ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիան կլիմայի փոփոխությունների մասին

ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիան կլիմայի փոփոխությունների մասին (Framework Convention on Climate Change, UN FCCC), համաձայնություն է, ստորագրված ավելի քան 180 երկրների կողմից, ներառյալ Ռուսաստանը նախկին ԽՍՀՄ բոլոր երկրները և բոլոր արդյունաբերապես զարգացած երկրները, կլիմաի փոփոխությունների խնդրի վերաբերյալ երկրների ընդհանուր գործունեության սկզբունքների մասին։ Կոնվենցիան հրապարակայնորեն ընդունվել է Ռիո դե Ժանեյրոյում «Երկրի Գագաթնաժողով»-ում 1992 թվականին և ուժի մեջ է մտել 1994 մարտի 21-ին։

ՄԱԿ-ի շրջանակային կոնվենցիան կլիմայի փոփոխությունների մասին ստորագրած երկրները բաժանվում են 3 մասի.

• Հավելված 1-ինի երկրներ (Տնտեսական համագործակցության և զարգացման կազմակերպության անդամ երկրները և անցումային տնտեսություն ունեցող երկրները), որոնք իրենց վրա վերցրել են հատուկ պարտականություններ արտանետումների սահմանափակման առումով։
• Հավելված 2-րդի երկրները (բացառապես ՏՀԶԿ-ի անդամ են), որոնք իրենց վրա վերցրել են զարգացող և անցումային տնտեսությամբ երկրներին օգնելու ֆինանսական բնույթի հատուկ պարտականություններ։
• Զարգացող երկրներ

Կոնվենցիայի կողմերի կոնֆերանսը (Conference of the Parties, COP), բարձրագույն մարմինն է, որը հավաքվում է ամեն տարի՝ վերանայելու կոնվենցիայի իրականացման վիճակը, ընդունելու նոր որոշումներ կոնվենցիայի հետագա զարգացման կանոնների մասին և նոր պարտավորություններով բանակցություններ վարելու համար։

Կոնվենցիայի աջակցող մարմիններից 2-ը հավաքվում են ոչ պակաս քան տարին 2 անգամ կողմերի կոնֆերենցիայի անցկացման նախապատրաստա-կան աշխատանքները կատարելու համար։ Աջակցող մարմին գիտական և տեխնիկական հատվածներում խորհուրդներ տալու համար- Կոնֆերենցիային խորհուրդներ է տալիս գիտության, տեխնոլոգիակի հարցերով։ Իրականացմանն աջակցող մարմին- օգնում է գնահատել և վերանայել կոնվենցիայի վիճակը, օրինակ, վերլուծում է ազգային հաշվետվությունները։

Կոնվենցիայի ընդունումից հետո նրա կողմերը, այնուամենայնիվ, գիտակցեցին այն փաստը, որ դրա դրույթները միայնակ չեն կարող հասցեագրվել կլիմայի փոփոխությունների խնդիրին իր բոլոր ասպեկտներով։ Դրա համար էլ կողմերի 1-ին կոնֆերենցիայի ժամանակ, որը սկզբում տեղի է ունեցել 1995 թվականին Բեռլինում, սկսվեց բանակցությունների նոր փուլ նպատակ ունենալով ընդունել ավելի խիստ և մանրամասն պարտավորություններ զարգացող երկրների համար։ Այս որոշումը հետագայում անվանվեց «բեռլինյան մանդատ» ։

1997 թ. դեկտեմբերին երկուսուկես տարվա ինտենսիվ բանակցություններից հետո տեղի ունեցավ կոնվենցիայի զգալի տարածում կոնկրետացնելով իրավական պարտականությունները՝ կապված առաջարկի կրճատման հետ, որը ընդունվել էր կողմերի 3-րդ կոնֆերանսի ժամանակ Կիոտոյում։ Կիոտոյի արձանագրությունը նախանշեց հիմնական կանոնները, բայց չտրամադրեց մանրամասնություններ դրանց կիրառման համար։ Նա պահանջեց նաև առանձին պաշտոնական ստորագրման գործընթաց և վավերացում ուժի մեջ մտնելուց առաջ։

Բանակցությունների նոր փուլը, սկսված 1998 թ. նոյեմբերին, կողմերի 4-րդ կոնֆերանսի ընթացքում Բուենոս Այրեսում (Արգենտինա), միավորեց Կիոտոյի արձանագրության կանոնների մասին բանակցությունները իր դրույթների իրականացման հարցերի հետ. օրինակ, տեխնոլոգիաների ֆինանսավորման և տեղափոխման մասին կոնվենցիայի հովանու ներքո։ Բանակցությունների ավարտը որոշումների սահմանված կարգով (որը կոչվում է Բուենոս Այրեսի գործունեության պլան) նախատեսվում էր կատարել 2000 թ. վերջին Նիդեռլանդներում իրականացվելիք 6-րդ կոնֆերանսում։

Սակայն տեխնիկական և քաղաքական հարցերի բարդությունը բանակցությունները, անցկացված 2000 թ նոյեմբերի 13-ից 25-ը Հաագայում, տարավ փակուղի։ Մասնավորապես, հատկապես հակասական էին. ԱՄՆ-ի առաջարկությունը։ Կոնֆերենցիայի վերջին ժամերին, չնայած առանձին փոխզիջումներին ԱՄՆ-ի և ԵՄ-ի միջև, ԵՄ-ն Դանիայի և Գերմանիայի ազդեցությամբ հրաժարվեց պայմանագրային փոխզիջումներից։ Յան Պրոնկը, 6-րդ կոնֆերանսի նախագահը, ընդհատեց կոնֆերանսը այն հույսով, որ բանակցությունները հետագայում կվերսկսվեն։ Հայտարարված էր, որ նրանք 6-րդ կոնֆերանսի հանդիպումները կվերսկսեն Բոննում 2001 թ. հուլիսին։ Հաջորդ հերթական հանդիպումը կոնվենցիայի կողմերի միջև 2001 թ. հոկտեմբեր- նոյեմբերին Մարաքեշում (Մարոկկո)։

Վերսկսված բանակցություններում Բոննում հասան քաղաքական փոխհամաձայնության, որոնք անվանվեցին Բոննի համաձայնագրեր, որոնք թույլ տվեցին շրջանցել Բուենոս Այրեսի գործունեության պլանի հակասական ասպեկտները։ Միաժամանակ, 3-րդ գնահատման զեկույցը տրամադրեց բանակցությունների մասնակիցներին տվյալ պահին առավել հիմնավորված գիտական ապացույցներ երկրի գլոբալ տաքացման վերաբերյալ։

Կողմերի 7-րդ կոնֆերանսի ժամանակ, սկսված մի քանի ամիս անց Մարաքեշում (29.10.2001- 9.11.2001), նրա մասնակիցները վերջացրեցին բանակցությունների հերթական մեծ ցիկլը հիմնվելով Բոննի համաձայնագրերի վրա, ընդունելով որոշումների լայն շրջանակ։ Մարաքեշյան համաձայնագրերը առաջարկեցին Կիոտոյի արձանագրության ավելի գործունյա կանոններ։

23 դեկտեմբերի-1 նոյեմբերի 2002 թ.

1-12 դեկտեմբերի 2003 թ.

6-17 դեկտեմբերի 2004 թ.

Կոնվենցիայի կողմերի 11-րդ կոնֆերանսը անցկացվեց Մոնրեալում 2005 թ նոյեմբերի 28-ից դեկտեմբերի 9-ը.: Առաջինը Մակ-ի կլիմայի փոփոխությունների մասին կանֆերանսը հարթակ տրամադրեց Կիոտոյի արձանագրության կողմերի առաջին հանդիպման անցկացման համար, որի հետևանքով Մոնրեալում պաշտոնական տեսանկյունից անց էին կացվում 2 գործունեություն. COP-11 և COP/MOP-1: Կոնֆերանսի ժամանակ ընդունվել են Մարաքեշյան համաձայնություններ, որոնք որոշում էին Կիոտոյի պրոտոկոլի որոշ դրույթների վերաբերյալ մեխանիզմները։

Ստեղծվել է աշխատանքային խումբ արձանագրության գործունեության հաջորդ ժամանակաշրջանի (2013 - 2017) դրույթները անհապաղ քննարկելու համար, ինչպես նաև ընդունվել են որոշումներ բանակցություններ սկսելու մասին կոնվենցիայի կողմերի ապագա պարտավորությունների մասին հաջորդ կոնֆերանսի ժամանակ (COP-12)։

• UNFCCC (2005) Caring for Climate: A guide to the Climate Change Convention and the Kyoto Protocol (revised 2005 edition). ISBN 92-9219-020-2