Հրանուկազգիներ

՞ Հրանուկազգիներ կամ գորտնուկազգիներ
Գիտական դասակարգում
Թագավորություն Բույսեր Բաժին Ծածկասերմեր Դաս Էուդիկոտներ
Լատիներեն անվանում
Ranunculaceae
[{{fullurl:wikispecies:{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Դասակարգումը Վիքիցեղերում] [{{fullurl:commons:Special:Search/{{{wikispecies}}}|uselang=hy}} Պատկերների որոնում Վիքիպահեստում]

Հրանուկազ��իներ կամ գորտնուկազգիներ (լատին․՝ Ranunculaceae), բույսերի հրանուկածաղկավորներիի կարգի ընտանիք։ Թփեր, կիսաթփեր կամ խոտաբույսեր են՝ հերթադիր կամ հակադիր ռերևադասավորությամբ։ Առավելապես խոտաբույսեր են, երբեմն փայտացողուն (լիաններ), հազվադեպ միամյա։

Տերևները հերթադիր են, ավելի հազվադեպ՝ հակադիր։ Ծաղիկները կանոնավոր և անկանոն են, պարուրաձև - շրջանաձև և գերազանցապես փոշոտվում են միջատներով։ Ծաղկապատը պարզ է կամ կրկնակի, պսականման կամ բաժականման, 4 – 6 – 9 թերթավոր։ Տերևները հասարակ են, ամբողջաեզր կամ կտրտված, դասավորված պարուրաձև։ Պսակաթերթերը հաճախ փոխարկված են զանազան ձևի նեկտարանոցների։ Ծաղիկները մեկական են կամ սակավածաղիկ ծաղկաբույլերով։ Առէջները շատ են, վարսանդները շատ, երբեմն 1 ապոկարպային։ Պտուղը պարկուկ է (հաճախ բազմապարկուկ) կամ բազմակտիկ, երբեմն հատապտուղ։ Ծաղկի ընդհանուր բանաձևն է՝ ${\displaystyle \ast P_{\infty }\;A_{\infty }\;G_{\infty }}$-ից մինչև ${\displaystyle \ast K_{5}\;C_{{5}-{\infty }}\;A_{\infty }\;G_{\underline {\infty }}}$ (կա ${\displaystyle \uparrow }$)

Սերմը ունի յուղալի էնդոսպերմ։

Ընտանիքը ընդգրկում է 48 ցեղ և մոտ 1400 տեսակ, որոնք տարածված են Հարավային և Հյուսիսային կիսագնդերի բարեխառն մարզերում։ Ծառաթփային ներկայացուցիչները պատկանում են քաջվարդ, աթրագեն և մամրիչ ցեղերին։

Հրանուկազգիների ընտանիքի ներկայացուցիչների մեծ մասը թունավոր, իսկ որոշ մասն էլ բուժիչ բույսեր են^[1]։

• 
  Aconitum napellus
• 
  Actaea spicata
• 
  Adonis annua
• 
  Anemone nemorosa
• 
  Anemone hepatica = Hepatica nobilis
• 
  Anemone pulsatilla = Pulsatilla vulgaris
• 
  Aquilegia canadensis
• 
  Caltha palustris
• 
  Clematis montana
• 
  Delphinium elatum hybrid
• 
  Eranthis hyemalis
• 
  Helleborus × hybridus
• 
  Myosurus minimus
• 
  Hydrastis canadensis
• 
  Nigella damascena
• 
  Ranunculus repens
• 
  Thalictrum aquilegifolium
• 
  Trollius europaeus

• 
  Helleborus niger
• 
  Nigella arvensis
• 
  Pulsatilla կամ Anemone alpina
• 
  Ranunculus acris

• Stevens, P. F. (2001 onwards). Angiosperm Phylogeny Website. Version 7, May 2006 [and more or less continuously updated since]. [1]
• Sandro Pignatti, Flora d'Italia, Edagricole, Bologna 1982. ISBN 88-506-2449-2
• Tamura, M.։ "Ranunculaceae.", en Kubitzki, K., Rohwer, J.G. & Bittrich, V. (Editores). The Families and Genera of Vascular Plants. II. Flowering Plants - Dicotyledons..- Springer-Verlag։ Berlín, 1993.- ISBN 3-540-55509-9
• Strasburger, Noll, Schenck, Schimper։ Lehrbuch der Botanik für Hochschulen. 4. Auflage, Gustav Fischer, Jena 1900, p. 459 (flower diagrams)

• Агапова Н. Д. Семейство лютиковые (Ranunculaceae) // Жизнь растений. В 6-ти т. Т. 5. Ч. 1. Цветковые растения / Под ред. А. Л. Тахтаджяна. — М.։ Просвещение, 1980. — С. 210—216.
• ФлораСССР, Кречетович В. И., Семейство LVIII. Лютиковые — Ranunculaceae том 7, стр=20
• Сост. Т. В. Егорова, В. В. Петровский, А. И. Толмачёв, В. А. Юрцев; Под ред. А. И. Толмачёв, Арктическая флора СССР. Вып. VI, Л. էջ 123-124։
• Никифоров Ю. В., Алтайские травы-целители, Горно-Алтайск, «Юч-Сумер – Белуха»։

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից  (հ․ 3, էջ 182)։

Վիքիցեղերն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանուկազգիներ» հոդվածին։

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հրանուկազգիներ» հոդվածին։

Բառարաններ և հանրագիտարաններ Բրիտանիկա (11-րդ) · Բրիտանիկա · Մեծ կատալոնական · Մեծ նորվեգական · Մեծ սովետական (1 հրտ.) · MESH ID Տաքսոնոմիա EOL · GBIF · iNaturalist · NCBI · IRMNG · ITIS TSN · WoRMS   Չափորոշչային վերահսկողություն BNE: XX527559 · BNF: 12258138q · GND: 4158767-4 · LCCN: sh85111388 · Microsoft: 2779411416 · NDL: 00565851 · NKC: ph161665