Դուգլաս Մաք-Գրեգոր

Դուգլաս Մաք-Գրեգոր
Ծնվել է	սեպտեմբերի 6, 1906; Դետրոյթ, Միչիգան, ԱՄՆ
Մահացել է	հոկտեմբերի 1, 1964 (58 տարեկան); Մասաչուսեթս, ԱՄՆ
Մասնագիտություն	հոգեբան, տնտեսագետ, համալսարանի դասախոս, գրող, հասարակական գիտությունների ոլորտում գիտնական և ուսանող
Հաստատություն(ներ)	Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, Հնդկաստանի կառավարման ինստիտուտ Կալկաթայում և MIT Sloan մենեջմենթի դպրոց
Գործունեության ոլորտ	Կառավարում և Սոցիալական հոգեբանություն
Անդամակցություն	Արվեստների և գիտությունների ամերիկյան ակադեմիա
Ալմա մատեր	Հարվարդի համալսարան և Ուտյնի պետական համալսարան
Գիտական աստիճան	փիլիսոփայության դոկտոր
Տիրապետում է լեզուներին	անգլերեն

Դուգլաս Մաք-Գրեգոր (անգլ.՝ Douglas McGregor, սեպտեմբերի 6, 1906(1906-09-06)^[1], Դետրոյթ, Միչիգան, ԱՄՆ - հոկտեմբերի 1, 1964(1964-10-01), Մասաչուսեթս, ԱՄՆ^[2])՝ ամերիկացի սոցիոլոգ հոգեբան։ Առաջարկել է X և Y տեսությունը (Theory X and Theory Y), որոնք ներկայացվել են մոտիվացիայի ռացիոնալ և ողջամիտ գործոնների օգնությամբ։

Փիլիսոփայության դոկտորի աստիճան ստացել է 1935 թվականին Հարվարդի համալսարանում, որից հետո աշխատել է այնտեղ որպես դասախոս։

1937 թվականին տեղափոխվել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտ, որտեղ դարձել է արտադրական հարաբերությունների բաժնի կազմակերպող։

1948 թվականին դարձել է Անթիոքի քոլեջի ռեկտոր։

1954 թվականին դարձել է Մասաչուսեթսի տեխնոլոգիական ինստիտուտի առաջին պրոֆեսոր-գիտաշխատողը և աշխատել է այնտեղ մինչև կյանքի վերջ՝ 1964 թվականը։

50-ական թվականների սկզբում Մաք-Գրեգորը ձևակերպեց իր գաղափարները կառավարման վերաբերյալ, որոնք 1960 թվականին տպագրվեցին իր գլխավոր աշխատության մեջ՝ «The Human Side of Enterprise» («Կազմակերպության մարդկային կողմը»)։ Դ. Մաք-Գրեգորը պնդում էր, որ գոյություն ունի աշխատողի 2 տեսակ, որից առաջինը վերաբերում է X տեսությանը, իսկ երկրորդը՝ Y:

X-ի տեսությունը ենթադրում է՝ մարդը չի սիրում աշխատել և հնարավորության դեպքում խուսափում է աշխատանքից։ Հետևաբար ղեկավարությունը ստիպված է կիրառել խիստ (ընդհանուր վերահսկողություն և տույժերի համակարգ) և մեղմ (համոզում և քաջալերանք) հարկադրանքի ձևերը։ Բայց այս երկու մեթոդներն էլ սխալ են, քանի որ անտեսում են աշխատել չցանականալու պատճառները. մարդը բավարար փոխհատուցում չի ստանում, նրան անհրաժեշտ է ինքնորոշում, իսկ յուրաքանչյուր պատիժ սա կանխում է։

Y-ի տեսությունը ենթադրում է, որ մարդու համար աշխատանքի վրա ֆիզիկական և հոգեբանական էներգիա ծախսելը նույնն է, ինչ խաղալ կամ հանգստանալ։ Սա նշանակում է, որ մարդուն կարելի է խրախուսել, եթե նրան հնարավորություն տրվի ամբողջովին բացվել, պատասխանատվություն վերցնել, զգալ կազմակերպության համար իր կարևորությունը։ Ցավոք, նկատում է Մաք-Գրեգորը, ժամանակակից արդյունաբերական հասարակության պայմաններում մարդու ինտելեկտուալ ներուժը ամբողջությամբ չի օգտագործվում։

Մաք-Գրեգորը պնդում էր, որ որոշ իրավիճակներում (օրինակ, զանգվածային արտադրություն) անհրաժեշտ է միայն X-ի տեսությունը, իսկ մնացածներում՝ միայն Y-ինը։ Հասկանալով, որ իր տեսությունը լիովին իրականացնել հնարավոր չէ՝ Մաք-Գրեգորը փորձում էր մենեջերներին հասցնել այն միտքը, որ ենթակաները կազմակերպության համար կարող են անել ավելին, եթե նրանց վերաբերվեն որպես արժեքավոր և պատասխանատու գործընկերներ։

Մինչև իր մահը՝ 1964 թվականը, Մաք-Գրեգորը աշխատել է Z տեսության վրա, որում փորձել է միավորել կազմակերպության և անհատի առաջարկն ու շահերը։ Անավարտ աշխատանքը շարունակել է Վիլյամ Օուչին, ով իր գիրքը վերնագրել է հենց այդ անունով, և ներկայացրել է այնտեղ ճապոնական մենեջմենթի դասերը։ Z տեսության մեջ, ըստ Օուչիի, կենտրոնականը աշխատողների զբաղվածությունն է, նրանց հանդեպ հոգատարությունը, այդ թվում՝ որոշումներ ընդունելը կոնսենսուսի հիման վրա, կարիերայի դանդաղ առաջընթացը, տեղեկատվության լավագույն փոխանակումը, նվիրվածությունը ընկերությանը և ակտիվ աշխատանքը՝ հասնելու բարձր որակի։ Եթե Մաք-Գրեգորը ապրեր ավելի երկար և կարողանար ավարտել այս տեսությունը, հնարավոր է, որ նա հանգեր մի տարբերակի, որը կպարունակեր նմանատիպ տարրեր։

Գրականություն

«Կազմակերպության մարդկային կողմը»
«Պրոֆեսիոնալ մենեջեր»

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 CONOR.Sl
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 https://mitsloan.mit.edu/institute-work-and-employment-research/douglas-m-mcgregor — MIT Sloan School of Management.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ
↑ Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

Արտաքին հղումներ

McGregor's XY Theory of Management

[_0812d81cf4a70bd4-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 CONOR.Sl

[_2f2bfeeac9c50210-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 https://mitsloan.mit.edu/institute-work-and-employment-research/douglas-m-mcgregor — MIT Sloan School of Management.

[_993d2646aebd990d-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 Չեխիայի ազգային գրադարանի կատալոգ

[_3e0644425fe245e4-4] Identifiants et Référentiels (ֆր.) — ABES, 2011.

[1]