Լամիա
| Լամիա | |
|---|---|
 | |
| Տեսակ | դիցաբանական օձ և Հին հունական դիցաբանության կերպար |
| Դիցաբանություն | Հունական դիցաբանություն |
| Սեռ | իգական |
| Երևի համընկնում է | լամիա գեղարվեստական ստեղծագործությունից, Լամիա և Լիլիթ |
| Հայր | Պոսեյդոն |
| Մայր | Լիբիա |
| Կողակից | Զևս |
| Զավակներ | Erythraean Sibyl? |
 Lamia (mythology) Վիքիպահեստում | |
Լամիա (հունարեն՝ Λάμια), հին հունական դիցաբանության մեջ կին, որը դարձավ երեխա ուտող հրեշ այն բանից հետո, երբ Հերան, իմանալով նրա և իր ամուսնու՝ Զևսի կապի մասին, ոչնչացրեց նրա երեխաներին։ Լամիան նաև Հերայի պատճառով անքնությամբ էր տառապում, բայց Զևսը հնարավորություն տվեց նրան հեռացնել սեփական աչքերը։
«Լամիան» օգտագործվում էր նաև որպես հատուկ բառ երեխաներին վախեցնելու և կարգապահելու համար։
Հետագա ավանդույթների և պատմվածքների մեջ լամինան դարձավ ուրույի մի տեսակ՝ էմպուզայի նման, որը գայթակղում էր երիտասարդներին, բավարարում իրենց սեռական պահանջները ապա ուտում նրանց մարմինը։ Գայթակղող լամիային հաղթած Ապոլլոնիոս Թիանացու առասպելական կենսագրությունը ոգեշնչել է Քիթսին՝ գրելու «Լամիա» բանաստեղծությունը։
Լամիային վերագրվել են օձի հատկություններ, որոնք որոշ մեկնաբանների կարծիքով հին ժամանակներից կցված են եղել դիցաբանությանը, և այդ մեկնաբանները գտնել էին հին տեքստերում անալոգներ, որտեղ նշվում էին լամիաի (կամ լամիայեի) մասին, որոնք կիսով չափ օձ են։ Դրանք ներառում են կիսով չափ կին՝ Դիո Քրիզոստոմի պատմած «Լիբիական առասպել»-ի կիսով չափ օձ գազաններին և Ապոլոնի կողմից Արգոս ուղարկված հրեշին՝ վրեժխնդրելու Փսամաթեին (Կռոտոպուսին)։
Ստուգաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արիստոփանեսի ուսումնասիրությամբ զբաղվող մի գիտնական պնդում էր, որ Լամիայի անունը նրանից էր առաջացել, որ նա ունի մեծ կոկորդ կամ կերակրափող (λαιμός; laimos)[1]: Ժամանակակից գիտությունը վերակառուցում է հնդեվրոպական նախալեզվի արմատը * լեմ- «գիշերային ոգի», որտեղից էլ առաջանում են լեմուրները[2]։
Դասական դիցաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Առասպելի մեջ Լամիան նախ Զևսի կողմից սիրելի մի գեղեցիկ կին էր, բայց այն բանից հետո, երբ Զևսի խանդոտ կինը՝ Հերան, ոչնչացրեց նրա բոլոր երեխաներին, կամ էլ Լամիային ստիպեց սպանել իր սերունդը[3], նա այլանդակվեց տանջանքներից՝ վերածվելով սարսափելի արարածի, որը որսում և սպանու էր ուրիշների զավակներին[4]։
Դիոդորուս Սիկիլիացին (մ.թ.ա. մոտ 1-ին դար) հակառակ դիցաբանության ասում էր, որ Լամիան Լիբիայի թագուհին է, որը իր զինվորներին հրամայեց մայրերից խլել իրենց երեխաներին և սպանել նրանց, ու որի գեղեցկությունը իր վայրենիության պատճառով անհետացավ։ Թագուհին, ինչպես Դիոդորոսը պատմում է, ծնվել էր քարանձավում[5][6]։ Հերակլիտ Պարադոքսոգրաֆը (2-րդ դար) նույնպես տվեց նման բացատրություն։
Արիստոտելի Նիկոմաչեական էթիկան (vii.5) վերաբերում է կնոջ նման ինչ-որ վայրենի արարածի մասին, որը պատռում է հղի մայրերի փորերը և կուլ տալիս նրանց պտուղները։ Այդ հատվածի անանուն մի մեկնաբան ասում է, որ սա հղում է Լամիային, բայց անհասկանալիորեն կապում է դա Արիստոտելի հետագա մեկնաբանությունների հետ և նրան նկարագրում է որպես Պոնտոսի (Սև ծովի) տարածքի սկյութ։
Լամիայի աչքերը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաձայն մի առասպելի՝ Հերան Լամիային զրկեց քնելու կարողությունից՝ ստիպելով նրան անընդհատ ողբալ երեխաների կորուստը, և Զևսը օգնեց՝ նրան տալով նրան աչքեր, որ նա կարող էր հանել։ Նաև նրան շնորհեց ընթացում ձևափոխվելու ունակությամբ[7][8]։
Համաձայն Դիոդորուսի՝ Լիբիայի թագուհին հարբած վիճակում կարծես չէր կարող տեսնել, թույլ տալով, որ իր քաղաքացիները հանգիստ իրենց պահեն՝ ինչպես ցանկանան առանց վերահսկողության ՝ հիմք տալով ժողովրդական առասպելին, որ նա իր աչքերը դնում էր անոթի մեջ։ Հերակլիտոսի մոտավոր հաշվետվությունը ցույց է տալիս, որ Հերան՝ Զևս թագավորի կինը, գեղեցիկ Լամիայից հանեց աչքերը[9]։
Ծագումնաբանություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Համաձայն մեկ աղբյուրի՝ Եգիպտոսի Բել թագավորի և Լիբիայի Լամիան դուստրն էր։
Ըստ նույն աղբյուրի՝ Զևսը Լամիային տարել է Իտալիա, և որ նրա անունով է կոչվել Լամոսը՝ մարդ ուտող լաեստրիգոնացիների քաղաքը։ Մի ուրիշ մարդ նշում է, որ Լամիան ժամանակին լաեստրիգոնացիների թագուհի էր[10]։
Արիստոփանես
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Արիստոփանեսը երկու պիեսում գրել է գարշահոտ ունեցող օբյեկտների նույնականացված ցանկը, որը պարունակում էր «Լամիայի ամորձիները»՝ այդպիսով հարցականի տակ դնելով Լամիայի սեռը։
Ինչ-որ չափով անորոշ է, եթե խոսքը գնում է կոնկրետ Լամիայի մասին թե մի շարք լամիաների մի «Լամիա» - ի մասին, ինչպես տրված է երկու պիեսների որոշ թարգմանություններում. ընդհանրապես լամիան(ները) նույնպես բացատրվում է իբրև «վայրի գազան» Սուդայում[11]։
Հելլենիստական բանահյուսություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Որպես երեխաներին վախեցնելու բառ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Լամիան» վախեցնող մարդ կամ վախեցնող արարած տերմին էր, որոնց կանչում էին մայրերը կամ դայակները՝ երեխաներին վախեցնելու, որ լավ պահեն իրենց։ Նման գործողություններ գրանցեն են 1-ին դարի Դիոդորոսը, և այլ հին աղբյուրներ[12]։
Բազմաթիվ աղբյուրներ հաստատում են, որ Լամիան «երեխա ուտող» էր։ Երեխաներից մեկը` Հորացին է[13]։ Հորացին Արս Պոետիկայում դիմադրում է ֆանտաստիկ երևույթներին՝ «ողջ տղայի դուրս հանել Լամիայի փորից»։ Որոշ վարկածների համաջայն Լամիան դիրարկվում էր իբրև ողջ երեխաներ կուլ տվող և հնարավոր է կար ինչ-որ դայակների մի հեքիաթ, որը պատմում էր Լամիայից դուրս հանած տղայի մասին[14][15]։
Բյուզանդական բառարան Սուդան (10-րդ դար) ընդունել է լամիային (Λαμία) այնպիսի սահմանումներով և աղբյուրներով, որոնք արդեն վերը նշվել են[16]։ Բառարանը նաև գրառումներ ունի մորմոյի (Μορμώ) տակ՝ նշելով, որ Մորմոն և դրա համարժեք մորմոլյեկիոն կոչվում են լամիա, և որ այս բոլորը վերաբերում են վախեցնող էակներին[17][18][19]։
Ըստ Թեոկրիտի գրառումների՝ «Լամիա»-ն «Մորմո» և «Գելլո»-ի հոմանիշն է։
«Լամիայի» հետ միասին թվարկվել են այլ վախենալու արարածներ, օրինակ՝ Գորգոն, առանց աչքերի հսկան՝ «Եփիալեսը», Մորմոլիսը, ինչպես ասում է Ստրաբոնը։
Որպես գայթակղող
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հետագայում դասական ժամանակաշրջաններում՝ մ. թ. 1-ին դարի, այս Լամիան համարվեց կրքոտ գայթակղիչ, որը գայթակղում էր երիտասարդներին և կուլ էր տալիս նրանց[20]։
Ապոլլոնիոս Թիանացի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]«Ապոլլոնիոս Թիանացու կյանքը» Փիլոստրատոսի վիպական կենսագրությանը բնորոշ օրինակ է։
Հարկ է պատմել Ապոլոնիուսի կողմից «Կորինթոսի Լամիա»-ի գերումը, քանի որ ընդհանուր բնակչությունը հիշատակում է այդ լեգենդը։ Մի երևույթ (phasma φάσμα), որը ենթադրաբար կնոջ տեսքով գայթակղել էր Ապոլնիուսի երիտասարդ աշակերտներից մեկին։
Այստեղ Լամիան ընդհանուր գռեհիկ տերմին է, իսկ էպուզան՝ համապատասխան։ Խոսքում ասվում էր, որ Ապոլոնիուսի համար գայթակղիչը «էմպուղաներից մեկն է, որին շատերն անվանում են լամիա և մորմոլիկեիա»։ Այս իմաստով լամիա տերմինի օգտագործումը, սակայն համարվել է աննպատակահարմար մի մեկնաբանի կողմից։
Ինչ վերաբերում է գայթակղիչին, ապա Ապոլոնիոսը հետագայում նախազգուշացրեց. «Դուք ձեր ծոցին օձ եք տաքացնում, և այդ օձը որը տաքացնում է ձեզ»։ Սրանից էլ առաջարկվել է, որ ուրեմն արարածը «բառացիորեն օձ էր»։ Էմպուզան ընդունեց, որ վերջում ուտելուց առաջ նա երիտասարդներին կերակրում էր, «քանի որ նրանց արյունը թարմ էր և մաքուր»։ Համաձայն վերջին հայտարարությանկարելի է եզրակացնել, որ այս լամիան / էմպուզան արյունով սնվող վամպիրի մի տեսակ էր։
Լամիայի կամ էմպուզայի մյուս ունակությունն այն էր, որ նա կարող էր ստեղծել հիասքանչ առանձնատան պատրանք՝ բոլոր հարմարանքներով և նույնիսկ ծառաներով։ Բայց մի անգամ հարսանիքի ընթացքում Ապոլոնիուսը բացահայտում է իր կեղծ ինքնությունը, պատրանքը չքանում է, և նա՝ անհետանում։
Լամիան կուրտիզանուհի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Մի հին կատակ հանգեցնում է Լամիա հրաշի և Աթենքի Լամիայի միջև բառախաղի։ Վերջինս հետերայի տխրահռչակ կուրտիզանուհին էր, որը գերեց Դեմետրիուս Պոլիորեցուն (մ.թ.ա. 283 թ.): Կրկնակի ծաղրանք արտահայտում էր Դեմետրիուսի հայրը ուրիշների մոտ։ Նույն կատակն օգտագործվում էր թատերական հունական կատակերգության մեջ, և ընդհանրապես։ Նույն բառախաղն օգտագործվում է Հորացիի ներբողերում՝ ծաղրելով Լյուսիոս Աելիուս Լամիա պրետորին[21]։
Ոսկե էշ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ապուլեոսի «Ոսկե էշ»-ի մեջ հայտնվում են Թեսալիայի «կախարդները» Մերոան և նրա քույր Պանտիան, որոնք մի պահ կոչվում են լամիա։
Մերոան գայթակղեց Սոկրատես անունով մի մարդու, բայց երբ նա պատրաստվում էր փախչել, երկու կախարդ ներխուժեցին նրա սենյակ, դանակով հարվածեցին պարանոցին՝ արյունը լցրին տոպրակի մեջ, նրա սիրտը պատառոտեցին և փոխարենը մցրեցին սպունգ[22]։
Որոշ մեկնաբաններ, չնայած փաստացի արյամբ չսնվելուն, համարում են, որ այդ կախարդները ունեն Ֆիլոստրատի պատմվածքում եղած լամիայի «վամպիրիկ» հատկությունները, դրանով իսկ առաջացնելով համեմատության համար պատճառ։
Ազգակիցներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լամիայի հնարավոր ազգակիցնեևը ի հայտ են գալիս դասական գործերում, բայց կարող են հայտնի լինել այլ անուններով, բացառությամբ մի դեպքի, որ ազգակցին անվանում են լամիա։ Կամ դրանք կարող են պարզապես անանուն մնալ, կամ այլ կերպ անվանվել։ Եվ հենց այդանալոգներն են ցույց տալիս, որ նրանք ունեն օձի ձև կամ նման են օձի։
Արգոսի Պոենան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Այդպիսի հնարավոր լամիաներից մեկն այն վրեժխնդիր հրեշն է, որին Ապոլլոնն ուղարկեց Արգոս քաղաքի և որին սպանեց Կորեբուսը։ Դասական աղբյուրներում այն կոչվում է Պոենա կամ Քեր [58], բայց ավելի ուշ ՝ միջնադարյան ժամանակաշրջանում, մի աղբյուր այն անվանում է լամիա (Վատիկանի Առաջին առասպելագետ, 9-րդ-11-րդ դար)։
Պատմությունը Արգոսի արքա Քրոտոպոսի թագավորի դստեր՝ Պսամատեի ողբերգության մասին է, որի երեխան, լինելով Ապոլոնից, մահանում է, և նրան մահապատժի են ենթարկում՝ կասկածելով անբարոյականության մեջ։ Ապոլլոն, որպես պատիժ, այնուհետև երեխաներին ուտող հրեշ է ուղարկում Արգոս։
Համաձայն Ստացիուսի հրեշն ուներ կնոջ դեմք և կրծքեր, նրա ժանգոտ գույնի ճակատի ճեղքվածքից օձ էր դուրս գալիս, և նա սողոսկում էր երեխաների ննջասենյակ՝ նրանց հափշտակելու համար։ Ըստ Օվիդին ուսումնասիրող գիտնականի, այն օձի մարմին ուներ, որը կրում էր մարդկային դեմք։
Պավսանիասի վարկածով հրեշը կոչվում էր Պոենա (ποινή), որը նշանակում է «պատիժ» կամ «վրեժխնդրություն», բայց նրա ճակատի օձի մասին ոչ մի խոսք չկար։
Ապացույցներից մեկը, որ այն հնարավոր է լինի Լամիայի նմանակը, այն է, որ Պլուտարխը համեմատում է լամիային և պոենային։
Լիբիական առասպել
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Երկրորդ օրինակը Լիբիայում մարդակեր հրեշների գաղութն է, որը նկարագրվում է Դիո Քրիզոստոմի կողմից։ Այս հրեշներն ունեին գազանի ձեռքեր, նրանց մարմնի վերին մասը կնոջ մարմնի նման էր, իսկ ստորինը՝ օձի:Այն գաղափարը, որ այդ արարածները լամիաներ էին, կարծես թե ծագել էր առնում Ալեքս Սքոբիի մոտ (1977), և ընդունվել այլ մեկնաբանների կողմից։
Միջնադար
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վաղ միջնադարում լամիան (pl. Lamiai կամ lamiae) ընդհանուր տերմին էր, որը կապված էր արարածների հետ։ Ալեքսանդրիայի բառապաշարում (մ.թ.ա. 500 ) լամիա նշանակում էր երևույթ կամ նույնիսկ ձուկ։ Սևիլիայի Իսիդորը դրանց բնութագրեց որպես էակներ, որոնք փախցնում են նորածիններին և պատառոտում նրանց։
Վուլգաթան Եսայիա 14-ում «լամիա» բառն էր օգտագործում թարգմանելու եբրայերեն Սուրբ գրքի «Լիլիթ»-ը ։ Հռոմի Պապ Գրիգոր Առաջինի (մ.թ. 604 թ.) բացատրությունը «Հոբ» գրքի մեջ նշանակում էր, որ լամիան հերետիկոսություն կամ կեղծավորություն մարմնավորումն էր։
Քրիստոնյա գրողներին նաև նախազգուշացնում էին լամիի գայթակղիչ ներուժի մասին։ 9-րդ դարում տրված իր տրակտատում Հինքմարը՝ Ռեյմսի արքեպիսկոպոսը, նշեց լամիային, իբրև գերբնական վտանգ, որը հանգեցնում է ամուսնալուծության, և դրանք նույնացրեց կանանց վերարտադրողական ոգիների հետ։
Մեկնաբանություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Ըստ Դելֆի լեգենդի՝ Լիբիայի Լամիայի նմանակը Սիբարիսի Լամիան էր, որոնցից երկուսն էլ անուղղակիորեն կապված են օձերի հետ։ Նշվել է նաև զուգահեռ է տարվել Մեդուզայի հետ։ Այս և այլ նկատառումները ժամանակակից մեկնաբաններին հուշեցին, որ նա վիշապ է[23]։
Լիբիայի Լամիայի մեկ այլ նմանակ կարող է լինել Պոսեյդոնի դուստր Լամիան։ Ըստ Պաուսանիասի՝ Զևսից Լամիան ծնեց Սիբիլային, և դա պետք է որ լինի լիբիական Լամիան, այնուամենայնիվ կա ավանդույթ, որ Պոսեյդոնի դուստր Լամիան Սիբիլայի մայրն էր:Երկուսից ցանկացած մեկը կարող է լինել Լամիան՝ Սկիլլայի մայրը, որը հիշատակվում է Ստեսքիորայի մի հատվածում (մ.թ.ա. 555 թ.) և այլ աղբյուրներում։ Սկիլլան արարած է, որը տարբեր ձևերով է պատկերված՝ կամ որպես հրեշտակ, կամ որպես օձ։
Կին օձի հետ նույնականացումը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Դիոդորուս Սիկուլուսը (մ.թ.ա. 1-ին դար) նկարագրում է Լիբիայի Լամիան, իբրև վայրենի տեսք ունեցող։ Դիոդորոսը, Դամիսը Սամոսից և այլ աղբյուրները, որոնք փորձում են կառուցել Լամիայի սկզբնական պատկերը, չեն համարում նրան վիշապ և չեն տալիս նրան օձի բացահայտ նկարագրություններ։
1-ին դարում «Ապոլլոնիոս Թիանացու կյանքը» աշխատանքի մեջ կին էմպոզա-լամիան կոչվում է նաև «օձ», որը ժամանակակից ընթերցողին կարող է թվալ միայն որպես փոխաբերական արտահայտություն, բայց ինչը Դանիել Օգդենի համար բառացի օձ էր։ Ֆիլոստրատոսի պատմությունը վերանայվել է Քիթսի «Լամիա» բանաստեղծության մեջ, որտեղ պարզ է, որ նաունի օձի տեսքը, որը նա ցանկանում է փոխանակել մարդկային տեսքի հետ։
Ժամանակակից մեկնաբանները փորձել են նաև հաստատել, որ նա ի սկզբանե վիշապ է եղել։ Դեյվիդ Օգդենը պնդում է, որ իր հնարավոր վերամարմնավորումներից մեկը՝ Կորոբուսի կողմից սպանված հրեշ Արգոսում, ունեցել է «թեփուկավոր քայլք»՝ նշելով, որ նա պետք է որ պատմվածքի ավելի վաղ տարբերակում նման լիներ արարածի, որ ուներ օձեր ոտքերի փոխարեն, չնայած Ստատիուսում լատիներեն տեքստում դա գրված է որպես «inlabi», ինչը նշանակում է «սահում»։
Լիբիայի Լամիայի նմանակներից մեկը Լամիա-Սիբարիսն է, որը Անտոնին Լիբերալիսը (2-րդ դար) նկարագրեց միայն որպես հսկա գազան։ Նշվում էր, որ այս հերոսը սարսափեցրել է Դելֆիին այնպես, ինչպես և վիշապ Փիթոնը։
Սերտ համեմատություն է արվում նաև օձ Մեդուզայի հետ։ Մեդուզան ոչ միայն նույնականացվեց Լիբիայի հետ, այլև գործ ուներ երեք գրայերի(հսկա) հետ, որոնք ունեին շարժական աչք, որ կիսում էին իրար միջև։ Որոշ վարկածներով այդ շարժական աչքը պատկանում էր երեք գորգոններին՝ Մեդուզային և նրա քույրերին։
Հեկատա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Որոշ մեկնաբաններ նաև Լամիային հավասարեցնում են Հեկատայի հետ։ Այս նույնականացման հիմքում ընկած է Սկիլլայի ծննդաբերությունը, որոնք երբեմն վերագրում է Լամիային (ինչպես արդեն նշվել է), իսկ երբեմն էլ՝ Հեկատային։ Նույնականացվեց նաև (տրամաբանության համաձայն), քանի որ յուրաքանչյուր անուն տարբերանշաններում նույնականացվում է էմպուզային։
Լամիայի գարշահոտություն
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Տհաճ հոտը նշվեց որպես հնարավոր ընդհանուր հատկանիշ։ Օրինակի համար Արիստոֆանեսի խոսքը «Լամիայի ամորձիների» մասին. լիբիական առասպելի հրեշների հոտն էր, որ թույլ էր տալիս մարդկանց գտնել իրենց թաքստոցը, և նրանց մեզի ահավոր հոտը, որը մնացել էր Արիստոմենեի հագուստին, երբ նրանք հանեցին իր ընկերոջ՝ Սոֆոկլեսի սիրտը։
Միջագետքի կապը
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Լամիան հնարավոր է՝ սերում է Միջագետքի դևեր Լամհաուսից։
Ժամանակակից դարաշրջան
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Վերածննդի ժամանակ գրող Անժելո Պոլիցիանոն գրել է «Լամիա» (1492) փիլիսոփայական գործը, որի վերնագիրն իր՝ առանց իրազեկության փիլիսոփայությումբ հետաքրքրվող հակառակորդների նկատմամբ նվաստացնող քայլ էր։ Սա փաստում է այն փաստի մասին, որ Պլուտարքոսը գործածեց De curiositate տերմինը, որտեղ հույն գրողը ենթադրում է, որ Lamia տերմինը խորհրդանշում է հասարակության մեջ քիթն ամեն տեղ խոթող պահվածք։ Այլ կերպ ասած Լամիան նման գիտնականների կեղծավորության խորհրդանիշ էր։
15-րդ դարի կեսերից մինչև 16-րդ դարը Լամիան սկսեց դիտվել բացառապես որպես կախարդ։
Բեստիարի
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Էդվարդ Թոփսելի «Չորս ոտք ունեցող գազանների» պատմության մեջ (1607) լամիան նկարագրվում է որպես վերին մասում կնոջ մարմնով (այսինքն՝ դեմք և կրծքավանդակ), բայց այծի հետույքի նման` մեծ և կեղտոտ «քարերով»(ամորձիներ), որոնցից փոկի հոտ էր գալիս։ Ամեն ինչ ծածկված էր թեփուկներով։
Ադապտացիա
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]
Քիթսի «Լամիա»-ն իր «Լամիա և Այլ բանաստեղծություններ»–ում Ապոլոնիոս Փիլոստրատուսի կենսագրության միջի վերը նկարագրված հեքիաթի վերարտադրումն է:Ըստ Քիթսիի՝ աշակերտ Լիցիուսը փոխարինում է Մենիպուն Լիկիացուն։ Լամիային Նկարագրելու համար Քիթսը օգտվեց Բուրդոնի «Մելանխոլիայի անատոմիան» գրքից։ [96] Օգոստոս Էնան գրեց Լամիա օպերան։
Անգլիացի կոմպոզիտոր Դորոթի Հովելը գրել է «Լամիա» տոնային բանաստեղծությունը, որը 1920-ականների Լոնդոնի գեղարվեստի համերգներին բազմիցս հնչել է Հենրի Վուդի մեծ անվան տակ։ Վերջերս այն ձայնագրվեց Ռումոն Գամբայի կողմից, որը ղեկավարեց BBC- ի ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը Chandos Records- ի համար 2019 թվականին՝ թողարկելով բրիտանական տոնային բանաստեղծություններ։
Ժամանակակից ժողովրդական ավանդույթներ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Ժամանակակից հունական ժողովրդական ավանդույթում Լամիան գոյատևել և պահպանել է իր ավանդական շատ հատկանիշներ։ Ջոն Քութբերթ Լոուսոնը նշում է, որ «Լամիի հիմնական բնութագրերը, բացի նրանից, որ արյամբ են սնվում, նրանց կեղտոտությունն է, սառնությունն ու հիմարությունը»։ Ժամանակակից հունական ասացվածքը՝ «της Λάμιας τα σαρώματα» («Լամիայի մաքրումը»), մարմնավորում է թափթփվածություն, և հասարակ արտահայտությունը՝ «τόπος παιδαίας» πνιξε η Λάμια »(« Լամիան խեղդել է երեխային») ), բացատրում է փոքր երեխաների հանկարծակի մահը։
Հետագայում ավանդույթները վերաբերում էին շատ լամաների, որոնք երիտասարդներին գայթկղող, ապա նրանց արյամբ սնվող վամպիրների և սուկուբների նման բանահյուսական հրեշներ էին։
Կերպարվեստ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]Հերբերտ Ջեյմս Դրեյփերի 1909-ին նկարած նկարում Լամիան, որը մռայլ հայացքով նայում է իր նախաբազուկի վրայի օձին, ներկայացնում է հետերային։ Չնայած Դրեյփերի Լամիայի մարմնի ներքևի մասը մարդկային է, նա անդրադառնում է օձի պատմությանը՝ պատկերելով օձի կաշի լամիայի իրանին։ Վերածննդի խորհրդանիշերի վրա Լամիան օձի մարմին ունի, կնոջ կուրծք ու գլուխ իբրև կեղծավորության մարմնավորում։
Ծանոթագրություններ
[խմբագրել | խմբագրել կոդը]- ↑ West, David R. (1995), Some cults of Greek goddesses and female daemons of Oriental origin, Butzon & Bercker, էջ 293, ISBN 9783766698438
- ↑ Polomé, Edgar C.; Adams, Douglas Q. (1997). «Spirit». In Mallory, J. P.; Adams, Douglas Q. (eds.). Encyclopedia of Indo-European Culture. Taylor & Francis. էջ 538.
- ↑ Ogden (2013b), էջ. 98: "Because of Hera ... she lost [or: destroyed] the children she bore".
- ↑ Duris of Samos (d. 280 B. C.), Libyca, quoted by Ogden (2013b), էջ. 98
- ↑ Diodorus Siculus (Կաղապար:Fl. 1st century BC), Library of History XX.41, quoted by Ogden (2013b), էջ. 98
- ↑ Bekker, Immanuel, ed., Diodorus Siculus, Bibliotheca Historica XX.41
- ↑ Scholium from the Byzantine-Hellenistic period to Aristophanes, Peace 758, quoted by Ogden (2013b), էջ. 98
- ↑ Bell, Robert E. (1993), Women of Classical Mythology, drawing upon Diodorus Siculus XX.41; Suidas 'Lamia'; Plutarch 'On Being a Busy-Body' 2; Scholiast on Aristophanes' Peace 757; Eustathius on Odyssey 1714)
- ↑ Heraclitus Paradoxographus (2nd century) De Incredibilibus 34, quoted by Ogden (2013b), էջ. 98
- ↑ Mulroy, D. (1994), Horace's Odes and Epodes, University of Michigan Press, էջ 86, ISBN 978-0472105311
- ↑ "Lamia", Suda On Line", tr. David Whitehead. 27 May 2008
- ↑ Tertullian, Against Valentinius (ch. iii)
- ↑ Ogden (2013a), էջեր. 90–91, note 114.
- ↑ Kilpatrick, Ross Stuart (1990). The Poetry of Criticism: Horace, Epistles II and Ars Poetica. University of Alberta. էջ 80. ISBN 9780888641465.
- ↑ Member of the university (1894). A literal Translation of Horace's Art of Poetry. With explanatory notes. Cambridge. էջ 22.
{{cite book}}: CS1 սպաս․ location missing publisher (link) - ↑ "Lamia", Suda On Line", tr. David Whitehead. 1 April 2008
- ↑ Suidas (1834), Gaisford, Thomas (ed.), Lexicon: post Ludolphum Kusterum ad codices manuscriptos. K - Psi, vol. 2, Typographeo Academico, էջ 2523: "Μορμώ: λέγεται καὶ Μορμώ, Μορμοῦς, ὡς Σαπφώ. καὶ Μορμών, Μορμόνος. Ἀριστοφάνης: ἀντιβολῶ σ', ἀπένεγκέ μου τὴν Μορμόνα. ἄπο τὰ φοβερά: φοβερὰ γὰρ ὑπῆρχεν ἡ Μορμώ. καὶ αὖθις Ἀριστοφάνης: Μορμὼ τοῦ θράσους. μορμολύκειον, ἣν λέγουσι Λαμίαν: ἔλεγον δὲ οὕτω καὶ τὰ φοβερά. λείπει δὲ τὸ ὡς, ὡς Μορμώ, ἢ ἐπιρρηματικῶς ἐξενήνεκται, ὡς εἰ ἔλεγε, φεῦ τοῦ θράσους".
- ↑ Ogden (2013a), p. 91, note 114
- ↑ "Mormo", Suda On Line", tr. Richard Rodriguez. 11 June 2009.
- ↑ Schmitz, Leonhard (1873), Smith, William (ed.), «La'mia», A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology, London: John Murray, vol. 2, էջեր 713–714 Perseus Project "La'mia".
- ↑ Griffiths, Alan (2002), «The Odes: Just where do you draw the line?», Traditions and Contexts in the Poetry of Horace, Cambridge University Press, էջ 72, ISBN 9781139439312
- ↑ Apul. Met. 1.12–17 (la)
- ↑ Fontenrose (1959), էջ. 44, as the female counterpart of the Python, also of Delphi; and passim.
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Լամիա» հոդվածին։ |
| ||||||
