Jump to content

Հեքիաթ ոսկե աքաղաղի մասին

Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից
The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.
Հեքիաթ ոսկե աքաղաղի մասին
ռուս.՝ Сказка о золотом петушке
Տեսակգրական ստեղծագործություն
Ժանրհեքիաթ
Ձևբանաստեղծություն
ՀեղինակԱլեքսանդր Պուշկին
Բնագիր լեզուռուսերեն
Գրվել է1834
Հրատարակվել է1835
 The Golden Cockerel

Հեքիաթ ոսկե աքաղաղի մասին (ռուս.՝ Ска́зка о золото́м петушке́), ռուս բանաստեղծ Ալեքսանդր Պուշկինի հեքիաթը. այս ժանրով նրա գրած ստեղծագործություններից վերջինն է։ Հեքիաթը գրվել է 1834 թվականին, իսկ առաջին անգամ տպագրվել է հաջորդ տարի, «Գրադարան ընթերցանության համար» ամսագրում (IX հատոր, 16-րդ գիրք)։

Սյուժե

Երիտասարդ տարիներին Դադոն արքան վնասում էր հարևաններին։ Երբ ծերանում է և որոշում հանգստանալ ռազմական գործերից, հարևաններն, իրենց հերթին, սկսում են հարձակվել նրա վրա` ահռելի վնաս պատճառելով։ Դադոնը օգնության համար դիմում է իմաստունին։ Վերջինս նրան առաջարկում է ոսկե աքաղաղ` վանդակի մեջ։ Եթե երկրում խաղաղություն տիրի, նա հանգիստ կնստի, իսկ եթե վտանգ լինի, աքաղաղը ձայներ կարձակի։

Դրանից հետո Դադոնը խոստանում է իմաստունին կատարել նրա առաջին ցանկությունը։ Նախազգուշացման միջոցով հարևանները դադարում են հարձակվել Դադոնի թագավորության վրա։ Երկու տարի խաղաղ կյանքից հետո աքաղաղն անսպասելիորեն բացականչում է` պտտվելով դեպի արևելք։ Նախ Դադոնն ուղարկում է մեծ տղային, հետո` փոքրին, այն էլ` զորքերով։ Ութ օր ոչ մի տղայից տեղեկություն չի լինում։

Այդ ժամանակ Դադոնը զորքով ինքն է գնում և տեսնում է վրան, իսկ դրա կողքին` սպանված զորքեր և իր տղաներին, որոնք միմյանց խոցել են սրերով։ Վրանից դուրս է գալիս շամախական թագուհին, որի տեսքից թագավորը մոռանում է որդիների մահը։ Կախարդված և հմայված` նա յոթ օր խնջույք է անում թագուհու վրանում։ Մեկ շաբաթ անց Դադոն արքան թագուհու և զորքերի հետ ճանապարհ է ընկնում դեպի տուն։ Տանը նրան հանդիպում է ծեր իմաստունը և, հիշեցնելով պայմանավորվության մասին, պահանջում շամախական թագուհուն։

Թագավորը հայտարարում է, որ ամեն ինչին սահման կա, և նա պատրաստ էշատ բան տալ, բայց աղջկան չի տա (առավել ևս, որ ծեր իմաստունին աղջիկը պետք չէ)։ Նրա զրուցակիցը շարունակում է իրենը պնդել, և թագավորը, զայրանալով, սկզբում պահանջում է նրան հեռանալ, քանի դեռ ողջ է, իսկ հետո սպանում է` երկաթով խփելով ճակատին։ Ասես հրամանով` ոսկե աքաղաղը դուրս է թռչում վանդակից, որտեղ նա նստած էր, թռչում կառքի մոտ և և կտցահարում է Դադոնի գլուխը։ Արդյունքում անշնորհակալ արքան մահանում է, իսկ Շամախական թագուհին անհետանում է, ասես չէր էլ եղել։

Սյուժեի աղբյուրներ

Դադոն արքան հանդիպում է Շամախական թագուհուն (Իվան Բիլիբինի պատկերազարդումը, 1907 թվական)

«Հեքիաթ ոսկե աքաղաղի մասին» հեքիաթի ուսումնասիրման մեջ կարևոր դեր է կատարել Աննա Ախմատովայի «Պուշկինի վերջին հեքիաթը» փոքրիկ հոդվածը[1], որում նա հաղորդել է հեքիաթի սյուժեի աղբյուրը Վաշինգտոն Իրվինգի «Լեգենդներ արաբական աստագետի մասին» նովելում հայտնաբերելու մասին[2], ինչպես նաև` Վ. Սպիվակովի ցուցումը «Ռուսլան և Լյուդմիլա» հոդվածում[3]` Ֆրիդրիխ Կլինգերի «Պատմություն ոսկե աքաղաղի մասին» ստեղծագործության վերաբերյալ[4]։ Բացի սրանից, Պուշկինի ստեղծագործություններն ուսումնասիրողները հեքիաթի վրա տեսնում են սատիրիկ Իվան Կռիլովի և բանաստեղծ ու պոետ Պավել Կատենինի ազդեցությունը։

Էկրանավորում և բեմադրություններ

Ծանոթագրություններ

  1. Ахматова А. А. Последняя сказка Пушкина // Звезда. — 1933. — №1. — С. 161—176.
  2. Бойко К. А. Об арабском источнике мотива о золотом петушке в сказке Пушкина // Временник Пушкинской комиссии, 1976. — Л.: Наука, 1979. — С. 113—120.
  3. Сиповский В. В. Руслан и Людмила: к литературной истории поэмы // Пушкин и его современники. — СПб.: 1906. — Выпуск 4. — С. 82.
  4. Алексеев М. П.. Пушкин и повесть Ф. М. Клингера «История о золотом петухе» // Пушкин и мировая литература. — М.: Наука, 1987. — С. 502.

Գրականություն

Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Հեքիաթ ոսկե աքաղաղի մասին» հոդվածին։