Սուրբ Խորան եկեղեցի

Դաստակի Սուրբ Խորան եկեղեցի Սուրբ Խորան եկեղեցի
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	Քառամույթ գմբեթակիր բազիլիկա
Երկիր	Ադրբեջան
Տեղագրություն	Որդուարի շրջան
Տարածաշրջան	Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետություն
Հասցե	Դաստակ գյուղ
Դավանանք	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Հոգևոր կարգավիճակ	Չգործող
Ներկա վիճակ	Ավերված
Ժառանգության կարգավիճակ	Ոչ
Ճարտարապետական ոճ	Հայկական
Կառուցման սկիզբ	12-13-րդ դարեր
Կառուցման ավարտ	13-րդ դար
Առաջին հիշատակում	1552 թվական
Գմբեթ	1
Շինանյութ	Սրբատաշ քարեր, գմբեթը՝ աղյուսաշար

Սուրբ Խորան եկեղեցի, հայկական առաքելական ավերված եկեղեցի էր, ներկայիս Ադրբեջանական Հանրապետության կազմում գտնվող Նախիջևանի Ինքնավար Հանրապետության Որդուարի շրջանի Դաստակ գյուղում՝ Տրունյաց ձորի ամենաստորին հատվածում^[1]։

Գտնվում էր պատմական Մեծ Հայքի Վասպուրական նահանգի Նախճավան գավառում։

Սուրբ Խորան եկեղեցին կառուցվել էր 12-13-րդ դարերում և գտնվում էր Դաստակ գյուղի հյուսիսային թաղամասում։ Առաջին անգամ հիշատակվում է 1552 թվականին^[2]։ Եկեղեցու Ճարտարապետը անհայտ է, ինչպես նաև այն պատվիրատուն և մեկենասը։ Սուրբ Խորան եկեղեցին քառամույթ գմբեթավոր բազիլիկայի հորինվածք ուներ։ Որպես շինանյութ օգտագործվել էր ճեղքված քար և աղյուս։

Վերանորոգվել էր 17-րդ դարում։ Միակ մուտքը արևմտյան ճակատից էր։ Աբսիդը հնգանիստ էր։ Խորանի կողքերին ուներ մեկ զույգ ավանդատներ իրենց թաքստոցներով։

Եկեղեցու չորս մույթերի և ութ կիսամույթերի վրա վեր էր խոյանում աղյուսաշար գմբեթը, որը ուներ արաբական կամարներով ութ լուսամուտներ։ Արևմտյան ճակատում ունեցել էր արձանագրություններ։ Պատմական արձանագրություններում և գրավոր հիշատակություններում, որևէ տվյալ չի պահպանվել եկեղեցու որմնանկարների և պատկերաքանդակների մասին։ Եկեղեցու մուտքի շուրջը և մույթերի խոյակների վրա կային զարդաքանդակներ։ Շրջակայքում ունեցել է գերեզմանատուն, պարիսպ, որոնք այժմ քայքայված են։

• Որդուարի շրջան
• Վասպուրական
• Դաստակ (գյուղ)
• Սուրբ Թովմա առաքյալ վանք (Ագուլիս)

• Այվազյան Արգամ, «Նախիջևանի հայկական ճարտարապետության հուշարձաններ», Երևան, 1981.
• Երվանդ Լալայան, «Գողթն։ Օրդուբադի կամ Վերին Ագուլիսի ոստիկանական ­շրջան» Թիֆլիս, 1904