Իսրայելում ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության ցանկ

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության օբյեկտների ցուցակը Իսրայելում, ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգություն ցուցակում Իսրայելից ընդգրկված են 9 կենտ րոններ ( 2017 թվական), որը կազմում է ընդհանուր թվի 0,9 %-ը (1073-ից 2017 թվականներ)։ Բոլոր 9 օբյեկտները ցուցակում ընդգրկվել են մշակութային չափանիշներին համապատասխան։ Երուսաղեմ քաղաքի տարածքում ևս կա մեկ համաշխարհային ժառանգության օբյեկտ։ 1981 թվականին հայտ է ներկայացվել Հորդանանը համաշխարհային ժառանգության ցուցակում ընդգրկելու համար։ Երուսաղեմի Հին քաղաքը և նրա ամրոցի պարիսպները 1982 թվականից ներկայացված են ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Համաշխարհային ժառանգության վտանգված օբյեկտների ցանկում։

Բացի այդ, 2017 թվականից ի վեր պետության տարածքի 18 օբյեկտներ ենթակա են ընդգրկվելու համաշխարհային ժառանգության ցուցակում^[1], այդ թվում 12 մշակութային, 1 բնական և 5 խառը չափանիշների համան վրա։

Իսրայելը ընդունել է համաշխարհային մշակութային և բնական ժառանգության պաշտպանության մասին կոնվենցիան՝ 1999 թվականի հոկտեմբեր 6-ին^[2]։ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության կոմիտեի 25-րդ նստաշրջանի հիման վրա 2001 թվականին Իսրայելի տարածքից ընդգրկվել է առաջին օբյեկտը։

Ցուցակ

Այս աղյուսակում օբյեկտները դասավորված են Յունեսկոյի համաշխարհային ժառանգության մեջ ավելացման կարգով.

#	Անվանում	Գտնվելու վայրը	Ստեղծման տարեթիվ	Ցանկում ընդրգկվելու տարին	№	Համաշխարհային ժառանգություն
1	Հնագույն ամրոց Մասադա (եբրայերեն՝ מצדה‎, արաբ․՝ مصعدة‎‎)	Հարավային մարզ (Իսրայել)	Ք․ա. I դար	2001	1040	iii, iv, vi
2	Հնագույն քաղաք Աքքայում (եբրայերեն՝ העיר העתיקה של עכו‎, արաբ․՝ مدينة عكّا القديمة‎‎)	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	XII դար	2001	1042	ii, iii, v
3	Սպիտակ քաղաք (Թել Ավիվ) — ճարտարապետություն «ժամանակակից շարժման» (եբրայերեն՝ העיר הלבנה‎, արաբ․՝ مدينة تل أبيب البيضاء — الحركة العصرية‎‎)	Թել Ավիվի մարզ	1930-1950-ական թվականներ	2003	1096	ii, iv
4	«լադանի ճանապարհը» — քաղաքները Նեգեւի անապատում (եբրայերեն՝ דרך הבשמים — ערי המדבר בנגב‎, արաբ․՝ طريق البَخُّور — مدن طريق البَخُّور — مدن صحراء النقب‎‎): ա) Ճանապարհ, ներառյալ Ադվատը բ) Խալուցա գ) Մամշիտ դ) Շվիտա	Հարավային մարզ (Իսրայել)	Ք․ ա․ III դար	2005	1107	iii, v
5	Բիբլիական գերեզմանաթումբ — Մեգիդդո (ա), Խացոր (բ), Բյեր-Շեվա (գ) (եբրայերեն՝ תל מגידו‎, արաբ․՝ التلال التوراتية — مجيدو، هازور وبير سبع‎‎)	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել) և Հարավային մարզ (Իսրայել)	—	2005	1108	ii, iii, iv, vi
6	Խայֆում Բահաի և Գալիլեայի արևմուտքի սուրբ վայրեր (եբրայերեն՝ המקומות קדושים לבהאים בחיפה ובגליל המערבי‎, արաբ․՝ الأماكن البهائية المقدسة في حيفا والجليل الغربي‎‎)	Հայֆայի մարզ և Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	XX դար	2008	1220	iii, vi
7	Կարմել լեռան քարանձավները , արտացոլելով մարդու էվոլյուցիոն զարգացումը. Նախալ Մեարոտի քարանձավներ(Վադի էլ-Մուգարա) (եբրայերեն՝ נחל מערות‎)	Հայֆայի մարզ	Նախնադար	2012	1393	iii, v
8	Մարեշի քարանձավներ և Հրեաստանի հովտում մենաստան հողային անձավ	Հարավային մարզ (Իսրայել)	—	2014	1370	v
9	Նեկրոպոլ Բեյթ Շեարիմ։ Հրեական վերածննդի հուշարձան	Հայֆայի մարզ	Ք․ ա․ I դար	2015	1471	ii, iii

Երուսաղեմ

#	Պատկեր	Անվանում	Գտնվելու վայրը	Ստեղծման տարեթիվ	Ցանկում ընդգրկվելու տարին	№	Համաշխարհային ժառանգություն
I		Երուսաղեմի հին քաղաք և իր ամրոցի պատերը (Եբր. העיר העתיקה של ירושלים ועל קירותיו, արաբ․՝ مهد ولادة يسوع المسيح: كنيسة المهد وطريق الحجاج، بيت لحم‎‎)	Շրջան։ Երուսաղեմի շրջան. Գավառ։ Երուսաղեմ Քաղաք։ Երուսաղեմ	Ք․ա․ IV հազարամյակ. 1535 —1538	1981	148	ii, iii, iv

Օբյեկտների աշխարհագրական դիրքը

I

1

2,6

3

4ա

4բ

4գ

5ա

5б

5բ

6

7

8

9

Համաշխարհային ժառանգության օբյեկտները Իսրայելում

Նախնական ցանկ

#	Անվանում	Գտնվելու վայրը	Ստեղծման տարեթիվ	Ցանկում ընդգրկվելու տարին	№	Համաշխարհային ժառանգություն
1	Դանա քաղաքի եռակի ժայռային դարպասները և Հորդանան (գետ) ակունքը	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	—	2000	1469	iv, vi, vii, x
2	Վաղ շրջանի ժողովարան սինագոգ Գալիլեայում (Իսրայել)	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	Ք․ա․ I դար	2000	1470	iii, vi
3	Հիսուս Քրիստոսի և Առաքյալների Գալիլեյան ճանապարհորդությունը	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	I դար	2000	1471	iii, vi
4	Տիբերիա լիճը և նրա հնագույն վայրերը	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	—	2000	1473	խառը
5	Խուրվաթ Մինիմ	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	VIII դար	2000	1474	iv
6	Արբել (Արբել, Նաբի Շուայբ, Ռոգա Խատտինա)	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	VIII դար	2000	1475	խառը
7	Դգանիյա (ա) и Նախալալ (б)	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	1909 1921	2000	1478	v, vi
8	Բեյթ-Շեան	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	Ք․ա V հազարամյակ	2000	1479	ii, iv, v, vi
9	Կեսարիա	Հայֆայի մարզ	Ք․ա․ I դար	2000	1480	ii, iv, v, vi
10	Ռամլայի Սպիտակ մզկիթը	Կենտրոնական մարզ (Իսրայել) քաղաք Ռամլա	720 թվական	2000	1482	ii, iv
11	Երուսաղեմ	Երուսաղեմի մարզ	Ք․ա․ IV հազարամյակ	2000	1483	i, ii, iii, iv, v, vi
12	Մակթեշիմ Երկիր	Հարավային մարզ (Իսրայել)	—	2001	1486	խառը
13	Խար-Կարկոմ լեռ	Հարավային մարզ (Իսրայել)	—	2000	1488	iii, v
14	Տիմնա հովտ	Հարավային մարզ (Իսրայել)	—	2000	1489	խառը
15	Խաչակիրների բերդերը։ ա) Մոնֆոր բ) Բելվուարի գ) Շատո Պելերին դ) Արսուֆ	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել), Թել Ավիվի մարզ, Հայֆայի մարզ	XII —XV դար	2000	1491	iv, v, vi
16	Հորդանանի ռիֆտային հովիտ, գաղթի ուղիներ, Խուլաի հովիտ	Հյուսիսային մարզ (Իսրայել)	—	2004	1886	բնական
17	Լիֆտա (արաբ․՝ ‎‎- Mey Naftoah) — ավանդական լեռնային գյուղ	Երուսաղեմի մարզ	XIII դար	2015	6061	ii, iii, v
18	Էյն-Կարեմ, գյուղը և նրա մշակութային լանդշաֆտը	Երուսաղեմի մարզ	Ք․ա․ III հազարամյակ	2015	6062	ii, iii, v, vi