Մասնակից:Mariam Tonoyan/Ավազարկղ

Սուրճի մշակույթ, սուրճի շուրջ ձևավորված սոցիալական փոխազդեցությունները խթանող ավանդույթների և սոցիալական վարքագծի ամբողջություն։

^[1]։ Տերմինը վերաբերում է սուրճի մշակութային տարածմանը և տարբեր հասարակությունների շրջանում լայնամասշտաբ սպառմանը։ 20-րդ դարի վերջին էսպրեսոն դարձավ ավելի ու ավելի տարածված ըմպելիք, որն էլ նպաստեց սուրճի մշակույթի տարածմանը, հատկապես Արևմուտքում և աշխարհի այլ ուրբանիզացված կենտրոններում^[2]։

Սուրճի և սրճարանների մշակույթը սկիզբ է առել 16-րդ դարում Թուրքիայում։

^[3]։Աստիճանաբար Արևմտյան Եվրոպայի և Արևելքի միջերկրածովյան երկրների սրճարանները ոչ միայն հանդիսացան սոցիալական կենտրոններ, այլև արվեստի և ինտելեկտուալ կենտրոններ։

17-րդ և 18-րդ դարերի վերջին Լոնդոնի սրճարանները արվեստագետների, գրողների և հասարակական գործիչների հավաքատեղիներ էին, ինչպես նաև քաղաքական և առևտրային գործունեության կենտրոններ։

19-րդ դարում Վիեննայում ձևավորվեց սուրճի մշակույթի հատուկ կենտրոնը՝ վիեննական սրճարանը, որն էլ հետագայում տարածում գտավ Կենտրոնական Եվրոպայում։

Փարիզի Les Deux Magots սրճարանը, որը հայնտնի զբոսաշրջության կենտրոն է ժամանակին կապվում էր այնպիսի անունների հետ, ինչպիսիք էին Ժան Պոլ Սարտրը և Սիմոնա դը Բովուարը^[4]։

Ժամանակակից սրճարանները ներառում են այնպիսի տարրեր՝ ինչպիսիք են դանդաղ տեմպերով գուրմանային

Elements of modern coffeehouses include slow-paced gourmet service, alternative brewing techniques, and inviting decor.

Ամերիայի Միացյալ Նահանգներում սուճի մշակույթը հաճախ նկարագրում է էսպրեսոյի կրպակները, մենտրոպոլիտենում տեղեկայված սրճարանները, ինչպես նաև հսկայական միջազգային կազմակերպությունները, որոնցից է Սթարբաքսը։

Շատ սրճարաններ հաճախորդներին առաջարկում են անվճար անլար ինտերնետ հասանելիություն՝ խրախուսելով բիզնես կամ անձնական աշխատանքը այս վայրերում։

Սուրճի մշակույթը կարող է տարբերվել կախված երկրից,նահանգից և քաղաքից։ Աշխարհում քաղաքային կենտրոններում միմյանցից ընդամենը մի քանի մետր հեռավորության վրա հաճախ կարելի է տեսնել էսպրեսոյի կրպակներ, խանութներ։

Սուրճի մշակույթ տերմինը օգտագործվում է նաև հանրաճանաչ բիզնես մեդիայում՝ նկարագրելու սուրճ մատուցող ձեռնարկությունների շուկա ներթափանցման խորը ազդեցությունը^[5]։

Սուրճի ամենավաղ աճեցումը գալիս է Եթովպիայից^[6]։Սուրճի ծառի և սուրճ խմելու մասին առաջին տեղեկությունները հայտնվել են 15-րդ դարի վերջին^[7]։ Եմենի Yemeni sufis drank coffee to help in concentration when they chanted the name of God.^[8] the Sufi shaykh Muhammad ibn Sa'id al-Dhabhani, the Mufti of Aden, is known to have imported goods from Ethiopia to Yemen.

1414 թվականին բույսը հայտնի էր Մեքքայում, որից հետո արդեն 16-րդ դարի սկզբին Եմենի Մոքա նավահանգստից սկսում է տարածվել դեպի Եգիպտոսի և Հյուսիսային Աֆրիակայի մամլուքների սուլթանություն^[9][8]։

15-րդ դարում սուրճը հայտնի էր, որպես Օսմանյան կայսրությունում օգտագործվող ըմպելիք^[10]։ Ավելի ուշ 16-րդ դարում, այն արգելվեց իսլամական պահպանողական կրոնական համայնքի առաջնորդների կողմից, որը հետագայում չեղյալ համարվեց Մեծ մուֆթի Էբուսուուդ Էֆենդիի կոմից ընդունված ֆաթվայով (իսլամական իրավունք)։ Նույն ժամանակահատվածում սուրճի բույսերը Աֆրիկայից տարածվեցին Արաբական թերակղզի, Լևանտ և Իրան^[6]։Մերձավոր արևելքից սուրճ խմելու սովորույթը տարվեց դեպի Իտալիա, այնուհետև Եվրոպայի մյուս երկրներ ^[11], իսկ սուրճի բույսերը հոլանդացիները տեղափոխեցին Արևելյան Հնդկաստան և ԱՄՆ։

Մոհաչի ճամատամարտից սկսած (1526 թվական) մեկ տարվա ընթացքում սուրճը թուրքերի կողմից տարածվեց Վիեննայում^[12]։ Իտալիայում, ինչպես Եվրոպայի մեծ մասում, սուրճը տարածվել է 16-րդ դարի երկրորդ կեսին Միջերկրական ծովի առևտրային ուղիներով: 1580 թվականին վենետիկյան բուսաբան և բժիշկ Պրոսպերո Ալպինին Եգիպտոսից ներմուծել է սուրճը Վենետիկի Հանրապետություն^[13]։

Անգլիայում առաջին սրճարանը բացվել է Լոնդոնի Քորնհիլ քաղաքի Սուրբ Միաքայելի ծառուղում։ Խանութի սեփականատերը թուրք վաճառական Pasqua Rosée-ն է The proprietor was Pasqua Rosée, the servant of Daniel Edwards, a trader in Turkish goods.1675 թվականին ամբողջ Անգլիայում կար ավելի քան 3000 սրճարան^[14]։

1658 թվականին հոլանդանցիները առաջին անգամ օգտագործեցին սուրճի բույսերը սկզբնական շրջանում Շրի Լանկայում, այնուհետև հարավային Հնդկաստանում սուրճի մշակում սկսելու համար^[15]: Մի քանի տարի անց հոլանդական գուղութները (Ասիայում՝ Ճավան, Հարավային Ամերիկայում՝ Սուրինամը) դարձան Եվրապայում սուրճի հիմնական մատակարարները^[16]։

1670 թվականին սուրճը Հնդկաստանում տարածվեց Բաբա Բուդանի կողմից՝ ով համարվում էր սուֆիզմի սրբերից^{[17] [18]}։ Այդ ժամանակից ի վեր տարածաշրջանում ստեղծվել են սուրճի պլանտացիաներ՝ ձգվելով հարավից մինչև Կոդագու^[17]։

1720 թվականին Gabriel de Clieu-ն Կրիբյան ծովի Մարտինիկա կղզյակ բերեց սուրճի սածիլներ։ Հիսուն տարի անց Մարիտինիկում կային շուրջ 18,680 սուրճի ծառեր, որոնց միջոցով էլ սուրճի մշակությունը տարածվեց դեպի Հայիթի, Մեքսիկա և Կարիբյան ծովի այլ կղզիներ:

Ֆրանսիական Saint-Domingue տարածքում սուրճը աճեցվել է 1734 թվականից սկսած: 1788 այս տարածքից մատակարարվում էր աշխարհի սուրճի կեսը:

Սուճը մեծ ազդեցություն է ունեցել Լատինական ամերիկայի աշխարհագրության վրա^[19]:Բրազիլիան 19-րդ դարի և 20-րդ դարի սկզբի տասնամյակների ընթացքում եղել է սուրճի ամենամեծ արտադրողը և մատակարարը: Այնուամենայնիվ, բարձր գների պահպանման քաղաքականությունը շուտով հնարավորություններ բացեց այլ երկրների համար, ինչպիսիք են Վենեսուելան և Կոլումբիան^[20]: Աշխարհի սուրճի ընդհանուր արտադրության կտուկ աճ եղել է 2021 թվականին^[6]:

Սրճարան համարվում է այն հաստատությունը, որտեղ մատուցվում են սուրճ և այլ խմիչքներ:

Պատմականորեն սրճարանները կարևոր սոցիալական հավաքատեղիներ են եղել Եվրոպայում և այսօր էլ շարունակում են մնալ սոցիալական փոխազդեցությունների վայրեր: 16-րդ դարում Մեքքայում ժամանակավորապես արգելվեցին սրճարանների գործունեությունը, քանի որ դրանք կապվում էին քաղաքական ընդվզումների առաջացման հետ.^[21]

2016 թվականին, որպես աշխարհում մեկ շնչին բաժին ընկնող ամենաշատ սրճարաններ ունեցող երկիր, Ալբանիան առաջ է անցել Իսպանիայից։ In fact, there are 654 coffeehouses per 100,000 inhabitants in Albania; a country with only 2.5 million inhabitants.^[22]

Սրճարանների թիվը Չինաստանում տարիների ընթացքում բազմապատկվել է. միայն Շանհայում կա մոտ 6500 սրճարան, ներառյալ փոքր ցանցերը և ավելի մեծ կորպորացիաներ, որոնցից է Սթարբաքսը-ը^[23]:

Բացի այդ, Հարավային Կորեայի մայրաքաղաք Սեուլն ունի սրճարանների մեծ խտություն: Սեուլում գործող սուրճի ցուցահանդեսը գրավում է բազմաթիվ գնորդների և վաճառողների, և շարունակում է խթանել սուրճի աճը Հարավային Կորեայում^[24]:

Սրճարաններում սովորաբար բացի սուրճից մատուցվում են նաև թեյ, սենդվիչներ, խմորեղեն և այլ թեթև խմիչքներ։Որոշ սրճարաններ իրենց հաճախորդների համար մատուցում են այլ ծառայություններ, օրինակ՝ լարային կամ անլար ինտերնետ հասանելիություն^[25]:

Many social aspects of coffee can be seen in the modern-day lifestyle. By absolute volume, the United States is the largest market for coffee, followed by Germany and Japan, with Canada, Australia, Sweden and New Zealand also being large coffee-consuming countries. Countries in Northern and Western Europe consume the most coffee per capita, with Finland typically occupying the top spot with a per-capita consumption of 12 kg (26 lb) per year, followed by Norway, Iceland, Denmark, The Netherlands, and Sweden.^[26][27] Consumption has vastly increased in recent years in the traditionally tea-drinking United Kingdom, but is still below 5 kg (11 lb) per person per year as of 2005. Turkish coffee is popular in Turkey, the Eastern Mediterranean, and southeastern Europe.

Coffeehouse culture had a strong cultural penetration in much of the former Ottoman Empire, where Turkish coffee remains the dominant style of preparation. The coffee enjoyed in the Ottoman Middle East was produced in Yemen/Ethiopia, despite multiple attempts to ban the substance for its stimulating qualities. By 1600, coffee and coffeehouses were a prominent feature of Ottoman life.^[28] There are various scholarly perspectives on the functions of the Ottoman coffeehouse. Many of these argue that Ottoman coffeehouses were centres of important social ritual, making them as, or more important than, the coffee itself.^[29] "At the start of the modern age, the coffeehouses were places for renegotiating the social hierarchy and for challenging the social order".^[30] Throughout the existence of the coffeehouse, banning of women from the houses was quite prevalent. They were banned from visiting them in England however; they often frequented them in parts of Germany. The ban may have been due to the 1674 "Women's Petition Against Coffee" which stated:

"The Excessive Use of that Newfangled, Abominable, Heathenish Liquor called COFFEE has Eunucht our Husbands, and Crippled our more kind Gallants, that they are become as Impotent, as Age."^[31]

Coffee has been important in Austrian and French culture since the late 19th and early 20th centuries. Vienna's coffeehouses are prominent in Viennese culture and known internationally, while Paris was instrumental in the development of "café society" in the first half of the 20th century.

The Viennese coffee house culture then spread across Central Europe. Scientists and artists met in the special microcosm of the Viennese coffee houses of the Habsburg Empire. The artists, musicians, intellectuals, bon vivants and their financiers met in the coffee house and discussed new projects, theories and worldviews. A lot of information was also obtained in the coffee house, because local and foreign newspapers were freely available to all guests.^[32] This multicultural atmosphere and culture was largely destroyed by the later National Socialism and Communism and only persisted in individual places that remained in the slipstream of history, such as Vienna or Trieste. Trieste in particular was and is an important point of reference in terms of coffee culture, because it is the most important port and processing location for coffee in Central Europe and Italy. In this diverse coffee house culture of the multicultural Habsburg Empire, various types of coffee preparation also developed. This is how the world-famous cappuccino developed from the Viennese Kapuziner coffee via the Italian-speaking parts of the empire in northern Italy.^[33]

In France, coffee consumption is also often viewed as a social activity and exists largely within the café culture.^[34] Espresso based drinks, including but not limited to café au lait and caffè crema, are most popular within modern French coffee culture.

Notably in Northern Europe, coffee parties are a popular form of entertainment. The host or hostess of the coffee party also serves cake and pastries, which are sometimes homemade. In Germany, Netherlands, Austria, and the Nordic countries, strong black coffee is also regularly consumed during or immediately after main meals such as lunch and dinner and several times a day at work or school. In these countries, especially Germany and Sweden, restaurants and cafés will often provide free refills of black coffee, especially if customers purchase a sweet treat or pastry with their drink. In the United States, coffee shops are typically used as meeting spots for business, and are frequented as dating spots for young adults.

Coffee has played a large role in history and literature because of the effects of the industry on cultures where it is produced and consumed. Coffee is often regarded as one of the primary economic goods used in imperial control of trade. The colonised trade patterns in goods, such as slaves, coffee, and sugar, defined Brazilian trade for centuries. Coffee in culture or trade is a central theme and prominently referenced in poetry, fiction, and regional history.

• Coffee grinder
• Coffee pot, for brewing with hot water, made of glass or metal
• Coffeemaker
• Coffee cup, for drinking coffee, usually smaller than a teacup in North America and Europe
• Saucer placed under the coffee cup
• Coffee spoon, usually small and used for stirring the coffee in the cup
• Coffee service tray, to place the coffee utensils on and to keep the hot water from spilling onto the table
• Coffee canister, usually airtight, for storing coffee
• Water kettle, or coffee kettle, for heating the water
• Sugar bowl, for granular sugar or sugar lumps or cubes
• Cream pitcher or jug, also called a creamer, for fresh milk or cream

A coffee break is a routine social gathering for a snack or short downtime by employees in various work industries. Allegedly originating in the late 19th century by the wives of Norwegian immigrants, in Stoughton, Wisconsin, it is celebrated there every year with the Stoughton Coffee Break Festival.^[35] In 1951, Time magazine noted that "since the war, the coffee break has been written into union contracts".^[36] The term subsequently became popular through a 1952 ad campaign of the Pan-American Coffee Bureau which urged consumers to "give yourself a Coffee-Break — and Get What Coffee Gives to You."^[37] John B. Watson, a behavioural psychologist who worked with Maxwell House later in his career, helped popularise coffee breaks within American culture.^[38]

Coffee competitions take place across the globe with people at the regional competing to achieve national titles and then compete on the international stage. World Coffee Events holds the largest of such events – the World Coffee Championships – in a different location each year. The competition includes the World Barista Championship – a competition that judges Baristas worldwide on drink taste, presentation, technique, and cleanliness – the World Brewer's Cup – a competition that judges coffee brewers on hand-brewed filter coffee^[39] – the World Latte art championship, World Cup Tasters championship, a Coffee Roasters championship and a Cezve/Ibrik championship.^[40]

In 2016, Albania surpassed Spain by becoming the country with the most coffeehouses per capita in the world.^[41] There are 654 coffeehouses per 100,000 inhabitants in Albania, a country with only 2.5 million inhabitants. This is due to coffeehouses closing down in Spain because of the economic crisis, whereas Albania had an equal amount of cafés opening and closing. Also, the fact that it is one of the easiest ways to make a living after the fall of communism in Albania, together with the country's Ottoman legacy, further reinforces the strong dominance of the nation's coffee culture.

In Esperanto culture, a gufujo (plural gufujoj) is a non-alcoholic, non-smoking, makeshift European-style café that opens in the evening. Esperanto speakers meet at a specified location, either a rented space or someone's house, and enjoy live music or readings with tea, coffee, pastries, etc. There may be a cash payment required as expected in an actual café. It is a calm atmosphere in direct contrast to the wild parties that other Esperanto speakers might be having elsewhere. Gufujoj were originally intended for people who dislike crowds, loud noise and partying.^[42][43]

In Italy, locals drink coffee at the counter, as opposed to taking it to-go. Italians serve espresso as the default coffee, do not flavor espresso, and traditionally never drink cappuccinos after 11 a.m.^[44] In fact, dairy-based espresso drinks are usually only enjoyed in the morning.^[45] The oldest cafe in Italy is Caffe Florian in Venice.^[46]

In terms of coffee consumption, the city of Trieste, once the port of Austria-Hungary, stands out, because inhabitants from Trieste drink an average of 1500 cups of coffee per year and capita; about twice the average that is drunk elsewhere in Italy.^[47]

In 1888, the first coffeehouse opened in Japan, known as Kahiichakan, which means a café that provides coffee and tea.^[48] In the 1970s, many kissaten (coffee-tea shop) appeared around the Tokyo area such as Shinjuku, Ginza, and in the popular student areas such as Kanda. These kissaten were centralized in estate areas around railway stations with around 200 stores in Shinjuku alone. Globalization made the coffee chain stores start appearing in the 1980s. In 1982, the All Japan Coffee Association stated that there were 162,000 stores in Japan. The import volume doubled from 1970 to 1980 from 89,456 to 194,294 tons.^[49]

Swedes have fika (pronounced [ˈfîːka] ( լսել)) (back slang of kaffi (coffee, dialectal)), often with pastries,^[50] although coffee can be replaced by tea, juice, lemonade, hot chocolate, or squash for children. The tradition has spread throughout Swedish businesses around the world.^[51] Fika is a social institution in Sweden and the practice of taking a break with a beverage and snack is widely accepted as central to Swedish life.^[52] As a common mid-morning and mid-afternoon practice at workplaces in Sweden, fika may also function partially as an informal meeting between co-workers and management people, and it may even be considered impolite not to join in.^[53][54] Fika often takes place in a meeting room or a designated fika room. A sandwich, fruit or a small meal may be called fika as the English concept of afternoon tea.^[55]

In the 1920s, mostly wealthy people or those with higher socioeconomic status could afford to drink coffee whereas ordinary people were rarely able to afford the drink, which was more expensive than traditional beverages.^[56] Yuenyeung (coffee with tea) was invented in Hong Kong in 1936.^[57]

An American college course entitled "Design of Coffee" is part of the chemical engineering curriculum at University of California, Davis. A research facility devoted to coffee research was under development on the UC Davis campus in early 2017.^[58]

Trieste is the seat of the Universita del Caffe, founded in 1999 by Illy. This competence center was created to spread the culture of quality coffee through training all over the world, to train Barrista and to carry out research and innovation.^[59]

Coffee culture frequently appears in comics, television, and film in varied ways. The comic strips Adam and Pearls Before Swine frequently centre the strip around visiting or working at coffee shops. Television shows such as NCIS frequently show characters with espresso in hand or distributing to-go cups to other characters. In the television show Friends, the main cast gathers at the fictional coffee shop Central Perk in nearly every episode. Gilmore Girls, a popular show from the early 2000s, depicts the central characters Lorelai Gilmore and her daughter Rory frequently referencing their need for coffee, as well as enjoying coffee at their local diner, Lukes. In the NBC series Frasier, the characters are often seen drinking coffee at the fictional Café Nervosa, which is said to have been inspired by the real-life Elliott Bay Café in Seattle.^[60]

Coffee

• Coffee culture in former Yugoslavia
• Coffee in world cultures
• Coffee service
• List of coffeehouse chains
• Tea culture

• "Coffee Quotient: An Intellectual's Elixir" by The Times of India