვალს 100 წელი შესრულდა, სამართლიანად უწოდეს „ქართული ფეხბურთის ბერმუხა“. დაარქივებულია [http://www.worldsport.ge/ge/page/111839_boris-paichadze-bermuxa-karuzo-raindi-moxetiale-forvardi ორიგინალიდან]. </ref><ref>[https://archive.today/20191220122933/http://msy.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=1338 კარიერა ფრაზებში: ბორის პაიჭაძე] // ''03.02.2015, msy.gov.ge''</ref><ref group="კომ.">ბორის პაიჭაძე პირველია, ვისი სახელიც ოქროს ასოებით ჩაიწერა ჩვენი ფეხბურთის ისტორიაში. დაარქივებულია [http://msy.gov.ge/index.php?lang_id=GEO&sec_id=1338 ორიგინალიდან].</ref><ref>[http://sputnik-georgia.com/reviews/20180203/239164864/boris-paiWaZe.html ბ. პაიჭაძე — ქართული ფეხბურთის პატრიარქი „დიდი ურუგვაელი“]</ref><ref group="კომ.">ბევრი სპეციალისტის აზრით, საქართველოში ფეხბურთი მასზე უკეთ არავის უთამაშია. 1945 წელს, მეორე მსოფლიო ომის დასრულების შემდეგ, ევროპაში მისი თამაში პირველად რომ ნახეს, „ფეხბურთის კარუზო“ შეარქვეს.</ref>

დაკრძალულია თბილისში, საბურთალოს სასაფლაოზე, მეუღლის — მარგარიტა გვეტაძის და შვილების — ოთარ (1941–1967) და რამაზ (1939–2012) პაიჭაძეების გვერდით.<ref>[https://web.archive.org/web/20220705030847/https://www.geonecropol.com/441188953 ბორის პაიჭაძე (1915–1990)]. ''geonecropol.com''</ref>

==გალერეა==
<gallery mode="packed">
Boris paichadze. stamps 2015.jpg|საიუბილეო [[საფოსტო მარკა|მარკა]]<ref group="კომ.">ბორის პაიჭაძე. საიუბილეო მარკა. 2015 წელი ავტ. გ. ქართველიშვილი.</ref>
ბორის პაიჭაძე-Boris paichadze.jpg|<ref group="კომ.">ბორის პაიჭაძის ქანდაკება მისივე სახელობის სტადიონის შესასვლელთან.</ref>
Left to right - Mikhail Yakushin, Boris Paichadze, David Tsomaia, Anatoly Akimov, Vakhtang Ramishvili, Sergo Sikharulidze.jpg|პაიჭაძე კოლეგებთან<ref group="კომ.">მარცხნიდან: მიხეილ იაკუშინი, ბორის პაიჭაძე, დავით ცომაია, ანატოლი აკიმოვი, ვახტანგ რამიშვილი და სერგო სიხარულიძე, 1966 წელს ინგლისში. </ref>
Paichadze statue.JPG|<ref group="კომ.">ბორის პაიჭაძის ბიუსტი მისივე სახელობის სტადიონის ეზოში.</ref>
Stamps of Georgia, 2004-12.jpg|<ref group="კომ.">საიუბილეო [[საფოსტო მარკა|მარკა]], ბორის პაიჭაძე. ფიფა-ს 100 წელი.</ref><ref>[https://archive.today/20220503001311/https://colnect.com/en/stamps/stamp/292913-Boris_Paichadze-Centenary_of_FIFA-Georgia Stamp. Boris Paichadze] ''20 Georgian tetri. Stamp № GE 344''. ''colnect.com''</ref> 
</gallery>

==ლიტერატურა==
{{Refbegin}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ბერიშვილი, ელგუჯა
 |ნაწილი =  
 |სათაური = ქართული სპორტის ოქროს წიგნი
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = https://archive.today/20200101050101/https://evergreen.tsu.ge/eg/opac/record/163020
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი = 
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = პალიტრა L
 |წელი = 2013
 |ტომი =  
 |გვერდები = 195
 |გვერდნი = 371
 |isbn =  
 |ref = ბერიშვილი, ე.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = გაგუა, ოთარ
 |სათაური = ბორის პაიჭაძე
 |ბმული =  
 |პასუხისმგებელი = კასილი, ლევ. (შესავ. წერილის ავტ.)
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბჭ. საქართველო
 |წელი = 1975
 |გვერდები = 
 |გვერდნი = 214
 |ref = გაგუა, ო.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = [[არჩილ გოგელია|გოგელია, არჩილ]]
 |ნაწილი = ბორის პაიჭაძე 
 |სათაური = ასეთია სპორტული ცხოვრება
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aასეთია+სპორტული+ცხოვრება
 |პასუხისმგებელი = რედ.: გ. ფანჯიკიძე
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = განათლება
 |წელი = 1986
 |გვერდები = 134–138 
 |გვერდნი = 414
 |ref = გოგელია, არჩილ
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = მამულაშვილი, ვასილ
 |სათაური = დიდი ფეხბურთის მოედნებზე
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aდიდი+ფეხბურთის+მოედნებზე
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბლიტგამი
 |წელი = 1957
 |გვერდები = 41–45, 266
 |გვერდნი = 312
 |ref = მამულაშვილი, ვ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = [[მინდია მოსაშვილი|მოსაშვილი, მინდია]]
 |სათაური = ფეხბურთის კარუზო : ბორის პაიჭაძე 
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/403057/1/Fexburtis_Karuzo_1963.pdf
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბჭ. საქართველო
 |წელი = 1963
 |გვერდები =  
 |გვერდნი = 95
 |ref = მოსაშვილი, მ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = [[გულბათ ტორაძე|ტორაძე, გულბათ]]
 |ნაწილი = ბორის პაიჭაძე 
 |სათაური = ქართული ფეხბურთის დიდოსტატები
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aქართული+ფეხბურთის+დიდოსტატები
 |პასუხისმგებელი =  
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბჭ. საქართველო
 |წელი = 1987
 |გვერდები = 4–19
 |გვერდნი = 70
 |ref = ტორაძე, გ.
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Винокуров В. И., Владимиров В. Г.
 |სათაური = Всё о футболе
 |ბმული = https://catalog.belstu.by/catalog/books/doc/137722
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი = Соскин А.М. (сост.)
 |ადგილი = М.
 |გამომცემლობა = ФиС
 |წელი = 1972
 |გვერდები = 334
 |გვერდნი = 448
 |ref = Винокуров В. И.
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Соскин А.М. (сост.)
 |ნაწილი =  
 |სათაური = Всё о футболе. Страны. Клубы. Турниры. Футболисты. Тренеры. Судьи
 |ბმული = https://www.studmed.ru/soskin-am-sost-vse-o-futbole-strany-kluby-turniry-futbolisty-trenery-sudi_c4440939b4a.html
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი = 
 |ადგილი = М.
 |გამომცემლობა = ФиС
 |წელი = 1972
 |გვერდები = 334
 |გვერდნი = 448
 |ref = Соскин А. М.
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Черневич Г.Л.; Школьников Е.А.
 |ნაწილი =  
 |სათაური = Динамо. Энциклопедия
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = http://books.google.ge/books/content?id=f1sFK-Zg5-AC&pg=PA335&img=1&zoom=3&hl=en&sig=ACfU3U3ny5dLJm-CDXmTJq6PtKzwf2vozw&w=1280
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი =  
 |ადგილი = М.
 |გამომცემლობა = Олма-пресс
 |წელი = [http://books.google.ru/books?id=f1sFK-Zg5-AC&hl=ru&source=gbs_navlinks_s 2003]
 |გვერდები = 335 
 |გვერდნი = 477 
 |isbn =  
 |ref = Черневич Г. Л.; Школьников Е. А.
}}
{{Refend}}

==ბიბლიოგრაფია==
{{Refbegin}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ანთაძე, გიორგი
 |სათაური = ფეხბურთელის მოგონებანი
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aფეხბურთელის+მოგონებანი
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბჭ. საქართველო
 |წელი = 1958
 |გვერდები =  
 |გვერდნი = 87  
 |ref = ანთაძე, გ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ასანიშვილი, ზ., ბაბუნაშვილი, ი., მიგრიაული, თ.
 |სათაური = ბორის პაიჭაძე 100
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aბორის+პაიჭაძე+100
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = ფავორიტი სტილი
 |წელი = 2015
 |გვერდები = 
 |გვერდნი = 192
 |isbn =  
 |ref = ასანიშვილი, ზ. და სხვ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = გაგუა, ოთარ
 |სათაური = ��ორის პაიჭაძე
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aბორის+პაიჭაძე
 |პასუხისმგებელი = 
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საქ.კპ ცკ-ის გამ-ბა
 |წელი = 1990
 |გვერდები = 
 |გვერდნი = 197
 |ref = გაგუა, ო.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = გაგუა, ოთარ
 |სათაური = [[ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია]]
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = ბეჭდვითი სიტყვის კომბინატი
 |წელი = 1984
 |ტომი = 7
 |გვერდები = 637
 |გვერდნი =  
 |ref = გაგუა, ო.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = გაგუა, ოთარ
 |სათაური = საფეხბურთო ჩუქურთმის დიდოსტატი გაიოზ ჯეჯელავა
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aსაფეხბურთო+ჩუქურთმის+დიდოსტატი+გაიოზ+ჯეჯელავა
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საქ. სპ. ჟურნ. ასოც. გამ-მა
 |წელი = 2015
 |გვერდნი = 208
 |isbn =  
 |ref = გაგუა, ო.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = თედორაძე, ზურაბ
 |სათაური = საკლუბო გუნდების შედეგები სსრ კავშირის ჩემპიონატებში : უმაღლესი ლიგა, 1936–1991
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aსაკლუბო+გუნდების+შედეგები+საბჭოთა+კავშირის+ჩემპიონატებში
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = 
 |წელი = 2001
 |გვერდნი = 52
 |isbn =  
 |ref = თედორაძე, ზ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = თედორაძე, ზურაბ
 |სათაური = თბილისის „დინამო“ : ციფრები, ფაქტები, კომენტარები, 1936–1989
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00000001/
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = 
 |წელი = 2002
 |გვერდები = 
 |გვერდნი = 41
 |isbn =  
 |ref = თედორაძე, ზ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = თედორაძე, ზურაბ
 |სათაური = თბილისის „დინამო“ ციფრებში, 1936–1989
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00000001/
 |გამოცემა =  
 |პასუხისმგებელი = 
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = სტამბა–96
 |წელი = 1999
 |გვერდნი = 33
 |ref = თედორაძე, ზ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = პაიჭაძე, ბ., ქორქია, ბ.
 |სათაური = ბრძოლა ოქროს ქალღმერთისათვის : „დინამოს“ ისტორია
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/452298/1/Brdzola_Oqros_Qalghmertisatvis_1960.pdf
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = ნაკადული
 |წელი = 1960
 |გვერდები = 
 |გვერდნი = 131
 |ref = პაიჭაძე, ბ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ტორაძე, გულბათ
 |სათაური = ქართული ფეხბურთი : მოთამაშეები, გუნდები, წარსულის ფურცლები
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aქართული+ფეხბურთი
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა =  
 |წელი = 1997
 |გვერდები = 
 |გვერდნი =  
 |ref = ტორაძე, გ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ტორაძე, გულბათ
 |სათაური = ქართული ფეხბურთი ჩემს ცნობიერებაში
 |ორიგინალი =  
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/ec/en/cart/search.html?cmd=search&pft=biblio&qs=200%3Aქართული+ფეხბურთი+ჩემს+ცნობიერებაში
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = ფავორიტი პრინტი 
 |წელი = 2013
 |გვერდები = 
 |გვერდნი =  
 |ref = ტორაძე, გ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ღოღობერიძე, ავთანდილ
 |სათაური = ბურთით ცხრა მთას იქით
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/handle/1234/418398
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საქ. ჟურნალისტთა კავშირი
 |წელი = 1963
 |გვერდები =  
 |გვერდნი =  
 |ref = ტორაძე, გ.
}}
* {{წიგნი
 |ავტორი = ყიფიანი, ედიშერ
 |სათაური = ბურთი და მოედანი : ნარკვევები ქართველ სპორტსმენებზე
 |ბმული = http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/00007663/
 |ადგილი = თბ.
 |გამომცემლობა = საბლიტგამი
 |წელი = 1954
 |გვერდები =  
 |გვერდნი =  
 |ref = ყიფიანი, ე.
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Гранаткин, В. А., Ильин, С. В.
 |სათაური = Первенство СССР по футболу 1950. Справочник-календарь
 |ბმული = http://www.studmed.ru/granatkin-va-ilin-sv-sost-pervenstvo-sssr-po-futbolu-1950-spravochnik-kalendar_1483ca3f59d.html
 |ადგილი = М.
 |გამომცემლობა = ФиС
 |წელი = 1950
 |გვერდები =  
 |გვერდნი =  
 |ref = Гранаткин, В. А.; Ильин, С. В..
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Гранаткин, В. А.; Ильин, С. В.
 |სათაური = Справочник по футболу. Первенство СССР 1950 г. (II круг)
 |ბმული = http://www.studmed.ru/granatkin-va-ilin-sv-sost-spravochnik-po-futbolu-pervenstvo-sssr-1950-g-ii-krug_7f0f409dc3d.html
 |ადგილი = М.
 |გამომცემლობა = ФиС
 |წელი = 1950
 |გვერდები =  
 |გვერდნი =  
 |ref = Гранаткин, В. А.; Ильин, С. В..
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Торадзе, Гулбат,
 |სათაური = Футбол на всю жизнь
 |ბმული = https://russianclub.ge/components/com_jooget/file/football.pdf
 |ადგილი = Тб.
 |გამომცემლობა = Русский клуб
 |წელი = 2007
 |გვერდები = 67–68
 |გვერდნი = 728
 |ref = Торадзе, Г.
}}
* {{რუსული წიგნი
 |ავტორი = Шваб, П.Г.
 |სათაური = Энциклопедия советского футбола. Том 1
 |ბმული =https://www.studmed.ru/shvab-pg-enciklopediya-sovetskogo-futbola-tom-1_bb34f86ceb4.html
 |ადგილი = Черновцы
 |გამომცემლობა = Раенная типография
 |წელი = 1994
 |გვერდები = 110
 |გვერდნი = 128
 |ref = Шваб, П.Г.
}}
{{Refend}}

== პერიოდიკა ==
{{Refbegin}}
* ''თარიშვილი, ა.'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/354145/1/Komunisti_1946_N145.pdf გუნდის კაპიტანი] // [[კომუნისტი (გაზეთი)|„კომუნისტი“]], 21 ივლისი, 1946, № 145 (7618), გვ. 3. 
* ''პაიჭაძე, ბ.'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/181803/1/Lelo_1951_N28.pdf ფეხბურთელის უნივერსალობის შესახებ] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 6 ივლისი, 1951, № 28 (469), გვ. 3. 
* {{სტატია
 |ავტორი = ანთელაშვილი, გ.
 |სათაური = თამაშობენ „მოხუცები“  
 |ბმული = http://www.dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/224131/1/Lelo_1956_N101.pdf
 |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]]
 |წელი = 16 დეკემბერი, 1956
 |ნომერი = 101 (1011)
 |გვერდები = 4
}}
* ''პაიჭაძე, ბ.'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/193556/1/Lelo_1957_N69.pdf ამ მატჩმა ბევრი ჩვენი ნაკლოვანება გამოავლინა] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 9 ივნისი, 1957, № 69 (1083), გვ. 3. 
* ''პაიჭაძე, ბ.'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/219359/1/Lelo_1958_N59.pdf ჩვენი მნიშვნელოვანი თარიღი] // [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]], 18 მაისი, 1958, № 59 (1229), გვ. 3. 
* {{სტატია
 |სათაური = პაიჭაძე და ძმანი მისნი... რადიორედაქციის კონკურსის შედეგად
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/182266/1/Lelo_1968_N95.pdf
 |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]] 
 |წელი = 16 მაისი, 1968
 |ნომერი = 95 (3579)
 |გვერდები = 2–3
}} 
* {{სტატია
 |სათაური = თბილისის „დინამოს“ მწვრთნელები
 |ბმული = http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/194539/3/Lelo_1978_N69.pdf
 |გამოცემა = [[ლელო (გაზეთი)|„ლელო“]]
 |წელი = 8 აპრილი, 1978
 |ნომერი = 69 (6134)
 |გვერდები = 3
}}
* [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/247209/1/Lelo_1990_N195.pdf დიდება შენდა, ბატონო ბორის!] // „ლელო“, 13 ოქტომბერი, 1990, № 195 (10364), გვ. 3.
* [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/247210/1/Lelo_1990_N196.pdf „მინდვრის მეფე“] // „ლელო“, 14 ოქტომბერი, 1990, № 196 (10 365), გვ. 3.
* [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/247456/1/Lelo_1990_N228.pdf ასე ურტყამდა ბორის პაიჭაძე] // „ლელო“, 1 დეკემბერი, 1990, № 228 (10 397), გვ. 3.
* ''ნოზაძე, ოთარ,'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/253721/1/Lelo_1995_N5.pdf ბორის პაიჭაძე — 80] // „ლელო“, 15–22 თებერვალი, 1995, № 5 (10 916), გვ. 1–3.
* [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/362515/1/Sarbieli_1996_N130.pdf „დინამოს“ საიუბილეო გოლები სსრ კავშირის ჩემპიონატებში] // „[[სარბიელი]]“, 7 დეკემბერი, 1996, № 130 (355), გვ. 6.

* {{სტატია
 |სათაური = საქართველოს ყველა დროის საუკეთესონი
 |ბმული = https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/365270/1/Sarbieli_1998_N238.pdf
 |გამოცემა = „[[სარბიელი]]“ 
 |წელი = 26 დეკემბერი, 1998
 |ნომერი = 238 (773)
 |გვერდები = 6–7
}} 
* ''ტუხაშვილი, გია,'' [https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/275636/1/Lelo_2010_N26.pdf ფეხბურთის კარუზო] // „ლელო“, 3 თებერვალი, 2010, № 26 (13 014), გვ. 5.
* {{სტატია
 |ავტორი = ჯაფარიძე, ოთარ
 |სათაური = დავუბრუნოთ ქართული ფეხბურთის ისტორიას დავიწყებული გუნდებისა და ფეხბურთელების სახელები
 |ბმული = https://archive.today/20200104041036/http://www.nplg.gov.ge/ec/ka/jmat/search.html?cmd=search&sf=simple&qs%5B0%5D%5Bf%5D=700&qs%5B0%5D%5Bq%5D=&qs%5B1%5D%5Bf%5D=200&qs%5B1%5D%5Bq%5D=+%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%97+%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1+%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%A1+%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%98%E1%83%AC%E1%83%A7%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%98+%E1%83%92%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%90+%E1%83%93%E1%83%90+%E1%83%A4%E1%83%94%E1%83%AE%E1%83%91%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1+%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98&qs%5B2%5D%5Bf%5D=9801&qs%5B2%5D%5Bq%5D=&qs%5B3%5D%5Bf%5D=9802&qs%5B3%5D%5Bq%5D=&qs%5B4%5D%5Bf%5D=600&qs%5B4%5D%5Bq%5D=&qs%5B5%5D%5Bf%5D=606&qs%5B5%5D%5Bq%5D=&pft=biblio&rnum=10&kbd=en&submit_btn=%E1%83%AB%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%90
 |გამოცემა = ჟურნ. „ათიანი“ 
 |წელი = იანვარი, 2015
 |ნომერი = 70
 |გვერდები = 18–25
}}
{{Refend}}

==რესურსები ინტერნეტში==
{{Commonscat|Boris Paichadze}}
{{Refbegin}}
* [https://www.gff.ge/ge/media/news/7687 საქართველოს ფეხბურთის ფედერაცია]
* [https://fcdinamo.ge/ge/news?n=104000 ბორის პაიჭაძე] — თბილისის „დინამოს“ ოფიციალური საიტი
* [https://web.archive.org/web/20160407162552/http://www.sok.ge/ge/%e1%83%9e%e1%83%90%e1%83%98%e1%83%ad%e1%83%90%e1%83%ab%e1%83%94-%e1%83%91%e1%83%9d%e1%83%a0%e1%83%98%e1%83%a1/ ბორის პაიჭაძე] — საქართველოს ოლიმპიელთა კლუბი
{{Refend}}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | თემატური საიტები
 |-
 ! scope=row |[https://archive.today/20191211180238/http://bombarder.narod.ru/n100.htm Bombarder.narod.ru] · [https://web.archive.org/web/20210921230024/http://www.dinamo-tbilisi.ru/personalii/igroki/igroki-na-p/pajchadze-boris-solomonovich/ dinamo-tbilisi.ru] · [https://archive.today/20191216214018/https://www.footballdatabase.eu/en/player/details/276487-boris-paichadze FootballDatabase.eu] · [https://archive.today/20191216210046/http://footballfacts.ru/players/107252 FootballFacts.ru] · [https://archive.today/20130416200905/http://www.footballplayers.ru/players/Paichadze_Boris.html Footballplayers.ru] · [https://archive.today/20191216214608/https://www.worldfootball.net/player_summary/boris-paichadze/ WorldFootball.net] 
|}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | ლექსიკონები და ენციკლოპედიები
 |-
 ! scope=row |[http://www.nplg.gov.ge/bios/ka/8539/ საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი] · [http://www.nplg.gov.ge/athletes/ka/00001013/ ქართველი სპორტსმენები] · [http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=14&t=219590 უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი] · [https://old.bigenc.ru/sport/text/2313028 დიდი რუსული ენციკლოპედია] 
|}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | გენეალოგია და ნეკროპოლისტიკა
 |-
 ! scope=row |[https://web.archive.org/web/20220705030847/https://www.geonecropol.com/441188953 geonecropol.com] · [https://web.archive.org/web/20140714214115/http://sport-necropol.narod.ru/tbilisi.html Спортивный некрополь] · [https://www.findagrave.com/memorial/189522198/boris-solomonovich-paichadze Find a Grave]
|}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | ფოტო
 |-
 ! scope=row |[http://dspace.nplg.gov.ge/simple-search?location=%2F&query=ბორის+პაიჭაძე ციფრული ფოტომატიანე „ივერიელი“] · [https://web.archive.org/web/20211108060057/https://www.el.ge/search?visible_subtype_id=7&type%5B%5D=7&query=პაიჭაძე ელექტრონული რესურსების პორტალი] 
|}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | ვიდეო
 |-
 ! scope=row |[https://www.youtube.com/watch?v=cr02fR4Som0 ბორის პაიჭაძე 100] · [http://www.youtube.com/watch?v=dHJJhI_A-uc Film Archive of Georgia] · [http://www.youtube.com/watch?v=j1iUIUw8xTU ბორის პაიჭაძის 100 წლის იუბილე]
|}
{| width="700" style="background: #f9f9f9; border: 2px #aaa solid; border-collapse: collapse; border-color: white; color:black; font-size: 85%;" border="1" cellspacing="0"
|- bgcolor="#c2d2e5"
 ! scope=col | მედია
 |-
 ! scope=row |[https://tbiliselebi.ge/ka/news/society/rogor-eridebodat-ukheshobis-boris-paichadzestan-motsinaaghmdegeebs-moedanze „თბილისელები“] · [https://kvirispalitra.ge/article/40556-qbabuas-nebiera-viyaviq-legendaruli-boris-paitcadzis-shvilishvili-romelic-12-shvilis-dedaa/ კვირის პალიტრა] · [http://lelo.ge/tags/ბორის%20პაიჭაძე/ Lelo.ge] · [https://www.sport-express.ru/newspaper/2003-10-03/13_1/ Sport Express] · [https://archive.today/20220430161458/https://sputnik-georgia.com/20150925/228612055.html Sputnik საქართველო]
|}

==კომენტარები==
{{Reflist|group=კომ.}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{საბჭოთა კავშირის უმაღლესი ლიგის ბომბარდირები}}
{{დინამო თბილისის მწვრთნელები}}

{{DEFAULTSORT:პაიჭაძე, ბორის}}
[[კატეგორია:დაბადებული 3 თებერვალი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1915]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 9 ოქტომბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1990]]
[[კატეგორია:ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტში დაბადებულები]]
[[კატეგორია:თბილისში გარდაცვლილები]]
[[კატეგორია:საბურთალოს პანთეონში დაკრძალულები]]
[[კატეგორია:ქართველი ფეხბურთელები]]
[[კატეგორია:საბჭოთა ფეხბურთელები]]
[[კატეგორია:საბჭოთა კავშირის საფეხბურთო ჩემპიონატის ფეხბურთელები]]
[[კატეგორია:თბილისის დინამოს ფეხბურთელები]]
[[კატეგორია:ერთი კლუბის ფეხბურთელები]]
[[კატეგორია:გრიგორი ფედოტოვის კლუბის წევრები]]
[[კატეგორია:საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატები]]
[[კატეგორია:ქართველი ფეხბურთის მწვრთნელები]]
[[კატეგორია:საბჭოთა ფეხბურთის მწვრთნელები]]
[[კატეგორია:თბილისის დინამოს მწვრთნელები]]
[[კატეგორია:საპატიო ნიშნის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:შრომის წითელი დროშის ორდენის კავალრები]]
[[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (1988)]]
ამ გვერდზე გამოყენებული თარგები:
თარგი:Abbr (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Age (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Bronze3 (რედაქტირება)
თარგი:Cite web (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Comment (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Comment/styles.css (რედაქტირება)
თარგი:Commons (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Commons cat (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Commonscat (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Flagicon (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Lang-ru (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:LangWithName (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:MONTHNAME (რედაქტირება)
თარგი:MONTHNUMBER (რედაქტირება)
თარგი:Main other (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Refbegin (რედაქტირება)
თარგი:Refbegin/styles.css (რედაქტირება)
თარგი:Refend (რედაქტირება)
თარგი:Reflist (რედაქტირება)
თარგი:Replace (რედაქტირება)
თარგი:Sfn-2 (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Silver2 (რედაქტირება)
თარგი:Sort (რედაქტირება)
თარგი:Str trim (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Tnavbar (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Wikidata image (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:Yesno (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ადგილის მითითება ბიბლიობმულებში (რედაქტირება)
თარგი:გარდაცვალების თარიღი და ასაკი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:გოლი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დაბადების თარიღი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დინამო თბილისის მწვრთნელები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:დროშანიშანი (რედაქტირება)
თარგი:ვახტანგ გორგასლის I ხარისხის ორდენი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:თვის ნომერი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:თვის სახელწოდება (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა 3 სვეტით (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა მედალის თარგები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ინფოდაფა ფეხბურთელის ბიოგრაფია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:კატეგორია მხოლოდ სტატიებში (რედაქტირება)
თარგი:ნავდაფა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:რუსული წიგნი (რედაქტირება)
თარგი:რუსული წიგნი/ადგილი (რედაქტირება)
თარგი:საბჭოთა კავშირის უმაღლესი ლიგის ბომბარდირები (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:საპატიო ნიშნის ორდენი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სტატია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიო (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:სქოლიოს სია (ი��ილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ფეხბურთის მწვრთნელის ისტორია (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ფეხბურთის მწვრთნელის სიის ჩანაწერი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის დროშა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ქვეყნის მონაცემები საქართველოს სსრ (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:შრომის წითელი დროშის ორდენი (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:ციტატა (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
თარგი:წიგნი (რედაქტირება)
თარგი:წითელი ვარსკვლავის ორდენი (რედაქტირება)
მოდული:Check for unknown parameters (იხილე წყარო) (ნახევრად დაცული)
მოდული:Infobox3cols (რედაქტირება)
მოდული:InfoboxImage (იხილე წყარო) (დაცულია)
მოდული:Navbar (რედაქტირება)
მოდული:Navbar/configuration (რედაქტირება)
მოდული:String (რედაქტირება)
ბორის პაიჭაძე-ზე დაბრუნება.
მოძიებულია „https://ka.wikipedia.org/wiki/ბორის_პაიჭაძე“-დან